ONDERZOEK GEEFT IMPULS AAN LEVENSSTANDAARD Wil Hoessein krachtmeting met guerrilla's
Aarde krijgt
dividend van
investering
in de rnimte
I Egypte nog geen
partij voor Israël
Secretaris NVOB: Nieuwe aanpak brandbeveiliging nodig
Ex-gitarist
van Rolling
Stones
Brian Jones
overleden
1
Grondstoffen
Olievondst
de maan a!
Voorbeelden
Geld verslinden
Geluidshinder
MODEBEGRIP
DAYAN
TWIJFELAAR
DE STEM VAN VRIJDAG 4 JULI 1969
Xi'iXXi1:.:; '■i1- Z"'. 'V
i-:
Dr. George E. Müller, een ruimte
vaartdeskundige verbonden aan het
Amerikaanse ruimtevaartinstituut
NASA, geeft in dit artikel een uit
eenzetting over de economische ge
volgen die het ruimtevaartprogram
ma van zijn land voor de mensheid
zal kunnen hebben. Hij is van me
ning dat intensief ruimte-onderzoek
op den duur voor de mens belang
rijke nieuw-produkten zal op
leveren, waardoor weer nieuwe in
dustrieën en maatschappijen geves
tigd zullen moeten worden om deze
produkten in de bestaande techno
logie aan te passen. De menselijke
economie, en derhalve de mense
lijke levensstandaard zal hierdoor
een nieuwe impuls krijgen. Op vele
terreinen zullen nieuwe mogelijk
heden geschapen worden, die het
leven voor de mens op aarde wel
licht een geheel andere dimensie
zullen kunnen geven.
HOUSTON Niemand zal
durven ontkennen dat het
ruimte-onderzoek ook zijn
voordelen heeft. Eén ervan is
wel een steeds verdergaande
perfectionering van de techno
logie.
Voor de houw van ruimte
schepen zijn duizenden syste
men en kleine onderdelen no
dig en iedere stap voorwaarts
in het ruimteonderzoek brengt
een nieuw element in de fabri
cage ervan met zich mede.
Inmiddels heeft de industrie zich
een welhaast weergaloos vermogen
tot precisie en nauwkeurigheid ver
worven. Elke keer dat weer een Sa-
tumus-5 raket met succes is gelan
ceerd, weten we, dat meer dan
400.000 mensen in 20.000 fabrieken
en laboratoria het meest essentiële
werk onberispelijk hebben gedaan.
In de Saturnus-5-raket en in de
Apollo-cabine die in december 1968
koers zetten naar de maan, waren
meer dan vijf miljoen onderdeeltjes
verwerkt. Een percentage van 99,9
procent voor de betrouwbaarheid van
deze onderdelen zou kunnen beteke
nen dat slechts één op de duizend het
zou kunnen laten afweten. Derhalve
moet men met elke vlucht rekening
houden dat ongeveer vijfduizend on-
derdeeltjes zouden kunnen falen.
Het hoogste doel was de uitrusting
van een ruimteschip voor 99,999 pro-
cent betrouwbaar te maken. Dat per-
i centage was nog nooit eerder bereikt,
i Tijdens de gehele zesdaagse-Apol-
lo-8-vlucht (885.000 km) faalden
j slechts vijf niet belangrijke onder-
delen. Hiermede was de betrouw-
baarheidsgrens van 99,999 procent
l gehaald.
A '%xx
In het ruimteprogramma zijn on
geveer 2.500 technische nieuwtjes
aangebracht, zoals miniatuur elek
tronische apparatuur, onontvlambare
kleding, biomedische uitrusting,
nieuwe voedselmethodes, anorgani
sche verfstoffen, verbeterde batterij
en en micro-miniatuuronderdelen.
Speciaal voor de fabricage van deze
produkten zijn onilangs in de Ver
enigde Staten een aantal nieuwe
maatschappijen opgericht. Handels
mogelijkheden zijn er in overvloed.
Neem bijvoorbeeld alleen al de
mogelijkheden van satellieten, zoals
de weersatellieten.
