Architect moet
met beide benen
in maatschappij
komen te staan
AUSTRALISCH TWEETAL HAD PECH
VEROUDERDE STRAF
GEVANGENISSEN
WORDEN OPGEHEVEN
Kinderpostzegels
DIRECTEUR DR. B. WELTENWIJ GOOIEN TILBURGSE
AKADEMIE VAN BOUWKUNST OPEN
Mogelijk door onderbezetting
Wetsontwerp
over hoger
onderwijs
CONTACTEN
KLEINE GROEPEN
Steward
Stoel
Geld
MK NEDERLAND
Jonge Blankenheym.
7
DE STEM VAN VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1969
9
HP
illll
TILBURG Architectuur wat is dat eigenlijk? kan
men niet bedrijven zonder maatschappelijk engagement en
zonder er creatief de technische mogelijkheden van deze tijd
in te verwerken. Wij van de Tilburgse Academie van Bouw
kunst willen gaan proberen die gedachte in onze opleiding
te verwezenlijken. „Wij" dat is nu hij ons de gehele acade
mie-gemeenschap.
Het is ook daarom zo prettig dat wij met een blanke lei kunnen
beginnen. Een klein instituut met studenten die een HTS-bouw-
kunde opleiding hebben gehad en die allen verantwoordelijke ba
nen in hun vak hebben. Dat betekent dat wij soepel kunnen zoe
ken naar nieuwe wegen in onze architecten-opleiding. We kunnen
met mate en rustig experimenteren".
DR. B. WELTEN
Het is een stuk van jezelf geworden
Dr. B. Weiten, beeldhouwer en
kunsthistoricus de nieuwe di
recteur van de Tilburgse Acade
mie, formuleert zijn zinnen aan
vankelijk voorzichtig. Tastend
naar de juiste omschrijvingen van
begrippen en zoekend naar woor
den die zijn opvattingen zo helder
mogelijk omschrijven. Hij merkt
dat zelf. „ja, weet u, deze dingen
voel je meer dan je ze kunt ver
woorden. Dat hele conflict op on
ze academie heeft mij met de neus
op feiten gedrukt. Ik ben daarmee
dag en nacht bezig geweest. Het
is een stuk van jezelf geworden.
En dat moet je nu waar gaan ma
ken. Dat waarin je vurig gelooft,
kun je vaak nauwelijks met elan
in koele zinnen gieten".
Hij meent dat de Academies
van Bouwkunst in ons land heel
duidelijk een eigen identiteit moe
ten hebben. Ze zijn niet te verge
lijken met de bouwkunde dagop
leidingen van de technische hoge
scholen. „Ze geven de studenten
heel wat anders. Bij ons komt
men niet zonder reeds een gede
gen bouwkunde-opleiding op een
H.T.S. te hebben gehad. Bij ons
werkstudenten dus mensen die
onze part-time opleiding volgen,
maar die al op architectenbureaus
werken.
Dat alleen al geeft ons een heel
ander soort studenten. Niet beter,
niet slechter, maar gewoon an
ders. Vaak al met veel meer be
grip voor de werkelijk belangrijke
zaken die in hun vak spelen. Bij
ons komen vakmensen die zich
jarenlang grote offers willen ge
troosten ook in de persoonlijke
en gezinssfeer om de top te be
reiken in hun beroep. U zou het
zo kunnen zeggen: de Academies
van Bouwkunst worden bezocht
door studenten die het al een
heel eind gebracht hebben in de
bouwkunde en die nu bouwkunst
willen gaan beoefenen".
Dat heeft heel duidelijk conse
quenties voor de opleiding, meent
dr. Welten. Kunst, ook bouwkunst,
vooronderstelt sociale bewogen
heid. Naast artisticiteit en schep
pingsdrang zijn actieve bezinning
op het gebeuren in de maatschap
pij en integratie met andere ge
bieden van kunst eerste vereisten.
Zonder dat kan men geen bouw
kunst bedrijven.
„Vanuit die opvatting is dan ook
onze gedachte geboren dat de aca-
demiale bouwkunst-opleiding niet
thuis hoort in het voortgezet on
derwijs en dat zij ook niet past in
het huidige wetenschappelijk on
derwijs. Zij behoort, evenals een
aantal andere beroepsopleidingen,
naast het wetenschappelijk onder
wijs, te worden ondergebracht in
het tertiair onderwijs".
