KOMT DE VROUW NIET NAAR HET WERK
DAN MOET HET WERK MAAR NAAR DE VROUW KOMEN
neisjes
7jaar
aanden
èweest:
In Veldhoven willen
vrouwen best werken
en
idingskliniek voor
opaedisch chirurg
ken in teamverband
grote betrokkenheid
lie gevallen
JIEK
'HOPAEDIE
Ttonius53
Experiment
Grootouders
Spierpijn
Inburgeren
Intense werving
a
ISRENS.
Jvuk
nKyEP1"
)POT
OM
4 VCJUR.
INT6
DOVEN
PERS.
VNW.
VR.SCHARP
PCS. SUNSTB
ZIER, VIOOL, j
SNftRR
MEDE-
HUM
ker
TURKS
6EBER6
4 NA6E-
R6CMT
LENGTE
-4 MAAT
Pers.
vnw.
MADEN
INBN. PAARDE-
^KRACHT
dwaas
BERG
RUIMTE
DEEU
- VAN
-HALS
LAAG
WATER
KARAAT
PLANT
bittere
Haat
daar
meis
jes
naam
PERS.
VNW.
WiïSSii
4 SILI.
CIUM-
VOE.G.
WOORD
ant-
woord
WATER.
KERINS
Y6E-
iDICHT
BEDRypS
vorm
onlangs,
DE STEM VAN ZATERDAG 5 JULI 1969
Hing
telling voor U als
-broeder,
3r of
tenverzorgster.
ind contact op met zr. A.
rectrice) voor nadere in-
1 graag ter plaatse rond-
iden, tel. (01710) 50840
studeren (diploma B) of
beidstherapie volgen;
sn inwoning en
verdienen
ste een ULO-, MAVO- of
op 15 augustus a.s. de
r en 7 maanden hebben
die datum deelnemen
opleidt voor het diploma
/erpleging-B.
8 jaar, die tenminste een
isschool hebben, kunnen
:e cursus arbeidstherapie
ie toegang geeft tot lei-
n in dit belangrijke werk.
;t de gewenste leeftijd of
bben, moeten toch maar
i over de mogelijkheden
or hen hebben I
ins over. Spreek er ook
fe directrice. Schrijf een
n afspraak per telefoon,
e komen. Over de studie,
de promotiekansen.
oede sfeer in ons zieken-
e wonen en werken
3CH ZIEKENHUIS
LEUR (N.Br.)
>atienten -
39 - Tel. (01608) 3155
(Van een onzer verslaggevers)
VELDHOVEN Rond 1963 be
stond ook bij de „bekende gloeilam
penfabriek in het zuiden des lands"
een groot tekort aan arbeidskrachten.
Het lag eigenlijk voor de hand dat
in de categorie gehuwde vrouwen
nog een zeer belangrijk arbeidspo
tentieel bestond (en trouwens nog
steeds bestaat). Terwijl in ons om
ringende landen het huidige percen
tage werkende gehuwde vrouwen na
bij de 50 ligt, is dat cijfer voor Ne
derland amper 15. Zeker in Zuid-
Nederland wordt door een meisje
veelal haar baan opgezegd zodra haar
trouwdag aanbreekt.
„Niemand trachtte 6 jaar geledein
min of meer systematisch van die
braakliggende vrouwelijke arbeids
kracht gebruik te maken, omdat
men ervan uitging bij de gehuwde
vrouw toch geen succes te boeken",
zegt de heer B. de Boer, die de lei
ding heeft van het te Velthoven (na
bij Eindhoven) gevestigde atelier,
waar wij in een gezellige sfeer en
lichte ruimte uitsluitend gehuwde
dames (65 in totaal) enthousiast
boorapparaten zien monteren. „De
Nederlandse man is er vaak op te
gen dat zijn vrouw buitenshuis
werkt, omdat hem dat het gevoel
geeft zijn gezin niet te kunnen onder
houden. Er wordt ook we] eens op
een gehuwde werkende vrouw neer
gekeken omdat menigeen meent dat
zü thuis hoort en dan alleen de kin
deren kan opvoeden. Het zal boven
dien voor een heleboel vrouwen in
derdaad moeilijk zijn om haar gezin
overdag achter te laten".
