19Ó9: HET GANDHI-HERDENKINGSJAAR
:ievan
PHILIPS
beroering
geweldloos
luid-Afrika
zoutmars
moord
r ki "mèp
K
landverhuizing
OEFIJZERS
Technicus
DE STEM
u pas over
en beschikbaar
nog in
st bent, of
antueel over-
stoppen met uw
studie bent u
een volkomen
ssprek.
sn een briefje
a over uzelf,
1000,
n vraag naar
■loutert,
nr. 69155.
teiten
ngen.
IANT
:rach-
>loma
boek-
Han-
;rvul-
N en
>ittige
noties
diplo-
AD-
met
g 10
heeft
buil
van
geleid
5CHE
s een
alle
;ebied
m te
>reide
i - 18
aid te
func-
le wil
n een
ADIO - TELEVISIE
1ART
Hulst (Z.V1.)
>293
gelijk een all-rounc'
een gezellige
s op n°rmaliiachti-
mateur zendtnacn
Voor huisvest"18
fcm gezorgd. fen
ihriftelilk te ric'
dres.
de vader
der geweldloze
i evolutie
(Van een onzer redacteuren)
NEW-DEHLI India, bijna zo
groot als geheel Europa, is een
van de oudste cultuurlanden van
de wereld. Zoals elk land kende
het in zijn geschiedenis bloeipe
riodes en tjjden van verval. De
bewoners van dit land zijn van
verschillend ras, spreken verschil
lende talen en belijden verschil
lende godsdiensten.
Omdat India in velerlei opzich
ten een rijk land was, kwamen er
in de loop der eeuwen vreemde
veroveraars, die het volk onder
wierpen en er zich blijvend ves
tigden. Toen de Nederlanders,
Spanjaarden, Portugezen en En
gelsen hun koloniën vestigden in
vreemde werelddelen, namen de
Engelsen zonder veel moeite In
dia onder hun heerschappij. Het
duurde ongeveer 200 jaar tot er
verzet kwam tegen het vreemde
bestuur, verzet dat om leiding
vroeg. De bevolking werd steeds
meer beheerst door angst en on
tevredenheid. Het volk leed onder
«itbuiterij en onderdrukking, ook
door de eigen maharadja's en
landheren. Om dit oude land op
nieuw te doen ontwaken, moesten
grote veranderingen plaatsvinden.
Maar het zo in zichzelf verdeelde
volk had niet de macht dit te be
werkstelligen.
Mohandas Karamchand Gandhi werd
Behoren op twee oktober 1869 als
zoon van een hoge ambtenaar in de
Weine stad Porbandar. Zijn moeder
(de 4e vrouw van zijn vader) voedde
I tem op in grote eenvoud en bracht
hem, volgens de Hindoe-religie, eer
bied bij voor al wat leeft. Het Hin
doeïsme is de voornaamste godsdienst
''m India en heeft invloed op het ge
hele dagelijkse leven. De jeugdinvloe-
hen die Gandhi in dit milieu onder
ging, hebben zijn hele latere leven
hepaald. Gandhi behoorde tot de der-
kaste, en trouwde, volgens gebruik
van zijn land zeer jong. Op last van
*'jn vader ging hij als 19-jarige naar
konden, om daar rechten te studeren,
ta 1891 keerde hij als advocaat terug.
In India en op vele andere
plaatsen in de gehele wereld
wordt het feit herdacht, dat het
2 oktober 1969 precies honderd
jaar geleden is, dat in India een
kleine, onaanzienlijke man
werd geboren, die de leider
van zijn volk naar de vrijheid
zou worden: Mohandas Karam-
chad Gandhi.
De geweldloze strijd van In
dia om onafhankelijkheid van
het Britse imperium is geschie
denis geworden, maar de aan
voerder van deze unieke oor
log leeft nog voort in de ge
dachten van zijn hele volk, dat
hem Mahatma (Grote Ziel)
noemde.
De betekenis van Gandhi
reikt echter ver buiten de gren
zen van zijn geboorteland. Zijn
strijdmethode, de geweldloze
revolutie, vindt ook nu nog na
volging. Gandhi heeft bewezen,
dat geweldloosheid een krach
tig en effectief wapen kan zijn.
Martin Luther King, die, even
als Gandhi alle geweld schuw
de, was zijn grote volgeling.
