I
PARIJS Hst wbz gisteren
fweefendaird 'jn&r g?!?d-nf
cp Corsica war. gabrranden
daarom frc':!:- i f.r: -*•?:
exfra-pïschïig raar zijn gtaf
in Parijs, gaven eerbiedige
uitgeverijen gedenkschrif
ten uit en maakJan porcs-
lein-fabrieken weer wars af
beeldinicjss van tb ïtoiser en
zijn genferreïs, d!s op de buf
fetten en in de pr^nf "ta?fcn
dier Franss v/e<?a een
ereplaats kregen; v/citJ i'oirt-
pereur Ireft neg neer de
gssst hoswe! bii rse h an
derhalve eeuw lijlsüijk dood
ligt te zijn.
PAUUNE
1
2
■-
,;!k geboffcfat de lêdFèb schadelijk is ds maatschappij en'
vs©!? its'' mc'h*Lc!bc!h foirk der Tor.' .i'I-o ;ik,
dösel ©si dé. ervan bevrijdde."
15
DE STEM VAN ZATERDAG 16 AUGUSTUS 1969
I
Josephine, de bedriegster
Marie Walewska
(Van een onzer redacteuren)
datVrNaprfecn -
En iedere Fransman herdenkt de
dode keizer op zijn eigen wijze
de militairen en oudgedienden eren
in hem het onsterfelijke Franse mi
litaire genie, de pure nationalisten
ontbloten eerbiedig het hoofd voor
een keizer, die La France en de
adelaarsglore uitbreidde over een
heel werelddeel. En de vrouwen
laten zich ontroeren door het tot
van de keizer, die eens door tien
tallen vrouwen werd omzwermd,
aanbeden en bedrogen.
Niet, dat hij een zwak voor vrou
wen had, daarvoor was hij zeker
aanvankelijk te links en te onbri-ou
wen. Maar juist daardoor wellicht
trok hij ze aan. De meeste van zijn
liefdes werden teleurstellingen en
zijn keizerlijke tragiek wssj' dnt juist/
de vrouw, waarvan hij het meeste
hield, zijn gemalin Josephine de
Beauharnais, hem het hardst be
droog.
De liefdes van Napoleon liggen
tussen twee uitspraken, waarvan hij
de eerste deed als jong officier en
de tweede als uitgediende keizer,
verbannen op „Sint Helena": „Ik
geloof, dat de liefde schadelijk is
voor de maatschappij en voor het in-
te geloof ik, dat de liefde meer kwaad
dan goed doet .en dat het een wel
daad zou zijn als een beschermende
godheid ons ervan ontdeed en de
wereld ervan 1'. vre Dn deze
is neergeschreven op „Sint Helena":
„De liefde is een dwaasheid, die men
getweeën, begaat".
Zijn eerste kennismaking met de
Vrouwen was verre van gelukkig.
Pas afgestudeerd als luitenantje
kv n hij naar Parijs, te klein voor
telde precies zestien jaar en hij zag
er een beetje belachelijk' uit met zijn
dunne beentjes in waarachtige offi-
ciersi.mrzen. De doe* ril van de
Corsicaanse familie Pcrmon in
Par is, waar de versg -bakken, luite
nant over'de vloer Kwam omdat 'hij
een landgenoot was kond* niet na
laten hem uit te lachen en noemdrr
hem kwetsend „gelaarsde kat".
Zijn tweede contact met het and
re geslacht was al evenmin stimu
de iong officier* een blauwtje bij .eer
zekere Caroline Colorobier. die d
scha -uiiKjüge N-uo'.oj 1 !->t schn
ten voor een ander. Terug in Pare:
waar het werlc zich voor de jonge
wan niet ophoopte, maakte hij ken
nis met een. ander soört vrouw: h
ontmoette haar hij het Palaib
Boy waar in abc a da l:eh
dam zich presenteerden. De ken-
nisrr :mg en de avond die erop volg
de, schokte zijn hele wezen: Voor
ui Li\A lk-23 L
^SEKSagonHSSl
Man e-Lonise
Napoleon hoefde er na het avontuur
geen vrou en meer te zijn.
