in de bonds
republiek
Gevaarlijke
Witte Reus
Koenig: Fout van Chur in Rome niet herhalen
ADOLF YON THADDEN, OP PUNT YAN IJSBERG
Vakbeweging heeft
P.P.R. in
de steek
gelaten
KARDINAAL SUENENS BEPLEIT COLLEGIALITEIT BISSCHOPPEN
heetman
'f
ROLEX
MM HEIJMANS
BRUG TUSSEN
GOEDE SMAAK
EN MODE
VAN VANDAAG
PvdA bezuinigt
half miljoen:
minder leden
Onafhankelijk
VOLKSLIED
DOORDOUWER
TRUC
NIET VIES
MR. ERIC JURGENS (RADIKALEN):
7
DE STEM VAN DINSDAG 9 SEPTEMBER 196V
9
MR. ERIC JURGENS
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Mr. Eric Jurgens, voorzitter van de Politieke Partij Radi-
kalen, voelt zich door de vakbeweging in de steek gelaten. Niet zozeer,
omdat zich noch het NKV noch het CNV hebben uitgesproken voor de
PPR, maar omdat de leiding de politieke bewustwording van de leden on
voldoende stimuleert. Dit geldt volgens mr. Jurgens vooral voor de weinig
kritische houding van de leiders tegenover het beleid van het kabinet-De
Jong en tegenover de houding van de KVP-tweede kamerfractie bij belang
rijke sociale kwesties.
uiteraard iets anders is dan het zich
niet kritisch bemoeien met politie
ke daden van welke partij dan ook",
aldus Ruim Zicht.
In een gesprek met „Ruim Zicht",
het kaderblad van het NKV (dat vol
gens hem eveneens te weinig doet aan
politieke voorlichting) stelt mr. Jur
gens vast, dat de vakbeweging blijk
baar de vraag ontloopt welke rol zij
kan spelen bij de politieke bewustwor
ding van de massa. „De eenwording
van de vakbeweging kan 'n grote im
puls zijn voor de structuurvernieu
wing in de politieke verhoudingen".
Ondanks de grote teleurstellingen
van de laatste tijd blijft de voorzit
ter van de PPR geloven in een pro
gressieve concentratie tussen de
PvdA, d PPR, D '66 en de AR. De
Pacifistisch Socialistische Partij heeft
hij blijkens zijn uitlating hiervoor al
afgeschreven.
„D '66 kan zich nu eenmaal niet
veroorloven een gedeconfessionali-
seerde KVP te worden en een groot
aantal medewerkers op de Vrije Uni
versiteit weigeren een confessionele
concentratie te aanvaarden. De AR,
die zijn topkader hoofdzakelijk haalt
uit deze medewerkers, zal daarmee
zonder meer rekening moeten hou-
dn", meent mr. Jurgens.
In een commentaar op de uitspra
ken van mr. Jurgens zegt het NKV,
dat diens kritiek op het NKV en
..Ruim Zicht" eigenlijk langs de zaak
heengaat: „Het NKV volgt zeker kri
tisch het regeringsbeleid, door wel
ke politieke partijen die regering ook
wordt samengesteld". Het beoordeelt
de regering echter op haar daden en
niet op haar politieke samenstelling.
„Het NKV wenst zich politiek on
afhankelijk op te stellen, hetgeen
(ADVERTENTIE)
Het officiële horloge
van de „PANAM" AIRLINES.
Geeft gelijktijdig de exacte tijd
aan op 2 verschillende plaatsen,
waar ook ter wereld.
Een officiële chronometer met
automatische opwinding.
Gegarandeerd waterdicht tot
op 50 meter.
Duidelijke datumaanwijzing
onder ingenieuze Cyclops lens.
ROLEX GMT-MASTER 770,-
edelsteenkundige f.g.a.
diamantexpert g.i.a.
