E
OOPSTER
kunstnier in
eigen
houdt
huis
vrouw
in
leven
Politieke stoelendans kan beginnen
Vrouwen mee
naar
Mars
Vulc£ i
IN BRUIKLEEN VAN STICHTING IN UTRECHT
EXPERIMENTEN AL SINDS 1912
COMMISSARISSEN DER KONINGIN EN BURGEMEESTERS GEVRAAGD
;vt1973-
NASA-chef Thomas Payne:
abant-Tours
iereizen
Reünie
Stoottroepen
in Ermelo
BOOTTOCHTEN
lassen Zonen
R SHIPS
Begin
Doodmoe
Druk
Levensgevaar
Burgemeester
Stoelendans
Veteraan
Come back
Keien
volgloed
-3 mPf een sfeervol houtvuur
raspaarden.- b|eale brandstof gas.
23 en 30 augustus
IT NAAR PARIJS
liner, logies, ontbijt
)EPSREIZEN
lie in de stand-
igramma willen
n 18 augustus.
is Tirol 325,—
nrijks Tirol 310,
[MA-REIZEN
Oostenrijk,
laandag 11, 18
200,—
indag 11,18 en
8 en 15 september
'riberg, Baden-
1 195,-
Vogezen 210,
jen, Tirol 210,—
lzburg,
310,-
ag 14 en 28 aug.
in Kent, prach-
oor Groot-Lon
en, aantrekke-
eebrugge-Dover
245,-
23 en 30 aug.
mber.
■s 175,—
g 11, 18 en 25
n 15 september
ottocht op de
145,-
ier, boottocht
145,—
oerg, boottocht
165,—
11 en
ptember
van Genève 375,
1, Luzern e.o. 310,
f 2 september:
■ken, Wolfgang-
370,
18 aug. 1 sept.
etië, Merano 325,—
,g 20 en 27 aug.
Enkhuizen,
150,-
ag 14, 21 en 28
tocht op de Rijn 100,
22 en 29 aug.
1, Afsluitdijk,
72,50
26 aug., 9 sept.
htenstein,
265,—
g 1 en 15 sept.
anje 395,
en vanaf de stations te
;endaal, Breda, Tilburg en
sn zijn met inbegrip van
naf de lunch op de middag
N INLICHTINGEN
us RUYS Co., en
■MAN.
IUYS Z Co.
MEEüS en LISSONE-
ius De Baar en Leendertse
illard.
i en
bureaus MEEüS p/v VVV
URINGCARBEDRIJF
Vlissingen, Tel. 01184-4698
BEAVER SHIPS", ver-
;rs, volledig ingericht voor
ie vakantie op het water,
erse Meer, Oosterschelde,
die rivieren en meren in
eind september nog boten
;en en folders
Vlissingen, Tel. 01184-4698
iaar filialen in Rijswijk:
i5 jaar.
ier boven de zaak is
-kkring;
rkweek;
ifskleding.
elijke sollicitaties te rj
toor, Van Gijnstraat 2»
0-99 61 66.
fonisch kontakt opne
[Kroes, tel. 070-11 92 57.
DE STEM VAN VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1969
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA De 28-jarige mevrouw H. M. van Overveld-Adriaansen
uit Breda is de enige vrouw in Brabant wier leven volledig afhan
kelijk is van een kunstnier. Dit omvangrijke apparaat, dat de slaap
kamer van het echtpaar Van Overveld het aanzien van een zieken-
huisvertrek geeft, is enkele weken geleden in bruikleen ontvangen
van de Stichting Thuisdialyse in Utrecht, een particulier initiatief,
waaraan reeds twaalf Nederlanders hun leven te danken hebben.
Met de komst van de kunstnier is een eind gekomen aan een periode
van een half jaar, waarin mevrouw Van Overveld tweemaal per
week met haar man naar Utrecht moest reizen om in het Acade
misch Ziekenhuis te worden „gespoeld".
