GEEN PANIEK IN DE DELTA
toch niet weer gebeuren
Hoe vaak hoor je niet:
Eoyal Club Tonic zal wel veel
duurder zijn dan gewone tonic
„SENAAT GAF
KLAP IN
HET GEZICHT"
ARZINE
HET „KRITIEKE UUR" VAN DE COMMUNISTEN
Prof. baron Van Wijnbergen
59
GEWAARSCHUWD
DUIDELIJK
TIJDIG KLAAR
Begrijpelijk. Royal Club Tonic is
ook zo goed. En toch is de prijs
maar 75 cent voor een grote ties.
voorkomt reisziekte
Einde
Duidelijk
Groter
Zelfbeheersing
Linclsay verliest
voorverkiezing
Militairen bij
oefening gewond
DE STEM VAN DONDERDAG 19 JUNI 1969
9
jyph.-
:.U U
„Het pontje puft kalm over de Eendracht'*
THOLENSINT-PHILIPSLAND - Het pontje puft
kalm achter zijn kabels aan de honderd meter Een
dracht over, die Oud- en Nieuw-Vossemeer van elkaar
scheiden. Bij eh althans. Dan klemmen de drassige
schorretjes langs de dijken het water dicht tot een smal
kanaal. Bij vloed groeit de afstand tussen Oud- en
Nieuw-Vossemeer zienderogen.
Nu de Volkerakdam ge
sloten is stijgt het water ho
ger en daalt het lager. De
veerman, bruin verbrand
(„Meer van de wind dan van
(lezon", zegt hij) maakt zich
daar weinig zorgen over.
Hij monkelt wat, kijkt langs
ine heen naar het steigertje,
waar de Iandingsklep van zijn
pontje elke paar minuten vre
dig overheen schuurt om eens
een auto of een paar fietsers af
te zetten en zegt: „Nee, je hoort
er weinig over. In het dorp
wordt er nauwelijks over ge-
Sraat. Ach, in Nieuw-Vossemeer
zijn de dijken op Deltahoogte en
wij in Oud-Vossemeer hebben
ook in '53 geen last gehad".
Achter de dijken ligt het vre
digste landschap ter wereld. In de
camping achter de Deltadijk van
Nieuw-Vossemeer heeft niemand
de verontrustende berichten ge
hoord. Voor de vakantiegangers
schijnt de zon. Het zwembad ligt
uitnodigend tussen het felle witte
zand. De kantinebaas heeft andere
berekeningen aan z'n hoofd dan
die van rijkswaterstaat.
Oud-Vossemeer is een wirwar
van straatjes, een prachtige oude
kerk, de verrassing van een barok
raadhuis De bakkersdochter heeft
de berichten gelezen. Ze zegt fi
losofisch: „Sommigen praten er
over, sommigen niet. Maar onge
rust? Nou, ik geroof niet dat men
zich hier erg ongerust maakt".
Achter de dijken de grote vier
kanten van d^ polders, die de zon
vangen in duizend schakeringen
van groen. Tholem, Sint-Phiüps-
land, Schouwen-Duiveland. De ver
vaarlijke dijklichamen steken gro
tesk af tegen de kalme wateren
met hun vriendelijke namen, Krab-
benkreek, Kramer, Eendracht, Vol-
kerak. Maar op Sint-Philipsiland
wetef. ze beter.
Daar zeggen de vrouwen: „Het zal
ons toch niet weer gebeuren zeker?"
En ze vretellen weer 't verhaal. 9
mensen zijn toen verdronken. „Tot
hier stond het water", wijst een
vrouw mij aan, „twee meter hoog".
En een jonge schilder: „In dit
huis is een oude man verdronken.
Hij was boven op de kachel gaan
staan. Gek, hè, maar wat doe je
in je paniek? Zijn zus zat boven
op de zolder".
De mannen op de dijk schudden
bedachtzaam het hoofd: „Alle in
stanties zijn nu gewaarschuwd. Het
is_ heel anders dan toen". Maar
één loopt met me mee langs de
dijk. Bij een bocht wijst hij in het
water: „Vroeger lag het dorp
Flipland daar. Bij laag water kun
je er gemakkelijk bij komen. Die
huisjes moeten erg klein geweest
zijn; boven de rode plavuizen was
hun bedstee. Er wordt nog wel
'ns wat aardewerk gevonden".
Het zijn de resten van een mid
deleeuws Flipland- Het dorp van
voor '53 is er nog helemaal. Maar
toen de herfststorm in '54 begon
waren er weer heel wat vrouwen,
die spullen uit kamer en keuken
naar boven brachten. Voor alle ze
kerheid.
De Prins Hendrikpolder is de
enige verbinding van Sint-Philips,-
land met het Brabantse vasteland.
In de brief van de Zeeuwse gede
puteerden aan de Deltadienst gaat
het in de eerste plaats over die
polder. „Je moet ®r toch niet aan
denken", zegt een wat oudere
vrouw. Ze maakt haar zin niet af.
