Tegenslagen en roem
aan gouden jubileum
snbank „Hulst"
gewonnen
beloning
cijfers
pechduivel
DENK EVEN NA
r 17
DE STEM VAN ZATERDAG 12 JULI 1969
21
he montage-afdeling
montage-werkzaam-
n wordt doorbetaald.
is C.A.O. in de
onds tussen 19 en 20
lOOM tel. 01640-6264
u 't beste schikken.
zowel voor dag- als
voor ploegendienst
voor dagdienst
t werk
i loon
is bedrijfskleding
de sociale voorzieningen
18 45-19.15 uur
19 30-20.00 uur
20.15-20.45 uur
18.45-19.15 uur
19.30-20.00 uur
19.00-19.30 uur
19 45-20.15 uur
minastr. 90 18.45-19.15 uur
Zwaanhoefstraat 2
112.15 en 13.15-17.15 uur.
I toestel 2
40 v. Westen
ichten aan de Heer C. M.
iheden in haar fabriek.
Ires Pr. Hendrikstraat 6.
(Van een onzer verslaggevers)
■Tony Fokker de man, die
reeds in 1910 als twintigjarige
jongeman voor 1500 mark zijn
t eerste vliegtuig bouwde met
de handen in het haar: een zeld
zame pose voor het van levens
lust en ideeën overbruisende
genie.
„Maar nu is het toch zo ver" zei
den de personeelsleden van het
INew Yorkse hotel, waar hij
st was en ze wezen op het
.bordje NIET STOREN dat zijn
'kamerdeur al dagenlang verze-
I geld hield.
t duurde een week. Toen op een
[ivond, werd het kamermeisje uit
iaar slaap gehaald door dringend
triakel. Op de gang stond een
reed grijnzende Fokker haar al op
e wachten. Hij drukte haar de gi
gantische fooi van 10 dollar in de
l plus een vel papier vol hani-
[fe krabbels.
„Stuur dit telegram onmiddellijk
naar Nederland, schatje", sprak hij
koop voor jezelf een enorme
a bloemen, want Fokker heeft de
Wedstrijd gewonnen".
Be race in kwestie was een snel
heids- en betrouwbaarheidswed
vlucht, uitgeschreven door de Ford
fabrieken.
Fokker wilde in die tijd - het was
1925 - zijn Amerikaanse vestigingen
uitbreiden en moderniseren, maar
i wel vaker was hij platzak. De
ictaculaire luchtrace zou hem, re
deneerde hij, de nodige faam en fi
nancier» opleveren. Mits hij won.
he angst, dat het anders zou
gaan, had hem al die dagen uit de
slaap gehouden. Zeker - hij beschik
te over een prachtig vliegtuig. Het
heette de F - vil en had juist zijn
kwaliteiten bewezen door Van der
Hoop en zijn bemanning veilig naar
Batavia en terug te brengen - een
mgedroomde aviatische wereldpri
meur.
i er was een bezwaar. De
|F - Vil had slechts één motor en
hoe groot is je kans in een wed
strijd als zo'n ding het op het kri-
[tieke moment begeeft?
Het telegram uit New York be
vatte de oplossing. Toen men het
San de Papaverweg in Amsterdam-
Noord, waar de Fokkerfabrieken
indertijd nog gevestigd waren, open
maakte, stond men wel even met
ogen te knipperen. „Voorzie de
- vil als de bliksem van nog
twee motoren".
aan hun eerste internationale roem.
Maar zonder tegenslag zou geen en
kel verhaal compleet zijn - ook de
ze gouden succes-story niet.
Vlak voor het uitbreken van de
oorlog werd Anthony Fokker door
een onbetekende neusoperatie ge
veld en de oorlog op haar beurt vel
de zijn levenswerk: de fabriek aan
de Papaverweg. Het zag ernaar uit,
dat de spons van het noodlot de
naam Fokker voorgoed had wegge
wist.
Gelukkig kwam de militaire lucht
vaart een beroep op Fokker doen.
De nieuwe fabriek op Schiphol, in
1951 iin gebruik genomen, leverde
honderden Gloster Meteors en Haw
ker - Hunters af voor de Nederland
se en Belgische Luchtmachten.
Maar bü mensen, die vroeger sa
men met „de baas" die weergalo
ze serie van F - 2 tot F - 23 had
den gebouwd, waarmee twintig ja
ren burgerluchtvaart met opgaand
succes waren overspannen - bij de
ze mensen bleef het hangen.
Een van hen was de tengere, jon
ge. blonde ir. H. C. van Meerten.
Zoals hij daar achter zijn teken
plank zat, riep hij het beeld op van
de Anthony Fokker, die in zijn New
Yorkse hotelkamer schets na schets
met geïrriteerd gebaar in de prul
lenmand mikte. Ook hij vulde zijn
dagen met krabbelen, verfromme
len, krabbelen, verfrommelen.
