'isser
jËii Ai
MINISTER ROOLVINK: CATASTROFE IN DE RIJN
VISSTERFTE VOORLOPIG NIET TE STUITEN
Nederland lost gifraadsel op
DUITSE JUSTITIE
VROEG HULP
VAN NEDERLAND
Meisjes eerder zindelijk dan jongens
DAGBLAD VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
Odoshell, i
BOERENPARTIJ
DREIGT IN
SENAAT ZETEL
TE VERLIEZEN
"andaag
in
De verdrinking van Amerikaanse vliegers
dagvers
w
man
V
VN
mm
Morgen vragen
in Kamer over
gif-affaire
okop
s, rook - èlk onprettig
ïeerlijk frisse lucht, 1
is al genoeg,
garandeerd 200 gram.
endelbaarvoor
in Shell, dus kwaliteit.
Eusmetde
rote inhoud f. 3,20
weerbericht
Niet geweken
Verstoring
Zeven minuten
Comrhèntaar
Troebel water
SER ADVISEERT:
Kostenverlichting
voor minder-
draagkrachtigen
Broodbezorgers in
Almelo
dreigen met staking
BRAND VERWOEST
HOUTFABRIEK
IN ZAANDAM
Niet terug
Logboek
ONDERZOEK IN EN ROND EINDHOVEN TOONT AAN:
16
A
fNAMISCH
WITSTREVENDj
ACTUEEL
TP
TP
TP
TP
TP
TP
TP
TP
TP
TP
TP
TP
TP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
STENOTYP
TEELPLEIN 1-3
BREDA
30N 01600-38980
kantoorwerkzaamheden Witt
bent U welkom op boven-
M
]09e jaargang no. 26154
EDITIE voor
ZEELAND
DirecteurDr. W. A. J. M. Harkx
HoofdredacteurL. Leijendekker
Hoofdkantoor: Breda, Reigerstr. 16
Telefoor 22341. Postgiro 1114111
woensdag 25 juni 1969
Meer zon
Zonnige perioden met hier eh
daar een bui. Zwakke tot matige
wind uit het westen. Iets lagere
temperaturen.
KANTOREN: ROOSENDAAL, MOLENSTRAAT 45, TEL. 37150
BERGEN OP ZOOM, ZUIVELSTRAAT 26, TEL. 6850
OOSTERHOUT, ARENDSTRAAT 14, TEL. 4957
GOES, KLOKSTRAAT 1, TEL. 8030
HULST, STEENSTRAAT 14, TEL. 3751
(Van onze verslaggevers)
AARLEM/DüSSELDORF „De
tastrofe in de Rijn". Zo typeerde
inister B. Roolvink van Sociale
:aken en Volksgezondheid gister-
ïiddag in Haarlem de Gifvlek-af-
aire, die de gemoederen in Neder-
liui en Duitsland bezighoudt.
'Iinister Roolvink: „De gehele vis-
tand in de toch al zo verontreinig-
e rivier schijnt over een grote op-
ervlakte uitgeroeid te zijn.
De inlaatpunten van die water-
klingsbedrijven die water uit de
lijn betrekken zijn thans afgesto-
en. De inspectie van de volksge-
ondheid Iet voortdurend op de
twaliteit van het drinkwater.
Het ligt in de verwachting dat
het mogelijk vergiftigde water enige
dagen nodig zal hebben om ons
land te passeren en de zee te be
reiken.
Aangezien in de spaarbekkens en
in de duinen een voorraad water is
opgeslagen die voor enige tijd toe
reikend is, is er geen reden te
vrezen voor een watertekort.
Maar toch is ook dit incident weer
een teken aan de wand: de schaal
vergroting op technologisch en in
dustrieel terrein noopt ons tot ver
der opvoeren van de waakzaamheid
en tot een steeds nauwer interna
tionaal overleg."
Inmiddels zijn langs het Duitse
deel van de Rijn noodmaatregelen
getroffen in verband met de ge
heimzinnige vergiftigingsverschijn
selen.