Wie betaalt de schade veroorzaakt
door windhozen, cyclonen en orka
nen? De verzekeringsmaatschappijen-
natuurlijk. In de toekomst lijkt het'f
bepaald niet onmogelijk, dat verze
keringsmaatschappijen gezamenlijk
over zuUen gaan tot de aanschaffing
van een weersatelliet. Hierdoor kun
nen zij accurate en voortijdige weers
voorspellingen verkrijgen, waardoor
schadevergoedingen beperkt zullen
kunnen worden.
Een voorbeeld: in 1968 voorspelde
een weersateUiet de komst van de
orkaan Carla in het zuidelijk deel
van de Verenigde Staten. Dit stelde
ongeveer 500.000 mensen in staat om
maatregelen te treffen en te evacu
eren naar een ander gebied, waar
door het verlies aan have en goed
aanzienlijk werd beperkt.
De lancering van de Saturnus lB-raket gaf de Amerikaanse ruimtevaart in februari 1966 een belangrijke
voorsprong. Dit was een van die investeringen in de ruimte, welke binnen afzienbare tijd volgens dr.
Müller belangrijke winsten zullen afwerpen.
bepalen, waardoor bet mogelijk is
deze by voorbaat te bestrijden, het
geen uiteraard leidt tot enorme kos
tenbesparingen.
Geologen zijn van mening dat het
ruimte-onderzoek ook voor hun werk
bijzonder nuttig kan zijn. Foto's van
uit een satelliet kunnen belangrijke
aanwijzingen geven. Aan de hand
vam deze ruimtefoto's is bijvoorbeeld
gebleken, dat zich in het noord-wes
ten van Afrika, waar tot nu geen
olie gevonden was, een breuk in de
aardlaag bevond die grote gelijke
nis vertoonde met een dergelijke
breuk in het olierijke Arabië.
Oliemaatschappijen hebben al veel
vuldig gebruik gemaakt van satel
lieten om mogelijke olierijke streken
in de bodem van de oceaan op te
sporen. Aangezien het zoeker, naar
mogelijke olierijke plaatsen, zoals dat
tot op heden nog gebeurt, nogal hoge
kosten met zich meebrengt, lijkt het
niet onwaarschijnlijk, dat de olie
maatschappijen in de toekomst ge
bruik zullen gaan maken van eigen
satellieten.
Ruimtesatellieten kunnen even
eens van groot nut zijn bij het ont
dekken van grote bosbranden. Ook
hier is de industrie geïnteresseerd in
het permanente gebruik van eigen
satellieten.
Hetzelfde geldt voor de versprei
ding van ziektes die de oogst kunnen
doen mislukken. Jaarlijks worden
miljoenen dollars uitgegeven om de
ze ziekten te bestrijden. Een satelliet
in de ruimte kan echter de versprei
ding van deze ziekten nauwkeurig
De bemande ruimtevluchten ver
keren nog altijd in een beginstadium.
Wanneer de eerste mensen op de
maan geland zijn en eenmaal te
ruggekeerd op aarde maanmon-
sters meebrengen, zullen we in staat
zijn de natuurlijke bronnen van een
geheel andere wereld op hun waarde
te schatten.
In de industrie bestaat een wel
haast onverzadigbare vraag naar
grondstoffen. Juist daarom moet de
maan, die slechts drie dagen van de
aarde verwijderd is, ontdekt en on
derzocht worden. We mogen ver
wachten dat in 1970 een eerste be
mand ruimtestation in een baan om
de aarde gebracht zal worden. Dit
station zal uitgerust zijn als basis
voor experimenten en bedoeld voor
observatie van de ruimte.
Een bijzonder belangrijk onderdeel
in het onderzoek, dat slechts enige
tijd geleden aan de orde gekomen is,
is de mogelijkheid om gebruik te ma
ken van de gewichtloosheid in de
ruimte.
Volledig nieuwe resultaten worden
verwacht van betrekkelijk eenvoudi
ge onderzoekingen. De aldus verkre
gen kennis zal ongetwijfeld leiden
tot nieuwe werkmethoden en nieuwe
produkten zowel op aarde als in de
ruimte.
