Van bejaarden
thuis kan 70%
optimaal
gezond zijn
Arabische communisten "bedorven"
Huidige welvaarts
voeding is te vet
SYRIË II
Orgaan-transplantatie
slechts mogelijk
na toestemming
FUSIE IN DE
CONSERVEN-
TNDUSTRIE
DR. F. J. M. TONINOMEER KWALEN DAN ZE ZELF WETEN
Paus staat open
voor kritiek
120 JAAR OUD
VOLLEDIG VALIDE
STIJGING
BASIS
VERF
Oplossing
Extreem
Vechten
ERA-halvarine brengt
oplossing naderbij.
lekker op het Brood
gezonder voor uw lijn!
7
DE STEM VAN DONDERDAG 26 JUNI 1969
9
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA „De bejaarden moeten zowel op medisch als op maat
schappelijk gebied meer intensief begeleid worden. De grote
leemte die er bestaat tussen de objectieve behoefte en de mate
aantal bejaarden niet die zorg krijgt die zij nodig heeft". Dit is
waarin erin voorzien wordt, wijst erop, dat een relatief groot
een van de conclusies van de 84-jarige Bredase GG en GD-arts
dr. F. J. M. Tonino in zijn proefschrift „Bejaarden Thuis". Gis
termiddag promoveerde hij bij prof. dr. A. Mertens te Nijmegen.
Twee zonen van de promovendus, een arts en een jurist, tra
den op als paranimfen.
Het proefschrift ia de weergave
van een studie ander 400 Bredase
bejaarden, die de afgelopen jaren
heeft plaatsgevonden. Een onder
zoek op medische en maatschappe
lijke aspecten en de samenhang
daartussen- Het initiatief tot dit on
derzoek werd in 1965 genomen door
de directeur van de GG en GD,
Alb. J. M Smulders, die de arts
Tonino verzocht het sociaal-gerea-
trische onderzoek te leiden. In het
twee delen tellende werkstuk con
stateert doctor Tonino, dat veel
bejaarden meer kwalen hebben
dan zij zelf weten- Daarom raadt
hij alle huisartsen, voor wie dit
onderzoek een goede leidraad zal
kunnen zijn, aan om bij het opspo
ren van afwijkingen bij bejaarden
niet alleen af te gaan op de klach
ten, maar verder te kijken. Dan
zullen allerlej kwaaltjes en afwij
kingen naar voren komen, die ver
holpen kunnen worden. Dat heeft
diverse voordelen: de ziekenhuizen
en verpleegtehuizen raken minder
snel vol, de bejaarden worden min
der vlug hulpbehoevend, ze lopen
minder kans chronisch ziek te wor
den en er wordt een reële kans
geboden op een langer leven.
„Het bejaardenprobleem is een
medisch probleem", aldus doctor
Tonino. „De maatschappelijke ge
dragingen of problemen zijn daar
van direct een gevolg. De meeste
bejaarden overlijden door ziekten,
niet door ouderdom. Maak je de
kans op ziekten kleiner dan leven
de mensen prettiger. Iemand die
gedurende zijn leven ziekten ver
mijdt door b.v. niet te roken, geen
alcohol te drinken, niet teveel te
eten en genoeg te lopen, kan ge
makkelijk 120 jaar oud worden!"
Het onderzoek, dat doctor Tonino
in samenwm-krng met mensen van
het Bredase St.-Ignatiusziekenhuis,
een cardioloog, een biochemicus,
het consultatiebureau voor tbc-be-
strijding, wijkzusters en huisartsen
en onder supervisie van het dr.
Vcegerinstituut in Nijmegen heeft
uitgevoerd, heeft zich gericht op
de algehele gezondheidstoestand
van de bejaarde. „Daarover is^ in
de wereldliteratuur nog nooit iets
verschenen. Wel kun je overal le
zen hoeveel bejaarden last hebben
van die kwaal en hoeveel van die,
maar nog nooit heeft iemand een
totaalbeeld gegeven over de ge
zondheidstoestand en validiteit van
een volkomen representatieve
groep bejaarden. Onze cijfers zijn
daarom een primeur", zegt hij.
