„Wij hebben
recht op
uw morele
steun"
Chaban-Delmas
sportief
en ambitieus
China opent langzaam zijn poorten
Hoe laat
is het?
Kijk op uw
horloge
Kies uit
de volledige
kollektie!
evcluoa
TSJECHEN TOT NEDERLANDSE POLITICI
S
TWINTIGSTE VERIAARDAG VAN DE VOLKSREPUBLIEK NADERT
Gevluchte Tsjechische
generaal-majoor
„Plan inbeslagname
„Pueblo" afkomstig
van de Sovjet-Unie"
Frankrijks nieuwe premier
iiiiiP
Alles vragen
Sterke man
Het westen
LEEDWEZEN LUNS
OYER „ERGERLIJK
INCIDENT"
BIJ VPRO NIEUWE
DIRECTEUR
Zuid-Af rika
KLEURLINGEN
GAAN
REGELRECHT
NAAR
DE HEMEL
BoiAeaux
Invloed
Het duurde
eeuwen
voor we seconden
konden meten
(Van een onzer redacteuren)
<LOETINGE Vorige week reed er een kleine colonne deftige
Tsjechoslowaakse regeringsautomobielen door Praag. Zij werden voor
afgegaan door een motorescorte met gillende sirenes. Stoplichten wer
den genegeerd, het overige verkeer werd waar nodig tot stoppen
gedwongen. De reden? Een Nederlandse parlementaire delegatie van
tien personen, aangevoerd door mr. W. Aantjes van de A.R., bracht
een negendaags bezoek aan Tsjechoslowakije. Eén der delegatieleden
was de heer C. van der Peijl van de C.H.U., wonend in het Zeeuwse
Kloetinge, die mede op ons verzoek zijn reisindrukken verzameld heeft
en bereid was een beeld te schetsen van het Tsjechoslowakije, zoals
dit zich aan de Nederlandse parlementariërs voordeed.
„Wij waren de eerste delegatie
uit een westers land, die Tsjecho-
Slowakije na de ontwikkelingen van
augustus vorig jaar bezocht. Voor
en tijdens ons bezoek waren er heel
wat delegaties uit oosteuropese lan
den op bezoek, maar dat scheen ge
woon te zijn. Ons werd de eer van
verwelkoming op het vliegveld door
de president van de volkskamer,
Smrkofsky gegund. Wij werden op
de voorpagina's van de kranten
vermeld en kwamen in het TV -
journaal. Dat gedoe met het mo
tor - escorte, dat ons wat onsym
pathiek aandeed, vormde een soort
service, omdat wij ons zware reis
programma, dat ons door heel het
land voerde, nooit hadden kunnen
afwerken als er in de steden geen
vrij baan voor ons werd gemaakt".
„Kreeg u de indruk, dat de
huidige machthebbers dit min of
meer officiële bezoek uit het wes
ten gebruikten als een soort legi
timatie"?
Van der Peyl: „Dat is moeilijk
te zeggen. Formeel was dit een par-
iementair bezoek, dat naar wij ho
pen in 1970 gevolgd zal worden door
een tegenbezoek. Of er propagan
da met onze aanwezigheid is ge
maakt Wie weet?
Een feit is, dat wij alles moch
ten vragen en alles mochten zien.
Dat ging zelfs zover, dat onze gast
heren ons de bus wezen die naar
het kerkhof voert, waar Jan Pa
lach, de student die zich door zelf
verbranding offerde voor de zaak
van de vrijheid, begraven .igt. Dat
graf is een bedevaartplaats aan het
worden. Ik moet zeggen, dat wij
diep ontroerd werden. Het graf is
nog steeds bedekt met bloemen, je
kunt bij het kerkhof foto's van Jan
Palach kopen. Er branden altijd
van die kleine devotielichtjes op
het graf. Toen wij uitdrukkelijk te
kennen gaven, Jan Palachs graf te
willen bezoeken, kon men dit offi
cieel natuurlijk niet voor zijn reke
ning nemen, maar in Moskou zou
men ons misschien .gezegd hebben,
dat men nooit van ene Jan Palach
had gehoord!
