„Wij hebben recht op uw morele steun" Chaban-Delmas sportief en ambitieus China opent langzaam zijn poorten Hoe laat is het? Kijk op uw horloge Kies uit de volledige kollektie! evcluoa TSJECHEN TOT NEDERLANDSE POLITICI S TWINTIGSTE VERIAARDAG VAN DE VOLKSREPUBLIEK NADERT Gevluchte Tsjechische generaal-majoor „Plan inbeslagname „Pueblo" afkomstig van de Sovjet-Unie" Frankrijks nieuwe premier iiiiiP Alles vragen Sterke man Het westen LEEDWEZEN LUNS OYER „ERGERLIJK INCIDENT" BIJ VPRO NIEUWE DIRECTEUR Zuid-Af rika KLEURLINGEN GAAN REGELRECHT NAAR DE HEMEL BoiAeaux Invloed Het duurde eeuwen voor we seconden konden meten (Van een onzer redacteuren) <LOETINGE Vorige week reed er een kleine colonne deftige Tsjechoslowaakse regeringsautomobielen door Praag. Zij werden voor afgegaan door een motorescorte met gillende sirenes. Stoplichten wer den genegeerd, het overige verkeer werd waar nodig tot stoppen gedwongen. De reden? Een Nederlandse parlementaire delegatie van tien personen, aangevoerd door mr. W. Aantjes van de A.R., bracht een negendaags bezoek aan Tsjechoslowakije. Eén der delegatieleden was de heer C. van der Peijl van de C.H.U., wonend in het Zeeuwse Kloetinge, die mede op ons verzoek zijn reisindrukken verzameld heeft en bereid was een beeld te schetsen van het Tsjechoslowakije, zoals dit zich aan de Nederlandse parlementariërs voordeed. „Wij waren de eerste delegatie uit een westers land, die Tsjecho- Slowakije na de ontwikkelingen van augustus vorig jaar bezocht. Voor en tijdens ons bezoek waren er heel wat delegaties uit oosteuropese lan den op bezoek, maar dat scheen ge woon te zijn. Ons werd de eer van verwelkoming op het vliegveld door de president van de volkskamer, Smrkofsky gegund. Wij werden op de voorpagina's van de kranten vermeld en kwamen in het TV - journaal. Dat gedoe met het mo tor - escorte, dat ons wat onsym pathiek aandeed, vormde een soort service, omdat wij ons zware reis programma, dat ons door heel het land voerde, nooit hadden kunnen afwerken als er in de steden geen vrij baan voor ons werd gemaakt". „Kreeg u de indruk, dat de huidige machthebbers dit min of meer officiële bezoek uit het wes ten gebruikten als een soort legi timatie"? Van der Peyl: „Dat is moeilijk te zeggen. Formeel was dit een par- iementair bezoek, dat naar wij ho pen in 1970 gevolgd zal worden door een tegenbezoek. Of er propagan da met onze aanwezigheid is ge maakt Wie weet? Een feit is, dat wij alles moch ten vragen en alles mochten zien. Dat ging zelfs zover, dat onze gast heren ons de bus wezen die naar het kerkhof voert, waar Jan Pa lach, de student die zich door zelf verbranding offerde voor de zaak van de vrijheid, begraven .igt. Dat graf is een bedevaartplaats aan het worden. Ik moet zeggen, dat wij diep ontroerd werden. Het graf is nog steeds bedekt met bloemen, je kunt bij het kerkhof foto's van Jan Palach kopen. Er branden altijd van die kleine devotielichtjes op het graf. Toen wij uitdrukkelijk te kennen gaven, Jan Palachs graf te willen bezoeken, kon men dit offi cieel natuurlijk niet voor zijn reke ning nemen, maar in Moskou zou men ons misschien .gezegd hebben, dat men nooit van ene Jan Palach had gehoord! De gebeurtenissen van augustus 1968 werken nog duidelijk na. Ook is goed merkbaar - en dat werd ons door veel mensen die wij spra ken (op hun verzoek noem ik hun namen niet) - bevestigd, dat de schroef steeds verder wordt aange draaid. Buitenlandse kranten komen alleen per diplomatieke post in