J Ui L L.Z. uj'wiLj \J tla
Napoleon was, al kap! h, toen hij
zijn opvattingen over het z Ice ge
slacht enigszins wijzigde. De liefde,
zo ontdekte hij, behoefde niet alleen
amusant of opwindend te wezen,
maar ze kon wel dégelijk nuttig zijn.
De vrouw, die hem tot deze ontdek
king deed komen, was de echtgeno
te van zijn toenmalige commandant,
Catherine Carteaux. iéts in de Cor
sicaanse officier trok haar bijzonder
aan en spoedig was het geen geheim
meer, dat de vrouw van de comman
dant zich aan de kleine kapitein had
verslinger^. Napoleon liet haar be
gaan en verzuimde niet, deze rela
tie aan te wenden tot betering van
zijn positie.
N; pf|
J \j vvij
Wellicht was zijn eerste „grote"
verovering Désiirée Clrry uit Mar
seille, die behalve aardig ook rijk
was. Zij verloofden zich, maar ver
der zou de relatie nooit komen,
want Napoleon (het was in 1795)
werd naar Parijs geroepen. Désirée
schreef hem tedere brieven: „Ach
mijn lieve vriend! Mijn gehele be
staan behoort jou toe. Onze harten
zijn tezeer verenigd dan dat zij ooit
nog van elkaar gescheiden zouden
kunnen worden." Maar in Parijs
vergat Napoleon de tedere vereni
ging en de eden van trouw, die
i ij haar gezworen had. De politicus
Barras, die veel van Napoleon ver
wachtte, leidde hem binnen in een
tot dan tos door ds Corsicaan on-
gc roomde wereld van frivole vrou
wen, minnaressen en ontrouwe echt-
genot*.'s. In het verre Marseille be-
preep - Désirée Clary, dat zij nooit
Bonaparte zou heten. Daarom
schreef ze hem: „Ge hebt me on
gelukkig gemaakt voor mijn hele
leven,- ij.ia.Dr ik ben zwak genoeg om
u alle geluk te wensen voor uw toe
komstig huwelijk".
Dés! és zwoer dgn ook, dat ze haar
leven nooit en te nimmer aan een
man zou binden, na deze „ver
schrikkelijke ervaring", maar ze
zou later deze eed vergeten toen ze
kennis maakte met ceo van Napole
ons officieren, Barnadotte, die ko
ning van Zweien zou worden en
Désirée tot k '-ingln maakte: Met dat
huwelijk van Napoleon was 't inmid
dels nog niet ver. Weliswaar wilde
hij trouwen, maai- hij wist niet met
wie, (Waarschijnlijk kon het hem
in deze periode ook niet veel schelen,
als ze maar rijk was.
tO n:-;.V e_ j u 'u*
Wat er ook zij: Napoleon herinner
de zich geen enkele van zijn liefdes
meer, toer, hij op een dag de weduwe
- c jte graaf van Beauher-
nais, Josephine. Ze was een Creoolse,
niet meer zo jong (ze had toen al
twee grote kinderen), maar een min
nares van allure. Ze hoorde thuis in
de kring n Barras, en was berucht
om haar amoureuze avonturen en
bet was Napoleons noodlot, dat hij
juist voor deze vrouw vallen moest
Napoleon intussen generaal, huw
de haai* in 1783 Twee dagep na' de
roUvc ging cleïgeneraal naar hei
ront in Italië, r* r toefluisterend
heb gefjufd, mijn lieve vriendin, wc
üllew tijd hebben Vöor onze liefde na
overwinningVanuit Italië
b .1 hb baar glooiende brieven,
net Vërmófdenï, dat zijn lieve echt-
mie eciok'kfc was begonnen 't
*7.0:1 so:bap van andere mannen te
d e Napoleon zelf betoonde zich
tri w als een hond. De verleiding-
n„ v.o an frond 11 heren bloot-
er,. raakten hem niet. Andermaal
reef hij haar 'n brief en liet hem
rgon clo'or koerier-officier Murat:
oe gelukkig is deze Murat",-schreef
ij, „dat hij u zien mng". Hoe geluk -
g M >r in werkelijkheid was, wist
i in i-ni* ine vond hem'n
n*di tg jon" n en aarzelde niet hem
haar intiemste gunsten te schenken.
