Denk even na H MORGEN VIJFENTWINTIG JAAR GELEDEN: Austtsras - - - SSSTaHü OP 64 VELDEN Goede smaak Duitslandzender Nu of nooit Tien minuten "Abgelaufen' fP|P 4 te mm i l> te te te DE STEM VAN ZATERDAG 19 JULI 1969 spannen aandacht kijken zij naar hun jr vertelt de leden waar zij deze keer voor- of achtersteven wil staan, (foto E „Ideale omstandigheden voor pa ling" weten enkelen. Als zij eindelijk kunnen uitleggen blijkt het schip k te ondiep water te liggen. Even ver der is het water wel diep, maar de paling heeft kennelijk een dag va kantie genomen, net ais de mannen die haar zo graag aan de hengel zouden voelen. Besloten wordt om maar naar huis te gaan, de is toch bijna ten einde. De meesten benutten de terugtocht om de makreel schoon te maken. Duidelijk blijkt, dat het een roofvis is, want er komen legio zandspierin- gen uit de magen tevoorschijn. De schipper bakt voor een van de vis sers een makreeltje: goed van smaak. Dat brengt de gesprekken op de bereidswijzen van deze vis. De meesten fileren hem, snijden hem in moten, die ze zouten en peperen en bakken die dan met een pietsje he ter: makreel is vet. Enkelen fileren hem, doen er peterselie, sambal, pe per en zout in, wikkelen hem dan in folie en stoppen dat zo in de oven. Dan ligt de Drittura weer aan wal en rijden de mannen naar huis n« nog een laatste kwinkslag en groet aan de schipper: „Tot over een maand". Die maand zullen zij W vrienden en kennissen en op hu» werk hoog opgeven over hun jacht op makreel. Verhalen die je «Ml' met een korreltje zout moet nemen. Maar gezouten vis smaakt beter dan ongezouten. Het is immers vrijetijds besteding. Wanneer je 'n dagje later je belevingen op papier zet en de storm giert tussen de bomen en de t.v.-antennes, dan besef je pas g»e' dat het er niet altijd zo rustig aan toegaat op zee. WIPPEL HOUBEN Viifentwintio iaar qeleden werd de aanslag op Hitier ge pleegd door kolonel Von Stauffenberg, een van de naas te medewerkers van de Führer. Hef is het verhaal van een revo lutie in Nazi-Duitsland die bij na slaagde. Als dat gebeurd was - zo meent men - zou de oorlog met bijna een jaar zijn bekort, terwijl ontelbare mensenlevens gered zouden zijn. Daarnaast zou naar alle waarschijnlijkheid de staatkun dige vorm van Europa sterk af wijken van de huidige. Op een of andere wijze zou de vrede gesloten zijn tussen de geal lieerden en de nieuw gevorm de Duitse regering Hoe was verzet tegen het Hitler-regime mogelijk binnen de politiestaat die Duitsland was? Waf waren de voorwaarden om de aanslag te laten slagen? Hoe kon de pure nationalist Von Stauffen berg na zijn daad uit Hitiers hoofdkwartier wegkomen? In een scriptie heeft cadet vaandrig L. J. Dercks van de KMA getracht die vragen te be antwoorden. De belangrijkste delen van zijn werkstuk publi ceren wij op deze pagina. DE REVOLUTIE DIE BIJNA SLAAGDE Sinds het begin van het Derde Rijk hebben in Duitsland verzetsbewegingen bestaan. Militairen speelden daarbij een belangrijke rol. Zij alleen zouden in deze tijd een revo lutie tot stand kunnen brengen. Aan hen viel de twijfelach tige eer te beurt Hitier te doden of althans uit te schakelen. Bij alles wat men ondernam waren strenge geheimhouding en beperktheid van het aantal ingewijden eerste vereisten. Want voor iedere actie tegen de regering waren troepen verplaatsingen in het binnenland nodig en deze konden na tuurlijk niet geheim blijven voor de SS en de SD. Veel offi cieren werden van verzet weerhouden door hun eed van trouw aan Hitier, hoewel ze de noodzaak van