„Gezondheid is voor ons die zo
wel statische als dynamische toe
stand van lichaam en geest, waar
bij alle organen geheel normaal
van samenstelling en functie zijn
en ook onderling volledig harmo
nisch samenwerken, zodat deze
toestand op zich geen enkele ver
korting van een normale levens
duur inhoudt- Ongezond of niet-
gezonid vinden wij wanneer een of
meer organen niet geheei] normaal
van samenstelling of functie zijn
en-of onderling niet volledig har
monisch samenwerken Bij de ge
zondheidsbepaling vinden wij orga
nen normaal die door vervanging
of hulpmiddelen hun normale func
tie kunnen uitoefenen. Bijvoorbeeld
bij gebruik van een bril of een
goede prothese", aldus de heer
Tonino.
In zijn onderzoek is hij tot de
schokkende conclusie gekomen, dat
slechts 20,7 procent van de bejaar
den normaal gezond is. Matig ge
zond met alleen geneesbare afwij
kingen is liefst 48,5 procent- Matig
gezond met chronische afwijkingen
werd 15,7 procent bevonden, terwijl
13 procent ernstig ongezond was.
Hieruit blijkt, dat wanneer de ge
neesbare afwijkingen bijtijds me
disch volledig behandeld zouden
kunnen worden, ongeveer 70 pro
cent van alle bejaarden in de na
bije toekomst gezond kan zijn, ter
wijl dit percentage nu slechts 21
procent bedraagt. De indeling naar
de-mate van afwijkingen en klach
ten moet als een wereldprimeur
beschouwd worden.
Bij de bepaling van de validiteit
van de 400 bejaarden is doctor To
nino tot de conclusie gekomen, dat
67 procent valide is, II procent
matig valide maar te revalideren,
13 procent chronisch matig valide
en 8,8 procent ernstig invalide. Dat
betekent, dat 78 procent van alle
bejaarden in werkelijkheid volko
men valide zou kunnen zijn. Een
nieuw gezichtspunt in het proef
schrift is ook, dat gezondheid en
validiteit niet als één worden ge
zien, maar van elkaar gescheiden
zijn.
In zijn samenvatting somt dr.
Tonino enkele resultaten op, die
nog eens extra benadrukken, dat
het be jaarden vraagstuk groten
deels een medisch vraagstuk is.
Bijna een kwart van de bejaarden,
voor wie wegens ernstige klachten
medische hulp noodzakelijk en rea
liseerbaar is, ontvangt deze hulp
niet. Ruim 40 procent van de be
jaarden voor wie wegens gecon
stateerde afwijkingen een medische
hulp nodig en uit te voeren is,
ontvangt deze evenmin. Slechts 28
procent van de bejaarden behoeft
geen medische hulp. Een groot
deel van de afwijkingen ontgaat de
huisartsen, mede doordat de be
jaarden hen er niet op attent ma
ken.
Ook de maatschappelijke facto
ren spelen een belangrijke rol in
het leven van de bejaarde. Van de
zelfstandig wonende bejaarden
heeft 33 procent behoefte aan
maatschappelijke hulp, die ze ech
ter niet ontvangen. „De discrepan
tie op het terrein van de maat
schappelijke hulpverlening lijkt
eveneens in grote mate veroor
zaakt te worden door het niet be
kend zijn van deze behoeften bij
het dienstverlenend apparaat. Via
een meer gerichte opsporing van
deze behoeften door dit apparaat
en via voorlichting aan de bejaar
den en hun omgeving, zou een op
timale dienstverlening beter moge
lijk worden", schrijft hij.
Er blijkt een grote behoefte aan
dienstverlening door de kruisvere
nigingen- Van de 356 zelfstandig
wonende bejaarden heeft 47 pro
cent dit nodig. In 63 procent van
de gevallen wérd daarin niet voor
zien. Als gevolg van direct doorge
geven namen aan de kruisvereni
gingen tijdens het onderzoek is het
aantal bejaarden in verpleging bij
deze verenigingen gestegen met
140 procent en het aantal bejaar
den in „bejaardenzorg" met 100
procent.
Van de gecontroleerde zelfstan
dig wonende bejaarden heeft 43
procent behoefte aan dagelijkse
huishoudelijke hulp. In deze be
hoefte wordt vrijwel voorzien.
