II
„Vredige" slaap in Vietnam
„Engelse ziekte"
in West-Duitsland
GROOT AANTAL
BISSCHOPPEN I ZELFDE
WIL INSPRAAK iME™
Verdieif
geld
largarine
MEER DAN 30.000 STAKERS
Oecumenica
„Synoodkreet"jeugd
daagt gereformeerde
kerken uit tot daden
u
Je moet er maar opkomen
Voorstellen voor synode
Brief I
Brief II
Brief III
NEBLOEM-MARGARINE
TE KNUS
BONDEN
yooR
Nederlanders
Nieuws uit
christelijke
kerken
om DE
SPAR
11
DE STEM VAN DONDERDAG 11 SEPTEMBER 1969
17
I 6504,
si 34097
94
SOL 10i.5k.i40
VNKSWIKEH.
Als er nergens een bed in de buurt is, neem je een brancard, legt hem tussen twee tanks en probeert je
slaap in te halen. En dat levert dan dit beeld op van een Amerikaanse soldaat in Vietnam.
BONN Meer dan 30.000 West-
duitse mijnwerkers en metaalbe
werkers bij verspreide fabrieken
hebben gisteren hun wilde stakin
gen voortgezet, terwijl niets er op
wees dat aan de looneisen van de
arbeiders tegemoet zal worden ge
komen.
Kanselier Kurt Georg Kiesinger
heeft een speciale kabinetszitting
bijeengeroepen om op de hoogte te
worden gesteld over de stakings
toestand.
In het Saargebied,. waar 15.000
kompels in staking waren, hebben
de industrie en de vakbonden gis
teren overeenstemming bereikt en
zal de mijnwerkers in het Saarge
bied hetzelfde loon uitbetaald wor
den als aan die in het Ruhrgebied.
Maar de mijnwerkers gingen niet
naar beneden.
De directies hebben eveneens ge
zamenlijk bekendgemaakt, dat de
mijnwerkers in het Saargebied 310
mark uitbetaald zal worden om de
^verschillen in loon tijdens de eer
ste acht maanden van het jaar te
fVerefenen. Een nieuw contract,
gwaarover onderhandeld zal worden
|zal 1 september ingaan.
In de Kloeckner staalfabrieken in
ïBremen en Osnabrück staakten
«gisteren 11.000 man terwijl 4.000
inch niet meldden op de scheeps-
jwerven in Kiel.
Nog 1.000 arbeiders van Kloeck-
l ier in Diisseldorf zetten hun sta
lking gisteren voort.
(Door Norman Crossland)
BONN De „Engelse ziekte", herkenbaar in de vorm van onof
ficiële (wilde) stakingen, begint zich in West-Duitsland uit te brei
den. Er staken ongeveer 30.000 arbeiders in de staalindustrie en in
de kolenmijnen.
De stakingen beginnen hoe langer hoe meer een politieke beteke
nis te krijgen, hetgeen midden in de verkiezingscampagne natuurlijk
te verwachten was, maar er zijn geen bewijzen aan te voeren voor
de beweringen, dat de kiemen van de „Engelse ziekte" zijn ver
spreid door communistische agitatoren.
Integendeel, demonstrerende mijn
werkers in Saarbruecken grepen de
rode vlaggen, die door sommige man
nen meegedragen werden en staken
ze in brand. Niettemin is het duide
lijk, dat linkse studenten, waaronder
de S.D.S., hun best doen om het vuur
aan te wakkeren.
De vakbond van de metaalarbeiders
die de arbeiders in de staalindustrie
vertegenwoordigt, heeft de werkge
vers gevraagd om onderhandelingen
te beginnen over een eis, tot een veer
tien procent loonsverhoging. De vak
bond zegt, dat de industrie zich dit
gemakkelijk kan veroorloven, aange
zien er grote winsten worden ge
maakt - voornamelijk doordat de
markt ondergewaardeerd is.
v
Velen verbazen zich erover, dat
deze onrust juist begonnen is in de
kolen- en staalindustrie, waar mede
zeggenschap op basis van gelijkheid
altijd de regel is geweest. De arbei
ders daar hebben niet alleen gelijk
heid in de raad van toezicht, maar zij
beslissen uiteindelijk ook over de
aanstelling van de fabrieksdirecteur,
die verantwoordelijk is voor sociale
kwesties en kwesties aangaande het
personeel.