een regime- verandering inzagen. Zelfs tegenstanders van Hitier bleven tot het laatste moment trouw aan hun eed. De bedoeling van de mannen van iet verzet was, na de aanslag op Hit ler een aanvaardbare regering samen te stellen om met de geallieerden te onderhandelen. Maar omdat het steeds duidelijker werd dat de Amerikanen ondanks alles het principe van de onvoorwaardelijke overgave wilden handhaven, ontstond er in het verzet opnieuw twjjfeL Slechts een klein ge deelte der officieren was van mening dat doorvechten zinloos was en zij gingen verder met het smeden van plannen tegen het Hitler-regime. Eind 1943 hadden de samenzweer ders een stevige basis in de Wehr macht gelegd. Zij hadden weten door te dringen tot het opperbevel van het reserveleger waarvan generaal Fromm de leiding had. Hij had de bevoegd heid gekregen om bij onlusten zelf standig en onmiddellijk op te treden. Zodra Fromm het codewoord „Wal kure" zou uitzenden, moesten de ge neraals de noodtoestand afkondigen. Zijn naaste medewerkers, generaal Olbricht, kolonel von Stauffenberg en anderen die tot de samenzweerders behoorden, waren echter vastbesloten, eventueel zonder Fromms medeweten het Walküre-bevel te laten uitgaan. De samenzweerders wisten dat het van levensbelang zou zijn, Berlijn in handen te krijgen. De binnenstad, waarin de belangrijkste ministeries lagen, moesten ze afsluiten en be schermen en vooral moesten ze de Duitslandzender bezetten. ze op het vliegveld van Hastenburg, een stad ten zuiden van Koningsber gen. Een auto brengt hen naar het hoofdkwartier van Hitier. Dit hoofd kwartier met een middellijn van zes kilometer bestaat uit een machtig ge bouwencomplex, metersdikke bun kers en houten barakken en wordt dooi duizenden soldaten streng be waakt. Als de auto de poort van het hoofdkwartier nadert, moeten de in zittenden hun paspoort tonen. Ze be vinden zich nu in de buitenste gordel van het kamp. Hier zijn tal van vei ligheidsmaatregelen getroffen om te voorkomen, dat ongenode gasten het kamp binnendringen. Vervolgens rij den vor Stauffenberg en von Haeften ongeveer drie kilometer het bos in en stuiten op een tweede versperring, welke onder elektrische stroom staat. Weer gaan ze door een poort, en ko- Graf Schenk von Stauffenberg Stauffenberg het wachtlokaal binnen. Hij doet alsof hij opbelt en zegt tegen de wacht dat hij passeren mag. Hij loopt naar zijn auto waar von Haeften op hem zit te wachten. Ook bij de tweede poort is men door de knal ge alarmeerd en wordt hem eveneens de doorgang geweigerd. Weer gaat hij, gevolgd door de wachtcommandant, naar de telefoon en zijn vriend, rit meester von Möllendorf, geeft hem verlof te passeren. Maar de wacht neemt er geen genoegen mee en belt von Möllendorf opnieuw. Als hij dan V6rC16nkinQ persoonlijk uit diens mond verneemt Zodra dit bevel is uitgezonden, volgt het bevel van de opperbevel hebber van het reserveleger, waarin alle troepencommandanten opgedra gen wordt, niet alleeen de noodtoe stand af te kondigen en de openbare gebouwen te bezetten, maar vooral ook alle ministers, partijleiders, SS- en SD-officieren te arresteren. Ook dit bevel draagt buiten zijn medewe ten Fromms naam. Tegelijkertijd zijn bevelen uitgegaan naar de comman danten van de in en buiten Berlijn gelegen troepen. Dezen hebben op dracht gekregen onmiddellijk de stra tegische punten in te nemen en vooral de Duitslandzender te bezetten. Om streeks vijf uur is het wachten op de komst van hen aan wie een belang rijke functie is toegewezen. Generaal Beck, die