Plet was een avontuurtje tussendoor,
want het meest gaf Josephine om
een andere jonge offieier, Hyppolite
Charles, die niet alleen 'n brandende
minnaar was, maar bovendien een
handige knaap, die door knoeierijen
bij leveranties aan het legér schatten
geld verdiende. En van de buit kreeg
Josephine haar deel: ze kon het voor
haar luxe-leventje best gebruiken.
Onkundig van dit alles hunkerde
Napoleon in Italië naar zijn Josephine
en hij smeekte haar in een brief, hem
te volgen. Ze weigerde „Hoe zou ik
kunnen," schreef ze, „daar ik in ge
zegende omstandigheden ben?" Dat
was een leugen, maar Napoleon ge
loofde haar en verborg zijn blijdschap
niet.
Toen Josephine eindelijk naar
Italië kwam (het weerzien vond
plaats in Milaan was Hyppolite in
haar gezelschap. Het weerzien met
Napoleon was koel, Napoleon was ten
slotte geen Hyppolite. De dappere ge
neraal werd in Italië onder zijn ogen
bedrogen, maar nog zag hij de reali
teit niet. Hij begon pas argwaan te
krijgen, toen hij na een veldtocht
naar Milaan ging om zijn geliefde
vrouw te bezoeken en daar te horen
kreeg, dat ze met haai begeleider
naar Genua was vertrokken.
Terug in Parijs werd hem de he
le waarheid duidelijk, maar de be
drogen echtgenoot kon het niet over
zijn hart verkrijgen, Josephine te ver
laten. Hij troostte zich met zijn roem
en scheepte zich in het voorjaar van
1798 in om de veldtocht in Egypte
te beginnen. Josephine begon op haar
manier een veldtocht in Parijs en in
juli van dat jaar schreef Napoleon
vanuit Egypte aan zijn broer Joseph:
„De sluier is nu opgelicht, jij alleen
bent mij trouw gebleven op deze we
reld. Nu moet ik van haar scheiden,
wil ik niet bespot worden door al die
stommelingen in Parijs."
aan en één van hen, Léonoire Denuel-
le, kreeg van hem een fraai optrekje
in Neuilly, waar hij vaak heen trok
om te bekomen van de keizerlijke
inspanningen. De veldtocht tegen de
Pruisen maakte 'n einde aan de „ver
rukkelijks dagen van Neuiliy", maar
in december 1806 zou hij er feestelijk
aan herinnerd worden: Léonore liét
hem weten, dat zij moeder geworden
was van een welgeschapen zoon, die
ze Leon genoemd had naar het laatste
deel van de voornaam van de „on
bekende vader".
yiü
De vreugde om het feit, dat hij
eindelijk pOjpa geworden was, ver
hinderde niet, dat'een van Napoleons
beroemdste liefdesavonturen onhoud
baar naderde. Trekkend door Polen
in 1807 ontmoette hij Marie Waleska,
de veel te jonge echtgenote van de
meer dan zeventigjarige graaf Walew-
ski. Napoleon wilde deze vrouw ver
overen ten koste van alles, maar
Marie Walewska wenste zich aan
vankelijk niet aan de keizer te geven.
