19Ó9: HET GANDHI-HERDENKINGSJAAR :ievan PHILIPS beroering geweldloos luid-Afrika zoutmars moord r ki "mèp K landverhuizing OEFIJZERS Technicus DE STEM u pas over en beschikbaar nog in st bent, of antueel over- stoppen met uw studie bent u een volkomen ssprek. sn een briefje a over uzelf, 1000, n vraag naar ■loutert, nr. 69155. teiten ngen. IANT :rach- >loma boek- Han- ;rvul- N en >ittige noties diplo- AD- met g 10 heeft buil van geleid 5CHE s een alle ;ebied m te >reide i - 18 aid te func- le wil n een ADIO - TELEVISIE 1ART Hulst (Z.V1.) >293 gelijk een all-rounc' een gezellige s op n°rmaliiachti- mateur zendtnacn Voor huisvest"18 fcm gezorgd. fen ihriftelilk te ric' dres. de vader der geweldloze i evolutie (Van een onzer redacteuren) NEW-DEHLI India, bijna zo groot als geheel Europa, is een van de oudste cultuurlanden van de wereld. Zoals elk land kende het in zijn geschiedenis bloeipe riodes en tjjden van verval. De bewoners van dit land zijn van verschillend ras, spreken verschil lende talen en belijden verschil lende godsdiensten. Omdat India in velerlei opzich ten een rijk land was, kwamen er in de loop der eeuwen vreemde veroveraars, die het volk onder wierpen en er zich blijvend ves tigden. Toen de Nederlanders, Spanjaarden, Portugezen en En gelsen hun koloniën vestigden in vreemde werelddelen, namen de Engelsen zonder veel moeite In dia onder hun heerschappij. Het duurde ongeveer 200 jaar tot er verzet kwam tegen het vreemde bestuur, verzet dat om leiding vroeg. De bevolking werd steeds meer beheerst door angst en on tevredenheid. Het volk leed onder «itbuiterij en onderdrukking, ook door de eigen maharadja's en landheren. Om dit oude land op nieuw te doen ontwaken, moesten grote veranderingen plaatsvinden. Maar het zo in zichzelf verdeelde volk had niet de macht dit te be werkstelligen. Mohandas Karamchand Gandhi werd Behoren op twee oktober 1869 als zoon van een hoge ambtenaar in de Weine stad Porbandar. Zijn moeder (de 4e vrouw van zijn vader) voedde I tem op in grote eenvoud en bracht hem, volgens de Hindoe-religie, eer bied bij voor al wat leeft. Het Hin doeïsme is de voornaamste godsdienst ''m India en heeft invloed op het ge hele dagelijkse leven. De jeugdinvloe- hen die Gandhi in dit milieu onder ging, hebben zijn hele latere leven hepaald. Gandhi behoorde tot de der- kaste, en trouwde, volgens gebruik van zijn land zeer jong. Op last van *'jn vader ging hij als 19-jarige naar konden, om daar rechten te studeren, ta 1891 keerde hij als advocaat terug. In India en op vele andere plaatsen in de gehele wereld wordt het feit herdacht, dat het 2 oktober 1969 precies honderd jaar geleden is, dat in India een kleine, onaanzienlijke man werd geboren, die de leider van zijn volk naar de vrijheid zou worden: Mohandas Karam- chad Gandhi. De geweldloze strijd van In dia om onafhankelijkheid van het Britse imperium is geschie denis geworden, maar de aan voerder van deze unieke oor log leeft nog voort in de ge dachten van zijn hele volk, dat hem Mahatma (Grote Ziel) noemde. De betekenis van Gandhi reikt echter ver buiten de gren zen van zijn geboorteland. Zijn strijdmethode, de geweldloze revolutie, vindt ook nu nog na volging. Gandhi heeft bewezen, dat geweldloosheid een krach tig en effectief wapen kan zijn. Martin Luther King, die, even als Gandhi alle geweld schuw de, was zijn grote volgeling. Ook hij viel door moordenaars hand. Toch heeft de dood van King weer eens te meer de aandacht gevestigd op Gandhi's leer, een bewijs, dat zijn boodschap niet verloren