De gebeurtenissen van augustus
1968 werken nog duidelijk na. Ook
is goed merkbaar - en dat werd
ons door veel mensen die wij spra
ken (op hun verzoek noem ik hun
namen niet) - bevestigd, dat de
schroef steeds verder wordt aange
draaid. Buitenlandse kranten komen
alleen per diplomatieke post in
Praag aan; Dubcek, de vroegere
partijvoorzitter, is in zijn nieuwe
functie van parlementsvoorzitter,
praktisch monddood gemaakt, al
schijnt hij langs ons onbekende we
gen, toch nog invloed op de publie
ke opinie uit te oefenen. Hij is een
nationaal symbool, evenals Smrkof
sky, die wij eveneens hebben ont
moet en gesproken.
Smrkofsky zou je niet herkennen
als je hem in Nederland op straat
tegenkwam. Hij heeft een open ge
zicht, Dubcek heeft iets raadselach
tigs in zijn trekken. Men beweert
van hem, dat hij nooit een sterk
leider had kunnen zijn, ian tegenstel
ling tot de nieuwe man, Husak, die
een typische „d'Raufganger" is
en bovendien intelligent. Uit aller
lei informaties en gesprekken kre
gen wij de indruk, dat Strougal, de
voorzitter van het bureau van het
centraal comité van de communis
tische partij, de orthodoxe „grote
broer" in het land is. Er heerst be
slist vrees, maar van terreur is -
althans bij ons bezoek - niets ge
bleken".
„Tijdens uw bezoek werden tach-
- ^p:
jSjjjggflljk '-ij Si
w v
tig journalisten in Tsjecho - Slowa
kije van hun functie ontheven, om
dat zij in het liberaliseringsproces
het hunne hadden gedaan. Werd u
dat daar verteld"?
Van der Peijl: „Nee. Ik ver
moed dat heel wat maatregelen
eerder in het westen, dan in Tsjecho-
Slowakije bekend zijn. Van de vrees
die er heerst kregen wij b.v. een
indruk in de Kareis - universiteit
in Praag, waar wij spraken met de
pro - rector, de wetenschappelijke
staf en een groepje studenten. De
laatsten hielden zich buiten de dis
cussie, totdat de pro - rector en de
staf op ons verzoek waren wegge
gaan. Overigens konden wij in het
gesprek met de studenten consta
teren, dat democratisering en in
spraak begrippen zijn, die overscha
duwd worden door de allesbeheer
sende drang naar vrijheid.
Tsjecho - Slowakije, dat is ons
duidelijk gebleken, verwacht be
grip en morele steun uit het wes
ten. Het hoopt ook op betere han
delsbetrekkingen met de vrije we
reld. Het mag éénderde deel van
zijn totale export buiten het Come-
congebied plaatsen en aan die han
del is juist enorme behoefte om de
Tsjechoslowaakse economie te ver
sterken. Een vorm van economi
sche hulp is ook het toerisme. Men
C. VAN DER PEYL
...verrassing...
rekent dit jaar op 20.000 Neder
landse toeristen, die de begeerde
harde valuta het land inbrengen.
(Vorig jaar kwamen er 26.000 Ne
derlanders).
„Wij hebben recht op uw more
le steun" zei men ons, „omdat wij
de prijs hebben betaald waardoor
een derde wereldoorlog voorkomen
is". Verzet leeft er altijd nog wel,
maar niet in actieve vorm, dacht
ik. Wij zagen mensen hun vuisten
opheffen tegen de weinige Russi
sche voertuigen die je in het oos
ten nog wel ziet. Overal hangen
portretten van Dubcek, Jan Palach
en Smrkofsky. Wij kregen een klei
ne ovatie, toen wij het portret van
Dubcek in een hotelzaal, versier
den met zelf geplukte bloemen.
„Waardoor werd u het meest
verrast tijdens uw reis"?
Van der Peijl: „Dat was toen wij
door Praag reden en collega Aar
den bij het raam van de auto zat.
Twee jongelui in een voorbijrijden
de auto begonnen te roepen: „O-
lanska, Olanska!" Ik zei: „Ze ken
nen je hier, Jacques!,, „Heel on
waarschijnlijk", zei hij. Toen de
auto voorbij was zagen we een Ne
derlandse kentekenplaat Het
was één van de drie Nederlandse
auto's die wij tijdens onze hele reis
hebben gezien -
(ADVERTENTIE)
DEN HAAG (ANP) „De minis
ter van Buitenlandse Zaken, mr. J. M.