Een zeer dramatische periode in
het leven van dit jonge echtpaar
met twee kinderen, dat plotseling
een strijd te strijden kreeg op leven
en dood. Feitelijk is deze niet geëin
digd, want wanneer de thuisdialyse
(behandeling met de kunstnier) niet
driemaal per week plaatsheeft, is
deze patiënte wier beide nieren
geen functie vervullen ten dode
opgeschreven.
inmiddels is zij en ook hapr echt
genoot zover gekomen, dat in deze
grote fysieke, maar ook psychische,
ingreep enigszins kan worden be
rust. „Wij hebben ons hst laatste
jaar", zeggen zij, „veel afgevraagd.
We dachten, waar hebben wij dit
aan te danken. Maar iedereen heeft
nu eenmaal zijn kruis en we vinden
nu weer, dat het leven waard is ge
leefd te worden. Wij wachten op
niertransplantatie, op een passende
nier. Zo'n operatie heeft alle kans
van slagen en dus is al onze hoop
daar op gevestigd. Hoop doet le-
miskraam en toen is het kennelijk
begonnen. In het Diaconessenhuis
in Breda bleek pa na geruime tijd,
dat mijn beide nieren waren ver
giftigd en geen dienst meer deden.
Ik werd ijlings naar Utrecht ge
bracht, waar ik vorig jaar septem
ber op sterven lag. Net op tijd kon
ik met een kunstnier worden be
handeld. Na een aantal spoelingen
was het levensgevaar voorbij. Zes
weken heb ik in het Academisch
Ziekenhuis gelegen. Toen ik hoorde
dat ik ongeneeslijk ziek was, zijn
mijn man en ik door de hel ge
gaan. Het medisch team in Utrecht
deed echter alles om ons op te beu
ren. Dat was geweldig. Van okto
ber '68 tot maart '69 zijn wij van
Breda op en neer naar Utrecht ge
reisd voor de dialyse. Eind maart,
kon ik samen met mijn man gaan
oefenen. De laatste tijd moesten wij
's nachts de behandeling doen om
overdag een plaats vrij te maken
voor een andere patiënt, want er
zijn nog veel te weinig kunstnie
ren."
„Of bij mij", vertelt mevrouw
Van Overveld verder, „die mis
kraam oorzaak is geweest van nier
vergiftiging weet ik niet. De dokto
ren schijnen het daar niet over
eens te zijn. Het was bij mij niet
nodig dat de nieren werden verwij
derd, omdat ze verder geen kwaad
doen. Wanneer er een nier wordt
getransplanteerd dan komt die inde
buikholte. Toen ik ongeneeslijk
ziek bleek, heeft mijn moeder, die
ontzettend onder alles heeft gele
den, meteen aangeboden om voor
mij een nier af te staan, maar de
medici laten een gezond mens lie
ver in tact en gebruiken nieren van
bijvoorbeeld bij verkeersongevallen
omgekomen mensen. Bovendien is
niet iedere willekeurige nier ge
schikt. Hij moet o.a. bij je bloed
groep passen."
Zij gaat rustig met haar relaas
door wanneer de kunstnier in ge
reedheid wordt gebracht. Eén uur
voor iedere behandeling gaat het
echtpaar Van Overveld naar de dia
lysekamer. om een uur of tien
's avonds. Zo lang duurt het voordat
de nierpatiënt met een gerust hart
de nacht in kan gaan, via twee
slangetjes in haar linkeronderbeen
verbonden met de onmisbare kunst-
nier. Zij zegt: „Ik ben enorm dank
baar voor het werk van de Stich
ting Thuisdialyse. Deze bestaat nog
maar heel kort en heeft bijdragen
nodig van particulieren, van collec
tes en filmvoorstellingen. De stich
ting is pas in het beginstadium. Als
mij dit vijf jaar geleden was over
komen dan was ik absoluut dood
gegaan. Wat ons heeft teleurgesteld,
is de houding van de gemeenle
Breda geweest. Omdat wij in een te
klein flat. woonden om er een kunst
nier te kunnen plaatsen, moesten
wij naar een ander huis uitzien
Drie maanden hebben we daar op
moeten wachten. We werden van
het kastje naar de muur gestuurd.