Praag aan; Dubcek, de vroegere partijvoorzitter, is in zijn nieuwe functie van parlementsvoorzitter, praktisch monddood gemaakt, al schijnt hij langs ons onbekende we gen, toch nog invloed op de publie ke opinie uit te oefenen. Hij is een nationaal symbool, evenals Smrkof sky, die wij eveneens hebben ont moet en gesproken. Smrkofsky zou je niet herkennen als je hem in Nederland op straat tegenkwam. Hij heeft een open ge zicht, Dubcek heeft iets raadselach tigs in zijn trekken. Men beweert van hem, dat hij nooit een sterk leider had kunnen zijn, ian tegenstel ling tot de nieuwe man, Husak, die een typische „d'Raufganger" is en bovendien intelligent. Uit aller lei informaties en gesprekken kre gen wij de indruk, dat Strougal, de voorzitter van het bureau van het centraal comité van de communis tische partij, de orthodoxe „grote broer" in het land is. Er heerst be slist vrees, maar van terreur is - althans bij ons bezoek - niets ge bleken". „Tijdens uw bezoek werden tach- - ^p: jSjjjggflljk '-ij Si w v tig journalisten in Tsjecho - Slowa kije van hun functie ontheven, om dat zij in het liberaliseringsproces het hunne hadden gedaan. Werd u dat daar verteld"? Van der Peijl: „Nee. Ik ver moed dat heel wat maatregelen eerder in het westen, dan in Tsjecho- Slowakije bekend zijn. Van de vrees die er heerst kregen wij b.v. een indruk in de Kareis - universiteit in Praag, waar wij spraken met de pro - rector, de wetenschappelijke staf en een groepje studenten. De laatsten hielden zich buiten de dis cussie, totdat de pro - rector en de staf op ons verzoek waren wegge gaan. Overigens konden wij in het gesprek met de studenten consta teren, dat democratisering en in spraak begrippen zijn, die overscha duwd worden door de allesbeheer sende drang naar vrijheid. Tsjecho - Slowakije, dat is ons duidelijk gebleken, verwacht be grip en morele steun uit het wes ten. Het hoopt ook op betere han delsbetrekkingen met de vrije we reld. Het mag éénderde deel van zijn totale export buiten het Come- congebied plaatsen en aan die han del is juist enorme behoefte om de Tsjechoslowaakse economie te ver sterken. Een vorm van economi sche hulp is ook het toerisme. Men C. VAN DER PEYL ...verrassing... rekent dit jaar op 20.000 Neder landse toeristen, die de begeerde harde valuta het land inbrengen. (Vorig jaar kwamen er 26.000 Ne derlanders). „Wij hebben recht op uw more le steun" zei men ons, „omdat wij de prijs hebben betaald waardoor een derde wereldoorlog voorkomen is". Verzet leeft er altijd nog wel, maar niet in actieve vorm, dacht ik. Wij zagen mensen hun vuisten opheffen tegen de weinige Russi sche voertuigen die je in het oos ten nog wel ziet. Overal hangen portretten van Dubcek, Jan Palach en Smrkofsky. Wij kregen een klei ne ovatie, toen wij het portret van Dubcek in een hotelzaal, versier den met zelf geplukte bloemen. „Waardoor werd u het meest verrast tijdens uw reis"? Van der Peijl: „Dat was toen wij door Praag reden en collega Aar den bij het raam van de auto zat. Twee jongelui in een voorbijrijden de auto begonnen te roepen: „O- lanska, Olanska!" Ik zei: „Ze ken nen je hier, Jacques!,, „Heel on waarschijnlijk", zei hij. Toen de auto voorbij was zagen we een Ne derlandse kentekenplaat Het was één van de drie Nederlandse auto's die wij tijdens onze hele reis hebben gezien - (ADVERTENTIE) DEN HAAG (ANP) „De minis ter van Buitenlandse Zaken, mr. J. M. A. H. Luns, heeft tegenover de am bassadeur van Canada het leedwe zen van de regering betuigd over het ergerlijke incident op 18 juni jl. na de kranslegging door Canadese vete ranen bij het nationale monument op de Dam te Amsterdam", aldus heeft bet ministerie van buitenlandse Za ken gisteren meegedeeld. Op 18 juni jl. hadden jongelui een krans vernield, die even te voren door Canadese oud-strijders bij het nationaal monument was gelegd. 