Sommige linkse vakbondsleden zeg
gen echter, dat dit systeem al te knus
werd. Zij zouden willen, dat de vak
bondsleiders gedurende de onderhan
delingen wat agressiever zouden zijn,
in plaats van te bezwijken voor een
behaaglijke sfeer, die teweeg ge
bracht wordt door gerookte zalm en
sprankelende wijn. Tot nu toe hebben
de bonden alleen maar gezegd, dat
zij de onofficiële stakers niet steu
nen, hoewel zij begrip hebben voor
hun gevoelens.
In Saarbreucken namen ongeveer
4000 mijnwerkers, een vijfde van hen
die staakten, deel aan een demonstra
tie, waarin tegen vakbondsleiders ge
protesteerd werd, omdat ze niet
agressief genoeg waren. Arbeiders in
de metaalindustrie in Bremen, heb
ben ook geprotesteerd tegen hun
bond.
Ongetwijfeld beseffend, dat de sta
kingen de SDP (socialisten) in de
verkiezingen schade toe zullen bren
gen, heeft de minister van economi
sche zaken, prof. Schiller, een beroep
op de mannen gedaan om weer aan
het werk te gaan en vertrouwen in
hun leiders te hebben. De grote eco-
PROF. SCHILLER
nomische groei, zei hij, had een moei.
lyke situatie veroorzaakt en had ge
leid tot te veel overwerk, werk op
zondag en verhoogde winsten. Maar
het antwoord hierop was niet om te
gaan staken, maar om de bonden te
laten onderhandelen over goede loon-
overeenkomsten.
(Copyright The,Guardian/De Stem)
LOS ANGELES (AP) -
Charles Bentley is mil
jonair geworden omdat
hij op zekere dag geen
parkeerplaats kon vin
den.
Dat gebeurde in Los
Angeles in 1964. Onge
duldig rondrijdend zag
hij, voor een stoplicht
staande, een leeg ter
rein, uitstekend om te
parkeren, maar bestemd
om bebouwd te worden.
Jammer, dacht hij, dat
ze geen draagbare par
keerplaatsen hebben.
Het kostte hem een jaar
om een methode te vin
den voor het verbinden
van staal en beton;
toen richtte hij zijn
maatschappij op.
In 1967 kreeg hij op
dracht van de stad Los
Angeles een draagbare
parkeergarage voor het
overheidspersoneel te
bouwer Het werd een
succes en spoedig volg
de de opdracht voor
nog twee. Elk van de
garages van twee ver
diepingen kan 570 wa
gens bergen.
Uit heel Amerika en
ook uit Europa, Azië en
Zuid-Amerika ontvangt
hij brief na brief om
inlichtingen.
Bentley schat dat zijn
maatschappij Porta
ble Parking Structures
International - aan het
eind van het jaar aan
bruto-inkomsten tien
miljoen dollar zal heb
ben ontvangen.
Een middelgrote gara
ge met een nuttige op
pervlakte van ongeveer
2780 vierkante meter
kan in 21 dagen ge
bouwd en opgeleverd
worden voor 67 dollar
per vierkante meter, of
625 dollar per parkeer
plaats. Een gewone be
tonnen parkeergarage
kost gewoonlijk 1500 a
2000 dollar per plaats.
De constructies kunnen
in vijf dagen worden
afgebroken en elders
worden opgebouwd
voor 21.5 dollar pet-
vierkante meter.
Bentley, Hongaar van
geboorte, vluchtte in
1957, met vrouw en
dochter en vrijwel niets
op zak uit Hongarije
naar de nieuwe wereld.