Zo is bijvoorbeeld bekend, dat de
afmetingen van enkelvoudige kris
tallen in de zwaartekracht van de
aarde in hun groei beperkt zijn. Een
zwaartekrachtvrije ruimte geeft
voor zover bekend geen beper
king aan de groei van kristaUen. Dit
biedt commerciële perspectieven.
Daar zijn enkele voorbeelden van
te geven
Door het ontbreken van zwaarte
kracht in de ruimte is het mo
gelijk de verspreiding van gas
bellen zo te controleren, dat ma
teriaal vervaardigd kan worden
dat de hardheid vam staal en de
thermische kwaliteiten ervan be
zit, maar dat tegelijkertijd zo
licht zal zijn als balsa-hout.
Gebleken is dat vloeibare mate
rialen buiten de zwaartekracht
al gauw de vorm aannemen van
een perfecte bol. Dit betekent
dat men in staat zal kunnen zijn
vrijwel perfecte kogellagers te
produceren. Deze kogellagers, die
vrijwel geruisloos en wrijvings
loos zuUen zijn, kunnen van bij
zonder groot nut zijn voor alle
machinerieën, waarbij roterende
onderdelen gebruikt moeten
worden.
Het zal ook mogelijk zijn om in
een zwaartekrachtvrije ruimte
:grote en perfecte lenzen en spie
gels te maken waarmee op aarde
moeilijk gewerkt zou kunnen
worden.
Al deze mogelijkheden stimuleren
onze verbeelding. En wetenschaps
mensen en ingenieurs zijn er op ge
brand nu ideeën en experimenten in
te passen in de komende Apollo-
ruimtevluchten.
Maar we kunnen ons afvragen
hoever de commerciële mogelijkheden
van al deze nieuwe toepassingen rei
ken. De ruimtestations, die in 1975
de ruimte ingezonden worden, zul
len bijzonder veel geld kosten. Even
veel geld als de best geoutilleerde
laboratoria.
Maar we mogen verwachten, dat ze
jarenlang gebruikt zullen worden,
zodat de kosten er in ieder geval uit
gehaald kunnen worden. De kosten
die aan het gebruik van een derge
lijk station verbonden zouden zijn,
bedragen voorlopige ramingen en in
geval iedere 60 dagen van beman
ning verwisseld wordt, meer dan een
miljard dollar per jaar.
En dit is een vam de belangrijkste
obstakels in de exploratie van de
ruimte: de hoge kosten die nodig zijn
om de ruimte in te komen en tevens
om er weer uit te komen. Die kosten
zullen pas gecompenseerd worden
wanneer we in staat zuUen zijn ruim
tevaartuigen met hun lading uit de
ruimte terug te halen en ze onmid
dellijk daarop opnieuw de ruimte in
kunnen. Een soort geregelde dienst
dus.
Dit probleem wordt in de Verenig
de Staten en in andere landen nauw
keurig bestudeerd. Er zijn verschei
dene projecten ontworpen van een
ruimteschip dat niet alleen voor een
malig gebruik geschikt zal zijn. Doel
is het ontwerpen van een soort „pen
delruimtevaartuig". Essentieel is
thans uit al deze projecten de meest
economische en efficiënte methode
te ontwikkelen en te gebruiken.
De ruimtevaartuigen die op en
neer de ruimte in en terug zullen
gaan, worden waarschijnlijk vanaf
verschillende belangrijke vliegvelden
gelanceerd. Het geluid dat bij deze
lanceringen geproduceerd zal worden
is vermoedelijk zeer beperkt. Het
vaartuig gaat de ruimte in, wisselt
de bemanning van het ruimtestation
af, neemt vracht in en keert dan
weer naar de aarde terug.
Aangenomen mag worden, d!at er
tien jaren nodig zullen zijn om dit
systeem operationeel te maken. Dit
systeem zou een voorganger kunnen
zijn van °en onderling vervoer tussen
diverse stations zowel in de ruimte
als op aarde.
In enkele uren zou men in staat
kunnen zijn om passagiers, post of
vracht, door raketaandrijving te ver
plaatsen. Ook op aarde biedt dat mo
gelijkheden. Via de ruimte zou men
namelijk in staat kunnen zijn om in
minder dan een uur de grootste af
standen op aarde af te leggen.