is gegaan. behoorden, de kastelozen of paria's. Zij knapten de meest smerige werk jes op, en velen van hen waren ziek, of hadden helemaal geen werk. Mil joenen Indiërs leefden in diepe ar moede, waren rechteloos en onder drukt. Hygiënische zorg ontbrak vrij wel geheel en de vrouwen, van wel ke kaste ook, hadden helemaal geen rechten. Gandhi kwam tot de conclusie, dat deze toestand zo niet alles, dan toch wel veel te maken had met het Britse bestuur.. Gandhi wilde in de eerste plaats het dorpsambaeht redden. Hij was ervan overtuigd, dat grote industrieën op dat moment het volk nog verder zouden uithuiten, zoals dat al jaren door de Engelse fabrieken was ge beurd. Deze importeerden ruwe ka toen uit India en voerden goedkope, afgewerkte katoentjes in India in. Zo werd voor hem het spinnewiel een wapen en tevens een symbool om de huisindustrie in de dorpen te redden en om de onafhankelijkheid naderbij te brengen. Gandhi was er zeker van, dat politieke onafhankelijkheid zou leiden tot betere levensomstandighe den. Op deze wijze werd voor Gandhi, hoewel in wezen een sociale hervor mer, politieke actie onvermijdelijk. voettocht naar Port Dandi aan de kust; een afstand van 360 kilometer. Hij was toen reeds boven de zestig, een kleine, schrale man, slechts gekleed in een lendedoek en met een ruwe bamboestok in de hand. Uit alle dor pen en gehuchten stroomden de men sen naar hem toe en strooiden bloe men voor zijn voeten. Dit was ie Mahatma. In een der dorpen werd hij opge wacht door twee andere grote leiders van de onafhankelijkheidsbeweging, Motilal Nehru en diens zoon Javah- arlal, de latere minister-president van het vrije India. Zij bespraken met hem de actie en het verdere verloop. Daarna trok hij verder. Slechts twee jaar nadat Gandhi in ZlW geboorteland was aangekomen, reisde hij naar Zuid-Afrika, als juri disch adviseur van een Mohamme- eaanse Indische firma. In Zuid- yWka woonden duizenden van zijn jaadgenoten, die als „kleurlingen" J®aren blootgesteld aan grove discrl- annatie. Voor het eerst voelde Gandhi uitgestoten zijn betekende. Hij vwd in hotels geweerd en eenmaal a'is hardhandig uit een eerste-klas aincoupé verwijderd, hoewel hij een tje had. Na meer van deze Were ervaringen besloot hij de Maan te binden tegen de ondra- yijke levensomstandigheden, en on- r °in leiding bonden de Indiërs de strijd aan met de Boerenregering van Generaal Smuts. Gandhi's strijdmiddelen waren van een zeer ongewoon soort. Ze kwamen voort uit de oude heilige boeken van India én uit het Nieuwe Testament, dat hij eveneens bestudeerde. Twee Sanskriet-termen zijn aan deze strijd methode verhonden: Satyagraha (De macht van de Waarheid, ook wel ver taald met Zielskracht) en Ahimsa (geweldloosheid). Met deze zedelijke wapens begon hij zijn strijd, die niets te maken heeft met passiviteit of laf heid. Hij organiseerde zijn landgenoten in Natal en Transvaal en begon een actie van „niet-medewerking" met de regering. Hierdoor moest hij zijn prak tijk als advocaat opgeven. Hij trok zich terug uit de stad en leefde met en voor de onderdrukten en vervolg den. In deze periode bleef geen ver nedering hem bespaard hij werd ge vangen gezet, tot dwangarbeid ver oordeeld, hij werd gestenigd en bijna gelyncht door een woedende menigte. Juist in deze jaren kwam echter zijn denkbeeld van een strijd-zonder-ge- weld tot rijpheid. Hij was ervan overtuigd, dat het doel nooit de middelen heiligt, ook niet of zélfs niet in de politiek of economie. Bij Gandhi ging het om de mens zelf, niet om begrippen. Alhoe