A. H. Luns, heeft tegenover de am
bassadeur van Canada het leedwe
zen van de regering betuigd over het
ergerlijke incident op 18 juni jl. na
de kranslegging door Canadese vete
ranen bij het nationale monument op
de Dam te Amsterdam", aldus heeft
bet ministerie van buitenlandse Za
ken gisteren meegedeeld.
Op 18 juni jl. hadden jongelui een
krans vernield, die even te voren
door Canadese oud-strijders bij het
nationaal monument was gelegd.
0^ GEGARNEERDE
GEBAKKEN SCHOLFIETS Pe,s.r
2 grote gefileerde schollen
(8 filets), 2 tomaten, 1 groene
paprika ontdaan van steel en
zaad, 1 gesneden appel,
zout, bloem, boter of
margarine, olie.
Filets zouten, door de bloem
halen en in hete olie goud
bruin bakken. De filets dak
pansgewijs op een schotel
leggen en warm houden.
Appel, paprika en tomaat
in boter of margarine
gaar bakken en over
de vis verdelen.
De olie met enkele
druppels citroen over
de vis ultschenken.
rraag recepten bij uw vishandelaar of bij het Produktschap
oor Vis en Visprodukten, Wassenaarseweg 20, Den Haag^
HILVERSUM (ANP) Het be
stuur van de VPRO heeft, mede op
grond van adviezen van de grondraad
en van de diensthoofden, besloten bin
nenkort over te gaan tot benoeming
van de heer S. J. Doorman tot direc
teur van de VPRO.
De heer Doorman, die 41 jaar oud
is, was wetenschappelijk hoofdmede
werker bfi de onderafdeling der wijs
begeerte en maatschappijwetenschap
pen van de t.h. te Eindhoven, in 1968
gevolgd door een gewoon lectoraat in
de wijsbegeerte van de exacte weten
schappen aan de t.h. te Eindhoven.
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS De nieuwe Franse premier Jacques Chaban-Delmas
(Delmas is iijn oorspronkelijke familienaam; Chaban zijn schuil
naam uit het verzet, die hij na de oorlog liet legaliseren) is bijna
even koel als zijn voorganger Maurice Couve de Murville. Hoewel
hij in het buitenland niet algemeen hekend was, zoals bijvoorbeeld
een aantal ministers uit het nieuwe kabinet, heeft Chaban-Delmas
een indrukwekkende carrière achter de rug, een carrière welke hjj
begon als leerling-journalist.
(ADVERTENTIE)
Hij werd geboren in maart 1915 in
Parijs, als zoon van een klein zaken
man.
Terwijl hij rechten studeerde, was
hij als leerling-journalist werkzaam
bij 't dagblad L'Information. Hij was
een briljant rugby- en tennisspeler.
Voor tennissen is hij nog enthousiast.
Bij de capitulatie van Frankrijk in
1940 ging hij in het verzet. In een
functie bij het ministerie van indus
trie van de Vichy-regering deed hij
riskant spionagewerk en kon hij de
Vrije Fransen waardevolle inlichtin
gen verschaffen. Zijn studie zette hij
voort en in 1943 werd hij toegelaten
tot het exclusieve college van hoge
ambtemaren, de Inspection des Finan
ces.
(Van onze correspondent)
KAAPSTAD Na lang be
raad heeft de Zuidafrikaanse
eensuur een controversiële
film, die de rassenkwestie ais
thema heeft, vrijgegeven.
Er zijn maar 52 seconden uit
de film „Katrina" geknipt, het
verhaal van een gekleurde
vrouw, die een blanke man wil
trouwen.
Dit is de eerste keer dat er in
Zuid-Afrika een film gemaakt
is waarin niet-bianken en blan
ken een sociale en romantische
relatie aangaan. Weliswaar trek
ken de sterren zich aan het eind
van de film in hun respectieve
lijke etnische volksgroepen te
rug, en Katrina verdrinkt zich
zelf, maar ondanks deze conces
sies aan de Zuidafrikaanse ras
senwetten behandelt de film
openhartig en gevoelig het pro
bleem van niet-bianken die met
blanken om willen gaan.