Toen het eindelijk zo ver was, kre
gen we gelukkig wel alle medewer
king van Openbare Werken, die de
slaapkamer van ons nieuwe huis
hebben verbouwd en een speciale
waterleiding hebben aangelegd. De
geiser, die aangesloten is op de bak,
waarin de 400 liter spoelwater
moet, staat op zolder. Dat heeft de
gemeente 10.000 gulden gekost."
De heer Van Overveld, die samen
met zijn broer een zaak heeft, ver
telt een beroep te hebben gedaan
op de bijstandswet, hetgeen voorlo
pig is afgewezen op grond van zijn
inkomen. „Ik heb een bezwaar
schrift ingediend", zegt hij, „want
de onkosten die wij hebben, zijn
vanzelfsprekend abnormaal hoog.
Wij verbruiken 90 gulden per
maand aan water, een heleboel
elektriciteit, hebben dieet- en reis
kosten (controle in Utrecht), be
trekken allerlei medicijnen van de
apotheek en bovendien komt de
huisdokter eenmaal per week het
bloed van mijn vrouw onderzoeken.
We zijn particulier verzekerd. Het
kost ons dus erg veel."
Mevrouw Van Overveld: „Het
ergste moment is voor mij geweest
toen ik in Utrecht twee slangetjes
in mijn benen kreeg. Toen dacht ik:
nu is het onherroepelijk, nu ben ik
voorgoed invalide. Die slangetjes
blijven erin zitten, afgesloten door
een zwachtel. De mensen kijken er
wel eens naar, maar bijna niemand
in de buurt weet er van. Dat vind
ik bijzonder prettig. Niemand heett
ook de dialyse meegemaakt behal
ve mijn man en kinderen. De klein
tjes zijn er al aan gewend, dat
mama driemaal per week aan dat
apparaat moet liggen."
In totaal moet er 24 uur per week
worden gespoeld. Daar komen drie
uur aan voorbereidingen, steriel
maken van apparatuur enz. bij, ter
wijl na de dialyse alles weer gere;-
nigd moet worden en de kunstnier
van een nieuwe membraan moet
worden voorzien.
Om de thuisdialyse zorgvuldig te
kunnen toepassen, heeft het echt
paar Van Overveld in Utrecht een
opleiding van drie maanden moeten
volgen. De handelingen, die moeten
worden uitgevoerd alvorens de ap
paratuur gedurende acht uur haar
bloedzuiverende werking kan heb
ben, zijn veelomvattend en vergen
een zo grote precisie, dat niet ieder -
er toe in staat zou zijn ze te
volvoeren. Bovendien zou niet ie
dereen bestand zijn tegen de geeste
lijke druk, die het overgeleverd zijn
aan een kunstnier veroorzaakt. Voor
dat mevrouw Van Overveld voor
thuisdialyse in aanmerking kwam,
zijn zij en haar man, die driemaal
per week een groot deel van de
voorbereidende werkzaamheden
voor zijn rekening neemt, dan ook
door een psycholoog getest.
Mevrouw van Overveld: „Toen
ik mijn tweede kind verwachtte,
kreeg ik al last van mijn nieren. Er
moesten nierstenen worden verwij
derd. Vorig jaar mei had ik een
(Van een onzer verslaggeefsters)
BREDA De nieren zijn de organen, die de uiterst belangrijke taak hebben te zorgen voor een nor
male hoeveelheid en een normale samenstelling van de lichaamsvochten. Zij doen dit door de afscheiding
van urine. Bijna alle onbruikbare en schadelijke eindprodukten van de stofwisseling worden uit het
lichaam verwijderd met de urine. Ook vreemde stoffen die in het lichaam komen, zoals geneesmiddelen,
worden door de nieren verwijderd. Op de functie van de nieren heeft o.a. de bloedsomloop grote invloed.