0^ GEGARNEERDE GEBAKKEN SCHOLFIETS Pe,s.r 2 grote gefileerde schollen (8 filets), 2 tomaten, 1 groene paprika ontdaan van steel en zaad, 1 gesneden appel, zout, bloem, boter of margarine, olie. Filets zouten, door de bloem halen en in hete olie goud bruin bakken. De filets dak pansgewijs op een schotel leggen en warm houden. Appel, paprika en tomaat in boter of margarine gaar bakken en over de vis verdelen. De olie met enkele druppels citroen over de vis ultschenken. rraag recepten bij uw vishandelaar of bij het Produktschap oor Vis en Visprodukten, Wassenaarseweg 20, Den Haag^ HILVERSUM (ANP) Het be stuur van de VPRO heeft, mede op grond van adviezen van de grondraad en van de diensthoofden, besloten bin nenkort over te gaan tot benoeming van de heer S. J. Doorman tot direc teur van de VPRO. De heer Doorman, die 41 jaar oud is, was wetenschappelijk hoofdmede werker bfi de onderafdeling der wijs begeerte en maatschappijwetenschap pen van de t.h. te Eindhoven, in 1968 gevolgd door een gewoon lectoraat in de wijsbegeerte van de exacte weten schappen aan de t.h. te Eindhoven. (Van onze redactie buitenland) PARIJS De nieuwe Franse premier Jacques Chaban-Delmas (Delmas is iijn oorspronkelijke familienaam; Chaban zijn schuil naam uit het verzet, die hij na de oorlog liet legaliseren) is bijna even koel als zijn voorganger Maurice Couve de Murville. Hoewel hij in het buitenland niet algemeen hekend was, zoals bijvoorbeeld een aantal ministers uit het nieuwe kabinet, heeft Chaban-Delmas een indrukwekkende carrière achter de rug, een carrière welke hjj begon als leerling-journalist. (ADVERTENTIE) Hij werd geboren in maart 1915 in Parijs, als zoon van een klein zaken man. Terwijl hij rechten studeerde, was hij als leerling-journalist werkzaam bij 't dagblad L'Information. Hij was een briljant rugby- en tennisspeler. Voor tennissen is hij nog enthousiast. Bij de capitulatie van Frankrijk in 1940 ging hij in het verzet. In een functie bij het ministerie van indus trie van de Vichy-regering deed hij riskant spionagewerk en kon hij de Vrije Fransen waardevolle inlichtin gen verschaffen. Zijn studie zette hij voort en in 1943 werd hij toegelaten tot het exclusieve college van hoge ambtemaren, de Inspection des Finan ces. (Van onze correspondent) KAAPSTAD Na lang be raad heeft de Zuidafrikaanse eensuur een controversiële film, die de rassenkwestie ais thema heeft, vrijgegeven. Er zijn maar 52 seconden uit de film „Katrina" geknipt, het verhaal van een gekleurde vrouw, die een blanke man wil trouwen. Dit is de eerste keer dat er in Zuid-Afrika een film gemaakt is waarin niet-bianken en blan ken een sociale en romantische relatie aangaan. Weliswaar trek ken de sterren zich aan het eind van de film in hun respectieve lijke etnische volksgroepen te rug, en Katrina verdrinkt zich zelf, maar ondanks deze conces sies aan de Zuidafrikaanse ras senwetten behandelt de film openhartig en gevoelig het pro bleem van niet-bianken die met blanken om willen gaan. Een van de passages die ver anderd moest worden, is een scène waarin Katrina's moeder sterft. De tekst: „Ze gaat naar de hemelmaar