Wie bij het arbeidsproces toch de
gehuwde vrouw wil inschakelen
moet haar in elk geval de gelegen
heid geven de huisvrouwelijke taak
op gezonde basis met een functie in
de maatschappij te combineren. In
1964 werd het „experiment-Veltho-
ven" gestart, waarbij het montage
atelier naar de woonwijk kwam. De
huisvrouwen ter plaatse kregen
dicht bij huis een gedeeltelijke dag
taak aangeboden. Uit huis-aan-huis
bezorgde en aan gehuwde vrouwen
gerichte brieven kwamen - tegen al
le verwachtingen in! - maar liefst
120 sollicitanten. Werd er voor de
(enige) fulltime-werkkring van re
ceptioniste- telefoniste- secretaresse
aanvankelijk nog een ongehuwde
kracht aangetrokken, van de huidi
ge werkneemsters is iedereen ge
trouwd. Terzijde zy vermeld dat be
wust Veldhoven werd gekozen om
dat - indien er zich technische sto
ringen voordoen - de korte afstand
tot de hoofdnederzetting door speci
alisten makkelijk en snel te over
bruggen valt.
Het is niet slechts van groot belang
dat het werk naar de vrouw kwam
(geen enkele werkneemster fietst
meer dan 10 minuten van huis naar
werk), maar van minstens even groot
belang is dat de huisvrouw zelf haar
werktijden mag kiezen. Ter bevorde
ring van een goede produktiegang en
om haar tempo niet te verliezen moet
zij evenwel gedurende 4 dagen ten
minste 5 uur en wekelijks in totaal
zeker 25 werkuren volmaken. Ge
middeld Wordt het ruim 28 uur; het
maximum ligt bij bijna 43 uur
Een vrouwenziel valt moeilijk te
doorgronden. Van de verwachtingen
dat de vrouwen op maandag zouden
willen wassen en dagelijks de mor
genuren vrij zouden willen houden
om éérst haar huis aan kant te ma
ken, kwam niet veel uit. De meeste
dames geven er de voorkeur aan
's middags tijdig thuis te zijn om
het (warme) avondeten te kunnen
klaarmaken en de eerste 4 dagen
van de werkweek buitenshuis aan
de slag te zyn. Sommige dames
zijn al 's morgens om half 8 aanwe
zig; onderbroken door een kleine
koffiepauze werken zij dan door tot
half één. Vooral moeders kiezen
haar werktijden van 9 tot 12 en van
2 tot 4 uur, dus duidelijk aangepast
aan de schooltijden. De leeftijdspiek
van het personeelsbestand blykt te
liggen tussen de 30 en 35 jaar; 40
pet van de dames heeft géén kinde
ren; 25 pet één kind; 20 pet 2 kin
deren; slechts een klein percentage
3 of meer kinderen.
„De dames krijgen 15 vakantieda
gen en kunnen daarnaast voor eigen
rekening extra verlof nemen", zegt
de heer De Boer. „Met lange zomer
vakanties dienen we wel degelijk re
kening te houden. Twee extra vrije
weken is normaal. Het maximum
ligt bij 5 tot 6 weken. Tijdens de zo
mervakanties is ca. 40 pet van onze
werkneemsters afwezig. Omdat ech
ter niemand langdurig van haar bij
verdienste verstoken wil zijn, wordt
er vaak in de familie-kring een re
geling getroffen. Grootouders van
gen bijvoorbeeld de kinderen nogal
eens op". Omdat naar de mening
van haar werkgever de gezinstaak
prioriteit verdient, kan de werk
neemster onbetaald verlet nemen
wanneer omstandigheden (als ziek
te van de kinderen) daartoe nopen.
Het lopende-band-systeem, waar
bij dus iedere werkkracht slechts
een kleine deeltaak in het proces
verricht, is vermeden, omdat door
de gedeeltelijke dagtaken dan onher
roepelijk stagnaties zouden ontstaan.
Voor de uitzonderlijke personeelssa-
menatelling is het produktieproces
dan ook in een aantal afgeronde fa
sen verdeeld. Iedere werkneemster
heeft een eigen montagebureau (dat
dus tijdens haar afwezigheid leeg
staat), waaraan zij verschillende
handelingen verricht. Zij schuift als
het ware met het werk mee naar
een volgende plaats en bedient soms
wel 10 verschillende gereedschappen.