Worden de nieren ziek en vervullen zij hun functie niet 'meer, dan wordt een mensenleven ernstig be
dreigd. In het verleden stierf praktisch iedereen wiens nieren zo ernstig waren aangedaan, dat zij hun
normale werk niet meer konden doen.
Jaarlijks sterven in Nederland toch nog ongeveer 300 nierpatiënten. In de ziekenhuizen in Amsterdam,
Groningen, Den Haag, Utrecht, Leiden en Nijmegen worden momenteel 150 mensen met een kunstnier be
handeld. In 1912 werd reeds over de gehele wereld geëxperimenteerd met een kunstnier. De Nederlander
Kolff slaagde er echter pas in 1943 in de kunstnier toe te passen op een mens. In 1960 kon, na baanbrekend
werk van de Amerikaan Cribsen en zijn medewerkers, de kunstnier op grote schaal worden toegepast op
nierpatiënten.
De knustnier imiteert de werking van de twee menselijke nieren. Het is een apparaat waarin het
bloed door een membraan stroomt. Deze membraan, een cellofaan „zak", laat het bloed door en houdt de
afvalstoffen tegen. Op de kunstnier zijn (wij geven hier een zeer beknopt overzicht), diverse andere appa
raten aangesloten. Via een smal slangetje verlaat het bloed het lichaam om in de kunstnier te worden ge
zuiverd. De afvalstoffen worden gewassen in een oplossing van o.a. natrium, zuren en zout in onthard'
leidingwater, waarna het bloed door een andere slang in het lichaam terugkeert. Het duurt acht uur voor
dat alle bloed is gespoeld. Op de gasgeiser is een automatische waterontharder aangesloten. Vierhonderd
liter water van 35 graden Celsius, waarin de zouten opgelost worden, gaat in een grote plastic bak, die via
een slang is aangesloten op een monitor, waarop de temperatuur, de druk etc. van het spoelwater kunnen
worden afgelezen. Via de monitor stroomt het water door de kunstnier. Voorts behoren tot de apparatuur
een pomp om het bloed uit het lichaam op gang te brengen, een pomp die met behulp van een speciale
stof (heparine) "het bloed onstolbaar maakt en twee alarmapparaten voor het geval de stroom uitvalt en
de patiënt in zijn slaap op een van de slangen ligt en deze afsluit. Om in leven te blijven dient de patiënt
drie maal per week, in totaal gedurende 24 uur, de dialyse (kunstnierbehandeling) te ondergaan.
„Ik ben er nu aan gewend om
's nachts aan de kunstnier te lig
gen", zegt mevrouw Van Overveld.
„Ik slaap terwijl mijn bloed uit
mijn lichaam door de nier gaat en
er gezuiverd weer in komt. 's Mor
gens om zes uur sluiten we af en
dan gaat mijn man zwemmen en
slaap ik nog wat, omdat je dood
moe bent als je wakker wordt na
het spoelen. Ik heb mijn hele leven
er op in moeten stellen. De men
struatie blijft ook uit, dus kinderen
krijgen is er niet meer bij. De dok
ters vinden dat niets uitzonderlijks.
Ze zeggen, dat het later na de trans
plantatie weer terug kan komen.
Met het spoelen alleen zijn we er
nog niet. Je moet jezelf in acht ne
men. Ik heb een zoutloos- en eiwit-
arm dieet. Je mag niet veel vocht
gebruiken, want dat wordt door de
kunstnier niet afgevoerd. Ik mag
per dag 500 cc vocht innemen; vier
kopjes vloeistof. Dat is met deze
warme zomer soms erg moeilijk,
maar dat is niet het ergste. Soms
word ik ook wel eens niet goed en
moet ik gauw een beetje drinken.