Lijnbaan 92-Oostzeedijk 155-157
Tel. 1166 70 Rotterdam
(Vam onze mode-redactie)
AMSTERDAM Van rode
rozen in verschillende nuances
tot aan een felle geranium-
kleur toe, koos Max Heymans
de kleuren om de vrouw opge
wekt en levendig het najaar te
gemoet te laten gaan. Hij geeft
haar daarbij bovendien beige,
wit en bruin ter afwisseling,
terwijl marineblauw van meni
ge compositie de steunkleur
is. Bovendien is donkerblauw
chique voor de vrouw die za
kelijk bezig is met haar be-
soignes in de stad (zegt Max).
Een beetje kritiek hoort er
bij als peper in het gerecht.
Over Max Heymans, die zon
der twijfel onze enige werkelijk
originele couturier is (hij co-
piert niet, maar bedenkt zelf
en maakt wat hij mooi vindt,
hetgeen niet van seizoen tot
seizoen verandert als een blad
aan de boom) luidt de gepeper
de kritiek dan: hij blijft voort
borduren op zijn eeuwige the
ma! Maar zie, met een uiter
lijk gemak waarachter mis
schien wel een licht spottend
glimlachje schuilt, heeft hij op
zijn najaarsshow te Amster
dam laten zien hoe een brug te
leggen is tussen je onverander
lijke goede smaak en gevoel
voor chique, naar tijdperk en
mode van vandaag en morgen,
Van het briljantste rood tail
leur en mantel voor de vroeg
ste herfst. Maar ruiten en ef
fen kleuren van greige tot le
verkleur in combinatie met de
interessantste „interieurs" wis.
selen af in de collectie.
Toen wij enkele jaren gele
den verschillende couturiers
vroegen naar hun mening over
de pantalon voor de vrouw,
was het antwoord van Max
Heymans: afschuwelijk. Dat hij
die mening nog steeds is toege
daan, blijkt uit het feit dat er
geen enkel broekpak defileerde
En toch is de collectie volko
men 1970, getuige de tuniek-
lange koters (van jurkje of
mantel) boven korte klokrok,
de vele cols, lange brede
shawls, en turbans met aange
knipte slippen. Van het begin
sel van manteivoering en japon
uit hetzelfde materiaal (of dat
nu wollen jersey is of brokaat)
wijkt Heymans gelukkig niet
af. „Pour ie soir" was naar
onze smaak superieur: de vor
stelijke mantel van rode satijn
met bijna Slepende rug, een
zelfde rok, en brokaat interieur
plus blanse. En dan volgt
toch een pantalon! Maar wel
zo dat wij deze harlekiin-achtig
geruite brokaat moeten zien
als een robe-pantalon, zo wijd
gloft het glinsterend materiaal
om de slanke benen.
Van Max Heijmans een klok-
rokje met lang jumperlijfje
vól gouden pailletten. De lange
mouwen zijn rood afgebiesd en
van de rode mousseline turban
hangen lange slippen af als
sjaal.
/\dolf von Thadden, de leider van de rechts-radicale „Na-
tional-democratische Partei Deutschlands", de NPD, is
(nog) geen tweede Hitier, maar wel de gevaarlijke Witte
Reus van de Westduitse hondsrepubliek.
De groei van zijn party wordt niet alleen met zorg gadegeslagen
in het communistische Oost-Europa, maar ook in het Westen en
gelukkig eveneens in de bondsrepubliek zelf. Volgens het ge
zaghebbende weekblad „Die Zeit" is het groeiende succes van de
NPD niet te beschouwen als een „bedrijfsongeval" van de nog
jonge Westduitse democratie, maar misschien de punt van een
ijsberg die vijfentwintig jaar na de tweede wereldoorlog nog niet
gesmolten is.
De NPD haalt haar stemmen he
laas niet alleen bij degenen die in
de oorlog met overtuiging „Sieg
Heil!" geroepen hebben. Een weten
schappelijk onderzoek, ingesteld in
1968, heeft uitgewezen, dat 26 pro
cent van de NPD-aanhang tot de
leeftijdsgroep van 16 tot 29 jaar
behoort. Een onrustbarend gegeven,
als men weet dat van de totale be
volking van de bondsrepubliek 27
procent van deze leeftijd is.