Doctor Tonino doet als enig mo
gelijke oplossing voor een betere
bejaardenzorg een periodiek her
haald algemeen medische onder
zoek door de huisarts aan de hand
(„het medische aspect is primair,
het sociale is vaak daarvan een
gevolg"). Volgens hem kan dit het
best gerealiseerd worden door een
centraal bureau dat het periodiek
preventief geneeskundig onderzoek
in overleg met alle belanghebben
den organiseert. Indien mogelijk
zullen de wijkverpleegsters als me
dewerksters bij het onderzoek inge
schakeld kunnen worden. Het bu
reau neemt, zo nodig, de nazorg
van de huisarts over en zorgt dat
de geconstateerde noden en behoef
ten worden doorgegeven aan be
voegde personen en instanties. „In
dien deze methode ter opsporing
van de medische behoeften niet is
te realiseren, zal toch op een an
dere wijze een geregeld onderzoek
moeten gebeuren. Blijkens de on
derzoekingen bestaat er een grote,
medisch-sociale nood, welke een
verplichting schept, waaraan de
artsen zich niet meer kunnen ont
trekken", besluit hii zijn studie.
Bovenvermelde gegevens en con
clusies zijn slechts een greep uit
een -omvangrijk .werk met een veel
heid aan gegevens, die hij verdere
uitwerking stof voldoende zouden
opleveren voor nog enkele disser
taties. Een van die punten kan de
werkelijke behoefte aan verzor
gingstehuizen voor bejaarden zijn.
Dit is nog niet eerder objectief be
paald.
De studie past in de serie „Be
jaarden in ziekenhuizen" van dr.
J. van Weiten (1968), dr. C. Lee
ring: „Gestoord menselijk functio
neren", dat de bejaarden in ver
pleegtehuizen behandelt (1968), en
„Verzorgingsbehoeften van bejaar
den" van dr. F. Oostvogel (1968).
Samen met de Bredase studie is
er een nationaal overzichtsplan
ontstaan voor een betere medische
en sociale benadering van de be
jaarde- Aanvullend hierop zal dr.
J. Munnicbs in Breda een studie
opzetten over de sociaal-psycholo
gische problemen van de bejaarde.
Het is de bedoeling, dat die studie
van doctor Tonino als basis dient
voor een algeheel bejaardenonder-
zoek de komende jaren in Breda.
In verband daarmee zal ook bin
nenkort de discussie worden ge
opend of het mogelijk is zijn sug
gestie voor een centraal bureau
voor periodieke preventieve genees
kundig onderzoek daadwerkelijk te
maken.
W. H.
(ADVERTENTIE)
lfl van verwerking, in strijken en dek en,
in eenvoud van kleurenkeus
in duurzaamheid en ^q^RTROFFEN
(ADVERTENTIE)
(door David Hirst)
BEIROET In de documenten en
pamfletten van voor de juni - oorlog
stelde El Fatah altijd zeer eenvou
dig en duidelijk dat 't van patriottis-
dig getuigde de Palestijnse guerrillas
te steunen en van verraad zich tegen
hen te keren. Dit heeft alle Arabische
regimes ertoe gebracht deze „leer"
in de praktijk te brengen, of tenmin
ste te doen alsof. De enige mensen,
die hardnekkig weigeren dit te doen
rijn pro - Russische communisten.
Misschien spreekt deze houding wel
van moed, maar ook zeker van heel
wat onderworpenheid. De communis
ten hebben altijd slaafs Moskou ge
volgd.
Toen in 1947 Gromyko bekend
maakte, dat Rusland het plan van de
Verenigde Naties steunde om tot een
scheiding van Palestina te komen,
het Khalid Bakdash plichtsgetrouw
de Syrisch - Libanese communisti
sche partij deze lijn volgen. Het aan
zien van zijn (en andere) partij (en)
daalde oumiddelijk in de gehele Ara
bische wereld Hij kreeg met vervoi-
ging, van buitenaf te maken en de par
tijen zelf begonnen uiteen te vallen.
He communisten hebben van het
Kremlin nog niet de opdracht gekre
sen om voot de tweede keer politie
ke zelfmoord te plegen. Die opdracht
zullen ze waarschijnlijk niet krijgen,
®aar er wordt wel van hen verwacht,
dat (politiek verlamd als ze zijn) ze
toch ioor blijven gaan.