Kortomhet ruimteprogramma
leidt tot een groot aantal technolo
gische nieuwsgierigheden die op hun
beurt met zich meebrengen: nieuwe
produkten, nieuwe maatschappijen en
zeker niet in het minst: een geheel
nieuwe levensstandaard.
GEORGE E. MÜLLER
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA „We lopen achter de
leiten aan. De Nederlandse onder
nemingen op het gebied van de
brandbeveiliging hangen er
door hun eigen toedoen overigens
maar wat bij. Ze hebben echter
wel degelijk iets bij te dragen tot
de verbetering van de brandpre
ventie. Hun vaak tientallen jaren-
lange kennis op dit gebied staat
daar borg voor. Maar ze kunnen
t;ijna niets ventileren, als gevolg
van hun versnipperd optreden.
Maatschappelijk kan de bijdrage
van de ondernemers van belang
worden, want het staat voor mij
vast, dat Nederland een achter
stand heeft op dit gebied."
Dit zegt de heer Z. J. Sosinski uit
Breda. Hij is secretaris van de pas
opgerichte Nederlandse Vereniging
van Ondernemers op Brandbeveili-
gingsgebied (NVOB) en in het da
gelijks leven directeur van Saval
Apparatenfabriek n.v.
De heer Sosinski is de initiatief
nemer tot de oprichting van de
NVOB. „Het is tijd om de brand
preventie gezamenlijk aan te vat
ten". zegt hij Daarmee bedoelt hij
niet alleen de ondernemingen, die
werkzaam zijn op het gebied van de
brandbeveiliging en -bestrijding,
maar ook TNO, Rijksbrandweerin-
spectie, Scheepvaartinspectie, Stoom
wezen, regionale en gemeentelijke
brandweren, Nederlands Brandpre
ventie Instituut, verzekeringsmaat
schappijen, enz. „We moeten in Ne
derland een soort nationale brand
preventie assiociatie krijgen. De
enorme vooruitgang op technisch ge
bied en de daarmee samenhangende
grotere gevaren voor brand; de
vlucht van de chemische industrie,
enz. maken dit noodzakelijk."
Deze progressieve entamering is
niet mogelijk geweest zonder een
zekere strijd in eigen boezem: „Aan
vankelijk was er bij de ondernemin
gen onderling vrees voor uitwisse
ling van ervaring en kennis. Maar
zelfs een uitwisseling van bepaalde
researchgegevens hoeft geen in
vloed te hebben op het behoud van
specifieke fabrieksgeheimen." Dat
een groot aantal bedrijven het daar
mee eens is. blijkt uit het feit dat
reeds dertig van de vijftig onderne
mingen op bet gebied van de brand
beveiliging zich als lid van de NVOB
hebben aangemeld. Hieronder be
vinden zich alle grote.
Voor dit moment bestaat het be
langrijkste werk van de NVOB uit
het maken van een schema van de
wensen en verlangens van de leden.
„Er zullen bepaalde excessen moe
ten worden weggewerkt, waardoor
het een duidelijke belangenvereni
ging kan worden."
De heer Sosinski vertelt, dat het
een groot bezwaar is, dat niemand
zich tot de ondernemers coUectief
kan wenden. „Er is geen representa
tieve groep uit ons vak Overheids
organen en dergelijke hebben dus
ook helemaal geen gelijkwaardige
partner om mee te praten."
„Een ander groot bezwaar
is, dat er voorschriften worden ge
maakt en eisen worden gesteld,
waaruit naar onze mening geen be
grip voor de situatie spreekt. Ons
wordt niets gevraagd. Men ziet ech
ter over het hoofd dat we niet aUeen
maar toeleveranciers, maar even
goed adviseurs zijn," aldus de heer
Sosinski. „De ondernemers hebben
een geweldige kennis van zaken, die
ze graag ter beschikking van andere
groepen stellen, waardoor in het al
gemeen gesproken voor de toekomst
een betere preventie verzekerd is."