Von Thadden haalt 28 procent
van zün aanhang uit de leeftijds
groep van 30 tot 44 jaar, 30 procent
uit die van 45 tot 59 jaar, en 16
procent uit de groep van 60 jaar
en ouder. De NPD spreekt alle leef
tijdsgroepen aan.
Als men nagaat, welk beroep de
NPD-stemmers uitoefenen, is de
conclusie al even weinig opwek
kend. Niet minder dan 48 procent
behoort tot de arbeidersklasse, die
in de bondsrepubliek 49 procent van
de bevolking uitmaakt. Andere ge
gevens over Von Thaddens kiezers:
12 procent boeren, 30 procent amb
tenaren en beambten, 8 procent
zelfstandigen en 2 procent beoefe
naars van de vrije beroepen.
Onder de NPD-aanhangers zijn
natuurlijk veel Koekoekskinderen:
ontredenen, mensen aan wie het
hoog geprezen Westduitse ,.Wirt-
schaftswunder' voorbij gegaan is,
mannen en vrouwen die maar in
het verleden blijven leven. Maar
het zou lichtvaardig zijn het ver
schijnsel daarmee af te doen.
Waaraan dankt Von Thadden zijn
succes? Hij treedt welbewust op als
een sterke man. de Witte Reus die
reinigt met bliksemkracht.
Hij werpt zich op als de kampioen
van zoede zeden en fatsoen, praat
over de volksziel als maatstaf van
goed en kwaad, preekt over de ge
meenschap in plaats van over de
maatschappij, fulmineert tegen de
linkse studenten en ander werk
schuw langharig tuig, en heeft het
voortdurend over nieuwe impulsen
en het Duitse bloed.
De NPD presenteert zich met de
volgende visitekaartjes: de party
van de Duitse wedergeboorte, de
partij van de vaderlandsliefde, de
volksbewuste partij, de party die
het oude avondland vernieuwen zal,
de party voor het hele volk, de
partij voor het denkend deel van
de jeugd. Zij steekt niet onder stoe
len of banken, dat zii een ruk naar
rechts wil, terugkeer naar gezag
en orde.
In „Die Zeit" heeft Dietrich
Strothmann het volende beeld gege
ven van de ideaal-typische NPD-
kiezer:
een protestantse arbeider, 45 tot 59
jaar oud, wonend en werkend in een
grote stad in Nordrhein-Westfalen.
met een inkomen van 540 tot 720
gulden in de maand Hij voelt zich
sterk en flink, ziet zich zelf als een
dappere doordouwer, en mist elke
zelfkritiek en verbeeldingskracht.
De NPD mag trekjes vertonen als
Adolf von Thadden met de pleitbezorgers van de N.P.D.
de Boerenpartij van Hendrik Koe
koek, zii betekent in feite veel meer.
In haar voorste gelederen lopen ook
vooraanstaande Westduitsers als Li
nus Kather, eens parlementslid voor
de CDU, de oud-voorzitter van de
boerenbond Edmund Rehwinkel en
de eerste minister-president van
Saarland, de voormalige christen
democraat Hubert Ney.
Zij geven de partij gezag en
trekken zeker stemmen. Voor zijn
verkiezingscampagne beschikt Von
Thadden bovendien over aanzien
lijke fondsen. Zijn partij verspreidt
biivoorbeeld verkiezingskranten in
oplagen van miljoenen, die bestemd
zijn voor bepaalde groepen van de
bevolking. Enkele slogans: „Euro
pa. het slachtveld van de boeren?
Wii houden vast aan onze aan
spraken (voor de vluchtelingen uit
het oosten) Kanonnenvlees of
school der natie? (voor de soldaten).
In hun verkiezingsredevoeringen
pleiten de NPD-vertegenwoordigers
voor de hereniging van Duitsland,
voor een groot Europa, voor een
veiligheidssysteem voor het hele
continent, voor de EEG, voor sub
sidiëring van de landbouw, tegen de
legering van vreemde troepen op
Duits grondgebied, voor de NAVO.