Om ideologische en praktische re
denen keurt Rusland geurrilla-acti-
vitciten af. Met tegenzin heeft men
geprobeerd een aantal goede verta
lingen voor 't woard guerrilla te vin
den- Deze zijn gewoonlijk verspreid
door het persagentschap Novoisti. On
langs nog heeft de „politieke waar
nemer" van Novosti blijk gegeven van
een nauwkeurig inzicht in de Russi
sche opvattingen toen hij de guerrillas
bijna als „trotzkyisten" beschreef.
Hij zei dit niet in Novosti maar in
een onbekend partijblad. Ongetwij
feld hoopte hij, dat het de Arabische
oren niet zou bereiken, maar de wes
terse persagentschappen hebben er
voor gezorgd, dat dit wel gebeurd is.
De Arabische communistische par
tijen zijn verleden jaar augustus in
het geheim bijeen gekomen en zijn
tot de conclusie gekomen.dat de guer
rilla -activiteiten „sentimenteel avon-
turisme" zijn. Het openhartigst was
de Jordaanse communistische partij,
die het dichst bij het probleem betrok
ken was. n een artikel in de
„World Marxist Review", redeneert
een van de vooraanstaande partijle
den, Fahmi Salfiti, zich in zo'n nete
lige positie, dat hij de guerrillas moet
aanvallen en Koning Hoessein prijzen-
De koning wil een vreedzame op
lossing voor de crisis in het Midden-
Oosten. Dat willen de communisten
ook. Maar er is veel meer aan de
hand dan alleen dat.Salfiti maakt dui
delijk dat de Jordaanse communis
ten, die voor de oorlog zo streng on
der de duim, gehouden werden, nu van
hun betrekkelijk grote nieuwe vrij
heid profijt willen trekekn ter bevor
dering van hun eigen politieke doel
einden.
Zoals elders willen ook zij het bewind
van binnenuit omver werpen. Salfiti
valt die „extremisten" aan, die ko
ning Hoessein uit zijn macht willen
ontzetten- Wat de communisten pro
beren, zegt Salfiti, is het bewind er
toe te brengen haar banden met het
westerse imperialisme losser te ma
ken en in eigen land een meer demo
cratische koers te gaan varen.
In dit vroege stadium is de partij
klaarblijkelijk nog niet erg veeleisend
en doet in feite de aanbeveling „gro
te landeigenaren en leden van de gro
te bourgeoisie" deel van de regering
uit te laten maken. Salfiti legt uit da-t
de „objectieve omstandigheden" dit
vereisen en hij verwijt de guerrillas
dat ze hier geen aandacht aan beste
den. Met andere woorden, de guerril
la-activiteiten vormen een onder
mijnende macht die de gehele be
staande orde in Jordanië dreigen te
vernieitgen.
Natuurlijk is het begrijpelijk, zegt
Salfiti, dat in 't spoor van nederla
gen en rampen, de massa in guerril
la-activiteiten heil probeert te vin
den. De tijd is echter nog niet rijp
voor guerrilla-operaties, binnen noch
buiten de bezette gebieden. Trouwens,
zegt hij, veel guerrillastrijders worden
beïnvloed door extremistische opvat
tingen, en sommige leiders, in het
bijzonder die van E) Fatah, zijn mos
lims of hebben dezelfde „reactionai
re" opvattingen. We hebben „patriot
tistische elementen" binnen de guer
rilla - beweging op deze dingen gewe
zen, voegt SaÜiti ej- verwijtend aan
toe, maar ons advies was verspild.
Dat was het inderdaad. Rusland is
onlangs voor de eerste keer door de
Palestijnse bevrijdingsorganisatie on
der vuur genomen, toen deze organi
satie de houding van Rusland als
„vreemd" beschreef. De linksgeori
ënteerde guerrilla - strijders hebben,
meer spijtig dan boos, een beroep op
de Sovjet Unie gedaan om het „on
juiste stalinistische bureaucratische"
plaats te laten maken voor een „waar
marxistisch - leninistisch standpunt".
Maar het is niet Rusland dat de
strengste kritische aanmerkingen ver
dient nog niet. Het zijn de plaatse
lijke Arabische communisten. Zij zijn
Arabieren en moesten beter weten.
Hun misstappen van de afgelopen
veertig jaar worden medogenloos ge
analyseerd door Arabische politieke
deskundigen.
De officiële communisten, Nasser-
isten en Baathisten zijn onherstelbaar
(Door dr. Alfred van de Weijer
o.f.m. cap.)
gje toespraak, die paus Paulus op de
verjaardag van zijn kroning ge
houden heeft, geeft blijk van begrip
voor de kritiek, die velen hebben op
het beleid van de H. Stoel in deze
bewogen tijd.