Het zal duidelijk zijn, dat hiermee
tevens de ontwikkeling van deze be
drijfstak zal worden bevorderd. Dat
zal gedeeltelijk ook het enthousias
me verklaren, waarmee de prille
NVOB aan het werk is gegaan. Ze
wil meer: „Het is een modebegrip
geworden, maar we willen inspraak;
meepraten in normalisatie- en stu
diecommissies, geheel gelijkwaardige
partner op het punt van de brand
preventie en -bestrijding."
Op de eerste ledenvergadering is
heel openhartig gereageerd en slag
vaardig gewerkt. Men heeft gelijk
zes secties gesticht, die zich elk met
een specifieke detailmaterie zullen
bezighouden. „Ten opzichte van
Engeland, Amerika en Duitsland
heeft Nederland een achterstand,
maar de andere instanties zijn ook
druk bezig met aanpassingen, zodat
Nederland over een enkel jaar één
organisatie kan hebben en het de
achterstand kan hebben ingehaald.
VerschiHende ernstige branden in
het afgelopen jaar hebben de nood
zakelijkheid duidelijk aangetoond."
(Van onze redactie buitenland)
Re recente gevechten tussen de Israëlische en Egyptische strijdkrachten
bevestigen opnieuw, dat het Egyptische leger en luchtmacht nog niet
die graad van efficiëncy hebben bereikt, die nodig zou zijn voor een
hernieuwing van de vijandelijkheden op grote schaal.
Israël vraagt zich daarom steeds
weer af, waarom Egypte doorgaat
met kleine acties en waarom Egypti
sche piloten proberen een gevecht
aan te gaan met Israëlische vliegtui
gen.
Het is duidelijk dat Israël besloten
heeft de Egyptenaren te laten zien,
dat, als commando-aanvaUen over
het Suezkanaal elke dag uitgevoerd
blijven worden, de Israëliërs dit nog
net even iets beter kunnen en elk
luchtgevecht laat zien, dat de Egypti
sche piloten tot op heden nog geen
partij voor de Israëlische zijn. Het is
even duidelijk, dat Israël geen oorlog
wil en het trapsgewijs opvoeren van
de oorlog volledig onder controle
heeft.
Dayan zei maandag, dat het de po
litiek van Israël was oorlog te voor
komen, zowel door handelend op te
treden als door helemaal niet tot ac
tie over te gaan. Deze uitlating is be
langrijk. Deze houdt in dat Israël
niet op avontuur uit zal gaan, maar
zich ook niet zal laten intimideren.
De huidige vijandelijkheden moe
ten, waar het de Israëlische plannen
betreft, gezien worden als een sta
dium van krachtige waarschuwingen.
Als Cairo daar aandacht aan zou be
steden, zou Israël zeker niet de be-
stamdsovereenkomst schenden.
Onze correspondent in Beiroet Da
vid Hirst seinde ons gisteren: Stuurt
koning Hoessein het aan op een
krachtmeting met de Palestijnse
guerriHa's? Dat is de vraag die op
geworpen wordt door een belangrijke
wisseling in zijn regering en legerlei
ding die deze week aangekondigd
werd en een overwinning lijkt te zijn
voor de anti-guerrilla-fractie van zijn
regering. Deze nieuwe stap verwacht
te men al lang en werpt meer licht
op de werkelijke plannen van de ko
ning dan aUe beleefdheden die tus
sen hem en de guerriHa's uitgewis
seld zijn. Hij heeft nu zijn vertrou
wen gesteld op twee van zijn trou
we volgelingen, zijn oom Sherif Nas
ser, die opperbevelhebber wordt en
generaal Rasul Kailani, het hoofd van
de inlichtingendienst die minister van
binnenlandse zaken wordt. Sherif
Nasser komt in plaats van generaal
Amer Kammash, een twijfelaar die
zich niet in staat achtte de methode
van de koning tijdens de crisis met de
.guerrilla's in november te volgen.
Voor vele van de onderdanen van de
koning, de Palestijnen in het bijzon
der, is Sherif Nasser de kwade geest
achter de koning die de kant van
zijn persoonlijkheid en bewind ver
tegenwoordigt die zij haten; de kant
die trouw boven intelligentie stelt,
onderdrukking door de politie boven
steun van het volk, stammen boven
mensen uit de stad en mensen uit
Frans-Jordanië boven Palestijnen.