Het is voor de omstaanderg wel
duidelijk-
„Toen wordt er maar weinig
over gepraat", zegt de man dis
met ons langs de dijk loopt. „Het
is menselijk om de gemakkelijkste
weg te kiezen. Ze zeggen hier dan.
zoiets gebeurt maar eens in een
mensenleven. Of: tegenwoordig is
men toch eigenlijk op alles goea
voorbereid. Maar in hun hart zijn
ze wel ongerust. Ik zelf geloof ook
nieit, dat het nodig is om bang te
zijn. Maar zondagavond reed ik
over de Slaakdam, u weet wel, de
weg door de Prins Hendrikpoldei
naar Steenbergen Ik dacht: we
Leven hier toch altijd nog op een
eiland. M'n vrouw zei: „Zou je de
auto van de winter wel in de ga
rage zetten?" Maar dat is natuur
lijk onzin. Ze zullen heus wel tijdig
genoeg klaar zijn met die dijkver
hogingen...."
JAN HüSKEN:
(ADVERTENTIE)
(Van onze correspondent)
NIJMEGEN „De reden van mijn besluit tot aftreden moet gezien
worden tegen de achtergrond van de senaatsvergadering van maan
dagavond, die op zijn zachtst gezegd zeer onwillend was tegenover
mij. Er waren daar enige zeer verontrustende elementen. De kritiek
van de senaat bevatte tal van onjuistheden en was vaak op geen
enkele wijze gefundeerd".
Aldus de als rector-magnificus afgetreden prof. Baron S. van Wijnbergen,
gistermorgen op een persconferentie in het curatorengebouw van de Nij
meegse universiteit. Hij achtte het een ongebruikelijke aangelegenheid,
dat hij de kritiek op hem eerst uit de krant had moeten lezen. Ook vond
hij het onjuist, dat de senaat zijn kritiek onmiddellijk begon met reso
luties, zonder eerst informatie te vragen.
„Er was naar mijn mening met
deze vergadering niet te praten.
Daar waren ook veel mensen, die
men anders nooit op senaatsver
gaderingen ziet. De vergadering
praatte er eerst anderhalf uur over
of ze wel openbaar zou zijn, een
psychologisch zeer ongunstig ge
baar. Dat gebeurde zogenaamd om
dat de kritiek persoonlijk zou zijn,
maar er kwam geen enkele per
soonlijke aangelegenheid aan de
orde. De kritiek was niet gefun
deerd, maar richtte zich op bij
komstigheden. Ik zou onder meer
uitsluitend contact hebben gezocht
met niet-representatieve groeperin
gen onder de studenden."
Prof. Van-.- Wijnbergen zaig in de
resoluties van de senaat betreffende
de universiteitsvergadering van 11
juni louter negatieve kritiek, terwijl
daarin volgens hem toch tal van
positieve elementen te ontdekken
zijn. Immers er worden zeer veel
betrokkenen bereikt en voorts zijn
deze vergaderingen het beste mid
del om de meningsvorming te pei
len. „Ik kan het na deze senaats-
vergadering moeilijk verkopen, dat
de senaat het ernstig meent met de
democratisering. Men weet dat ik
daar volkomen achter sta. Men wist
precies waar men met mij aan toe
was. Na enig beraad kon ik uit deze
houding van de senaat slechts een
bij apotheek en drogist
(Van een onzer redacteuren)
Miljoenen communisten zullen
op dit moment hun „kritieke
uur" doormaken. Zoals miljoenen
katholieken zich na de encycliek
•Humanae Vitae" verbitterd en
veelal teleurgesteld afvroegen of
«Rome" nog een toekomst had,
1o zullen thans oprechte commu
nisten zich na het rode concilie
'u Moskou angstig afvragen of
™t communisme nog een toekomst
heeft.
Iele vragen zullen de oprechte
™mmunisten op de lippen branden,
'ivoorbeeld: Waaraan kun je het
juarxisme in het communisme nog
"erkennen? Waar is het marxisme,
een alternatief verschafte aan
opkomende volkeren aan wier om
standigheden het economische stel
sel van het westen en de politieke
e" maatschappelijke instellingen.
die
ermee verhonden waren, niet
te passen was? De communis-
'u zullen nu zeker wel toegeven,
Jat het marxisme niet het ENIG
mogelijk alternatieve stelsel was.
j'aar dan toch het enige, lat de
ynamiek, het begrip en de emotio-
e'e aanzuigkracht bezat, dat de
estand van die jonge volkeren ver
te. De communisten zagen het
atxisme, door velen lange tijd
u onrechte vereenzelvigd met de
jr^'t-ideologie, als een universele
acht met een universele zending.