Zes jaar werkte hij in
Canada als ingenieur.
In 1963 kwam hij naar
Los Angeles.
Walter H. King, direc
teur van het Parkeer-
bureau van Los Ange
les, is enthousiast. „Ze
zijn goedkoop en bui
tengewoon duurzaam
en zij kunnen van de
ene plaats naar de an
dere worden verhuisd,
zodat een stad het
maximale nut heeft van
zijn belegging".
Sommige architecten en
stedebouwkundigen
hebben kritiek, omdat
de constructies zo lelijk
zijn.
ROME (KNP) Wanneer er
beslissingen genomen moeten wor
den op top-niveau dan dient de
paus dat pas te doen na het advies
te hebben ingewonnen van de bis
schoppensynode of van de bis
schoppenconferenties.
Dit is een van de voorstellen, die
in Rome zijn binnengekomen voor
het overleg in de bisschoppensyno
de, die in Rome op 11 oktober be
gint. Voornaamste onderwerp van
bespreking op de synode zal de ver
houding zijn van paus (en curie) tot
de bisschoppenconferenties en om
gekeerd. Het gaat erom de bestaan
de praktijk van het kerkbestuur, ge
baseerd op het dogma der pauselij
ke onfeilbaarheid van het eerste
Vaticaans concilie, aan de collegia-
liteitserkenning van het tweede Va
ticaans concilie aan te passen. Dit
zal grote consequenties kunnen heb
ben voor het praktisch functioneren
van de H. Stoel, met name ook van
de Romeinse curie, en voor de po
sitie der bisschoppen en bisschop
penconferenties.
Het voorstel om de bisschoppen
conferenties respectievelijk de bis
schoppensynode aldus rechtstreeks
te betrekken in de totstandko
ming van belangrijke beslissingen
is door talrijke episcopaten gedaan,
namelijk Nederland, Duitsland, Bel
gië, Oostenrijk, Scandinavië, Ver.
Staten, Panama, Frankrijk, China,
Australië, Ceylon, Spanje, Zambia,
Puerto Rico, Angola, Engeland, Op
per Volta, Nigeria, Chili, Joegosla
vië, Zwitserland, Philippijnen, India
Nieuw-Zeeland en van de eilanden
in de Stille Oceaan.
Hieronder enkele van de belang
rijkste voorstellen van het wereld
episcopaat. Daarachter het aantal
bisschoppenconferenties, dat het
voorstel gedaan heeft.
De H. Stoel moet door goede in
formatie de bisschoppenconferen
ties op de hoogte stellen van docu
menten en decreten over levensvra
gen van de gehele kerk, voordat ze
van kracht worden (19).
Het wordt wenselijk geacht, dat
de paus zich laat vertegenwoordigen
bij de vergaderingen der bisschop
penconferenties of daarmee voort
durend contact onderhoudt (8).
De bisschoppensynode dient in
de toekomst vaak tot een gewone
of buitengewone zitting te worden
bijeengeroepen (11).
Aan de vergaderingen der syno
de dienen deskundigen en theologen
te kunnen deelnemen, die op hun
beurt de gehele kerk vertegenwoor
digen (6).
Er moeten supra-nationale, con
tinentale, regionale bisschoppencon
ferenties' voor eenzelfde taalgebied
worden opgericht, wier werkterrein
en gezag duidelijk omschreven moe
ten worden (18).
De synode moet de aard en het
machtsbereik der Romeinse curie
in de samenwerking tussen bisschop
penconferenties en paus duidelijk
vastleggen (8 bisschoppenconferen
ties).
De synode dient de hervorming
en internationalisering der Romein
se curie en de samenwerking bin
nen de curie te bespreken (4).
Het priesterprobleem dient te
worden onderzocht, met name voor
wat betreft de priesteropleiding,
roeping, tucht, celibaat en laicise-
ring (7).