Het afgelopen jaar waren er teke
nen die erop wezen dat de koning,
door het te doen voorkomen alsof hij
met de guerrilla's instemde, tegemoet
wilde komen aan de overheersende-
HOESSEIN
gevoelens van zijn volk, maar door
Sherif Nasser aan te stellen heeft hij
zullen velen zeggen blijk ge
geven van zijn ware bedoelingen.
Hetzelfde geldt voor de nieuwe mi
nister van binnenlandse zaken. She
rif Nasser is een van de nouveau
riches en heeft er dus duidelijk eco
nomisch belang bij dat de bestaande
orde der Hashemiten blijft voortbe
staan. Hoewel Rasul Kailani politiek
gezien een geheel ander soort man
is, denkt men over hem precies zo als
over Sherif Nasser. Hij is dichter,
een vrome Moslim en schijnt met zo
wel mystieke toewijding als mee
dogenloze efficiency de zaak voor ko
ning Hoessein te dienen. Hij heeft ge
zegd dat hij „eerlijke guerriHa's"
steunt, wat inhoudt dat hij de oneer
lijke genadeloos zal treffen.
Uit deze twee bedoelingen zou kun
nen blijken dat de koning tot op ze
kere hoogte wanhopig is. Uit be
trouwbare bron is vernomen dat She
rif Nasser een vertrouweling verteld
heeft dat hij wist dat de koning zijn
blik weer op hem zou laten vaUen
als de toestand zo slecht werd, dat
hij op niemand anders kon vertrou
wen. Het valt te betwijfelen of de
koning werkelijk tot een krachtme
ting met de guerrilla's wil komen om
de Israëli's en de Amerikanen gun
stig te stemmen, maar hij zou er wel
toe gedwongen kunnen worden. Wat
zijn beweegredenen ook mogen zijn,
de nieuwe benoemingen zuUen waar
schijnlijk als een weloverwogen uit
daging gezien worden, wat op zich
zelf al voldoende is om een einde te
maken aan de wapenstilstand tussen
officieel Jordanië en de guerrilla-
staat binnen een staat.
(ADVERTENTIE)
En zorgt dus
voor allerlei voordeeltjes
voor onderweg.
(Van onze speciale verslaggever)
LONDEN Brian Jones, de vroegere gitarist van de Rolling Stones,
is gistermorgen vroeg overleden. Drie vrienden troffen hem bewuste
loos aan op de bodem van het zwembad bij zijn huis. Kunstmatige
ademhaling mocht niet meer baten.
Vorige maand verliet de 26-jarige gitarist onverwacht de Rolling
Stones, omdat hij naar zijn zeggen zijn muzikale ideeën in deze groep
niet meer kon verwezenlijken. Jones was sinds de oprichting in 1962
lid van de groep geweest, waarvan in vijf jaar tijd 43 miljoen gram
mofoonplaten werden verkocht. Door zijn gedrag was hij het meest in
het nieuws. Tweemaal werd hij veroordeeld wegens het in bezit heb
ben van verdovende middelen en tijdens de rechtzaken werd bekend
dat hij onder psychiatrische behandeling stond, omdat hij aan span
ningen leed. Door zijn onevenwichtige karakter kwam hij ook meer
dere malen in botsing met de politie en met collega's. Op de planken
viel hij minder op dan in zijn privéleven. Daar was hij de begaafde
musicus die het grovere stuntwerk van Mick Jagger en Keith Richard
moest ondersteunen.
Later deelde de manager van de Rolling Stones mee, dat astma kan
hebben bijgedragen tot de dood van Jones. Bij het zwembad werd een
verstuiver gevonden, die hij gebruikte als hij last kreeg van aanvallen.
(ADVERTENTIE)
Anjers
zijn er nu volop,
'n Aantrekkelijke bloem.
Voor 'n
bescheiden prijs.
Ze wachten op u.
Pronkend met
hun fijne kleuren.
Neem vaker een bloemetje mee!
4