Ik had het laatst nog toen ik bood
schappen deed. Als ik dorst heb,
mag ik wel onbeperkt ijsblokjes ge
bruiken."
Wanneer je mevrouw Van Over
veld en haar man hoort vertellen
en de voorbereidingen tot de dia
lyse meemaakt, waarbij zelfs ste
riele handschoenen en een monds-
masker moeten worden gebruikt,
raak je diep onder de indruk. Je
dreigt bijna te vergeten, dat de
kunstnier voor deze vrouw een ze
gen is en wordt ongewild tot ont
zetting gebracht over het onmense
lijke van dit grote apparaat, dat de
kleine menselijke nieren imiteert.
Pas als je zo'n vinding van mensen
handen in werking ziet, ga je be
seffen welke onovertrefbare won
deren er binnen in een gezond mens
plaatshebben. MARJAN MES.
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG Komend najaar
winter kan een stevig partijtje
Politieke touwtrekkerij verwacht
"orden rond de vervulling van
aantal vrijkomende posten
'oor het ambt van commissaris
'or koningin en burgemeester.
Een inventarisatie van de nade-
lende mutaties levert momenteel
let volgende beeld op.
.In 1970 moeten er in drie provin-
®0s (Groningen, Friesland, Utrecht)
nieuwe commissarissen der koningin
"orden benoemd wegens vertrek
"et pensioen van de huidige com-
Jisarissen. Het gaat om het ver-
"esvan 1 mr. C. L. W. Fock (WD)
Provincie Groningen, per 1-2-1970; 2.
C. Th. E. graaf van Lynden van
Weriburg, provincie Utrecht, per
'■«-1970; 3. mr. H. P. Linthorst Ho-
(VVD) provincie Friesland, per
'■«-1970,
'o de overige acht provincies ligt
Jo' tijdstip van pensionering der hui-
f'p commissarissen der koningin
ltts verder weg In 1977 zullen zij
®rfer allen verdwenen zijn. De
«rtallen van vertrek zijn: 1972: mr.
1 Klaasesz (PvdA), Zuid-Holland,
cr 1-3-1972; jhr. mr. dr. O. F. A. H.
'1 Nispen tot Pannerden (KVP),
ïïfissel, per 1-5-1972.
i Mr. H. W. Bloemers (VVD),
gfcdand, per 1-6-1973: dr. C. N.
r'toiann (KVP), Noord-Brabant,
Mr. J. van Aartsen (AR). Zee-
per 1-6-1974; mr K. H. Gaar-
landt (PvdA), Drente, per 1-10-
1974.
1976: Mr. F. J. Kranenburg (PvdA),
Noord-Holland, per 1-5-1976.
1977: Mr. dr. C. J. M A. van Rooy
(KVP), Limburg, per '1-2-1977.
De strijd om de „bezetting" van
de vacatures in 1970 in Groningen,
Friesland en Utrecht is ai ingezet.
Voer de opvolging van mr. Fock
(VVD) in Groningen wordt de laat
ste dagen opnieuw de naam genoemd
van de WD-fractieleider in de Twee
de Kamer mr. E. H. Toxopeus. Zijn
kandidatuur voor Groningen staat
sterk. Bekend is dat mr. Toxopeus
ook graag burgemeester van Den
Haag had willen worden, maar de
KVP stond dat niet toe en bewerk
stelligde de benoeming van de ka
tholieke oud-premier mr. V. G. M.
Marijnen.