„Het gevaar is nog niet geweken"
zo waarschuwde een functionaris
van het ministerie van landbouw
van Noord-Rijn-Westfalen. „Wij
tasten nog steeds grotendeels in
het duister omtrent de oorzaak."
De Westduitse waterzuiverings
installaties die Rijnwater aftappen
hebben in de aanvoerkanalen man
den met forellen geplaatst welke
zeer gevoelig zijn voor verontreini
gingen. Er zijn maatregelen getrof
fen om onmiddellijk voor de water
voorziening op water uit zijrivieren
van de Rijn of op bronnen over te
schakelen.
De Westduitse minister voor ge
zondheidszorg Kate Strobel heeft
intussen haar grote bezorgdheid
uitgesproken dat drinkwater aan
getast kan worden door het vergif.
Ongeveer 3,5 miljoen Duitsers zijn
voor hun watervoorziening op de
Rijn aangewezen. In een verklaring
voor de pers liet zij weten dat, toen
de vorige week dode vissen in de
rivier werden aangetroffen, eerst
aangenomen werd dat slechts een
klein deel van de rivier verontrei
nigd was „zoals wel meer in de zo
mer gebeurt".
Toen het duidelijk werd dat de
verontreiniging ernstiger was, had
haar ministerie de deelstaten, de
gezondheidsinspectie en de rivier
autoriteiten gewaarschuwd en hen
opdracht gegeven verslag aan haar
ministerie uit te brengen.
„De waterleidingsbedrijven heb
ben ook opdracht gekregen voort
durend op vergif te controleren,
maar voorlopig dreigt geen volle
dige verstoring van de watervoor
ziening."
Frau Strobel liet weten dat de
schuldige „of dit nu een rijnaak
of een fabriek is" volledige ver
antwoordelijk zal worden gesteld.
„Dit zou ook gelden voor mensen
die in Nederland schade is berok
kend."
Aangenomen wordt dat het gif
tussen Bingen en St. Goarshausen
in de rivier is gekomen.
Het ministerie voor gezondheid
heeft de berichten dat het gif een
soort zenuwgas zou zijn van de
hand gewezen. Een functionaris van
het ministerie van landbouw van
Rijniand-Palz heeft evenwel ge
zegd dat bij het onderzoek is ge
bleken dat het gif een zenuwver-
lammende werking op de dode vis
heeft gehad. Hij zei dat de vissen
gestikt waren en dat bloedklonten
in hun kieuwen waren gevonden.
Het ministerie van openbare ge
zondheidszorg in Bonn heeft be
vestigd dat de visstand in de Rijn
tussen Bingen en Keulen groten
deels is uitgeroeid. Stroomopwaarts
van Bingen zijn geen vergiftigings
verschijnselen aangetroffen.
Iemand van het ministerie van
landbouw in Noord-Rijn-Westfalen
zei dat er op sommige plaatsen nog
vis sterft, terwijl elders de vissen
blijven leven. Bij Düsseldorf stier
ven grote proefdieren binnen zeven
minuten. De meeste dode vissen zijn
palingen, die slechts aan tamelijk
sterke vergiften ten onder gaan.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Een insectenbestrijdingsmiddel genaamd
Endosulvan, beeft waarschijnlijk de vissterfte in de Rijn
veroorzaakt.
Dit is het resultaat van het gas-chromatografisch en toxicologisch
onderzoek, dat door het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid
(R.I.V.) is verricht naar de samenstelling van het vergiftigde Rijnwa
ter,
Endosulvan is verwant aan de gechloreerde koolwaterstoffen. Deze
stof heeft een zeer hoge giftigheid voor vissen.
ÏSISffi
Een concentratie van één micro-
jram per liter is reeds voor vissen
dodelijk. De giftigheid voor zoogdie
ren en mensen is veel geringer. De
onderzochte monsters, die gistermor
sen bij Arnhem en Gorinehem zijn
senomen bevatten een concentratie
die omstreeks de dodelijkheid voor
vissen ligt. Het is dus waarschijnlijk
dat ook in Nederland nog vissterfte
in de grote rivieren kan optreden.