Ook hij viel door moordenaars
hand.
Toch heeft de dood van King
weer eens te meer de aandacht
gevestigd op Gandhi's leer, een
bewijs, dat zijn boodschap niet
verloren is gegaan.
behoorden, de kastelozen of paria's.
Zij knapten de meest smerige werk
jes op, en velen van hen waren ziek,
of hadden helemaal geen werk. Mil
joenen Indiërs leefden in diepe ar
moede, waren rechteloos en onder
drukt. Hygiënische zorg ontbrak vrij
wel geheel en de vrouwen, van wel
ke kaste ook, hadden helemaal geen
rechten.
Gandhi kwam tot de conclusie, dat
deze toestand zo niet alles, dan toch
wel veel te maken had met het Britse
bestuur..
Gandhi wilde in de eerste plaats
het dorpsambaeht redden. Hij was
ervan overtuigd, dat grote industrieën
op dat moment het volk nog verder
zouden uithuiten, zoals dat al jaren
door de Engelse fabrieken was ge
beurd. Deze importeerden ruwe ka
toen uit India en voerden goedkope,
afgewerkte katoentjes in India in. Zo
werd voor hem het spinnewiel een
wapen en tevens een symbool om de
huisindustrie in de dorpen te redden
en om de onafhankelijkheid naderbij
te brengen. Gandhi was er zeker van,
dat politieke onafhankelijkheid zou
leiden tot betere levensomstandighe
den. Op deze wijze werd voor Gandhi,
hoewel in wezen een sociale hervor
mer, politieke actie onvermijdelijk.
voettocht naar Port Dandi aan de kust;
een afstand van 360 kilometer. Hij
was toen reeds boven de zestig, een
kleine, schrale man, slechts gekleed
in een lendedoek en met een ruwe
bamboestok in de hand. Uit alle dor
pen en gehuchten stroomden de men
sen naar hem toe en strooiden bloe
men voor zijn voeten. Dit was ie
Mahatma.
In een der dorpen werd hij opge
wacht door twee andere grote leiders
van de onafhankelijkheidsbeweging,
Motilal Nehru en diens zoon Javah-
arlal, de latere minister-president van
het vrije India. Zij bespraken met
hem de actie en het verdere verloop.
Daarna trok hij verder.
Slechts twee jaar nadat Gandhi in
ZlW geboorteland was aangekomen,
reisde hij naar Zuid-Afrika, als juri
disch adviseur van een Mohamme-
eaanse Indische firma. In Zuid-
yWka woonden duizenden van zijn
jaadgenoten, die als „kleurlingen"
J®aren blootgesteld aan grove discrl-
annatie. Voor het eerst voelde Gandhi
uitgestoten zijn betekende. Hij
vwd in hotels geweerd en eenmaal
a'is hardhandig uit een eerste-klas
aincoupé verwijderd, hoewel hij een
tje had. Na meer van deze
Were ervaringen besloot hij de
Maan te binden tegen de ondra-
yijke levensomstandigheden, en on-
r °in leiding bonden de Indiërs de
strijd aan met de Boerenregering van
Generaal Smuts.
Gandhi's strijdmiddelen waren van
een zeer ongewoon soort. Ze kwamen
voort uit de oude heilige boeken van
India én uit het Nieuwe Testament,
dat hij eveneens bestudeerde. Twee
Sanskriet-termen zijn aan deze strijd
methode verhonden: Satyagraha (De
macht van de Waarheid, ook wel ver
taald met Zielskracht) en Ahimsa
(geweldloosheid). Met deze zedelijke
wapens begon hij zijn strijd, die niets
te maken heeft met passiviteit of laf
heid.
Hij organiseerde zijn landgenoten
in Natal en Transvaal en begon een
actie van „niet-medewerking" met de
regering. Hierdoor moest hij zijn prak
tijk als advocaat opgeven. Hij trok
zich terug uit de stad en leefde met
en voor de onderdrukten en vervolg
den. In deze periode bleef geen ver
nedering hem bespaard hij werd ge
vangen gezet, tot dwangarbeid ver
oordeeld, hij werd gestenigd en bijna
gelyncht door een woedende menigte.
Juist in deze jaren kwam echter zijn
denkbeeld van een strijd-zonder-ge-
weld tot rijpheid.