voorlopig als staatshoofd zal optreden, is al aanwezig. Zodra men de zender heeft bezet, zal Beek zich tot de Wehrmacht en het Duitse volk richten. Von Stauffenberg en de anderen zijn in volle actie, vast ervan over-i tuigd dat Hitier dood is. Maar de Führer is springlevend. Weer heeft l hij ontzaglijk veel geluk gehadij Door de grote warmte en omdat er geen vijandelijke vliegtuigen waren, vonden de besprekingen niet plaats in een bunker maar in een barak waar van de vensters open stonden. Had men de bespreking in de bunker ge houden, dan had de door de explosie ontstane luchtdruk geen uitweg gehad en had geen der aanwezigen het overleefd. werden terechtgesteld. Degenen tegen wie slechts vermoedens bestonden, werden op transport gesteld naar ver nietigingskampen. Slechts een der rebellen stierf niet aan de galg- veldmaarschalk Rom mel, de afgod van het Duitse volk. Hitier wilde vermijden dat alge meen bekeno werd da: ook hij tot de samenzweerders behoorde. Rom mel werd voor de keuze gesteld of zijn leven aan de galg te eindigen of zelfmoord te plegen. Hij koos voor het laatste. Enige dagen later vond de plechtige staatsbegrafenis plaats. Van Rundstedt, die de Füh rer vertegenwoordigde, sprak van Rommel als een man wiens hart aan Hitier toebehoorde. de poort die toegang geeft tot de bin nenste cirkel. Daar bevinden zich de door Hitier en zijn naaste medewer kers bewoonde bunkers en barakken. men na achthonderd meter rijden aan dat von Stauffenberg mag passeren, '-1- laat hij hem door. Bij de laatste poort doen zich geen moeilijkheden voor en nu gaat het in razende vaart naar het vlie-jveld Rastenburg. Daar stijgen ze onmiddellijk op het is even over één uur op weg naar Berlijn. Na in het vliegtuig een ongelofelijke spanning te hebben doorstaan, landen ze daar om 15.45 uur. Alles is rustig, men weet kennelijk nog van niets. De nederlaag bij Stalingrad had het prestige van Hitier een ernstige knak Segeven De samenzweerders meen den dan ook dat nu de tijd rijp was om hem uit de weg te ruimen. Von Stauffenberg, inmiddels stafchef van generaal Fromm besloot de aanslag 2eif te plegen, nu de toestanden aan het Oostfront katastrofale vormen aannamen en de invasie aan het West front ieder ogenblik werkelijkheid kon vorden. In opdracht van zijn chef had von Stauffenberg het ontwerp van de legerorganisatie „Volkssturm" opgesteld. Beide officieren werden re gelmatig voor het geven van toelich tingen naar het hoofdkwartier van Hitler, de „Wolfsschanze", ontboden. 19 juli kwam van hieruit het be tel dat von Stauffenberg voor een definitieve bespreking van het leger- ontwerp bij de Führer moest komen. Hu of nooit, dacht hij. Morgen zal en ®oet het gebeuren. jAn„^e. woege morgen van donder- s 20 juli verlaat von Stauffenberg hom woninS- Zijn chauffeur brengt naar het buiten Berlijn gelegen ins Onderweg pikt hij zijn ad- tp„ de eerste luitenant von Haef- u °P een afgesproken plaats op. Op diro t lepel<f. aangekomen nemen zij vim!* P aats in een voor hen bestemd gtuig en omstreeks elf uur landen Bij het binnentreden van de barak die als conferentiezaal dienst doet, drukt von Stauffenberg met een tan getje het flesje in de bom kapot; hij weet dat de bom over tien minuten zal exploderen. Wanneer hij vervol gens de conferentiezaal naast de tele fooncentrale passeert, zegt hij luid te gen de daar aanwezige onderofficier dat hij .elk ogenblik een telefoontje verwacht en dat hij, als het er is, on middellijk gewaarschuwd moet wor den. Als hij met de andere deelnemers de zaal