De programma-punten zijn niet al
leen met elkaar in tegenspraak,
maar er wordt ook nooit verteld
hoe die punten uitgevoerd zouden
kunnen worden.
De NPD is zonder enige twijfel
en rechtse, conservatieve en na
tionalistische partij. Zij is waar
schijnlijk ook neo-fascistisch en he
lemaal niet democratisch, al doet
Von Thadden'zijn best die schijn te
wekken. „Die Zeit" schrijft dan ook
openlijk, dat Adolfs gepraat over de
democratisering van de partij alleen
maar tactiek is, een misleidende
truc.
Von Thadden heeft de politieke
wind mee, en ook dat verklaart zijn
succes. De grote coalitie, het mon
sterverbond tussen de sociaal-de
mocraten van de SDP en de chris
ten-democraten van de CDU, heeft
de politieke duidelijkheid in de
bondsrepubliek zeker niet bevor
derd. Van een duidelijke oppositie
is in Bonn sindsdien geen sprake.
De liberalen van de FDP zijn on
machtig tot voldoende tegenspel.
De NPD dreigt zo het enige alter
natief te worden. En voor veel West
duitsers een niet zo afschrikwek
kend alternatief, want hebben de
mocratische partijen als de CDU
en de FDP bij plaatselijke en lands-
verkiezingen niet met haar samen
gewerkt? In de gelederen van CDU
en FDP is kennelijk niet iedereen
zo vies van de NPD, alle verkette
ringen van het ogenblik ten spijt.
Von Thadden heeft zijn voornaam
niet mee, maar dat is tot daaraan
toe. Afschrikwekkender zijn zijn
denkbeelden. Het is dan ook te ho
pen, dat de Westduitse democratie
voldoende zelfreinigend vermogen
heeft om zich niet door de bliksem
kracht van deze Witte Reus te laten
overdonderen.
K. BASTIANEN
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De PvdA moet het
komende jaar sterk bezuinigen. Het
ledental, in 1966 nog ongeveer 140.000
leden, is thans reeds terug gelopen
tot ongeveer 120.000.
Men vreest, dat deze daling zich
blijft voorzetten, zodat de PvdA steeds
minder contributie ontvangt. De be
groting baseert zich op 120.000 le
den, Dit bracht voor het partijbe
stuur mee, dat een half miljoen gul
den bezuinigd moet worden op al
lerlei aktiviteiten. De begroting is
door de partijraad goedgekeurd.
BONN, 9 sept. (AP) De leider van de ultra-rechtse West
duitse N.P.D. heeft afgelopen zondag voorspeld, dat er in het
buitenland korte tijd heftig zal worden geprotesteerd als de
N.P.D. erin slaagt bij de verkiezingen van 28 september in de
bondsdag te komen.
„Maar dat zal binnen veertien dagen voorbij zijn", zo zei hij
op een persconferentie in Bonn, nadat hij in die stad een roerige
verkiezingsbijeenkomst had trachten toe te spreken in de Beet-
hoven-halle. w
Von Thadden voorspelde, dat zijn partij 8 a 12 percent van
het aantal stemmen zal krijgen. „Ik zie de koppen in de Ameri
kaanse en Engelse kranten al", zo zei hij: „grote overwinning
voor nazi's bij Duitse verkiezingen".
BRUSSEL (KNP) Afgevaardig
den van de Europese priestergroepen
uit België, Duitsland, Frankrijk
(Echanges et Dialogue), Italië, Oos
tenrijk, Portugal, Spanje en Neder
land (Septuagint) hebben in het af
gelopen weekeinde in Brussel beslo
ten, om naar het voorbeeld van Chur,
van 8-16 oktober in Rome een inter
nationale vergadering te houden. Het
onderwerp van deze vergadering, die
rond het begin van de bisschoppen
synode op 11 oktober valt, zal zijn
•Bevrijdt de kerk, opdat zij de we
reld kan bevrijden.
De afgevaardigden van de verschil
lende Europese priestergroepen had
den elkaar voor het laatst ontmoet op
de priestervergadering in juli tijdens
het bisschoppensymposion in Chur
(Zwitserland), Daar werd toen een
voorlopig internationaal secretariaat
gevormd.