ze gaat via de achterdeur" is veranderd in: „Zij gaat regelrecht naar de he mel". Een verwijzing naar kleurling als „een tweede klas burger" is vervangen door „een ander per soon". In een scène waarin drie jon gelieden de zoon van Katrina slaan en zijn lichaam de zee in rollen, is geknipt en wij zien al leen maar dat de jongen aan gevallen wordt. De producer Emil Nofal heeft gezegd dat hij „enorm opgelucht was" over de beslissing; dit is de eerste keer dat de rassen kwestie de inwoners van Zuid- Afrika in deze vorm voorge legd wordt. En Nofal was bang dat de film verboden of ver minkt zou worden. (Door Collin MeCullough) PEKING Hoewel men zich nau- weiijks voor kan stellen dat reisbu- teaus over de hele wereld bij voor dat liandenwrijvend affiches bestei- 'en met de aanbeveling „Bezoek Phina in 1969" is het waarschijnlijk dat dit land in de komende maanden "teer buitenlanders zal ontvangen dan in de afgelopen jaren. De voor- "aamste reden hiervoor is natuurlijk de twintigste verjaardag van de Chi- tese Volksrepubliek op één oktober. Dat alleen al zal een groot aantal buitenlandse afvaardigingen naar Pe king brengen, onder wie staatshoof den die worden uitgenodigd om de tees+elijkixecle rond de Nationale Dag te wonen. Daarnaast zijn veel Jjensen eenvoudig nieuwsgierig om "hina te zien. Een en ander betekent "'et dat het Chinese toerisme nu in tens een geweldige vlucht zal nemen- "ndanks hun behoefte aan buitenland 86 valuta hebben de Chinezen nooit "nige belangstelling getoond voor le- jjers toeristen, die, gewapend met fototoestellen, door het land zwer- Ven. Zelfs het bescheiden stroompje Van China-bezoekers hield op toen de culturele revolutie begon. Nu de verwarring van die dagen voorbij is, zijn er tekenen dat aan bepaalde zorgvuldig uitgekozen toe risten toegestaan zal wo-rden naar steden als Shanghai en Hangchow te reizen. Sommigen kunnen voor be zoek aan familieleden een reis naar Peking regelen. Een paar weken geleden mochten een Italiaanse journalist en een te- levjsiecameraman Kanton bezoeken Hen werd toegestaan de demonstra ties bij de sluiting van het negende congres van de Communistische Par tij te filmen. Edgar Snow, de be roemde schrijver van boeken over China kon een jaar geleden nog geen bezoekers-visum krijgen ondanks een speciale reis naar Hong Kong. Tot nu toe hebben de Chinezen de twintigste verjaardag van de Volks republiek nog niet aangekondigd. Het is zelfs niet bekend of de provincies voorbereidings-comite's ingesteld heb ben om de festiviteiten in het hele land te regelen, zoals ze dat bij de tiende verjaardag hebben gedaan. De mogelijkheid bestaat dat dit jaar evenals in 1959 een nationale atletiek ontmoeting gehouden wordt. Bijna ze ker is het echter dat er een of an der cultureel festival in Peking wordt gehouden. De hervorming van de cultuur was een van de voornaam ste doelstellingen van de culturele revolutie. Nieuwe balletten en ope ra's komen mogelijk on tijd klaar voor de nationale dag. Bovendien heeft het persagentschap Nieuw-Chi- na melding gemaakt van verschil lende kunstmanifestaties die ter ge verjaardag van de „Bevrijding van Aibanië" gehouden zijn Dat betekent misschien dat soortgelijke amateur dans- en zangprogramma's in China gepresenteerd zullen worden. Zelfs als toeristen on journalisten (er zijn in Peking minder dan 20 bui tenlandse correspondenten gestatio neerd) dit jaar China mogen bezoe ken, zullen ze gering in aantal zijn. Als een bezoeker eenmaal door de Chinezen