binnentreedt, is Hitier juist in gesprek met generaal Heusinger, die een uiteenzetting geeft van de situatie aan het Oostfront. Als iedereen zit, zet von Stauffenberg zijn tas met in houd tegen een van de tafelpoten, twee meter van Hitier verwijderd. Er zijn vijfentwintig personen aanwezig. Goering en Himmler zijn er nog niet. Nog vijf minuten, vier, drie Von Stauffenberg zegt tegen zijn buurman dat hij het telefoontje verwacht en verlaat de zaal. Precies om 12.42 uur explodeert de bom. Von Stauffenberg Onmiddellijk belt von Stauffenberg generaal Olbricht op en hoort dat er nog niet gehandeld is. Olbricht heeft wei het codewoord „abgelaufen" ont vangen, maar er is tevens gezegd dat de Führer niet dood is. Hij heeft daar om de bevelen niet doen uitgaan. Von Stauffenberg is hierover zeer ont stemd en zegt zeker te weten dat Hitier dood moet zijn. Hij verzoekt i hem alsnog Walküre en andere be- Vj06Q6 m06Q velen uit te vaardigen. Olbricht be looft dit en geeft onmiddellijk na het telefoongesprek aan kolonel von Quirheim opdracht de bevelen te la ten uitgaan. Bij het direct ingestelde onderzoek werd von Stauffenberg vermist. Met een viel op hem de verdenking. Zijn gangen werden nagegaan en hij bleek reeds in Berlijn te zitten. Op het hoofdkwartier van Hitler wist men nog steeds niet dat de kern van de militaire samenzwering op het minis terie van Oorlog zat. Dat bleek uit de opdracht van Himmler om von Stauf fenberg zo onopvallend mogelijk te arresteren. Pas toen de uit de Bend- lerstrasze afkomstige bevelen het hoofdkwartier bereikten, begreep men hoe de vork in de steel zat. Onmid dellijk gingen tegenbevelen uit en Hitler had SS-generaal Himmler be noemd tot opperbevelhebber van alle troepen met uitzondering van de strij dende. Himmler werd belast met het onderdrukken van de militaire rebel lie. Van overal werden beschikbare troepen naar Berlijn gedirigeerd. De bevelen dragen Fromms naam, hoewel hij er niets van weet. Veld maarschalk Von Witzleben onderte- Onder dit bedrijf was men in de Bendlerstrasze nog vol goede moed. Naarmate de tijd echter verstreek, namen de moeilijkheden toe. Toen Fromm had gehoord dat Hitier niet dood was, weigerde hij positief het Walküre-bevel te doen uitgaan. Het moreel van de samenzweerders schom die de steekvlam ziet en de knal kende reeds eerder een decreet, dat ^eïneer' Rond^rifnevL derichten kwam, deelde de generaal hem mede dat er een militaire rebellie aan de gang was. Hitler was niet dood en de pantsertroepen van Himmler waren in aantocht. Om Remer te overtuigen liet Goebbels hem met Hitier per soonlijk telefoneren. De Führer be noemde Remer tot opperbevelhebber van -ff ,?.e,rllJnse hoepen. Deze gaf onmiddellijk bevel de afzetting op te heffen. In het gebouw aan de Bend lerstrasze sloeg de stemming om Na een splitsing tussen voor- |n teeen standers van Hitier namen de lan- ;a"dlFHhr?r.de touwtjes in niet doorlaten. Koelbloedig gaat von Her Wehrmacht op zich genomen heeft. Het bevat onder andere de vol gende punten De Führer is dood. Een geweten loze kliek partijleiders, die van het front vervreemd zijn, heeft van de toestand gebruik gemaakt het in zwa re strijd gewikkelde front in de rug aan te va,len door de macht voor per soonlijke doeleinden aan zich te trek ken. In dit uur van het hoogste ge> VELDMAARSCHALK ERWIN ROMMEL vaar heeft de Rijksregering teneinde hande", werd bevrijd en ge- orde en rust te kunnen handhaven, fentogm Olbrichfond™ a^est* E^n de noodtoestand afgekondigd en mij ter plaatse ingestelde krijgsraad sprak