En toen gebeurde opeens het won
der. Toen flitste de vonk van inspi
ratie over, die Fokker indertijd van
pure blijdschap en dankbaarheid
zijn kamermeisje zo'n vorstelijke
fooi deed geven. De lijnen waren
niet langer onzeker, hoekig, dik
van correcties of woedend doorge-
krast, maar zij vloeiden ineen tot
de gave stroomlijn van een gedurfd
ontwerp.
Een hoogdekker, zoals alle ande
re machines uit de gevierde Fok
kerserie, maar méér dan dat.
Een ranke romp, laag op de wie
len, zodat het instappen van de 48
passagiers of het laden van de 5800
kilo vracht geen kostbare hulpappa-
ratuur zou vergen. Een kielvlak,
dat reikte tot 8 meter boven de
grond, waardoor een start- en lan
dingsbaan van 700 meter ruim vol
doende zou zijn. Twee krachtige
schroefturbinemotoren, die een
kruissnelheid van 440 kilometer per
uur konden leveren. Na 200 voor
ontwerpen (hij had ze geturfd
kon ir. van Meerten eindelijk de
lang verbeide aanduiding F - 27 op
papier zetten en de tekenpen neer
leggen. De rest mochten anderen
doen.
Die anderen moesten snel zijn,
want er waren kapers op de kust.
Engeland had niet minder dan twee
potentiële opvolgers op de teken
plank van de legendarische Dakota
Fokker F XX (Zilvermeeuw 1933)
De vleugel van de F - Vil was
erg degelijk en zwaar voor een een-
otorig vliegtuig en zou het ge-
van twee extra motoren met
gemak kunnen dragen. Toen Fok-
Pjr m augustus in Nederland terug
kam, waren zijn instructies al
Mgevoerd; hij hoefde de F - 7a -
I m> Z0a^s de nieuwe versie gedoopt
es. nog slechts in te vliegen.
LVp.28 september 1925 meldde hij
L m Detroit aan de start. De 7
IJL a.®lers 611 250 kilo vracht wer-
w ,m/eladen en op de kop af 18
vo- ir ro'de Hij triomfantelijk o-
pr de eindstreep.
L.'at .^leen had hij gewonnen,
c. "in revolutionaire driemo-
ntnnhine was bovendien bij
kKtrfv *5ellalte aIs ^rste neer-
zar ^e beloning voor dit hu-
fwmstak bleef niet uit. Wanneer
fei „t iaar verder draai-
"aar, T933, zien we, dat de Eu-
vpese luchtvloot op dat moment
K bSonT d6rde deel UH Fok"
j;?r' kwamen de Fokkerfabrieken,
P -1 juli vijftig jaar bestaan,
Fokker D. XXIII (1939)
F. Vllb-3 m „Southern Cross" (1925)
- het werkpaard van de burgerlucht
vaart - en dat was precies de
markt, waarop Fokker wilde mik
ken.
Het was 1953. In 1956 moest en
zou de eerste Friendship zijn proef
vlucht maken. Drie jaar slechts om
de schets van Van Meerten uit te
laten groeien tot een volwaardig,
luchtwaardig vliegtuig. Wat dit be
tekende, laat zich het best illustre
ren aan de hand van enkele cijfers.
Het ontwerp van Van Meer
ten moest worden uitgewerkt in
12.000 constructietekeningen.
Aan de hand daarvan moes
ten 60.000 detailtekeningen wor
den gemaakt.
-• Deze monnikenarbeid zou
350-000 manuren vergen.
Voorts eiste de fabricage van
de 20.000 onderdelen, die straks
tot Friendships zouden worden
samengevoegd, speciaal gereed
schap.
25.000 stuks speciaal gereed
schap, om precies te zijn.
De vervaardiging ervan, die in
eigen beheer geschiedde, slokte
1,3 miljoen werkuren op.
Ondertussen keek Nederland on
verschillig toe. De KLM bestelde
aarzelend 2 machines, maar maak
te in een adem bekend, ze te zul
len doorverhuren, omdat zij geen
belangstelling had voor Friendships.
Geheime Luchtmachtdocumenten
lekten uit, waarin gesteld werd, dat
de F - 27 voor militair gebruik on
geschikt moest worden geacht.
In de orderportefeuilles zaten maar
57 bestellingen, terwijl er 90 Friend
ships zouden moeten worden ge
bouwd, voordat de kosten eruit
kwamen. Was de wereld dan blind?
Niet helemaal.