Een mondvol. Dr. Welten ia de
eerste die dat beaamt. „Als de ge
dachten die er achter zitten maar
over komen. Dat is de hoofdzaak.
In Tilburg gaan we pogen een op
leiding te scheppen die een voor
wetenschappelijk karakter draagt,
met duidelijke lijnen van en naar
de maatschappij. Geen in zichzelf
besloten gemeenschap dus. Maar
een open instituut, dat moet onze
Academie van Bouwkunst zijn. Be
vrucht vanuit de eigen regio en
vanuit de gebieden die de bouw
kunst raken".
Dr. Welten is voorstander van
een integraal bouwkunst-onder
wijs, waarbij verdieping van de
theorie het gehele scheppingspro
ces voedt en dat zijn inspiratie
vindt in het maatschappelijk en -
gagement enerzijds en de techni
sche inventiviteit anderzijds.
Slechts op die manier kan een ar
chitect, zo stelt hij, de vorm-cate-
gorieën aangeboren die in de oor
spronkelijke technieken liggen be
sloten.
„Gewoon gezegd, je kunt geen
goed huis ontwerpen, als je niet
weet waaraan in een gezin be
hoefte bestaat en welk materiaal
je kunt gebruiken om je conceptie
te verwerkelijken met het oog op
die behoeften. Achter een gevel
moet echt nog wel wat zitten".
„Gewoon gezegd, je kunt geen
goed huis ontwerpen, als je niet
weet waaraan in een gezin be
hoefte bestaat en welk materiaal
je kunt gebruiken om je conceptie
te verwerkelijken met het oog op
die behoeften. Achter een gevel
moet echt nog wel wat zitten".
Hoe nu de theorie over dit alles
in praktische werkbare structuren
om te zetten? Wel, de maatschap
pelijke vervreemding van de ar
chitect moet men in de opleiding
reeds voorkomen. „Ik pleit er
in ander verband voor dat het
toegangsniveau van de Academies
van Bouwkunst wordt verbreed.
Nu hebben alleen studenten met
H.T.S.-bouwkunde toegang. Maar
waarom zouden wij jonge mensen
die de School voor Industriële
Vormgeving in Eindhoven, of de
afdeling Architectonische Vormge
ving van St.-Joost in Breda heb
ben gevolgd, niet toelaten? Voor
waarde is dan dat zij op tech-
nisch-wetenschappelijk niveau kun
nen worden bijgeschoold. Hun in
breng kan van zeer grote beteke
nis zijn".
Bovendien is dr. Welten van
plan contacten te gaan zoeken
met de Sociale Academies en met
de Tilburgse hogeschool.
„Om de veertien dagen gaan
wij, dinsdagavond, open huis hou
den. Een soort gespreksbijeenkom
sten met inleiders over allerlei
onderwerpen. De studenten kunnen
hun vrouwen of meisjes meebren
gen, architecten en kunstenaars
zijn dan welkom, evenals ieder die
belangstelling heeft. Wij hopen
dan het gesprek over architectuur
te kunnen voeren in een maat
schappelijke context. Wij gaan ook
tentoonstellingen in de Academie
houden. Alles wat maar met wo
nen en het leefklimaat te maken
heeft, krijgt dan kansen".
Er is een kracht aangetrokken
die in het bijzonder belast is met
het leggen van contacten met ac
tuele gebeurtenissen. „Waarom
zouden wij niet eens Amsterdamse
hippies laten vertellen wat hen be
roert en drijft? En wat zit er ach
ter het optreden van de Studenten
Vakbeweging? Om maar een paar
zaken te noemen?"
Dr. Welten is het met zijn me
dewerkers en studenten eens dat
het gebouw van de Academie
moet gaan functioneren in de aca
demie-gemeenschap. „We gaan
snel een goede bibliotheek opbou
wen. Nu hebben we vrijwel niets,
hoewel er wel geld voor is ge
weest. Er komt een volledige don
kere kamer en we zijn bezig aan
de opbouw van een werkplaats.
Het apparaat dat voor de Acade
mie een dagtaak heeft, komt in
ons gebouw. Ook dat zal bijdragen
tot de vermaatschappeling van de
opleiding".