met het opperbevel van de Wehrmacht a' do?d Hoor de kogel. belast. terto ttWerien zij in de ach" tertum van het ministerie gefusil- Op dit voor het vaderland uiterst 66r kritieke moment is de hechte aaneen sluiting der Wehrmacht en de hand- 7|livpnnri having der volledige discipline het "'s hoogstgebod. De Duitse soldaat staat voor een historische taak. Van zijn Daarna begon de grote zuiverinfi doortastend optreden en houding zal P8® goed. Hitler stelde een erekriiss het afhangen of Duitsland gered raad in met veldmaarschalk Von wordt. Rundstedt als president. Duizenden W. J. MUHRING - (Van onze schaakmedewerker W.J- Muhring) Petrofejan heeft de slag verloren. Wij taebDen een nieuwe wereldkam pioen Spasski; wij hebben er ook een ex-wereldkampioen bij. Er zijn tbans vijf ex-wereidkampioenen. Wij hadden er nog één meer kunnen hebben. David Bronstein was in zijn tweekamp met Botwinnik in 1951 vlak bij de titel. Alle instanties had den al op zijn oveiwinnmg gerekend, zelts de maners van de lauwerkrans. Toen Boiwinnin ecliier vlaK voor het einde toch tot 12 - 12 kwam en aldus zijn titel handhaafde, bleek tijdens de sluitingsplechtigheid, dat de krans voor Botwinnik niet paste. Bronstein is namelijk zeer klein van postuur. i Bronstein trok zich dit falen overi gens. niet al te zeer aan. „Alvorens wereldkampioen te worden", zei hij filosofisch, „moet men zich twee maal bedenken; wereidkampien is men enkele jaren, maar ex-wereld- kampioen blijft men zijn hele leven"- Bij elke wisseling van de titelhou ders komt onwillekeurig de vraag naai' voren: hebben wij nu de goede wereldkampioen, voldoet liet gevolg de systeem? Om bij het laatste ge deelte van deze vraag te beginnen. Het antwoord ligt voor de hand: er is geen enkel systeem dat in elk op zicht voldoet, alle systemen hebben hun gebreken en er gaan reeds stemmen op om deelnemers voor het kandidatentoernooi en interzone- toernooi in de toekomst op andere wijze te bepalen. Het moet worden voorkomen, dat de zwakke kampioen van een klein, onbekend land meer rechten heeft dan bijvoorbeeld een der ex-wereldkampioenen Smyslov of Tal. Mogelijk dat de wisseling van het voorzitterschap van de Fi de men houdt er rekening mee, dat Prof. Euwe deze post enkele ja ren zal bezetten tevens een ver andering van het reglement met zich meebrengt. Wat tenslotte de eerder gestelde vraag betreft, ten aanzien van de kwaliteit van de nieuwe wereldkam pioen, daaraan valt geenszins te twijfelen Spasski za] de komende jaren zowel in toernooien als in tweekampen uitblinken wat lang niet van elke wereldkampioen kon worden gezegd en ik zie geen speler, die de eerste vijf jaren voor Spasski gevaarlijk zou kunnen wor den. Hieronder de laatste partij van de ze opwindende tweekamp. Wit: Boris Spasski. Zwart: Tigran Petrosjan. Siciliaans. 1. e2-e4, c7-c5 2. Pgl-f3, Pb8-c6 3. d2-d4, c5xd4 4 Pf3xd4, Dd8-c7 5. Pbl-c3, e7-e6 6. Lcl-e3, a7-a6 7. Lfl- d3, Pg8-f6 8- 0-0, Pc6-e5 9. h2-h3, Lf8-c5 (De Paulsenvariant die meer en meer in de mode komt. Wit staat vrijer, maar de zwarte opstelling is zeer stevig) 10. Ddl-e2, d7-d6 11. f2- f4, Pe5-d7 (Eenvoudiger en beter was 11PcL3:. Men moet echter wel bedenken, dat zwart op winst moest spelen. Alleen door een zege zou Petros jan kans behouden de be dreigde titel te redden) 12. Pd4-b3, Le 5xe3+ 13. De2xe3, b7-b6 14 Tal- el, Lc8-b7 15. e4-e5, d6xe5 16. f4xe5, Pf6-d5 17. Pc3xd5, Lb7xd5 18. Tfl-f4, (Wit, die stellig niet minder staat, bood hier remise a.an. Zwart weiger de om de reeds genoemde redenen) 18b6-b5 