In Brussel heeft men een nieuwe
organisatie en een breder secretariaat
gevormd. Men zal voortaan optreden
als „internationale priestervergade-
r*ng" die de vernieuwing van de kerk
en de solidariteit tussen de zo ver
schillende landen wil dienen.
De priestervergadering wil een stu
diebijeenkomst zijn geïnspireerd door
talloze problemen die overal liggen,
ook rond de vernieuwing van de kerk.
De bisschoppensynode die op 11 okto
ber in Rome begint, zal zich eveneens
bezighouden met verschillende kerk-
problemen, maar waarschijnlijk lan
ger duren. De gedelegeerden van
de verschillende priestergroepen,
waaronder uit Nederland Jan Ruyter
en Joost Reuten, hopen dat hun ver
gadering in Rome geïnspireerd zal
zijn door waarachtig christelijk ge
loof en daardoor een teken van hoop
zal worden.
Vorige week heeft de priesterraad
lit het bisdom Haarlem besloten twee
afgevaardigden naar de bisschoppen
synode te sturen. De raad nodigde an
dere priesterraden uit dit voorbeeld
KARD. KOENIG
te volgen.
WENEN In een interview voor
de Oostenrijkse televisie heeft kardi
naal Koenig van Wenen het recht op
geëist voor de bisschoppen om tijdens
de komende synode zelf onderwerpen
ter sprake te brengen. Het hangt voor
een belangrijk deel af van de initia
tieven, die de bisschoppen zelf ne
men. Kardinaal Koenig is ervan over
tuigd, dat men in Rome niet zal wei
geren te praten over de onderwerpen,
die niet op de agenda staan, wanneer
het maar met voldoende nadruk naar
voren wordt gebracht. Met name
noemde hij de kwestie van het ver
plichte celibaat, dat verschillende bis
schoppen gezegd hebben te willen
aansnijden.
In het interview ging kardinaal
Koenig in op de kwestie der collegia
liteit der bisschoppen. De praktische
uitwerking van het door het tweede
Vaticaanse Concillie aanvaarde begin
sel der collegialiteit noemde hij een
van de voornaamste problemen, die
de kerk thans heeft op te lossen. Maar
voordat de verhouding Rome-wereld-
episeopaat in een nieuwe vorm gego
ten kan worden, acht de Weense kar
dinaal Koenig het noodzakelijk, dat
de bisschoppen eerst zelf onder elkaar
de collegialiteit tot stand brengen. En
hieraan ontbreekt naar zijn mening
nog veeL In het bijzonder bepleit kar-
kinaal Koenig de totstandkoming van
een continentale bisschoppenconfe
rentie in Europa en elders.
Met de geplande geheimhouding
van de bisschoppensynode, die in ok
tober in Rome gehouden wordt, ver
klaarde kardinaal Koenig niet in te
stemmen. Absolute geheimhouding
noemde hij schadelijk. De pers moet
minstens dagelijks in de vorm van
een persconferentie uitvoerig worden
ingelicht over het verloop der be
sprekingen, zo zei hij.
Ook wil de Weense kardinaal zien
te voorkomen, dat de bisschoppen
synode dezelfde gedragslijn tegenover
de priesters zal volgen als deze zo
mer in Chur gebeurd is, toen de te
gelijk vergaderende priesters vrijwel
genegeerd werden. Uitdrukkelijk ver
klaarde hij tegenover de t.v.-verslag-
gever, dat hij „vanzelfsprekend het
gesprek met de priesters bepleitte",
die tijdens de bisschoppensynode
naar Rome komen. Hij vervolgde:
„De tactiek van negeren, welke in de
kerk een zekere traditie heeft, houd
ik niet voor juist. Een bisschop mag
zich thans aan geen enkel gesprek
onttrekken, zeker niet aan een ge
sprek met zijn priesters".