De Amerikaanse vliegtuigfabriek
Fairchild liet een eigen ontwerp
schieten om de F - 27 in licentie
te kunnen gaan bouwen. En ken
ners fluisterden elkaar toe, dat
het Fokker - ontwerp weliswaar
niet revolutionair was, maar dat
het zich internationaal toch onder
scheidde door de wijze, waarop de
beruchte trillingsverschijnselen in
de roeren was opgevangen, door
zijn gedegen sterkteberekeningen
en door de geheel nieuwe lijmtech-
niek, die was toegepast - geen ge
ringe complimenten voor een land,
dat bijna twintig jaar van storm
achtige aviatische ontwikkeling
geen enkel verkeersvliegtuig had
gebouwd.
Ondertussen zwierf de pechdui
vel hatelijk lachend rond door de
Fokkerhallen. De rolroeren van
het eerste prototype bleken niet te
voldoen. De vleugels van het twee
de prototype braken al na 3000 in
een watertank nagebootste vliegu
ren, terwijl ze dat pas na 30.000 u-
ren hadden mogen doen.
Tot overmaat van ramp, maakte
Engeland bekend, op de F - 27 niet
minder dan 17 percent invoerrech
ten te zullen eisen om zijn eigen
industrie te besehermen, zodat de
machine, die kaal 2,4 miljoen moest
kosten, voor een belangrijke markt
verloren ging.
Ondanks dit alles - iedereen weet
het - werd de Friendship hèt inter
nationale luchtvaartsucces bij uit
stek van de na-oorlogse tijd.
Er zijn er nu op de kop af 500
verkocht.
Dat hierna de Fellowship - Fok
kers eerste laagdekker; zijn eerste
straalvliegtuig ook - een goede toe
komst wacht, is een aardig presen
tje op de vijftigste verjaardag van
het bedrijf, maar lag in de lijn van
de verwachting, nu de fameuze F
van voor de oorlog zijn klank in de
wereld had herwonnen.
Fokker F. 27 Friendship (1955)
Er zijn er reeds 25 van verkocht,
hetgeen een omzet van 62,5 miljoen
dollar vertegenwoordigt, en hoewel
de klanten niet staan te dringen, is
de Fokker - directie optimistisch.
Door de wol geverfde nationalis
ten zullen het wellicht betreuren,
dat Fokker, uitgerekend in zijn ju
beljaar nog wel, heeft opgehouden
een onversneden Nederlandse on
derneming te zijn door te fuseren
met het Duitse VFW - concern
Vals sentiment terzijde schuivend,
moet men echter vaststellen, dat
deze qtap op weg naar een geïnte
greerde Europese vliegtuig- in
dustrie, waarvan de Fokker -direc
tie een warm voorstander is, alleen
maar applaus verdient.
De positie van beide bedrijven is
door de fusie aanmerkelijk ster
ker geworden en hun program
ma's vullen elkaar bijzonder
goed aan. Daarmee wordt een
stuk eenzijdigheid weggenomen,
waaraan zowel Fokker (80 per
cent civiel werk tegen 20 per
cent militair) als VFW (omge
keerde verhouding) mank gin
gen.
Aangezien het zonder militaire
opdrachten niet mogelijk is de
technische ontwikkelingen in de
luchtvaart bij te benen, omdat
het bedenken van nieuwe mo
dellen alleen mogelijk is met de
ruggesteun van defensiebudget
ten, is met name de winst die de
fusie van Fokker oplevert van
onschatbare waarde-
Na de reeks „plaatjes"-puzzles, starten wij vandaag met een nieuwe serie. Bij deze puzzle moet u de pijl
tjes goed in de gaten houden. Ze wijzen naar de va kjes waarin de betreffende woorden moeten worden
ingevuld. De oplossing vindt u, zoals gebruikelijk op de financiële pagina
"T>
staat
oniulst
W
klui
zenaars»
woning
groep
muzi
kanten
ader
drank
Y—
onder—
schei-
üoa.
telwoord
T
werktuig
deel van
bagger,
molen
fSfer
ging
voor
zetsel
(fat)
•pil
gesel
bijwoort
r
officio
(afk.)
dun
vaart
myth.
-flüuur
namelijk
(afk.)
laag
hartig
baan-
lenqte
vlas-
afval
~T~
des voor
middags
(alk.latJ
motor
schip
(afk.)
a rank
kant van
een
schip
bijbelse
figuur
T-
listig
fatum
onvol-
tooid
europe-
prent
met
bijschrift I
vogel
Y
rechter
treffen
Y
oudnoors
proza
Y~
slede
T"
sine
anno
(afk.)
peaan
Y"~
venster.
luik
echt-
genoof
'1
symbool
protac
tinium
bewoon-
ster
V"
dreumes
(afk.)
middel
eeuwen
mytho-
logische
iiai
taalzui
vering
Y
zijrivier
van de
maas
koning-
keizer
(lat-afk.)
Y"
werk
zaam,
held
buig
zaam
heid
mytho
logische
figuur