geaccepteerd is, wordt hij omringd met alle hoffelijkheid en kan hij trips maken naar historische openbare gebouwen. Daarbij wordt hij altijd begeleid door een gids van de Chinese Toeristen-dienst, die de vreemde talen beheerst. Of de natio nale toeristische organisatie voo-r dat doel genoeg mensen beschikbaar zal hebben is de vraag, gezien de last die op de schouders van de organisa tie zal komen te drukken door de komst van een groot aantal officiële buitenlandse afvaardigingen. In diplomatieke kringen hier spe culeert men druk over de mogelijk heid dat enkele toeristen of journa listen uit Amerika wordt toegestaan Peking te bezoeken en de oktober- festiviteiten bij te wonen. Dit ver moeden is gedeeltelijk gebaseerd op het gerucht dat hier voortdurend de ronde doet dat de Amerikaanse re gering deze zomer haar verbod om naar China te reizen volledig zal op heffen (evenals gedeelten van het handelsembargo), en gedeeltelijk op de veronderstelling dat de Chinese re gering wei eens graag enkele Ame rikanen met eigen ogen de vooruit gang zou willen laten zien, die Chi na onder twintig jaar communisme geboekt heeft- Dit kan waar zijn of niet, die paar buitenlanders die op een oktober in Peking zullen zijig zullen een ervaring opdoen die hen bij zal blijven. De twintigste verjaardag van de republiek en het feit dat Mao-Tse- Toeng en zijn aanhangers overwon nen hebben doen vermoeden dat de feestelijkheden van dit jaar de groot ste zullen zijn die het land ooit heeft gekend. Vermoedelijk zuilen zij de festivi teiten ter gelegenheid van China's tiende verjaardag in 1959 minstens evenaren zo niet overtreffen. Tijdens de culturele revolutie was een van de beschuldigingen tegen Peng Chen, de voormalige burgemeester van Pe lting, dat hij wel bezorgd was over Peking maar niet over de rest van het land. Toch zijn er maar twee grote bouw-projecten in uitvoering in de hoofdstad. Het ene is een groot gebouw dat waarschijnlijk 'n waren huis wordt en dat al bijna klaar is aan een van Pekings voornaamste winkelstraten, Wang Fu Ching. Het andere project is zeker zo belangrijk: een ondergrondse. Hij wordt gebouwd op de plaats waar de oude muur stond die de stad omringde. Ten ge volge hiervan zijn de meeste histo rische stadspoorten afgebroken. Op dit moment wordt een van de laat ste enorme poorten in het noordwes ten van Peking steen (voor steen op geruimd. Gelukkig worden de groen- glazen draken-dakpannen zorgvuldig opgeborgen. Wie weet, worden ze nog gebruikt voor de daken van de stations van de ondergrondse. Een project dat zowel zou aanslaan om redenen van nationale trots als van internationaal prestige, zou de lancering van een satelliet zijn voor oktober. In november vorig jaar waren er onbevestigde berichten dat de Chine zen een satelliet in een baan hadden gebracht, maar de geruchten bleken niets meer dan geruchten. Toch zou het niet verbazen als blijkt dat de satellietgeschiederais van 1968 pre cies een jaar te vroeg in omloop is gekomen Spoedig kwam hij aan het hoofd te staan van de Vrije Franse strijd krachten in Frankrijk. In 1944 op 29-jarige leeftijd werd hij brigade generaal. Hij speelde een voorname rol bij de bevrijding van Parijs in augustus 1944. Zijn politieke loopbaan begon in 1946, toen hij in het parlement werd gekpzen en burgemeester van Bor deaux werd, een functie die hij steeds heeft behouden. Hij behoorde tot de radicale partij. In 1951 ging hij over naar de Gaullisten, maar bekleedde sindsdien herhaaldelijk