19. Pb3-d4, Ta8-b8 20. c2-c3, g7-g6 21. a2-a3, O-O (Vroeg of laat moest dit toch gebeuren) 22. Tf4-h4 h7-f5 (Anders zou 23 Dh6 snel beslissen) 23. e5xf6 e.p., Tf8xf6 24. Ld3-e4! (Wit heeft belangrijk po sitievoordeel behaald: zwart kan een ernstige verzwakking van zijn pion- nenstelling niet vermijden) 24... Pd7- c5 25. Le4xd5, e6xd5 26. De3-e7, Dc7xe7 27 Telxe7, h7-h5 (Het is dui delijk, dat er nu voor zwart nog maar hoogstens remise in zit. Prak tisch is Spasski dus van hier af reeds wereldkampioen) 28. Pd4-f3, Pc5-e4 29. Te7-d7, Tf6-d6 30. Td7xd6, Pe4xd6 31. Th4-d4, Pd6-c4 32. Td4xd5 Pc4xb2 33. Td5-d6! (Witg eerste ma teriële succes) 33.....-., a6-a5 34. Td6xg6+, Kg8-h7 35. Tg6-c6, Pb2-c4 36. a3-a4, Pc4-b2 37. a4xb5, Tb8xb5 38. c3-c4, Tb5-b7 39. c4-c5, Tb7-a7 40. w m Tc6-d6, Kh7-g7 De afgebroken stel ling die remise werd gegeven. Wit had evenwe] (bijv.) als volgt kunnen winnen: 41. c6 (de afgegeven zet) 41....... Kf7 42. Th6, Kg7 43 Th5:, a4 44. Tb5, a3 45, Tb7+, Tb7: 46. cb7:, a2 47. b3 D. alD+ 48. Kh2 en met twee gezonde plus-pionnen is de winst geen probleem meer. Ook deze week hebben wij weer een kruiswoordpuzzel voor U. Er is echter ditmaal iets bijzonders aan de hand. Op de foto in het midden staan twee personen afgebeeld, die U wellicht bekend zullen voorkomen. Mochten de namen U niet onmiddellijk te binnen schieten, dan kunt U er alsnog achter komen door de puzzel in te vullen. In het eerste vakje, dus datgene wat genummerd is met 1, krijgt (J vertikaal de naam van de linkse persoon. De naam van de ander is te vinden op de onderste lijn horizontaal, te beginnen met het cijfer 2 Om U alvast iets te helpen kunnen we wel verklappen, dat beide personen bekende toneelspelers zijn. De oplossing van deze puzzel is weer te vinden op de financiële pagina. Veel succes.... 1 tapijt vlug r groente vrucht X. p begin? plaats V straling vlitis inne- derland slede koord bedrog afk. v leider sport- term bep. geluid kaas soort V pakhuis V T T f f f drukken achamei T ader cursua water T plaats m ne- darland opper vlakte maat ind. rivier voorz. f bende *- telwoord strak rfr- V voorz. muziek- noot haal voedsel vaar tuig afk. vogel kopan abon nees meisjes naam loot w T lat. te werk over- bastaat daad T kaart- term dun arta bijwoord traag weg krabben bloem prooi roem meisjes- k plus naam w Job rivlerin beo. friesland vortn clown enkelin pi. at. In neder- land europese stad ten dele seizoen mop V V V engels gelaat te bier T helft prul V verfstof te anoniem toestel grond soort eiland T rte zoogdiei slee fijne te spot T hetzelf de •oort fr. voeg - woord strijd perk wereld deel •tengel te rivier dobbel- eteen beroep r* terug r* muz. stuk rivier f* oplei ding bevel bron disefpe vr.munt afk. T insekt leider bad afk. water kering V karakter weefael -T— 'y EwSlliifv^ -■ Ir f «gs* 4 y%if% };i; V «üf |j - ét. - sm r> gevaar lijk r* wier grond slag opbreng sten bar verlich ting zieken huis bedwel ming- dot preek T lidw. wind richting voor zetsel vaartuig aan klampen ~Y— boom T titel ■T— voel spriet rivier Sl*9" werk- veer tuig afk. gras. soort bevel stetsel part rivlerin duitsJ. T T voorz. gebrek soc. reed heerser toestel kunst werk soort oelast. V menigte te stad V" drank wereld bewoner !-► aanleg plaats vrij te T eng. akkoord stap drank pakken voertuig -f— V bijwoord Pijn T muz. afbeet- noot w ding longens. naam vr. munt Plant heilige beval ling afk. plua metaar afk. idwoort werk- te plaats pl. In ted. T— 2 vogel wo'ord

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 9