Een groot deel van de Nederland
se bevolking is opgeschrikt
door de in West-Duitsland veroor
zaakte ernstige vergiftiging van het
Rijn-water. In een land als het onze
is een gezonde waterhuishouding,
de drinkwatervoorziening niet in de
laatste plaats, een levensbelang.
Onze geografische ligging maakt
dat wij ook in dat opzicht in hoge
mate afhankelijk zijn van het ge
drag van onze buren en met name
de oostelijke.
Er bestaan dan ook afspraken en
overeenkomsten over het zuiver
houden van het rivierwater. In Ko
blenz zetelt een Rijncommissie,
waarin West-Duitsland en Neder
land met dat oogmerk samenwer
ken. Desondanks is het kwaad kun
nen geschieden en heeft het een
aanzienlijke omvang aangenomen,
welke zich ook tot Brabant uitstrekt:
water kruipt nu eenmaal waar het
niet gaan kan.
Het beangstigende in dit alles
2|jn de vele open gebleven vragen.
Woensdagavond bijvoorbeeld was
men in Utrecht nog bezig met het
onderzoek naar de aard van de ver-
giftiging, maar uit West-Duitsland,
waar men het verschijnsel veel eer
her had ontdekt, was nog niets be
kend geworden dat een aanduiding
Van de oorzaak en de mate van de
vergiftiging gaf. Deze zwijgzaam
heid kan slechts voet geven aan een
ernstig wantrouwen. Wat gebeurt
haar eigenlijk aan de Rijn en aan
he Ruhr?
Voorts kan men zich niet onttrek
ken aan de indruk dat et nogal wat
mstanties naast en langs elkaar wer
ken. De verschillende organen van
Rijkswaterstaat en Volksgezondheid
en de geledingen van rijk en pro-
V|ncie lijken in zulke omstandighe-
hen nimmer erg doeltreffend op
e'kaar afgestemd te zijn.
Het is goed dat een der kamer
aden het initiatief heeft genomen
,ot het stellen van mondelinge vra-
9en- Het zal nog beter zijn wanneer
he betrokken bewindslieden daarop
sen onomwonden antwoord zullen
leven. Wanneer daar aanleiding toe
15 zullen stappen op diplomatiek ni-
JJ8" dienen te volgen. Men mag
v°ds bedorven water niet over Ne-
h^landse akkers laten lopen.
Bij verdere verdunning wordt de
kans hierop steeds kleiner. Omtrent
het tijdstip waarop het weer mogelijk
is water in te laten voor de drink
watervoorziening valt op dit moment
nog geen definitieve mededeling te
doen, aldus het Rijksinstituut voor de
Volksgezondheid. Het R.I.V. heeft
hiermee eerder resultaten kunnen
boeken dan aanvankelijk mocht wor
den verwacht. Het R.I.V. heeft de
resultaten van haar onderzoek on
middellijk naar Duitsland doorgege
ven.
Er blijven overigens vragen ge
noeg over. Vorige week donderdag
is de massale vissterfte op de Rijn in
Duitsland gesignaleerd. Zondag bleek
de watervergiftiging van zodanige
omvang, dat de Duitse radio waar
schuwde niet in het water van de
Rijn te zwemmen.
Pas maandag echter werd Neder
land gewaarschuwd, waarhij werd
meegedeeld dat de aard en de oor
zaak van de vergiftiging nog onbe
kend waren. Dit ondanks het feit,
dat het in Nederland mogelijk was
binnen een half etmaal een water
monster te analyseren.
Intussen rijst ook de vraag, hoe
lang het Rijnwater al vergiftigd is.
Dinsdag is ons n.l, gebleken, dat ai
begin juni meldingen van vissterfte
zijn gedaan langs de Waal, waarbij
zich dezelfde verschijnselen hebben
voorgedaan als nu op de Rijn. Toen
dacht men met de normale zomer-
starfte te maken te hebben.
Op 9 juni meldde een beroepsvis
ser uit Hardinxveld aalsterfte in zijn
bewaarplaats voor levende vis.