Politiek interessant zal vooral de
opvolging van mr. van Lynden van
Sandenburg in Utrecht worden. Hij
zit weliswaar in de protestants-chris
telijke hoek, maar is geen lid van de
AR noch van de CHU. Hij wordt ook
door geen van deze beide partijen
als geestverwant geclaimd, tenein
de de aanspraken op de vervulling
van in andere provincies optredende
vacatures niet te verzwakken. Het
ijkt evenwel het meest voor de
nand te liggen dat Utrecht in 1970 'n
nieuwe commissaris gaat krijgen die
duidelijk CHU is. Het is namelijk zo,
dat die CHU nu geen enkele provin
cie bezit. De huidige verdeling is
immers: KVP 3 (Brabant, Limburg,
Overijssel), PvdA 3 (Noord-Holland,
Zuid-Holland, Drenthe), WD 3 (Gro
ningen, Friesland, Gelderland), ARP
1 (Zeeland) en partijloos 1 (Utrecht).
Men kan uit deze opsomming ge
makkelijk concluderen, dat de VVD
met drie procincies enigszins overbe-
deeld is. Dit zou voor de huidge CHU
minister van Binneilandse Zaken, mr.
Beernink, wellicht aanleiding kunnen
zijn om Friesland in 1970 in andere
handen te laten overgaan. De strijd
zou dan wel moeten gaan tussen AR
en CHU, wie van beide er een twee
de provincie bij krijgt. Voor de pro
vincies Utrecht en Friesland zijn
overigens tot dusver geen namen
genoemd.
Veertien in de nabije toekomst
opvallende burgemeestersposten
en twee reeds bestaande vacatures
zullen in sommige gevallen zeker
nog aanleiding geven tot felle politie
ke touwtrekkerij achter de scher
men. Hiervan getuigt het volgende
overzicht, dat uitsluitend betrekking
heeft op gemeenten met boven de
20.000 inwoners. Vacatures bestaan
momenteel in:
1. Zwolle. De WD-burgemeester van
deze gemeente drs. J. A. F. Roeien
is onlangs in Arnhem de met pen
sioen gegane KVP-burgemeester
Ch. G Matser opgevolgd. Voor
Zwolle worden thans de namen ge
noemd van de WD-burgemeester
van Middelburg mr. J. Drijber en
van de WD-burgemeester van
Coevorden drs. P. A. Wolters.
2. Vemlo. De KVP-burgemeester van
deze gemeente, mr. dr L. de Gou
ls onlangs in Haarlem de met pen
sioen gegane KVP-burgemeester
mr. O. P. F. M. Cremers opge
volgd. Voor Venio zal ongetwijfeld
opnieuw een KVP-er worden be
noemd.
In 1970 dienen zich wegens pensione
ring vacatures aan In:
3. Winterswijk, J. B. Vlam (PvdA)
vertrekt per 1-3-1970.
4. Utrecht. Jhr. mr. C. J. A. de Ra-
nitz (CHU) per 1-5-1970.
5. Baarn. Mr. F J van Beeck Cal-
kocn (AR) per 1-5-1970.
6.Sneek. L. Rasterhoff (Partijloos)
per 1-5-1970.
7. Ridderkerk, C J. van der Hoeven
(AR) per 1-10-1970.
In 1971 in;
8. Valkenswaard. Mr. A. J. J. M.
van Hellenberg Hubar (KVP) per
1-3-1971.
9. Ermelo. H. H. Langman (CHU)
per 1-4-1971.
10. Geleen. Dr. J. P. D van Banning
(KVP) per 1-5-1971
11. Alkmaar. Mr. H. Wytema (PvdA)
per 1-5-1971.
12 Tjietjerkssteradeel. Mr. W. M.
Opipedijke van Veen (CHU) per
1-7-1971.
13. Harderwijk. G. J. Numan (CHU)
per 1-8-1971.
14. Gorinchem. Mr. L. R J. ridder
van Rappard (Partijloos) per 1-8-
1971
Voor de vervulling van de vacatu
res die na medio 1970 ontstaan zal
de uitslag van de dan gehouden ge
meenteraadsverkiezingen van invloed
kunnen zijn. Het zit erin dat er voor
al strijd zal ontstaan om de komende
vacatures in de gemeenten Utrecht,
Alkmaar en Gorinchem. Vooral de
strijd om Utrecht wordt interessant.