De Bouwkunst-Academies zullen
nimmer massa-instituten worden.
Dr. Welten denkt dat daardoor
project-onderwijs van kleine groe
pen een goede kans zal maken, In
die kleine „cellen" kunnen ar
tisticiteit en creativiteit uitstekend
tot bloei komen. Elke groep moet
dan een kleine werkplaats wor
den, waarbinnen men zich vanuit
het gekozen vak bezint op de
maatschappij en zoekt naar inte
gratie van kunstgebieden die de
bouwkunst kunnen verdiepen en
verbreden.
,.Als dat lukt krijgen de Aca
demies een eigen gezicht en be
staat er kans dat er architecten
worden opgeleid die vanuit eigen
visie, vakkennis, maatschappelijke
bewogenheid en scheppingsdrang
mee gaan helpen de moderne
mens een woon- en leefmilieu te
geven dat het ritme van de tijd
weergeeft en dat eindelijk de af
schuwelijke eenvormigheid door
breekt. Mathematiek, techniek en
rationaliteit hebben teveel de sig
natuur gekregen in de bouwkunde
van een technocratische en esthe
tische dictatuur. Dat moeten we
doorbreken.
JACQUES LEVIJ
SCHIPHOL (ANP) Twee duur
geklede, beschaafd sprekende, Aus
tralische jongemannen, die volgens
hun eigen verklaring al twee en een
half jaar de wereld omzwerven en
daarbij experts zijn geworden in 't
vliegen zonder betaling zijn woens
dagmiddag op verzoek van de Cana
dian Pacific Air op Schiphol enkele
uren door de marechaussee vastge
houden, omdat ze ditmaal pech had
den en in een lijntoestel van deze
maatschappij, waarmee ze gratis de
oceaan overstaken, tegen de lamp lie
pen.
Hun recept Hjkt dóódsimpel. Ze
kochten in Vancouver voor 34 dol
lar een reisbiljet voor een binnen
larndse vlucht naar Calgary en maak
ten gebruik van een intercontinen
taal lijntoestel, dat van Vancouver
via Caligary naar Amsterdam zou
vliegen. Maar toen de machine in
Calgary landde, bleven zij met enke
le passagiers, die Nederland als eind
bestemming hadden, aan boord en
niemand controleerde dat.
„We hebben stomme pech gehad",
zo vertelden ze op Schiphol. „Toen
we in Vancouver aan boord gingen
stond bij de controle toevallig de
steward van het vliegtuig, die enkele
grapjes tegen ons maakte en zei, dat
we best lol in Calgary zouden heb
ben. Deze steward herkende ons op
het moment, dat we na de tussen
landing in Calgary opstegen voor de
vlucht over de oceaan. Normaal ge
beurt zo iets nooit."
De gezagvoerder van het vliegtuig
vroeg voor zijn landing op Schiphol
assistentie van de marechaussee, die
de beide jongens, de 24-jarige Len-
nard Lucas en de 23-jarige William
De twee Australiërs op Schiphol
Moore, beiden uit Melbourne, na
aankomst op Schiphol aanhield. De
CPA-vertegenwoordiger wilde het
tweetal linea recta terugsturen naar
Canada, maar de heren bleken over
ruim 1000 dollar te beschikken en
boden aan de reis alsnog te betalen.
Daar nam de CPA genoegen mee,
waarna alle gramschap werd begra
ven, Zelfs de marechaussee zag er
geen bezwaar in het tweetal in ons
land toe te laten, echter op een
voorwaarde: ze moesten eerst een
enkele reis naar Londen boeken en
de biljetten bij de marechaussee de
poneren. Mochten de beide jongens
zonder middelen van bestaan komen,
dan kan men hen zonder dit op
staatskosten te moeten doen tenmin
ste netjes het land uitzetten.
Het tweetal ontving prompt daar
op onverstoord en met alle egards
een verslaggever en verstrekte hem
openhartig een aantal details van het
mislukte avontuur. Bij de tussenlan
ding in Calgary waren ze al in moei
lijkheden, „omdat daar uitgerekend
een heel congres aan boord kwam en
iedereen had een bepaalde stoel toe
gewezen gekregen. We moesten dus
telkens met excuses voor de vergis
sing onze stoelen afstaan toen ze
binnenkwamen en wipten dan vlug
naar andere om ons gedekt te hou
den. Het ging er benauwd uit zien,
want op het laatst waren bijna alle
stoelen bezet. Toch liepen we bij die
tussenlanding niet in de val, want
er bleken in totaal vier stoelen leeg
te blijven. Jammer dat we zoveel in
druk op die stewart hadden ge
maakt."