Hij zegt erover te willen praten op
de bisschoppen-synode, die dit na
jaar in Rome zal worden gehouden.
In plaats van de kritiek meteen te
weerleggen, wil hij de ingebrachte
bezwaren rustig en in alle objectivi
teit overwegen.
Het is onmogelijk, deze reactie van
de paus niet in verband te brengen
met het interview dat kardinaal Sue-
nens een maand geleden aan een
internationaal tijdschrift heeft gege
ven. Daarin werd eerbiedige maar
zeer gefundeerde kritiek uitgeoefend
op het feitelijk functioneren van de
H. Stoel, vooral voor zover het de
betrekkingen met de bisschoppen en
hun conferenties betreft.
De reactie van de paus lijkt ons
heel wat rustiger en constructiever
dan de nogal felle antwoorden, waar
op enkele kardinalen hun collega
Suenens hebben getrakteerd. Zij be
schuldigden de kardinaal van eerroof,
gebrek aan eerbied, zelfs van laster.
De kardinaal zou er beter aan heb
ben gedaan, zijn kritiek buiten de pu
bliciteit te houden en werd gesom
meerd zijn verklaringen te herroepen.
Opnieuw blijkt, dat paus Paulus
nog altijd een kring van mensen om
zich heen heeft, ongetwijfeld met de
beste bedoelingen bezield, die in feite
slechte raadgevers zijn. Zij begrijpen
niet, dat een man als kardinaal
Suenens met zijn oproep tot een
openhartige bespreking van nu een
maal bestaande moeilijkheden de H.
Stoel een veel betere dienst bewijst
dan zijzelf met hun pogingen de zaak
in de doofpot te stoppen. Paus Paulus
heeft zich met zijn toespraak van de
ze pogingen gedistantieerd: beleefd
dankend voor de aangeboden dien
sten maar deze in feite naast zich
neerleggend.
Wij hopen dat de bisschoppen, die
in het najaar naar Rome zullen gaan,
de stille wenk van de paus zullen be
grijpen. Hij heeft nu laten doorsche
meren, meer gediend te zijn met een
openhartig gesprek, waarin man en
paard worden genoemd, dan met by
zantijnse gehoorzaamheidsbetuigin
gen. Mogen de bisschoppen hem de
dienst bewijzen, waarom hij bedekt
maar daarom niet minder duidelijk
heeft gevraagd.
HORST (ANP) Coenen Conser
ven n.v. te Horst, o.a. de grootste pro
ducent van champignonconserven in
Nederland, is overgenomen door van
Wagènberg-Festen's cönservenfabrie
ken n.v. te Heusden, die sinds enige
jaren met Consolidated Foods Corpo
ration is gefuseerd.
Beide partijen verwachten hiervan,
dat de continuïteit van het bedrjjf be
ter gewaarborgd is. Het bedrijf te
Horst wordt met de huidige perso
neelsbezetting voortgezet. De leiding
blijft in handen vam de heer F. E. M.
Coenen.
Dit samengaan betekent ook voor
van Wagenberg-Festen een welkome
verbreding van het assortiment, aldus
een communiqué.
bedorven door hun afkomst en opvat
tingen (in beide gevallen de kleine
bourgeois) en daarom zijn ze niet in
staat de massa politiek militair ge
zien te organiseren om tegen het Zi
onisme, de Arabische reactie en het
westerse imperialisme te vechten.
Aan het hart van „Nieuw Links"
ligt het samengaan van de,sociale ver
anderingen met de guerrilla - activi
teiten ten grondslag. Het conflict ij
ver Palestina levert de natuurlijke
springplank voor zo'n strategie. Uit
de Arabische nationalistische bewe
ging is het Volksfront voor de Be
vrijding van Palestina ontstaan (dat
nu weer in twee fracties is verdeeld),
maar de laatste groep begint belang
rijker te worden dan de oorspronke
lijke.
De leden van „Nieuw Links", die
in Palestina hun uiterste best doen,
zien zich als een groep waarin alle
afvallige communisten samenkomen.