Hier zetelt jhr. mr. De Randstz,
die verondersteld wordt de CHU-be-
ginselen te zijn toegedaan, maar die
toch geen uitgesproken partij-man
is. Van de vier grote steden Amster
dam, Rotterdam, Den Haag en
Utrecht zijn de eerste twee al ste
vig in PvdA-handen Den Haag is
KVP. De aanspraken op Utrecht ko
men daarom vooral van de kant van
CHU, WD en ARP, die bij de laatst
gehouden verkiezingen in februari
1967 in deze gemeente resp. 6,9 pro
cent (CHU), 11,9 procent (VVD) en
9,4 procent (AR) van de stemmen
behaalden. De KVPkreeg toen even
wel 22,9 procent en de PvdA 29,6
procent. Het ziet er daarom naar uit,
dat „Utrecht" een moeilijke benoe
ming gaat worden, waarom voor en
achter de schermen nog het nodige
te doen zal zijn. Minister Beernink
zal in het kabinet zeker zijn uiterste
best doen om Utrecht voor de CHU
veilig te stellen. Misschien lukt hem
dit wanneer van deze benoeming en
van belangrijke benoemingen elders
een „pakket" gemaakt wordt, waar
in iedere partij iets van zijn gading
■vindt e11 dat een evenwichtige verde
ling van de „buit" inhoudt. Maar
voor het zover is De lege
stoelen komen in zicht. De politieke
stoelendans kan beginnen.
(Van onze redacteur buitenland)
WASINGTON Sinds knappe, donkerogige Valentina Teresj-
kova in juni 1963 met haar kleine ruimteschip Vostok-6 op jacht
ging naar mannelijke collegia Bykovsky die een dag eerder met de
Vostok-5 was gelanceerd, is geen vrouw meer in de ruimte geweest.
Valentina Teresjkova was de zoveel
ste Russische ruïmteprimeur. De
Amerikanen konden vliet nog nauwe
lijks verwerken en zeiden schamper:
„wij sturen geen vrouwen de ruimte
in alleen maar om het propaganda-
effect''. Die bitterheid zullen de
Amerikanen nu wei vergeten zijn. De
kans is zelfs groot dat in de zeventi
ger jaren Amerikaanse vrouwen
mee op reis gaan naar de planeet
Mars.
Dr. Thomas Payme, grote baas van
de NASA, heeft deze week tenminste
gezegd dat naar zijn mening vrou
wen moeten deelnemen in het team
van 12 astronauten dat - verdeeld
over twee ruimteschepen - in 1981
mogelijk naar Miars zal reizen-
Dat betekent dat vrouwen al eer
de oefenvluchten in de ruimte zul
len moeten maken. Volgens Payne's
blik op de toekomst zullen twee iden
tieke ruimteschepen in formatie naar
Mars reizen, een tocht waarover zij
twee jaar zullen doen.
Overigens pleitte Payne voor hech
tere samenwerking met de Russen,
die volgens hem ook spoedig in staat
zullen zijn een man of een vrouw
op de maan neer te zetten.
VALENTINA TEREJKOVA
eerste en tot nu toe enige vrouw
in de r uimte
Zoals gisteren gemeld zijn inmid
dels ook de bemanningen voor de
Apollo-13 en de Ajpollo-14 aangewe
zen. De benoeming van Amerika's
eerste astronaut Alan Shepard (nu
45) tot commandant van de Apollo-
14 is voor hem de verwezenlijking
van een oude droom die herhaalde
lijk in gevaar kwam.