Pas toen haar werd duidelijk gemaakt
dat haar genegenheid voor Napoleon
veel kon betekenen voor het lot van
haar land, gaf ze toe. De oude graaf
Walewski trok zich beleefd, doch ge
kwetst terug. Napoleon installeerde
zijn nieuwe liefde op* een landgoed en
Marie Walewska beloonde 's-keizers
genegenheid met een zoon. Later, toen
Napoleons ster gedaald was, zou zij
de enige zijn van al zijn liefdes, die
hem enigsins trouw bleef
In Cairo besloot de trouwe Napoleon
tenslotte, zich met een ander te troos
ten en die ander was Pauline Bel-
lisle, echtgenote van één van zijn jon
ge officieren., Foures. Om de jonge
vrouw voor zich alleen te hebben,
zond hij Foures met een ijlboodschap
naar Parijs, wel wetend, dat Foures
niet door de Engelse linies zou ko
men en gevangen genomen zou wor
den. In Cairo liet hij een paleis ge
reed maken, waarin hij met zijn
nieuwe verovering ongestoord zou
kunnen leven. Intussen was Foures
inderdaad gevangen genomen, maai
de Britten, die op de hoogte ware:. 1
van Napoleons geheime avontuur,
lieten de jongeman vrij, die aldus on
verwacht in het rijkversierde liefdes
nest opdook. Het betekende niet het
einde van het feest: Napoleon stel
de hem een scheiding voor en hij
beloofde Pauline te zullen trouwen,
mits ze hem een nakomeling schonk
.Aan mij zal het niet liggen, mon gé
neral", zei Pauline, „het ligt aan u'
Daarmee raakte ze het zwakke
punt van Napoleon, want de gevierde
generaal vreesde met grote vrees,
dat het voderschap voor hem nooi'.
zou zijn weggelegd. In die vrees vol
tooide hij zijn veldtocht in Egypte en
keerde terug naar het vaderland. De
periode Pauline was ten einde. Een
nieuwe ontmoeting en een nu op
pervlakkige verzoening met -Tos
ohine stond voor de deur. Beiden hoef-
len het pijnlijke spel in Parijs niet
ring te spelen, want in 1800 ging
Napoleon weer naar Italië, waar hij
:ich troostte met de genegenheid van
'ooraanstaande kunstenaressen. An
lermaal terug in Parijs bereikte Na
:oleon het hoogtepunt van zijn car-
ière: hij werd keizer der Fransen er,
Josephine kon zichzelf feliciteren, dal
ze uiteindelijk de kwaal van het
huwelijk had verdragen: haar „trouw"
"werd beloond met de titel uwe
keizerlijke majesteit."
LE0NORE
Eenmaal keizer behoefde Napoleon
niet veel meer moei'te te doen om
vrouwen te veroveren: zij boden zich
V jgmi
K
i
K
K
V
1
4
'4
e"-.: ds liefde meer Ikwasd dan reed - c© d h?:: een w©!!=
daad 330* zojn| ais een r-s esi® ervan ©nfr-
(Napoleon Bonaparte).
Terug van de veldtocht in de Fran
se hoofdstad, nam Napoleon de grote
beslissing Had hij niet twee zonen
verwekt? Was het niet noodzakelijk,
dat hij er ook voor zorgde, dat
Frankrijk een echte troonopvolger
kreeg? Hij zette Josephine zij het
nog met tegenzin opzij. Zij scheid
den en Napoleon gaf zijn gezanten
opdracht niet hern uit te zien naar
een geschikte vrouw, die het keizer
lijk hermelijn, het imperiale bed en
da achting van het volk waardig was.
De blik viel op Marie Louise, de
prille nog slechts achttienjarige aarts
hertogin van Oostenrijk. Ze was er
al bang voor geweest: ze had haar
vader gesmeekt „niet toe te be
hoeven geven aan die verschrikke
lijke Fransman" maar toen de keuze
eenmaal op haar gevallen was, kon
ze niet anders dan „ja" zeggen: het
was een politieke noodzaak. Tijdens
het zoeken naar een bruid liet
het uiteindelijke resultaat van de
speurtocht de keizer vrij koed en hij
gaf zijn omgeving te verstaan, dat
hij „op de eerste plaats een buik
trouwde."
Toch was het huwelijk met Marie
Louise geen kwelling: na enige tijd
gaf de prille keizerin van Frankrijk
ie verstaan, dat „d" keizer wel mee
viel.," en dat hij „een aardige lieve
man was" De aardige lieve man
zou een even aardige, lieve vader
blijken, want Marie Lóuise gaf
Frankrijk de troonopvolger, die Na
poleon zo gewenst had.
Maar juist op dat ogenblik neigde
jn roem ten einde. Napoleon moest
'nikken voor verenigde mogendheden
:n werd verbannen naar „Elba".