De synode moet zich bezighou
den met huwelijksvraagstukken als
dispensatie, het gemengde huwelijk,
de competentie der bisschoppencon
ferentie en van de plaatselijke bis
schop, teneinde uniform optreden
mogeiijk te maken (10).
het eerst in haar 21-jarig be
staan heeft het centrale comité
van de Wereldraad van Kerken zich
in een „pastoraal" schrijven tot de
meer dan 200 protestantse en ortho
doxe leden-kerken gewend. De grote
afstand tussen kerkelijke toporganen
en de plaatselijke gemeente én liet
besef, dat het er in de dorpen en ste
den op aan komt, hebben mede aan
leiding gegeven toi dezo aan duide
lijkheid niets te wensen overlatende
brief. Daarbij moet dan meteen opge
merkt worden, dat het zo schrikba
rend slecht geïnformeerd zijn van de
lokale gemeente volledig voor reke
ning komt van de redacties van kerk
en parochiebladen. De kans hun lezers
op te voeden tot een (wereld)-ruim
geloofsdenken wordt tot op heden ge
mist. Enkele bekende landelijke bla
den vormen hier de bekende uitzonde
ring. Hoevelen of liever hoe weinigen
de brief van de wereldraad onder
ogen zullen krijgen in ons zo zelf
ingenomen landje is helaas geen moei
lijk te beantwoorden vraag. Een con
clusie, waarvan wij overigens blijven
hopen dat ze voorbarig en onjuist zal
blijken. Want naast een duidelijke
motivering voor het zo uitgebreide
sociale actie-programma van de ge
zamenlijke kerken, een heldere ana
lyse van de huidige geloofscrisis, op
gave van redenen voor de toch nog
zo trage oecumenische ontwikkelin
gen, worden aan de plaatselijke ker
ken een achttal indringende adviezen
gegeven, welke van een op de prak
tijk gerichte visie getuigen.
„Andere wereld, zelfde mensen"
is het thema van de 48e Algemene
Missiekalender voor 1970. Het thema
wordt uitgewerkt in korte teksten,
waarin commentaar wordt geleverd
op een twintigtal kleurenfoto's, ver
deeld over twaalf maandbladen. De
foto's zijn gemaakt in Afrikaanse en
Aziatische landen, alsook in Neder
land. Hier boven een afbeelding van
de voorplaat.
In deze kalender heeft men iets
willen laten zien van het vooroordeel
dat zo gemakkelijk ontstaat als an
ders gecultureerde volkeren elkaar
beoordelen op verschillen in gedra
gingen en gewoonten en in het bij
zonder op verschillen in uiterlijk
heden.
De culturen en daardoor de uit
drukkingsvormen en omstandighe
den mogen van elkaar verschillen,
aldus het betoog in deze kalender
in wezen gaat het om mensen
met dezelfde verlangens, dezelfde
problemen en dezelfde behoeften.
Daarom worden een mini-gerokt
huisvrouwtje, winkelend in een su
permarkt ergens in Nederland, en
een statige Afrikaanse vis kopend op
een strandmarkt, naast elkaar gezet;
wordt de vraag gesteld of een was
serette hygiënischer is dan het was
sen in de beek; verschijnt een „pof
fertjes bakkende" vrouw in Opper
Volta ten tonele die even bezorgd is
over de toekomst van haar kinderen
als wij over die van ons kroost. Zo
leidt de kalender tot de conclusie, dat
„het andere" lang niet zo anders en
zo „gek" is als men op het eerste
gezicht zou denken.
De Nederlandse bisschoppen heb
ben in hun voorstellen o.m. erop
gewezen, dat het gezag van de paus
steviger zal worden, wanneer hij
voldoende geadviseerd wordt, niet
alleen door de Romeinse curie maar
ook door het bisschoppencollege. De
pluraliteit in de kerk is wezenlijk
voor de volle ontplooiing van het
eigen karakter der plaatselijke kerk-
Er moeten middelen en wegen ge
vonden worden opdat het bisschop
pencollege voor de publicatie van
documenten zoals b.v. encyclieken
geraadpleegd kan worden.