regerings functies onder radicale premiers. Van Bordeaux heeft Chaban-Delmas een moderne stad gemaakt. Zijn eerste ministerportefeuille kreeg hij in 1954, die van openbare werken onder Pierre Mendès-France. Na twee maanden diende hij zijn ont slag in als protest tegen het plan een Europese defensiegemeenschap op te richten. Hij trad weer in functie toen dat plan door het parlement werd verworpen. Als minister van defensie onder premier Felix Gaillard van novem ber 1957 tot april 1958 speelde Chaban-Delmas een beslissende rol bij het aan de macht brengen van generaal De Gaulle, in 1958, vooral door zijn invloed op de jonge officie ren. In 1958 werd hij gekozen tot voor zitter van de Nationale Vergadering, een functie die hij steeds heeft be houden. Delmas staat bekend als een pragmaticus, die niet te koop loopt met zijn persoonlijke mening over veel politieke vraagstukken. Hij is getrouwd en heeft vier kinderen. PRIS«\AV chroom dameshorloge 63,» (in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar) PRISMA^ doublé dameshorloge, sportief, waterwerend 105, andere modellen vanaf 89,-) PRISMAV doublé dameshorloge met doublé band 179,- (andere modellen vanaf 119,-) Alle Prisma horloges Incabloc Shockproof (ADVERTENTIE) Dat we nu zelfs fracties van seconden kunnen meten, danken we aan de verfijnde en nauw keurige tijdmeters. Veel van zulke boeiende en vernuftige zaken vindt-, u in het Evoluon. Een permanente tentoonstelling gewijd aan de mens, onze samenleving en de ontwikke ling van de wetenschap en techniek. Eindhoven Gesticht door Philips in 1966 NEW YORK (REUTER De naar het westen overgelopen Tsjechoslo waakse generaal-majoor Jan Sejna schrijft in het juli-nummer van „Rea der's Digest" dat 't plan om 't Ame rikaanse spionageschip „Pueblo" in beslag te nemen afkomstig is van de Russen. Sejna had het plan rechtstreeks vernomen van de Sowjetrussische minister van defensie, maarschalk Gretsjko en wei in mei 1967, acht maanden voor de Pueblo door de Noordkoreanen werd aangehouden. Voor hij uit zijn land vluchtte, had Sejna als hoogste functionaris van de Tsjechoslowaakse communistische partij op het ministerie van defensie Ln Praag vrijwel dagelijks contact met hoge Russische officieren. Tijdens een lunch in Praag, zo schrijft Sejna, begon maarschalk Gretsjko te pochen op de kracht van de Russische marine. Gretsjko vond dat de Amerikanen zich gedroegen alsof de zeeën van hen waren. Hier aan moest een einde komen. De Rus sen zouden de Amerikanen een toon tje lager laten zingen door een van hun schepen in beslag te nemen. Hiervoor was de Stille Oceaan uitge zocht omdat de Amerikanen deze oceaan beschouwen als hun eigen ge bied. Gretsjko zou voorts gezegd heb ben dat de Koreanen natuurlijk niet in staat waren om zonder steun van de Russen een Amerikaans schip jn beslag te nemen. „Wij zullen hen lei den en beschermen. Dit zal hun dan weer aantonen dat zij op ons en niet op de Chinezen kunnen rekenen. Zij zullen inzien dat wij handelen terwijl de Chinezen alleen maar schreeuwen'" Volgens Sejna hebben de Russen met de inbeslagneming van de Pue blo de hand weten te leggen op zeer waardevolle gegevens, waaronder co des met sleutels waardoor zij Ame rikaanse boodschappen die zij vroeger niet konden ontcijferen, nu wel kun nen lezen Generaal Sejna was een conservatief communist en werd be schouwd als een vriend van ex-pre sident Novot-ny van Tsjecho-Slowa- kjje. V t

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 7