Hij was ervan overtuigd, dat het
doel nooit de middelen heiligt, ook
niet of zélfs niet in de politiek of
economie. Bij Gandhi ging het om de
mens zelf, niet om begrippen. Alhoe
wel hij zelf een gelovig Hindoe was,
verwierp hij godsdienstige dogma's;
wetten hadden geen betekenis voor
hem, als ze sociale verbeteringen in
de weg stonden. Materiële vooruit
gang wilde hij slechts tot zekere hoog
te zijn werkelijke doel was geeste
lijke vooruitgang. Volgens Gandhi
moet de mens luisteren naar zijn ei
gen geweten en zich niet beroepen op
welke andere autoriteit ook.
Toen in Zuid-Afrika de meest on
rechtvaardige wetten tegen de In
diërs waren opgeheven, keerde Gan
dhi in 1914 met zijn gezin terug naar
India. Bij zijn aankomst in Bombay
werd hij ontvangen met de eretitel
„Mahatma" (Grote Ziel). Na aankomst
bracht hij zijn gezin onder in de
„Plaats van de Vrede" de school van
de dichter Rabindranath Tagore in de
deelstaat Bengalen.
Zelf reisde Gandhi eerst heel India
door, om zijn eigen land beter te leren
kennen. De toestanden die hij aantrof
waren schokkend. De mensen waren
verdeeld in kasten, maar er waren er
velen, die niet tot een bepaalde kaste
Na enige jaren van voorbereiding,
begon Gandhi in 1919 met zijn Satya
graha- en Ahimsa-actie, het niet-
medewerken met de Engelse rege
ring. Dit was, evenals in Zuid-Afrika
een passieve weerstand, die later
overging in actieve; geweldloze bur
gerlijke ongehoorzaamheid. Het kost
te Gandhi tien jaar om zijn geweld
loze strijdmethode in het reusachtige
land te organiseren; de hem toege-
wijden te trainen en te vormen. Maar
voor het eerst in de geschiedenis zou
een dergelijke, geweldloze revolutie
tegen een koloniale macht gewonnen
worden. Sit-down stakingen, demon
straties, agitatie, het schilderen van
leuzen op muren en wegen, de eco
nomische boycot zoals het weigeren
belasting te betalen, afsluiten van we
gen en straten, verspreiding van pam
fletten, het posten bij winkels die
Engelse goederen verkochtenhet
vergde moed, geduld en zelfopoffe
ring. Ransel- en schietpartijen door
politie en soldaten konden de vast
beradenheid van de demonstranten
niet breken.
Op 12 maart 1930 begon Gandhi aan
zijn historisch geworden zoutmars.
De Engelsen hadden een verbod uit
gevaardigd op het zelf winnen van
zout uit de zee of uit de bodem. Zo
werd het volk gedwongen het hoog
belaste regeringszout te kopen. En in
de tropen is het leven zonder zout
onmogelijk
Er zat nog een ander voordeeltje
aan deze zaak, voor Engeland althans.
Britse schepen, die katoen, jute, thee
of specerijen naar Engeland vervoer
den, moesten de reis terug vrijwel
leeg doen en kregen daarom zout mee
als ballast. Ook dit zout werd in India
duur verkocht, evenals het in India
zelf door de Engelsen gewon
nen zout.
Volgens Gandhi was de zoutbelas-
ting de meest onrechtvaardige van
alle wetten omdat die de arme men
sen het meest trof.
„Zout is een gave van de natuur voor
al haar kinderen" zei hij „en het moet
daarom voor ieder te krijgen zijn".
Hij besloot de zoutwetten te over
treden.
Gandhi schreef eerst, zoals zijn ge
woonte was, een brief aan de Engel
se onderkoning Lord Erwin, waarin
hij de nieuwe actie aankondigde. Met
80 volgelingen begon hij daarna zijn
Nog geen half jaar na de onafhan
kelijkheidsverklaring, op 30 januari
1948, werd Mohandas Karamchand
Gandhi vermoord door een orthodoxe
Hindoe, Nathoeram Vinajah Gode.
Vermoord, omdat hij Moslems en
Hindoes wilde en trachtte te verzoe
nen. De gehele wereld was geschokt,
in India werd een periode van natio
nale rouw afgekondigd en zelfs de
vlaggen op het gebouw van de ver
enigde Naties gingen halfstok.