CHICAGO/LONDEN Kardinaal
Suenens van Mechelen-Brussel is na
der ingegaan op zijn geruchtmakende
interview van 17 mei met het Franse
tijdschrift „Informations Catholiques
Internationales", waarin hij zijn ge
dachten uiteenzette over primaat
schap, collegialiteit enz. Het jongste
interview met prof. dr. Brauer, de
ken van de technische hogeschool van
Chicago, werd gelijktijdig gepubli
ceerd in het Amerikaanse weekblad
„The National Catholic Reporter" en
in het Engelse weekblad „The Ta-
biet".
Kardinaal Suenens, die geen enkele
van zijn vroegere uitspraken terug-
KARD. SUENENS
nam, integendeel, herspitste, wees er
op, dat vooruitgang op oecumenisch
terrein niet mogelijk is, wanneer er
geen volkomen duidelijkheid bestaat,
dat de kerk het hele volk Gods is met
volledige medeverantwoordelijkheid.
„Ik zou zeggen: de paus is de stem
van de kerk, niet alleen in de zin dat
hy alleen maar de stem is, omdat hij
tegelijkertijd ook de uiteindelijke
authenticiteit moet geven in het ge
val van dogmatische of morele con
troverse. Maar het betekent wel, dat
hij nooit buiten de kerk, nooit boven
de kerk staat. Ik vind het nutteloos
om de theoretische en juridische dis
cussies voort te zetten en ons b.v. af
te vragen: „Hoe ver kan de paus
gaan en over alles alleen beslissen?"
Kardinaal Suenens wees in het in
terview op wat hij het grote probleem
voor de kerk van nu vindt, namelijk
de volledige uitwerking van de colle
gialiteit van Vaticanum II. „Dit be
tekent niet dat de paus onderworpen
wordt aan het college van bisschop
pen, maar het betekent wel dat zijn
zichtbare eenheid met het bisschop
pencollege bij de uitwerking van be
langrijke beslissingen van het groot
ste belang is voor de goede uitoefe
ning van zijn primaatschap. Het col
legiale proces gaat verder dan al
leen maar hier en daar privé een
advies vragen bij de bisschoppen.
Het collegiale proces omvat uitwisse
ling van gedachten, discussie, een
werkelijke dialoog. Dit kan alleen
eensgezindheid wekken en tevens
ruimte maken voor pluriformiteit,
waar deze nodig is".
Medeverantwoordelijkheid in de
kerk van paus, bisschoppen, priesters
en leken, elk overeenkomstig eigen
gaven, zou ook een ander licht wer
pen op de pauselijke onfeilbaarheid.
„Het zou het beeld opruimen van de
eigenmachtige, autocratische, despo
tische, leerstellige autoriteit, uitge
oefend door één man".
Dit populaire beeld aldus kar
dinaal Suenens klopt niet met de
werkelijke leer van de kerk.
Over de bisschoppensynode, die
volgende maand in Rome gehouden
wordt, zei kardinaal Suenens, dat de
ze zich met de medeverantwoorde
lijkheid in de kerk zal bezighouden.
De grote vraag vindt hij of de synode
de centralisatie in Rome weer zal be
klemtonen of verder gaan in de geest
van het tweede Vaticaanse Concilie
ende decentralisatie bevorderen.
Kardinaal Suenens wees in dit ver
band op de nog bestaande krachtige
tendens om het pauselijk primaat
schap zo te beklemtonen, dat er prak
tisch weinig ruimte blijft voor de col
legialiteit der bisschoppen.
Het gevaar van dit gecentraliseerde
bestuurssysteem is, aldus kardinaal
Suenens, dat het gezag zijn geloof
waardigheid verliest. De mensen zul
len geen standpunt innemen voor of
tegen het pauselijk gezag. Zij zullen
het eenvoudigweg negeren.
Wanneer de collegialiteit tenvolle
in praktijk wordt gebracht, dan zal
het aan de hele kerk en aan de paus
ten goede komen, want zijn positie
zal sterker worden in de goede rich
ting en helemaal niet verzwakken,
zoals aldus kardinaal Suenens
vele mensen in de curie denken.