Daarom beschouwen ze iemand als
Aziz Hajj als een van hun eigen men
sen. Hajj is een Iraakse communist,
in Moskou opgeleid die vervolgens ge
broken heeft met de,orthodoxe leer
van Rusland en enigere jongere leden
van de Iraakse communistische par
tij rond zich verzameld heeft. Geïn
spireerd door Ché Guevara stelden zij
in de moerasgebieden in het zuiden
van Irak „revolutionaire raden van
het volk" in, vielen buitenposten van
de regering aan en confisceerden
land, dat vervolgens onder de boeren
verdeeld werd.
Dij was een korte en rudimentai-
De toenemende welvaart heeft
onze eet- en leefgewoonten op
vele manieren veranderd. Deze
veranderingen blijken niet altijd
gunstig te zijn. Zo is o.a. gebleken
dat ons voedselpakket een steeds
hogere calorische waarde heeft
gekregen, terwijl onze behoeften
aan calorieën daarentegen min
der zijn geworden door het hui
dige levenspatroon. Met andere
woorden: de doorsnee Nederlan
der eet te veel! Hierbij speelt het
aandeel van het dagelijkse vet-
gebruik een bijzonder belangrijke
rol (Nederland heeft de twijfel
achtige eer in West-Europa aan
de top te staan met het vetgebruik
per persoon).
De toename van het vetgebruik
staat echter niet op zichzelf. Door
de welvaart en de vooruitgang van
de techniek daalt het aantal mensen
dat zware lichamelijke arbeid ver
richt. Een andere factor van belang
is dat hoe langer hoe meer mensen,
zich gemotoriseerd voortbewegen.
Dit alles brengt met zich mee dat
niet alleen onze voedingsgewoonten
maar óók de samenstelling van ons
dagelijkse voedselpakket drastisch
gewijzigd dienen te worden.
Nieuwe inzichten
bij de overheid
Ook de regering heeft ingezien dat
onze eetgewoonten zich niet hebben
aangepast aan de veranderde leefge
woonten. Uitgebreid medisch en sta
tistisch onderzoek heeft aangetoond
dat het gebruik van te veel vet (en
van vetten van verkeerde samenstel
ling) een „gewichtige" rol speelt
bij de samenhang van een te hoog
lichaamsgewicht, leeftijd en gezond
heid.
Gezien het grote belang voor de
volksgezondheid en de populariteit
van margarine als voedingsmiddel
in Nederland, heeft de regering via
de Warenwet wettelijk de mogelijk
heid geopend voor de vervaardiging
van een nieuw soort margarine, die
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De Commissie Or
gaan Transplantatie (C.O.T.) van
het Nederlandsche Roode Kruis is
van oordeel dat alleen dan ten be
hoeve van een transplantatie orga
nen uit een lijk mogen worden geno
men, als de overledene of diens na
bestaanden uitdrukkelijk toestem-
daartoe gaven, dan wel verklaarden
re verzetsdaad in een land waar gro
te natuurlijke rijkdommen en nijpen
de armoede een politiek van geweld
en wanhoop teweeg brengen. De baa
thisten brachten Hajj er onlangs toe
voor de Iraakse televisie te „beken
nen" dat zijn vroegere idealen niets
anders waren dan het verlangen om
een bendeoorlog te voeren. Misschien
was het dat ook wel, maar het was
kenmerkend voor een bepaalde gees
tesgesteldheid.
Het „Nieuw Links" kent iets van
de maoistische opvattingen over
de situatie in de wereld en de klas
senstrijd - alles of niets. „De alles
omvattende proletarische revolutie",
zo wordt er gezegd, „betekent politie
ke actie tegen alles, dat in de ge
meenschap bestaat". Maar „Nieuw
Links" vindt zijn oorsprong in het ei
gen land en is nationalistisch, en zul
len zich nooit onder Chinese over
heersing buigen, zoals de officiële
communisten zich voor de Russische
overheersing gebogen hebben.
Waarschijnlijk zullen ze veel mee
dogenlozer tegen de westerse belan
gen ageren dan de officiële commu
nisten. De sabotage van de trans-
Arabische pijplijn door guerrilla-strij
ders van het volksfront duidt hier al
op.
Of deze groep ooit echt belangrijk
zal worden valt niet te zeggen, maar
in de huidige Arabische wereld kan
van alles gebeuren. Veel hangt af,
van het resultaat van de besprekin
gen van de Grote Vier in New York.