wel hij zelf een gelovig Hindoe was, verwierp hij godsdienstige dogma's; wetten hadden geen betekenis voor hem, als ze sociale verbeteringen in de weg stonden. Materiële vooruit gang wilde hij slechts tot zekere hoog te zijn werkelijke doel was geeste lijke vooruitgang. Volgens Gandhi moet de mens luisteren naar zijn ei gen geweten en zich niet beroepen op welke andere autoriteit ook. Toen in Zuid-Afrika de meest on rechtvaardige wetten tegen de In diërs waren opgeheven, keerde Gan dhi in 1914 met zijn gezin terug naar India. Bij zijn aankomst in Bombay werd hij ontvangen met de eretitel „Mahatma" (Grote Ziel). Na aankomst bracht hij zijn gezin onder in de „Plaats van de Vrede" de school van de dichter Rabindranath Tagore in de deelstaat Bengalen. Zelf reisde Gandhi eerst heel India door, om zijn eigen land beter te leren kennen. De toestanden die hij aantrof waren schokkend. De mensen waren verdeeld in kasten, maar er waren er velen, die niet tot een bepaalde kaste Na enige jaren van voorbereiding, begon Gandhi in 1919 met zijn Satya graha- en Ahimsa-actie, het niet- medewerken met de Engelse rege ring. Dit was, evenals in Zuid-Afrika een passieve weerstand, die later overging in actieve; geweldloze bur gerlijke ongehoorzaamheid. Het kost te Gandhi tien jaar om zijn geweld loze strijdmethode in het reusachtige land te organiseren; de hem toege- wijden te trainen en te vormen. Maar voor het eerst in de geschiedenis zou een dergelijke, geweldloze revolutie tegen een koloniale macht gewonnen worden. Sit-down stakingen, demon straties, agitatie, het schilderen van leuzen op muren en wegen, de eco nomische boycot zoals het weigeren belasting te betalen, afsluiten van we gen en straten, verspreiding van pam fletten, het posten bij winkels die Engelse goederen verkochtenhet vergde moed, geduld en zelfopoffe ring. Ransel- en schietpartijen door politie en soldaten konden de vast beradenheid van de demonstranten niet breken. Op 12 maart 1930 begon Gandhi aan zijn historisch geworden zoutmars. De Engelsen hadden een verbod uit gevaardigd op het zelf winnen van zout uit de zee of uit de bodem. Zo werd het volk gedwongen het hoog belaste regeringszout te kopen. En in de tropen is het leven zonder zout onmogelijk Er zat nog een ander voordeeltje aan deze zaak, voor Engeland althans. Britse schepen, die katoen, jute, thee of specerijen naar Engeland vervoer den, moesten de reis terug vrijwel leeg doen en kregen daarom zout mee als ballast. Ook dit zout werd in India duur verkocht, evenals het in India zelf door de Engelsen gewon nen zout. Volgens Gandhi was de zoutbelas- ting de meest onrechtvaardige van alle wetten omdat die de arme men sen het meest trof. „Zout is een gave van de natuur voor al haar kinderen" zei hij „en het moet daarom voor ieder te krijgen zijn". Hij besloot de zoutwetten te over treden. Gandhi schreef eerst, zoals zijn ge woonte was, een brief aan de Engel se onderkoning Lord Erwin, waarin hij de nieuwe actie aankondigde. Met 80 volgelingen begon hij daarna zijn Nog geen half jaar na de onafhan kelijkheidsverklaring, op 30 januari 1948, werd Mohandas Karamchand Gandhi vermoord door een orthodoxe Hindoe, Nathoeram Vinajah Gode. Vermoord, omdat hij Moslems en Hindoes wilde en trachtte te verzoe nen. De gehele wereld was geschokt, in India werd een periode van natio nale rouw afgekondigd en zelfs de vlaggen op het gebouw van de ver enigde Naties gingen halfstok. Premier Attlee sprak namens de Engelse regering haar leedwezen uit, evenals de Amerikaanse president Truman en de Zuidafrikaansa rege ring.