De Romeinse curie dient niets te
beslissen voordat de plaatselijke
bisschoppen geïnformeerd zijn. De
plaatselijke hiërarchie dient uitge
nodigd te worden naor Rome te ko
men, wanneer de curie belangrijke
zaken betreffende de betrokken
kerkprovincie behandelt. Orden en
congregaties dienen meer in staat
te worden gesteld tot experimente
ren, zij het natuurlijk steeds in over
leg met het hogere gezag.
De Nederlandse bisschoppen vin
den ook, dat het centraal gezag in
de kerk een belangrijke rol kan spe
len in de toenadering van elkaar
strijdige theologische stromingen;
opdat de tegenstellingen niet door
willekeurige interventies of beslis
singen verder verscherpt worden.
Tenslotte zou de dialoog tussen
bisschoppen en paus broederlijker
kunnen zijn, wanneer er niet zo'n
groot bestuursapparaat was van cu
rie en nuntii.
en administratieve zaken, kortom
voor het „management" van de
kerk achtten zij een synode wel een
geschikt orgaan. Maar niet voor het
spreken en handelen in grote vraag
stukken, zools b.v. oorlog en vrede,
ontwikkelingssamenwerking, socia
le en economische gerechtigheid.
Daarover kunnen alleen gespeciali
seerde deskundigen goed oordelen.
„Synoodkreet" wil naast de synode
een aparte structuur, waarin deze
deskundigen zeggenschap hebben,
zodat er doordacht gesproken en af
fectief gehandeld kon worden.
Concrete kritiek hadden de jonge
ren op de komende kerkbouwactie
van de gereformeerde kerken. Zij
wilden mensen, die hier niet aan
mee willen doen de mogelijkheid
bieden een bijdrage te geven voor
een ander doel. Ook dienden zij een
voorstel in voor een synodale aanbe
veling van de rietsuikeractie, die
zo betoogden zij een stuk onrecht
in de wereldhandel zichtbaar maokt.
Op het punt van de ontwikkelings
samenwerking namen de woord
voerders van „Synoodkreet", vre
desberaad en vrouwenbond een
eensgezind standpunt in. Teveel
wordt gedacht, dat het om het ge-
van van geld. Maar er moet
een mentaliteitsverandering komen.
De kerkleden moeten begrijpen, dat
weliswaar allerlei nood bestreden
moet worden, maar dat het in de
eerste plaats gaat tegen het onrecht
woardoor de nood wordt veroorzaakt
Het mislukken van de wereldhandels
conferentie is erger dan het misluk
ken van tien collectes, zo stelde
men.
Vanuit het Gereformeerd Vredes
beraad werd (door dr. O. Jager) ge-
LtINTEREN De nieuwe generale synode van de gereformeerde kerken
is begonnen met een duidelijk streven naar openheid voor de inspraak van
kritische groeperingen uit de kerk. Reeds in de eerste zittingsweek luisterde
de synode een volle dag naar vertegenwoordigers van de actiegroep „Synood
kreet", het Gereformeerd Vredesberaad en de Gereformeerde Vrouwenbond.
In hun kritiek stelden de jongeren van „Synoodkreet" als kernpunt de plaats
en de taak van de kerk in de samenleving aan de orde.
Voor organisatorische, financiële pleit voor een initiatief tot eenzijdige
ontwapening. Dit kan weliswaar na
delen hebben, maar deze nadelen
wegen niet op tegein de gevaren van
de huidige wedloop in de nucleaire
bewapening. Tegen hen die stellen,
dat nucleair wapenbezit de veilig
heid bevordert, omdat de andere
partij er zich door bedreigt voelt en
dus geen oorlog zal beginnen, zei
dr. Jager dat ook het dreigen met
nucleair geweld verkeerd is. Im
mers in een nucleaire oorlog zal on
vermijdelijk onschuldig bloed vergo
ten worden en dat verbiedt de bij
bel.