Marie Louise wilde Item aanvanke
lijk volgen, maar haar vader ver-
oot! haar die opoffering.; ze keerde
orug naar Oostenrijk, waar haar ge-
•eraal Neipeg werd toegevoegd en
lie twee hleken maar al te goed met
rikaar overweg te kunnen. Nog even
eek Ae room van Napoleon terug te
keren bij zijn „honderd dagen" maar
Jaarna was het definitief uït:„Sin;
Helena" wachtte en de dood. In de
verbanning van Napoleon hebben
vrouwen nog maar een bescheiden roi
gespeeld. Verbitterd schreef hij:
„Liefde is een dwaasheid, die men
getweeën begaat".
(De illustraties bij dit artikel zijn
genomen uit „Napoleon" van An-
dré Maurois, uitgegeven bij Kru-
seman, Den Haag),
r
TOarS.i9
3olijk oan
woérdej
1
1
deel
van de
r
r
niet op
de juiste
tijd
f
V
0»C«C3
voorzetsel
■krijg--
macht
maat
óopgraaf
woord
lidwoord
nytholo-
gische
ligaur
damp
Uit zeker
wereld
deel
kunsttaal
r*
bedekt
met
eelt
millimeter
(afk)
drank
grasvlakte
3
verschaf
fen
lekkernij
Slaan
spelleider
voorzetsel
-3
bloem
element
zoogdier
-
titel
zoogdier
-
Ogenblik
ongerijmd
bijWoord
slede
afsmelting
Voorrede
oudgricksc
'fT.'jht
V
voltooid
vrucht-
vocht
-
onmee'haar
getal
kort
stondig
punt
Y
plant
rivier Tn
België
bt,'c>re
kreet
V
ggrd
vernuftig
V
plant
eischaal
kortinf]
lofsprack
-
vreemde
-
Y
'01T
tuin
ontzien
T
tegen
maand
zeepwater
telwoord
-
vreemde
munt
Y
r4"
sterk
hellend
middel
(afk)
Mt ril fe
bormhar-
hartstocht
zongnoot
V
vrucht
bclv/erk
-T
mytholo -
'qifche
ffceur
V
bes'uit
zodenerts
dus
zoogdier
muurdam
aanvang
rv
generale
staf .(alk)
schooier
V
Italiaanse
rivier
talrijk
Visite
duivenhok
-
elfen: onffit]
verdragen
symöool
voor
lutecium
Volksgroep
zoogdier
gebruikelijk
landbouw
werktuig
grijpen
-
symbool
-
voegwoord
deksel
vreemde
u
letter
soort
vraat
zuchtig
-
pompbuis
-
voegwoord
huisgrond
viskaar
üolgewas
wcc.Tke-
rer.d voori-
nonir,-
geladen
deeltje.
-
Sr
-
tegen-"
houden
r*
persoonlijk
voornaerr
ho.itfer
eind
uitkomst
glorie
optisch
stelsel
olanetoide
c'scle
figuur
-
bevel
delfstof
hummel
toon'
L
runderen
f
vcorr,adm
v.pord
ontferming
rijtuig
onbepacid
wooru
dwaas
Fjkbus
-
schoof
it
V
zongstu
voo-'-zetsel
U
uitslijting
prijzen
toon
vis
funci:o-
nar s
snijwonde
-
voorzetsel
uanhongse
symbool
voor
europium
-
afstem-
melinqen
L-v
vat
rivier
monding
geolo'j'tch
or-
voegtoocec
steeds
sierlijk
derge'jke
tol
plaatsen
heildronk*
- s
schouwen
vulstof
L*
vlakte
maat
sterren
beeld
-
ongeveer
(af 10
•k
bijbelse
figuur
boom
bjwfcord
mylholO"
Vi'ur
-
strelen
-
toornig
aan de
gopód
vüërzetse
'Y
«B
mytholo-
g1 scha
figuu"
-
voorzetsel
nage
slacht
-
stem
schreeuwt-
-
vers'ering
-
De oplossing vindt U zoals gewoonlijk op de financiële pagina.