Op de vraag hoe ze tijdens hun
omzwervingen door het Midden-
Oosten, Europa en Amerika in hun
onderhoud voorzien, antwoordden ze:
„Ach, we weten ons altijd best te
redden", en naar hun welverzorgde
uiterlijk te oordelen was dat inder
daad het geval. Gevraagd waar ze al
dat geld vandaan hadden gehaald, zei
Lennard: „Er zijn een heleboel ver
schillende manieren om aan geld te
komen, zelfs ook legaal, al komen we
er dikwijls ook illegaal aan." Zijn
maat William vulde hem aan met de
opmerking: „We werken ook wel
eens, maar nooit te hard."
Vrij ais vogels mochten ze de
luchthaven verlaten en dat deden ze
bescheiden per bus.
Waarom ze naar Nederland waren
gekomen? Het bleek, dat ze voor ons
land relatief korte belangstelling
hadden. Het werkelijke reisdoel was
het bierfestival in München, dat
daar volgens hen eind september be
gint....
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Kort na het bekend worden van de voorgenomen sluiting
van de strafgevangenis in Leeuwarden, heeft het ministerie van Justitie ons
bevestigd dat ook de Haarlemse strafgevangenis (de Koepel) als gevangenis
zal worden opgeheven.
Nederland telt momenteel ruim 2.700 gedetineerden. In de gevangenissen
te Leeuwarden en Haarlem zitten respectievelijk slechts 27 en negen gedeti
neerden. In Leeuwarden hoofdzakelijk recidivisten en in Haarlem mannen
die minimaal tot zes maanden en maximaal tot drie jaar veroordeeld zijn
en voor wie „een verblijf in een beperkte gemeenschap wenselijk wordt
geacht."
Sedert het begin van 1968 ver
toont het aantql gedetineerden een
regelmatig dalende tendens, welke
zich het laatste half jaar scherper
aftekent. In het bijzonder gevange
nissen raken hierdoor onderbezet.
Beide gebouwen voldoen door hun
ouderwetse inrichting niet meer aan
de eisen die de moderne (therapeu
tische) behandelingen stellen. Zij
zijn gebouwd in een tijdperk, waar
in men totaal andere gedachten had
over het ondergaan van gevange
nisstraffen. Momenteel staan de
meeste van de cellen in de gebou
wen die uit de vorige eeuw stam
men, leeg.
De Leeuwarder gevangenis zal
naar alle waarschijnlijkheid defini
tief worden gesloten. De directie
Gevangeniswezen van het ministerie
van Justitie heeft met de Koepel in
Haarlem andere plannen. In het
zelfde gebouwencomplex van de
Koepel is het Huis van Bewaring II
opgenomen. Dit HvB deed al gerui
me tijd dienst als opvang van de
overloop van de Amsterdamse hui
zen van bewaring. Na aanpassing
zal naar verwacht wordt de
Haarlemse strafgevangenis in zijn
geheel dienst gaan doen als Huis
van Bewaring voor de opvang van
(ADVERTENTIE)
Zmke stappers voor Ot en, sim
X/i knket zmrt Uikj br^n af
blanw/róod
passen,-
X/1atmZ1-?>9
Sterke rn,bberzdots
Moeder kzuk een$
rvwrde Uwe Prfy
/ïlatenupw T
Breda Karrestraat 27, Tilburg Heuvelstraat 70
Rotterdam Schiedam Vlaardingen Dordrecht Den Haag Leiden
M
15
NEDERLAND
+IÖC
DE? HAA,U Dick Bruna "it Utrecht heeft de ontwerpen gemaakt
voor de vijf kinderpostzegels (foto) van dit jaar. Ze zullen vanaf 11 no-
vember tot 3 januari volgend jaar in alle Nederlandse postkantoren te krii-
§,eILzJIn' De z®sels, waarvan tekst en waardecijfers verzorgd worden door
r. L. Lossee uit Den Haag, zijn uitgevoerd in de kleuren blauw, geel rood
zwart en groen. 6
het surplus van de huizen van be
waring in het ressort van de arron
dissementsrechtbank te Amsterdam.