Op 11 juni kwam eenzelfde mel
ding uit Heer, waarde aan de Waal,
waar duizend pond vis in opslag ge
storven was.
(VERVOLG OP PAGINA 3)
tt Dode vissen worden bij honderden
uit het giftige Rijnwater gehaald.
Deze foto werd gemaakt nabij Ko
blenz.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De Sociaal Eco
nomische Raad heeft de regering een
advies uitgebracht tot het treffen van
maatregelen die enkele bevolkings
groepen met lage inkomens enige
verlichting in deze dure tijd kun
nen brengen.
De SER adviseert in de eerste
plaats tot een optrekking van de ma-
ximum-inkomengrens voor het recht
op kinderbijslag voor kleine zelfstan
digen, zowel voor het eerste als
tweede kind.
In de tweede plaats betreft het
advies een wijziging in de premie
reductie regeling voor bejaarden in
de ziekenfondsverzekering.
Opvolging van het advies zou er
op neerkomen dat men reeds bij
een inkomen van 9660 gulden per
jaar tot de bejaardenverzekering kan
toetreden en dat er vier inkomtns
klassen komen met verschillende
premie-hoogte, in plaats van de drie
van thans.
Tenslotte is voorgesteld echtparen
wier inkomen niet hoger is dan het
minimumloon een extra premie-re
ductie voor de vrijwillige ziekenfonds
verzekering te geven.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De kans is bijzonder
groot, dat de versplintering van de
Boerenpartij bij de komende verkie
zingen voor de Eerste Kamer het ver
lies van één zetel zal opleveren. In
kring I van deze partij (Brabant, Zee
land, Limburg en Utrecht) zijn niet
minder dan drie lijsten ingediend.
Twee door de Boerenpartij zelf en
één door de groep Harmsen.
De bedoeling was, dat de lijsten van
Brabant, Zeeland, Limburg en
Utrecht voor wat betreft de Boeren
partij verbonden zouden worden.
Als nummer één van deze lijsten
werd de heer S. van Marion aange
wezen. Toen men de lijsten wilde
verbinden, bleek echter, dat alleen
Zeeland en Utrecht een lijst met de
ze eerste man hadden ingediend.
Vanuit Brabant en Limburg werden
twee lijsten met de heer C. v. d. San-
de als eerste kandidaat ingediend.
De verwarring is nog groter gewor
den doordat de groep Harmsen voor
Brabant, Limburg en Utrecht met
een lijst komt, waarop mr. L. van
Heiningen als eerste kandidaat staat.
Hoe groot de verdeeldheid onder de
statenleden is, zal blijken bij de ver
kiezingen.
(Van een onzer verslaggevers)
ALMELO De Almelose broodbe
zorgers hebben gisteren gedreigd op
maandag 7 juli in staking te gaan als
er niet spoedig een einde komt aan
de broodoorlog die sinds een week in
Almelo woedt.
De broodoorlog is ontketend door
enkele supermarkten die het brood
ruim dertig cent onder de normale
prijs verkopen.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het K.V.P.-Twee-
de-Kamerlid ir. Cornelissen zal mor
gen in de kamer mondelinge vragen
stellen over aard, herkomst, tijdstip
en oorzaak van de huidige verontrei
niging van het Rijnwater. De vragen
zullen zijn gericht tot minister Bak
ker (Waterstaat) en staatssecretaris
Kruisinga (Volksgezondheid).
Ir. Cornelissen wil weten hoe en
wanneer de Nederlandse autoriteiten
van de verontreiniging op de hoogte
zijn gesteld en welke stappen zij
daarna hebben ondernomen. Ook wil
hij weten waarvoor het gif, dat de
verontreiniging veroorzaakte, nor
maliter wordt gebruikt Wordt deze
gifstof(fen) vervaardigd in fabrie
ken die hun afvalwater direct of
indirect op de Rijn lozen?