Een van de passages die ver
anderd moest worden, is een
scène waarin Katrina's moeder
sterft. De tekst: „Ze gaat naar
de hemelmaar ze gaat via
de achterdeur" is veranderd in:
„Zij gaat regelrecht naar de he
mel".
Een verwijzing naar kleurling
als „een tweede klas burger" is
vervangen door „een ander per
soon".
In een scène waarin drie jon
gelieden de zoon van Katrina
slaan en zijn lichaam de zee in
rollen, is geknipt en wij zien al
leen maar dat de jongen aan
gevallen wordt.
De producer Emil Nofal heeft
gezegd dat hij „enorm opgelucht
was" over de beslissing; dit is
de eerste keer dat de rassen
kwestie de inwoners van Zuid-
Afrika in deze vorm voorge
legd wordt. En Nofal was bang
dat de film verboden of ver
minkt zou worden.
(Door Collin MeCullough)
PEKING Hoewel men zich nau-
weiijks voor kan stellen dat reisbu-
teaus over de hele wereld bij voor
dat liandenwrijvend affiches bestei-
'en met de aanbeveling „Bezoek
Phina in 1969" is het waarschijnlijk
dat dit land in de komende maanden
"teer buitenlanders zal ontvangen
dan
in de afgelopen jaren. De voor-
"aamste reden hiervoor is natuurlijk
de twintigste verjaardag van de Chi-
tese Volksrepubliek op één oktober.
Dat alleen al zal een groot aantal
buitenlandse afvaardigingen naar Pe
king brengen, onder wie staatshoof
den die worden uitgenodigd om de
tees+elijkixecle rond de Nationale Dag
te wonen. Daarnaast zijn veel
Jjensen eenvoudig nieuwsgierig om
"hina te zien. Een en ander betekent
"'et dat het Chinese toerisme nu in
tens een geweldige vlucht zal nemen-
"ndanks hun behoefte aan buitenland
86 valuta hebben de Chinezen nooit
"nige belangstelling getoond voor le-
jjers toeristen, die, gewapend met
fototoestellen, door het land zwer-
Ven. Zelfs het bescheiden stroompje
Van China-bezoekers hield op toen de
culturele revolutie begon.
Nu de verwarring van die dagen
voorbij is, zijn er tekenen dat aan
bepaalde zorgvuldig uitgekozen toe
risten toegestaan zal wo-rden naar
steden als Shanghai en Hangchow
te reizen. Sommigen kunnen voor be
zoek aan familieleden een reis naar
Peking regelen.
Een paar weken geleden mochten
een Italiaanse journalist en een te-
levjsiecameraman Kanton bezoeken
Hen werd toegestaan de demonstra
ties bij de sluiting van het negende
congres van de Communistische Par
tij te filmen. Edgar Snow, de be
roemde schrijver van boeken over
China kon een jaar geleden nog geen
bezoekers-visum krijgen ondanks een
speciale reis naar Hong Kong.
Tot nu toe hebben de Chinezen de
twintigste verjaardag van de Volks
republiek nog niet aangekondigd. Het
is zelfs niet bekend of de provincies
voorbereidings-comite's ingesteld heb
ben om de festiviteiten in het hele
land te regelen, zoals ze dat bij de
tiende verjaardag hebben gedaan.
De mogelijkheid bestaat dat dit jaar
evenals in 1959 een nationale atletiek
ontmoeting gehouden wordt. Bijna ze
ker is het echter dat er een of an
der cultureel festival in Peking wordt
gehouden. De hervorming van de
cultuur was een van de voornaam
ste doelstellingen van de culturele
revolutie. Nieuwe balletten en ope
ra's komen mogelijk on tijd klaar
voor de nationale dag. Bovendien
heeft het persagentschap Nieuw-Chi-
na melding gemaakt van verschil
lende kunstmanifestaties die ter ge
verjaardag van de „Bevrijding van
Aibanië" gehouden zijn Dat betekent
misschien dat soortgelijke amateur
dans- en zangprogramma's in China
gepresenteerd zullen worden.