Op diverse punten kregen de criti
ci meteen instemmende reacties
van synodeleden en deputaten
met name op het punt van de ont
wikkelingssamenwerking. Tegen
spraak lokte b.v. het Vredesberaad
uit op het punt van de ontwapening.
En daarmee kwam reeds bij deze
eerste ontmoeting met de „pressie
groepen" een levendig gesprek op
gang, hoewel de synode er in eerste
instantie van uitgegaan was alleen
maar te „horen".
Praeses dr. P. G. Kunst zei aan
het eind, dat het gesprokene onge
twijfeld van invloed zal zijn op de
synodale discussies en dat men
graag verder zal willen overleggen.
Hoe dat moet, is een volgende
vraag.
(De jongeren van „Synoodkreet"
hebben zojuist een pocket uitgege
ven onder de naam „Synoodkreet,
vragen met voorrang", waarin zij
hun kritiek en voorstellen uiteenzet
ten. Een zeer interessant boekje
voor ieder die vandaag christen wil
zijn. Uitgegeven door „In den To
ren", Baarn, een Anthos-boek).
J. L.
(~YOK het eenrichtingsverkeer van
kerkelijke brieven wordt in onze
tijd doorbroken. Niet alleen verma
nende en onderwijzende epistels van
de top aan het kerkvolk maar in toe
nemende mate ook appellerende brie
ven in omgekeer
de richting. Een
verheugend ver
schijnsel. Zo
prOt." schreven een de-
zer dagen een
honderd (prot—
r.k.) kerkelijk ge
mengd verloofden
en gehuwden een
brief aan de Paus en de kerken in
Nederland. Concreet vragen zij om
het bevorderen van de volwaardige
erkenning van oecumenische huwe
lijksdiensten, oog te hebben voor het
discriminerende in de r.k. dispensatie
regeling, geen opvoedingsvoorwaar-
den te verbinden aan huwelijk en
doopdiensten, meer aandacht te ge
ven aan het gemengde huwelijk in de
catechese en intenser te zoeken naar
mogelijkheden van een gezamenlijk
pastoraat van de kerken. De urgentie
van deze zaken wordt onderstreept
met de vermelding, dat in vele stre
ken van ons land de helft van de jon
geren een gemengde verkering heeft.
Het komt ons voor, dat de toekomst
van de kerk en van het geloof van de
betrokkenen in hoge mate zal afhan
gen van het antwoord, dat in de prak
tijk gegeven zal worden. Het is op
zichzelf boeiend te constateren, dat de
liefde een nagel aan de kerkelijke
kist begint te worden.
pOLITIEK en kerk moeten nog al
tijd volgens de mening van velen
streng gescheiden blijven. Sterk met
het hedendaagse gebeuren geënga
geerde predikers worden telkenmale
gekapitteld om hun teveel aan po
litiek in de preek. Daarmee wordt o.i.
de profetische opdracht van de kerk
tekort gedaan. In onze tijd immers
kan die niet anders dan in een poli
tieke context vervuld worden. Ten
minste als het de christenen met hun
bijbel werkelijk om het heil voor de
ze wereld gaat. Op dat punt moeten
we hen toch op z'n minst serieus ne
men. Een goed voorbeeld van profe
tisch spreken en vermaan achten wij
de krachtige brief welke o.a. kard.
Alfrink, bisschop Ernst en ds. Lands
man met een aantal vooraanstaande
Nederlanders schreven aan onze re
gering om duidelijke stappen te ne
men ter leniging en oplossing van het
Biafraprobleem. Nederland kan daar
wat aan doen. Al was het maar hel
steunen van Italië in haar poging hel
conflict voor de V.N. te brengen en ïri
het protesteren tegen de wapenleve-
ranties bij het met ons zo nauw ver-
bonden Engeland. Zo'n brief verdien!
de mentale steun van op z'n minst
alle Nederlanders, die zich christen
noemen.
(ADVERTENTIE)