Ir. Cornelissen wil voorts een in
druk krijgen van de omvang van de
schade in Nederland die door de ver
ontreiniging veroorzaakt is. Ook zal
hij de bewindslieden vragen of er
reden is om overleg te gaan plegen
met de „internationale commissie ter
bestrijding van de Rijn tegen veront
reiniging", teneinde te bekijken wel
ke maatregelen getroffen kunnen
worden.
(Van onze verslaggevers)
ZAANDAM - ZEVENAAR Een
zware uitslaande brand heeft gister
middag de vier loodsen van houtmeel
fabriek D. Wakker n.v. grotendeels
verwoest. De schade wordt geschat op
700.000 gulden.
In Zevenaar is gisteren het woon
huis annex café en boerderij van de
familie A. J. Wittenhorst door brand
vernield. Door geringe druk op de
waterleiding kon de brandweer wei
nig uitrichten. De schade wordt ge
schat op 100.000 gulden. De brand is
vermoedelijk ontstaan door kortslui
ting.
Er is een wet in de maak die
tot gevolg zal hebben dat de
gemeentepolitie in Terneuzen
en Goes wordt opgeheven.
Pagina 3.
Plannenmakers van Rotterdam
vinden zeehavenontwikkeling
in het Sloe en Reimerswaal
overbodig. Pagina 5.
„De aanvaarde leugen": een
schijnheilig boek. Pagina 7.
Duitsers vinden het Nederland
se aardgas te duur. Pagina 9.
De Kleine Stem op pagina 13.
Roolvink: medezeggenschap in
de arbeidsorganisatie kost heel
wat hoofdbrekens. Pagina 17.
Rik van Looy zal niet starten in
de Tour de France. Sportpagina.
(aVnn onze verslaggevers)
BREDA-MIDDELBURG-BERGEN OP ZOOM De Nederlandse
recherche is, zoals thans blijkt, op verzoek van het Duitse Hof
te Ludwigsburg, dat zich bezighoudt met de opsporing en be
rechting van oorlogsmisdaden, ingeschakeld by het nagaan van
de gebeurtenissen welke in maart 1944 hebben geleid tot de
verdrinking van twee uit een Amerikaanse bommenwerper ge
sprongen en op een zandbank voor Schouwen terechtgekomen
bemanningsleden. (Zie De Stem van gisteren).
Dergelijke verzoeken zijn niet
ongewoon, maar lopen meestal op
niet veel uit, zo verklaarde ons de
procureur-generaal te Amster
dam, mr. M. H. Gelinck. Op het
ogenblik is inderdaad een der
rijksrechercheurs met het onder
zoek bezig, maar zijn rapport is
nog niet binnen.
Over de aanleiding tot het na
een kwarteeuw oprakelen van de
gebeurtenissen is ook weinig con
creets bekend. Het is niet erg
waarschijnlijk dat eventuele over
levenden van het betrokken toe
stel thans nog hebben gevraagd
een dergelijk onderzoek te begin
nen. Veeleer kan worden aange
nomen dat in de loop van de
rechtsgang tegen een wegens an
dere oorlogsmisdaden vervolgde
Duitser ook deze zaak ter sprake
is gebracht, bijvoorbeeld omdat
weer andere verdachten hebben
doorgeslagen.
Intussen zijn ln Zeeland en
West-Brabant de tongen van
vroegere directe en indirecte ge
tuigen weer losgekomen, zoals uit
de bevindingen van onze verslag
gevers blijkt.
hier inderdaad een B-17 Vliegend
Fort van de formatie die Münster
bombardeerde, betrof. Van dat
vermiste Fort werden ook acht
bemanningsleden vermist.
Gegeven waren het feit dat er
een vliegtuig in moeilijkheden
was nabij Schouwen-Duiveland
en de tijd waarop: ongeveer 13.00
uur. Ook bekend was dat boven
Nederland die dag een geallieerde
bommenwerper was vermist,
maar onbekend was waar. Ten
slotte waren er de legerberichten
die echter geen uitsluitsel gaven.
De sleutel tot het mysterie
bleek tenslotte te berusten in het
dagboek dat de heer J. van den
Hout uit Gilze destijds bijhield.