Het werken met soldeerbout, schroe-
vedraaier, pincet, montageteng en
wat dier meer zij komt ongetwijfeld
haar handvaardigheid in eigen huis
van pas. Slechts voor het controle
rende storing-zoeken bij het eind-
produkt is de hülp ingeroepen van
een gespecialiseerde technicus. Het
verrichten van bepaalde metingen -
waarbij een behoorlijk zware kist ge
hanteerd wordt - werd tijdens ziekte
van deze mankracht door bereidwil
lige dames waargenomen. Zij hadden
weliswaar de eerste dagen wat
spierpijn, maar zij vonden het werk
zo prettig dat zij het zich niet meer
lieten ontnemen
„Bij grote produkten kan deze
werkmethode niet gevolgd worden
omdat opstapeling van tussenvoorra-
den veel extra werk en vooral ook
ruimte kost. Wij kunnen echter, des
noods 100 boorapparaten in een klei
ne bak vergaren", vertelt de heer De
Boer. „Naar gelang de soort boorap
paraat wordt in 3 of 4 fasen gewerkt,
waarin als gevolg van de voortschrij-
nende techniek (met miniaturisatie
van eindprodukt en werkzaamheden!
wel eens wijzigingen optreden. Iede
re werkneemster heeft het dankbare
gevoel een aan haar capaciteiten
aangepast afgerond geheel te ma
ken."
De monteuses, die beslist gevoel
voor en kijk op haar werk moeten
hebban tn ook een behoorlijk geheu
gen om de verschillende werkzaam-
heden in juiste volgorde te onthou
den, maken een proeftijd van 6 we
ken door. Zij volgen in die tijd een
soldeercursus. Over het algemeen
blijken juist vrouwen veel feeling
voor het fijne precisiewerk te heb
ben; de getrouwde vrouw voegt
daarbij een behoorlijke dosis verant
woordelijkheidsgevoel. Er staat te
genover dat er specifieke eisen aan
haar vingerlenigheid worden gesteld,
wat voor de categorie boven de 40
jaar soms moeite geeft. Slechts een
kleine groep leert het montagewerk
nimmer en haar wordt geadviseerd
na de proeftijd te vertrekken.
Een overzicht van het montage-atelier in Veldhoven.
In de jonge gemeente Velthoven
(25.000 inwoners) wonen vele jeug
dige echtparen, waarvan de man
vaak een werkkring in Eindhoven
heeft en dus hele dagen van huis is.
Vooral voor de niet uit de (naaste)
omgeving afkomstige huisvrouw valt
het soms zwaar „in te burgeren",
een functie in het plaatselijke be
drijfsleven vergemakkelijkt het leg
gen van contacten. „Dat blijkt ove
rigens niet de belangrijkste reden te
zijn om hier te werken, want het
gaat vooral om het geld", weet de
heer De Boer. „Onze werkneemsters
ondervinden allemaal dat het pret
tig is om met haar bijverdienste bij
voorbeeld studies te kunnen bekos
tigen of extra huishoudelijk comfort
te kunnen kopen (als koelkast en
wasmachine). Zij voelen tevens dat
haar werkkring het leven zelf aan
genamer en inhoudsvoller maakt:
zij kijken eens verder dan het eigen
gezin en krijgen inzichten omtrent
het bedrijfsleven. Ook kunnen zij be
ter met de zich ontwikkelende kin
deren meepraten".
Met één oogopslag vg.lt te consta
teren dat de dames zich tevreden
voélen in het ruime, moderne atelier.
Het „experiment-Veldhoven" mag
prima geslaagd heten. Het beste be
wijs daarvan is wel de zogenaamde
„interne werving": nu gestreefd
wordt naar personeelsuitbreiding
moedigen de aanwezige werkneem
sters haar vrouwelijke familieleden
en kennissen aan om „eens te komen
praten".
Een geroutineerde werkkracht verricht precisiewerk m et de soldeerbout.
De woorden worden horizontaal en verticaal gevormd in de richting
van de pijlt|t=> waarbij de eerste letter altijd bij het pijltje staat; dus ook
als dit naar links of naar boven wijst,
U ziet direct bij welke tekening of opgave een pijltje hoort.
Het is ook mogelijk dat u van één tekening meerdere woorden moet
vormen. In de gearceerde vakjes komt een hele zin (b.v. uitdrukking of
spreekwoord), deze is niet van de illustraties af te leiden. Zij wordt ge-
vorm^ door de horizontale of verticale woorden. In de vakjes, waar een
pijl doorheen loopt, behoor ;iéén letter te worden ingevuld. Met zwaardere
pijltjes is de looprichting aangewezen.
De oplossing van deze puzzel vindt u, zoals gebruikelijk, op onze fi
nanciële pagina.
haat mm*
êerstew
TOON jl
DIATO,
NISCHE
TOON-
LADDER
BRIEF
AANHEF
DAM IR
STA.
WATER.