Premier Attlee sprak namens de
Engelse regering haar leedwezen uit,
evenals de Amerikaanse president
Truman en de Zuidafrikaansa rege
ring.-..
■JU,
«"'-v
0 "3$,
Deze historische bedevaart bracht
de hele wereld in spanning en India
in grote beroering. Tijdens massabij
eenkomsten in de steden werden dui
zenden mensen gearresteerd. Hoge
ambtenaren en dorpsfunctionarissen
legden hun functies neer, Engelse
goederen werden verbrand. Er werd
echter nergens geweld gepleegd.
Na 25 dagen kwam de vredige ver
zetsgroep aan op het strand. De vol
gende dag, 6 april, verzamelde Gandfci
een handjevol zout uit het zeewa
ter een symbolische handeling,
die overal aan de kusten van India
werd nagevolgd. Op vele plaatsen
reed de politie op de overtreders van
de zoutwet ih, groepen werden uit
elkaar geslagen, honderden arresta
ties verricht en talloze gewonden
weggedragen. De betogers verdedig
den zich niet. Ook Gandhi zelf werd
opnieuw gearresteerd. Om op 25 ja
nuari van het daaropvolgende jaar
pas weer te worden vrijgelaten. De
onderhandelingen konden beginnen.
De tweede wereldoorlog schiep op
nieuw moeilijkheden, maar op 15 au
gustus 1947 werd India in een bewo
gen nachtzitting onafhankelijk ver
klaard en deel van het Britse geme
nebest. Het vroegere Brits-Indië werd
in drie delen gehakt, twee moslim
staten (Oost- en West-Pakistan) en
India, als secundaire democratie met
Pandit Nehru als minister-president.
Mahatma Gandhi nam niet deel aan
de feestelijke viering van de onafhan
kelijkheid. Hij bracht de dag door
met vasten, bidden en spinnen. Door
de deling van zijn land voorzag hij
grote ellende en hij had zich niet ver
gist. Er kwam een landverhuizing,
zoals de wereld nog nooit gezien had.
Hindoes vluchtten uit wat nu Pakis
tan is, Moslims uit India. 15 Miljoen
mensen trokken weg van huis en ge
boortegrond; blind fanatisme dreef
tot broedermoord. Vlak na de vreug
de om de vrijheid werden India en
Pakistan gedompeld in rouw om het
vergoten bloed. Het volk, dat zich
met zoveel succes geweldloos had
vrijgevochten, was nu gedrenkt in
bloed en tranen.
Wie het leven van Gandhi volgt, tegen de typisch Indiase achtergrond, zal getrof
fen worden door de zuiverheid en wijsheid van zijn wezen. Toch is het, vooral
voor de westerling, vaak moeilijk de ideeën, die aan Gandhi's daden ten grond
slag liggen, te begrijpen. Er zijn verschillende, aanwijsbare tegenstrijdigheden in.
Maar zijn leven was een voortdurende evolutie, een groeiproces. Gandhi zelf
heeft veel geschreven in zijn boekjes, essays en artikelen, over de schijnbare in
consequentie van zijn daden. Hij hield niet vast aan een idee, als hij later tot de
overtuiging kwam, dat het een fout idee was.
Ofschoon hij al vroeg doordrongen was van de geweldloosheid-gedachte, groei
de hij pas in de latere jaren naar een meer absolute geweldloosheid. Zijn ideeën
wijzigden en ontwikkelden zich.
Een van zijn gezegdes was: „!k heb geen respect voor consequenties zomaar.
Andere mensen geloven in consequent zijn: mij raakt alleen de waarheid, zoals ik
die zie van ogenblik tot ogenblik."
Ook zei hij eens: „Leef zonder vrees, haat of kwade gedachten. Heb eerbied voor
het leven van je medemensen, wees verdraagzaam en houd je aan de waarheid."
En deze boodschap heeft ook in onze tijd nog niets van zijn waarde verloren.
Gebruiksvoorwerpen van Gandhi: matras en peluw, spinnewiel en lessenaar. Naast het portret een
Birmese hoed, het laatste geschenk dat hij ontving, vlak voordat de moordenaar toesloeg, (archief-foto)
Het stoffelijk overschot van Gandhi, opgebaard in het Birla House te New Delhi.
I