Hij noteerde op 11 maart: „Boven
lage bewolking vliegende bom
menwerpers waargenomen. Tus
sen 11.00 uur en 11.30. Op weg
naar Duitsland".
De vaststelling om welk vlieg
tuig het hier ging was mogelijk
via snel speurwerk in dossiers die
voor een groot deel zijn samenge
steld uit dagboeknotities van des
tijds opgeschoten jongens, die
nauwkeurig alle vliegtuigbewe
gingen in hun omgeving bijhiel
den. Deze dossiers berusten bij
majoor A. de Jong van de Lucht-
machtvoorlichtingsdlenst.
Er bestond tot voor gisteren
nog vrij grote onzekerheid of het
Een rekensommetje (drie
kwartier heen naar Münster en
drie kwartier terug) leverde het
feit op dat deze formatie tussen
12.30 en 13.15 op de terugweg
naar Engeland de Nederlandse
kust moet hebben gekruist. Sa
men met de andere feiten leidde
dit gisteren tot vrijwel als zeker
aan te merken conclusie dat het
bij Schouwen-Duiveland in moei
lijkheden verkerende vliegtuig
inderdaad een B-17 van de Mün-
stervlucht is geweest en wel het
zelfde toestel waarvan bekend
was dat er 8 bemanningsleden
werden vermist. Het toestel is
niet in Engeland teruggekeerd en
moet in de Noordzee zijn gestort.
(Vervolg op pagina 5)
(ADVERTENTIE)
(Van onze redactie
binnenland)
UTRECHT Een groots
opgezet onderzoek bij
10.000 kinderen in en om
Eindhoven, heeft uitgewe
zen, dat van de 4-jarige
jongens 19 procent in meer
dan 2/3 van de nachten nat
is, tegenover 9 procent van
de meisjes. Op 6-jarige
leeftijd is nog 7 procent van
de jongens en 5 procent
van de meisjes meer dan
2/3 van de nachten nat. Bij
telling van het aantal kin
deren dat per maand nog
3 natte nachten heeft,
werd op 6-jarige leeftijd
13 procent van de jongens
en 11 procent van de meis
jes gevonden. In gezinnen
die door sterfte of schei
ding onvolledig zijn gewor
den, verschijnt de zinde
lijkheid gemiddeld later
dan in volledige gezinnen
Dit concludeert drs. G
A. de Jonge in zijn proef
schrift „Kinderen met enu
resis", waarop hij gister
middag aan de rijksuniver
siteit te Utrecht is gepro
moveerd. Aan dit onder
zoek, dat uitgevoerd is in
19651966, is meegewerkt
door een team van school
artsen en kleuterconsulta-
tiebureau-artsen.
De heer De Jonge meent
dat de erfelijkheid zeker
'n rol speelde bij het bed
plassen. Bij 200 kinderen
met bedwateren tot na de
6e verjaardag, had 19 pro
cent van de vaders en van
de moeders zelf aan deze
kwaal geleden. Ook broers
en zusters van deze kinde
ren hadden betrekkelijk
dikwijls hetzelfde euvel.
In het proefschrift wordt
tevens aandacht besteed
aan 100 kinderen van 6 tot
15 jaar oud, die wegens
bedwateren werden behan
deld met behulp van een
conditionerende alarm wek
ker. In overeenstemming
met de resultaten van an
deren werd gevonden dat
driekwart van deze hon
derd hiermee droog werd.
Door een goede nacontrole,
die zich over anderhalf
jaar uitstrekte, kon ook de
kans op recidiveren wor
den nagegaan: het bleek
dat een derde deel van de
genen die aanvankelijk
gunstig reageerde*, terug
vielen. Het gaat, Stelt de
auteur, nooit om de behan
deling van het bedwateren
van een kind, maar steeds
om de behandeling van een
kind met bedwateren. Het
welzijn van het kind dat
door het bedwateren in
gevaar komt dient centraal
te staan, niet de hoeveel
heid wasgoed.