-.. ■JU, «"'-v 0 "3$, Deze historische bedevaart bracht de hele wereld in spanning en India in grote beroering. Tijdens massabij eenkomsten in de steden werden dui zenden mensen gearresteerd. Hoge ambtenaren en dorpsfunctionarissen legden hun functies neer, Engelse goederen werden verbrand. Er werd echter nergens geweld gepleegd. Na 25 dagen kwam de vredige ver zetsgroep aan op het strand. De vol gende dag, 6 april, verzamelde Gandfci een handjevol zout uit het zeewa ter een symbolische handeling, die overal aan de kusten van India werd nagevolgd. Op vele plaatsen reed de politie op de overtreders van de zoutwet ih, groepen werden uit elkaar geslagen, honderden arresta ties verricht en talloze gewonden weggedragen. De betogers verdedig den zich niet. Ook Gandhi zelf werd opnieuw gearresteerd. Om op 25 ja nuari van het daaropvolgende jaar pas weer te worden vrijgelaten. De onderhandelingen konden beginnen. De tweede wereldoorlog schiep op nieuw moeilijkheden, maar op 15 au gustus 1947 werd India in een bewo gen nachtzitting onafhankelijk ver klaard en deel van het Britse geme nebest. Het vroegere Brits-Indië werd in drie delen gehakt, twee moslim staten (Oost- en West-Pakistan) en India, als secundaire democratie met Pandit Nehru als minister-president. Mahatma Gandhi nam niet deel aan de feestelijke viering van de onafhan kelijkheid. Hij bracht de dag door met vasten, bidden en spinnen. Door de deling van zijn land voorzag hij grote ellende en hij had zich niet ver gist. Er kwam een landverhuizing, zoals de wereld nog nooit gezien had. Hindoes vluchtten uit wat nu Pakis tan is, Moslims uit India. 15 Miljoen mensen trokken weg van huis en ge boortegrond; blind fanatisme dreef tot broedermoord. Vlak na de vreug de om de vrijheid werden India en Pakistan gedompeld in rouw om het vergoten bloed. Het volk, dat zich met zoveel succes geweldloos had vrijgevochten, was nu gedrenkt in bloed en tranen. Wie het leven van Gandhi volgt, tegen de typisch Indiase achtergrond, zal getrof fen worden door de zuiverheid en wijsheid van zijn wezen. Toch is het, vooral voor de westerling, vaak moeilijk de ideeën, die aan Gandhi's daden ten grond slag liggen, te begrijpen. Er zijn verschillende, aanwijsbare tegenstrijdigheden in. Maar zijn leven was een voortdurende evolutie, een groeiproces. Gandhi zelf heeft veel geschreven in zijn boekjes, essays en artikelen, over de schijnbare in consequentie van zijn daden. Hij hield niet vast aan een idee, als hij later tot de overtuiging kwam, dat het een fout idee was. Ofschoon hij al vroeg doordrongen was van de geweldloosheid-gedachte, groei de hij pas in de latere jaren naar een meer absolute geweldloosheid. Zijn ideeën wijzigden en ontwikkelden zich. Een van zijn gezegdes was: „!k heb geen respect voor consequenties zomaar. Andere mensen geloven in consequent zijn: mij raakt alleen de waarheid, zoals ik die zie van ogenblik tot ogenblik." Ook zei hij eens: „Leef zonder vrees, haat of kwade gedachten. Heb eerbied voor het leven van je medemensen, wees verdraagzaam en houd je aan de waarheid." En deze boodschap heeft ook in onze tijd nog niets van zijn waarde verloren. Gebruiksvoorwerpen van Gandhi: matras en peluw, spinnewiel en lessenaar. Naast het portret een Birmese hoed, het laatste geschenk dat hij ontving, vlak voordat de moordenaar toesloeg, (archief-foto) Het stoffelijk overschot van Gandhi, opgebaard in het Birla House te New Delhi. I

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 19