Zelfs als toeristen on journalisten
(er zijn in Peking minder dan 20 bui
tenlandse correspondenten gestatio
neerd) dit jaar China mogen bezoe
ken, zullen ze gering in aantal zijn.
Als een bezoeker eenmaal door de
Chinezen geaccepteerd is, wordt hij
omringd met alle hoffelijkheid en kan
hij trips maken naar historische
openbare gebouwen. Daarbij wordt
hij altijd begeleid door een gids van
de Chinese Toeristen-dienst, die de
vreemde talen beheerst. Of de natio
nale toeristische organisatie voo-r dat
doel genoeg mensen beschikbaar zal
hebben is de vraag, gezien de last
die op de schouders van de organisa
tie zal komen te drukken door de
komst van een groot aantal officiële
buitenlandse afvaardigingen.
In diplomatieke kringen hier spe
culeert men druk over de mogelijk
heid dat enkele toeristen of journa
listen uit Amerika wordt toegestaan
Peking te bezoeken en de oktober-
festiviteiten bij te wonen. Dit ver
moeden is gedeeltelijk gebaseerd op
het gerucht dat hier voortdurend de
ronde doet dat de Amerikaanse re
gering deze zomer haar verbod om
naar China te reizen volledig zal op
heffen (evenals gedeelten van het
handelsembargo), en gedeeltelijk op
de veronderstelling dat de Chinese re
gering wei eens graag enkele Ame
rikanen met eigen ogen de vooruit
gang zou willen laten zien, die Chi
na onder twintig jaar communisme
geboekt heeft- Dit kan waar zijn of
niet, die paar buitenlanders die op
een oktober in Peking zullen zijig
zullen een ervaring opdoen die hen
bij zal blijven.
De twintigste verjaardag van de
republiek en het feit dat Mao-Tse-
Toeng en zijn aanhangers overwon
nen hebben doen vermoeden dat de
feestelijkheden van dit jaar de groot
ste zullen zijn die het land ooit heeft
gekend.
Vermoedelijk zuilen zij de festivi
teiten ter gelegenheid van China's
tiende verjaardag in 1959 minstens
evenaren zo niet overtreffen. Tijdens
de culturele revolutie was een van
de beschuldigingen tegen Peng Chen,
de voormalige burgemeester van Pe
lting, dat hij wel bezorgd was over
Peking maar niet over de rest van
het land. Toch zijn er maar twee
grote bouw-projecten in uitvoering
in de hoofdstad. Het ene is een groot
gebouw dat waarschijnlijk 'n waren
huis wordt en dat al bijna klaar is
aan een van Pekings voornaamste
winkelstraten, Wang Fu Ching. Het
andere project is zeker zo belangrijk:
een ondergrondse. Hij wordt gebouwd
op de plaats waar de oude muur
stond die de stad omringde. Ten ge
volge hiervan zijn de meeste histo
rische stadspoorten afgebroken. Op
dit moment wordt een van de laat
ste enorme poorten in het noordwes
ten van Peking steen (voor steen op
geruimd. Gelukkig worden de groen-
glazen draken-dakpannen zorgvuldig
opgeborgen. Wie weet, worden ze
nog gebruikt voor de daken van de
stations van de ondergrondse.
Een project dat zowel zou aanslaan
om redenen van nationale trots als
van internationaal prestige, zou de
lancering van een satelliet zijn voor
oktober.
In november vorig jaar waren er
onbevestigde berichten dat de Chine
zen een satelliet in een baan hadden
gebracht, maar de geruchten bleken
niets meer dan geruchten. Toch zou
het niet verbazen als blijkt dat de
satellietgeschiederais van 1968 pre
cies een jaar te vroeg in omloop is
gekomen
Spoedig kwam hij aan het hoofd
te staan van de Vrije Franse strijd
krachten in Frankrijk. In 1944 op
29-jarige leeftijd werd hij brigade
generaal. Hij speelde een voorname
rol bij de bevrijding van Parijs in
augustus 1944.
Zijn politieke loopbaan begon in
1946, toen hij in het parlement werd
gekpzen en burgemeester van Bor
deaux werd, een functie die hij steeds
heeft behouden. Hij behoorde tot de
radicale partij. In 1951 ging hij over
naar de Gaullisten, maar bekleedde
sindsdien herhaaldelijk regerings
functies onder radicale premiers. Van
Bordeaux heeft Chaban-Delmas een
moderne stad gemaakt.