(copyright De Stem - The Guardian)
slechts de helft van de hoeveelheid
vet en dus ook van het aantal calo
rieën bevat.
Door halvarine
minder vet eten!
Sinds enige tijd heeft de consu
ment in Nederland reeds kennis
kunnen maken met een nieuw pro-
dukt dat 50% minder calorieën heeft
dan margarine. In de nieuwe aan
vulling op de Warenwet, van kracht
geworden op 1 januari 1969, heeft dit
produkt de officiële naam van hal
varine gekregen.
Na jarenlange research is er im
halvarine onder de naam ERA
op de markt gekomen. Bjj de be
reiding en samenstelling van ERA
halvarine Is zorgvuldig rekening
gehouden met de wensen van vele
voedingsdeskundigen en artsen.
Hierbij is tegelijk de grootste aan
dacht besteed aan de smaak en de
smeerbaarheid, die de consument
stelt aan de fijnste margarine.
De komst van ERA heeft volko
men gebroken met de ouderwetse
traditie en opvattingen dat inarga-
rine, bestemd voor broodgebruik,
80% vet moet bevatten. Met de hal
vering van dit vetpercentage heeft
ERA een belangrijke stap voor
waarts gedaan ten gunste van.ied.era
gezondheid.
geen bezwaar te heben tegen zo'n
ingreep.
In een interim rapport van de C.
O.T. waaruit deze mening blijkt,
wordf verder gezegd dat de commis
sie zich met overgrote meerderheid
heeft uitgesproken teigen een sys
teem waarbij uitoame van een orgaan
uit een lijk in principe altijd geoor
loofd zou zijn, tenzij er aanwijzingen
bijvoorbeeld een verklaring, bestaan
dat er bezwaren zijn van die overle
dene of van zijn familie-
Op twee uitzonderingen na maken
alle leden de^ C.O.T. deel uit van
een of meer van de zes werkgroe
pen van de C.O.T Vier daarvan
de medische, de ethische, de juri
dische en de registratie werkgroep
hebben rapporten over de gestelde
vraag ingediend.
Van deze vier werkgroepen spre
ken de medische, de ethische en de
juridische zich unaniem voor- het
„toestemmingssysteem" uit. De me
ningen in de registratie werkgroep
zjjn verdeeld-
De medische werkgroep noemt het
„toestemmingssysteem" het enige
acceptabele systeem. Het beschikbaar
komend aantal van transplantable
organen zou bij dat stelsel minder
kunnen zijn, maar de werkgroep
meent dat de keuze tussen deze twee
systemen op pricipiële redenen dient
te berusten. Bij voorkeur zal de toe
stemming van donor of nabestaan
den schriftelijk moeten worden gege
ven. Van de nabestaanden echter
kan soms onder de emotionele om
standigheden van het ogenblik niet
in redelijkheid gevraagd worden een
verklaring te ondertekenen,
In die situaties zou kunnen worden
volstaan met een mondelinge toe
stemming in aanwezigheid van twee
getuigen liefst artsen.
Het rapport van de ethische werk
groep gaat veel uitvoeriger in op het
principiële karakter van de toestem
ming. Het afstaan van organen, ook
teem" legt alle nadruk op de vrije
na de dood, is een vrije, zedelijke
handelin.. Het „toestemmingssys-
beslissing van de mens na zijn dood
zijn lichaam ter beschikking te stel
len van de medische zorg voor de
medemens. Het „geen-bezwaar-sys-
teem" miskent, althans voorlopig,
het vrije en zedelijke karakter van
het afstaan.
in het geval die overledene geen
schriftelijke toestemming of geen ver
klaring in aanwezigheid van be
trouwbare getuigen heeft afgelegd,
dienen de nabestaanden rekening te
houden met de veronderstelde wil
van de overledene en als vertolkers
daarvan op te treden, aldus de ethi-
se werkgi-oep.
De juridische werkgroep meent
ook dat het „geen-bezwaar-systeem"
vooralsnog onaanvaardbaar is, zij
acht alleen het „toestemmingssys
teem" voldoende als basis voor een
wettelijke regeling. De vrijheid van
het individu, die ook tot uitdrukking
komt in het recht van beschikking
van ieder over eigen lijk, mag niet
nodeloos worden beknot. Voorts is
het recht van medebeslissing over
wat gebeuren moet met het lijk van
een overleden familielid, een door de
wetgever erkende realiteit.