Binnen het differentiatiebeleid
van de directie Gevangeniswezen is
„Haarlem" aangewezen als gevan
genis voor midden-langgestraften.
Bij justitie kon men ons nog niet
zeggen op welk tijdstip de Haarlem
se strafgevangenis als zodanig zal
worden gesloten. Als het plan wordt
doorgevoerd, zullen de meesten van
de negen gedetineerden ontslagen
zijn. Degenen, die dan nog overblij
ven zullen worden overgebracht
naar de gevangenis I in Den Haag,
waar eenzelfde categorie gestraften
zit. De gevangenen in de Leeuwar
der gevangenis zullen naar ver
schillende andere inrichtingen gaan.
Zij zullen daarbij zelf een zekere
inspraak krijgen.
De beslissingen van de directie
Gevangeniswezen komen vrij onver
wacht. Zowel bij gedetineerden als
bij de stafleden, die aan de resocia
lisatie van de gedetineerden wer
ken, is de mededeling met gemeng
de gevoelens ontvangen.
De sluiting van deze ondoelmatige
gevangenissen, die veej personeel
vragen en een reeks beveiligings
maatregelen, past in het kader van
het streven bij Justitie naar een
meer „open" beleid t.a.v. de bewa
king. Ruim een jaar geleden is aan
gekondigd dat men de beveiliging
en bewaking van de gevangenissen
en huizen van bewaring drastisch
wil gaan verminderen. Of in dit ge
heel ook het afbreken van de vier
geschutstorens rond de strafgevan
genis in Breda zou passen? In Bre
da zijn in ieder geval elke dag nog
stenguns op de gedetineerden ge
richt.
Het teruglopen van het aantal ge
detineerden brengt wederom de
plannen voor de bouw van een nieu
we vrouwengevangenis in gevaar.
Al sedert 1951 wordt er gedacht aan
de bouw van een aangepaste in
richting. Momenteel zitten in de
enige Nederlandse vrouwengevange
nis, te Rotterdam, ruim vijftig ge
detineerden. Dit aantal neemt steeds
af, waardoor nieuwbouwplannen
telkens achterhaald bleken. De
jongste ontwerpen voorzien in de
bouw bij Arnhem (Johanna Hoe
ve) van een complex met vier
paviljoens met elk tien plaatsen.
(Van een onzer verslaggevers)
TILBURG Minister Veringa van
Onderwijs en Wetenschappen zal
waarschijnlijk binnen een of twee
maanden zijn ontwerp van wet over
de nieuwe structuur van het weten
schappelijk hoger onderwijs naar de
landelijke adviesinstanties sturen.
Ik heb de indruk dat hij snel een
wetsvoorstel daarover naar de Twee
de Kamer wil zenden.
Aldus Mr P. Kuypers, voorzitter
van de structuurcommissie van de
Tilburgse hogeschool. Hij heeft de
vorige week met de minister gespro
ken op verzoek van de structuurcom
missie.
De nota-Veriniga over de nieuwe
universitedtsstructuur, zo is hem door
de bewindsman verzekerd, is geen
volkomen uitgekristalliseerd of gede
tailleerd stuk. Een hele reeks punten
is nog onduidelijk. Het departement
van de minister is met name nog liet
klaar met het vraagstuk van de be
roepsbestuurders van hogescholen en
universiteiten en met de taak en de
plaats van een universiteitsraad.
De nota geeft niet meer dan het
geraamte voor een toekomstige struc
tuur. Minister Veringa heeft hem
vertelt dat er voor hem slechts een
beperkt aantal principiële punten
zijn, o.a. het vraagstuk van het „one
man, one vote-systeem". Veel meer
punten in de nota-Veringa staan ech
ter ter discussie.
Het is de bedoeling nadat het wets
ontwerp wet is geworden, door mid
del van algemene maatregelen van
bestuur, de wet inhoud te geven. Er
zal voldoende ruimte zijn voor expe
rimenten.
(ADVERTENTIE)
Daar is Barend de Beljongen.
Met het volgende rondje.