Shepard redde Amerika in 1961 van
een nationaal gevoel van minder
waardigheid, opgelopen door de klap
pen die de Sovjet Unie had uitgedeeld
met Spoetnik-1 en 's werelds eerste
man in de ruimte Joeri Gagarin. Het
was slechts een „ballistische ruimte
reis" die Shepard in zijn Mercury
,,Freedom-7" maakte, maar de
Amerikanen wisten dat ook zij einde
lijk op we.g waren.
Shepard kreeg van president Ken
nedy de ruimtemedaille, maar sinds
dien werd niet veel meer van hem.
gehoord. Zeven jaar lang mocht hij
om gezondheidsredenen niet vliegen.
Veteranen van het eerste uur ver
dwenen: John Glenn ging in de limo
nade, Donald Slayton werd afge
keurd, Virgil Grissom kwam om bij
het ongeluk met de Apollo die op de
taneeerplaats in brand vloog en waar
bij ook Edward White en Roger Chaf
fee omkwamen. Walter Schirra en
nog een paar anderen verlieten - net
als Glenn - de NASA of zochten er
een bureau-baan. Het was stil ge
worden rond Alan Shepard.
Zijn come-back werd niettemin
voorbereid, maar kwam opnieuw in
gevaar toen bleek hoe moeilijk en
lioe op het kantje af de landing van
de Eagle in de Zee der Stilte was
geweest. Maanlandingen, zo werd ge
zegd. zijn te moeilijk voor onervaren
astronauten en daartoe behoorde
Shepard met zijn enkele ballistische
ruimtesprong in feite ook.
ALAN SHEPARD
ApolIo-14
Uiteindelijk is nu toch besloten dat
Shepard 't Apollo-14-team zal leiden
naar de krater Censorinus op de
„kust" van de Zee der Stilte.
Een heel andere man is de com
mandant van de Apollo-13, James
Lovell. In tegenstelling tot Shepard
die maar enkele minuten in de ruim
te vertoefde is Lovell wereldrecord
iiouder ruimtereizen. Met Frank Bor
man raasde hij veertien dagen lang
in de Gemini-7 rond de aarde en was
er bij toen het historische rendez
vous met de Gemini-6 tot stand
werd gebracht.
Lovell geniet echter nog meer be
kendheid als tweede man van het op
gewekte en fantasierijke team van
Frank Barman dat met Kerstmis vo
rig jaar rond de maan vloog.
Lovell zal de eerste zijn die oD de
maan het hoogland gaat opzoeken na
dat Charles Conrad in november de
Zee der Stormen verkend zal hebben.
Lovell gaat het gebied Fra Mau-
ro onderzoeken. Van dit deel van het
maanoppervlak neemt men aan dat
het zeer oud is en bedekt met keien.
JAMES LOVELL
Apollo-13
(Van onze correspondent)
BREDA Stoottroepen, die in
1944 gedurende de bevrijding werden
opgericht, vieren dit jaar hun 25-ja-
rig bestaan. Naar aanleiding hiervan
zal een grote reünie gehouden wor
den in de Generaal Spoor Kazerne
te Ermelo op 20 sept. a.s Een fees
telijk programma zal de reünisten
worden aangeboden.
Voor Zuidwest Nederland zal men
voor het vervoer beroeD kunnen doen
op E. v.d. Broek, Molenstr. 99 te
Zundert, tel. 2353 en 3198.
(ADVERTENTIE)
VAN BERGEN OP ZOOM UIT
vertreicTheodorushaven
naar VEERE op
wo,vr en zo:V 9.45 uur
Plaatsbewijzen en folders V.V.V.en R.T.M.
Rosestr.3,R'dam-2Q, tel.010-272864 I
IN PORTUGAL heeft de politie zes
organisaties opgerold die honderden
emigranten hebben geholpen over de
grens naar Spanje te komen.
(ADVERTENTIE)
v,,,w handelaar om de kleurenfolder ot senrijf naar
Vuïcana, al vanat' 1895 expert in ha^gj7pp9araten Industrie N.V. Waldorpstraat 148, Den Haag.