Zijn eerste ministerportefeuille
kreeg hij in 1954, die van openbare
werken onder Pierre Mendès-France.
Na twee maanden diende hij zijn ont
slag in als protest tegen het plan een
Europese defensiegemeenschap op te
richten. Hij trad weer in functie toen
dat plan door het parlement werd
verworpen.
Als minister van defensie onder
premier Felix Gaillard van novem
ber 1957 tot april 1958 speelde
Chaban-Delmas een beslissende rol
bij het aan de macht brengen van
generaal De Gaulle, in 1958, vooral
door zijn invloed op de jonge officie
ren.
In 1958 werd hij gekozen tot voor
zitter van de Nationale Vergadering,
een functie die hij steeds heeft be
houden. Delmas staat bekend als een
pragmaticus, die niet te koop loopt
met zijn persoonlijke mening over
veel politieke vraagstukken. Hij is
getrouwd en heeft vier kinderen.
PRIS«\AV
chroom dameshorloge 63,»
(in verschillende uitvoeringen
verkrijgbaar)
PRISMA^
doublé dameshorloge,
sportief, waterwerend 105,
andere modellen vanaf 89,-)
PRISMAV
doublé dameshorloge
met doublé band 179,-
(andere modellen vanaf 119,-)
Alle Prisma horloges
Incabloc Shockproof
(ADVERTENTIE)
Dat we nu zelfs fracties van
seconden kunnen meten, danken
we aan de verfijnde en nauw
keurige tijdmeters. Veel van zulke
boeiende en vernuftige zaken vindt-,
u in het Evoluon. Een permanente
tentoonstelling gewijd aan de mens,
onze samenleving en de ontwikke
ling van de wetenschap en techniek.
Eindhoven
Gesticht door Philips in 1966
NEW YORK (REUTER De naar
het westen overgelopen Tsjechoslo
waakse generaal-majoor Jan Sejna
schrijft in het juli-nummer van „Rea
der's Digest" dat 't plan om 't Ame
rikaanse spionageschip „Pueblo" in
beslag te nemen afkomstig is van de
Russen.
Sejna had het plan rechtstreeks
vernomen van de Sowjetrussische
minister van defensie, maarschalk
Gretsjko en wei in mei 1967, acht
maanden voor de Pueblo door de
Noordkoreanen werd aangehouden.
Voor hij uit zijn land vluchtte, had
Sejna als hoogste functionaris van
de Tsjechoslowaakse communistische
partij op het ministerie van defensie
Ln Praag vrijwel dagelijks contact
met hoge Russische officieren.
Tijdens een lunch in Praag, zo
schrijft Sejna, begon maarschalk
Gretsjko te pochen op de kracht van
de Russische marine. Gretsjko vond
dat de Amerikanen zich gedroegen
alsof de zeeën van hen waren. Hier
aan moest een einde komen. De Rus
sen zouden de Amerikanen een toon
tje lager laten zingen door een van
hun schepen in beslag te nemen.
Hiervoor was de Stille Oceaan uitge
zocht omdat de Amerikanen deze
oceaan beschouwen als hun eigen ge
bied.
Gretsjko zou voorts gezegd heb
ben dat de Koreanen natuurlijk niet
in staat waren om zonder steun van
de Russen een Amerikaans schip jn
beslag te nemen. „Wij zullen hen lei
den en beschermen. Dit zal hun dan
weer aantonen dat zij op ons en niet
op de Chinezen kunnen rekenen. Zij
zullen inzien dat wij handelen terwijl
de Chinezen alleen maar schreeuwen'"
Volgens Sejna hebben de Russen
met de inbeslagneming van de Pue
blo de hand weten te leggen op zeer
waardevolle gegevens, waaronder co
des met sleutels waardoor zij Ame
rikaanse boodschappen die zij vroeger
niet konden ontcijferen, nu wel kun
nen lezen Generaal Sejna was een
conservatief communist en werd be
schouwd als een vriend van ex-pre
sident Novot-ny van Tsjecho-Slowa-
kjje.
V
t