Net is een historisch feit: het
feu 1Sme vormde de twintigste-
ji Ws,e .maatschappij langs lijnen,
utwijken van ailes, wat in het
jjlen hekend was en zijn kracht,
Sploven de communisten, is nog
uitgeput. Toch rijst hier
2 'ijk een vraaS voor de °P-
te communist: Zal uitgerekend
oovjet-Unie, het land, dat toch
voor een deel op de stellingen van
Marx zijn revolutie baseerde, de
kracht en die eerlijke solidariteit
van het marxisme uithollen? Mao
van China zegt onverbloemd ja.
Honderden communisten in andere
landen beantwoorden die vraag
eveneens zonder aarzeling bevesti
gend.
Als er tijdens het rode concilie
iets duidelijk is geworden, is het
wel dit: Aan de mythe van het
derde Rome eenheid en solidari
teit in de communistische wereld
is voorgoed een einde gemaakt. Het
wereldcommunisme wordt voortaan
beheerst door het sectariërdom
(Brezjnev heeft dit onverhuld ge
zegd), waarbij Moskou een stem is
waarnaar de anderen niet meer zo
aandachtig zullen luisteren als voor
heen. Voor zover de Russen vorig
jaar in Praag het communistische
internationalisme nog niet volledig
met hun tanks hadden onderge-
walst, dan hebben ze de afgelopen
dagen in Moskou de wereldrevolutie
een definitieve doodsteek gegeven.
De zure baas in het Kremlin, Le
onid Brezjnev, heeft er dezer dagen
de nadruk op gelegd, dat de „dicta
tuur van het proletariaat onvermij
delijk is gedurende de gehele perio
de van overgang van het kapitalis
me naar het socialisme". Simpel
vertaald betekent dit, dat de Russi
sche leider een „parlementaire
weg" uitsluit. Hij heeft op de top
conferentie met geen enkel woord
gerept over de „.verschillende we
gen naar het socialisme" zoals
Kroeststjev in 1956 een nieuwe fase
in het communisme inluidde door
veelvuldig over het „nationale com
munisme" (bedoeld o.a. China) en
„de afzonderlijke wegen naar het
socialisme" (bedoeld o.a. Joegosla
vië) te praten.
De huidige Russische leiders wil
len geen eigen wegen. Zij willen,
dat de andere communistische par
tijen, slaafs dansen naar Moskou's
pijpen en dat zij het Russische
schabloon van de revolutie kritiek
loos volgen. Dat betekent, dat nie
mand twijfels mag hebben over die
dictatuur van het proletariaat en de
socialistische bureaucratie. In
plaats vain de vooruitgang (dat is
in wezen „revolutie") in andere
landen (Polen, Tsjechoslowakije,
Hongarije etc.) te dienen, klampen
de Russen zich vast aan een situa
tie die hen vertrouwd is. Wanneer
elders (Praag) iets anders gebeurt,
zonder dat overigens communisti
sche principes overboord worden
gegooid, grijpen zij naar het enige
machtsmiddel waarover een conser
vatieve, machtige staat kan be
schikken: geweld.
Rusland koos (het eigen belang
mag men in de politiek nooit uit
het oog verliezen) niet voor de we
reld-revolutie, maar voor macht, in
vloed en Russische belangen. Met
die keuze werd de breuk tussen een
humanistisch marxisme en een
dogmatische dictatuur bekrachtigd.
De toespraak van Brezjnev op het
rode concilie spreekt in dit verband
duidelijke taal. De Russische leider
vertelde dat de verschillen in de
communistische wereld „fundamen
tele problemen en de essentie van
de communistische beweging be
treffen". De uitnemende Rusland
kenner Victor Zorza, die in „The Gu
ardian" van woensdag 11 juni de
toespraak van Brezjnev analiseer-
de, schreef: „Brezjnev sprak niet
langer meer over de verschillen met
China „ter linkerzijde", maar ook
over die met andere partijen „ter
rechterzijde" en hij trok de con
clusie, dat het „waarschijnlijk lange
tijd en een strijd zonder compro
missen zal vergen om deze te over
winnen". Dit, zo zegt Zorza, is in
feite een ideologische oorlogsverkla
ring aan beide afwijkende richtin
gen, een toegeven, dat het niet lan
ger mogelijk is de verschillen te
verdonkeremanen en een waarschu
wing, dat zij onder ogen moeten
worden gezien en tot het bittere
einde moeten worden uitgevochten.
Zorza bestempelt de toespraak van
Brezjnev als een „afscheid van
zelfbedrog", want Ruslandheeft nu
eindelijk eens duidelijk gezegd, dat
het niet alleen China niet pruimt
(dat wisten we al), maar ook de
rechtse afwijkingen niet, waarbij
Brezjnev vooral de communistische
partij van Italië op het oog had.
Brezjnev zei natuurlijk niet, wat
Rusland in werkelijkheid vreest.
Niet wat er met de communistische
partijen in het westen zal gebeuren,
maar wel de invloed die hun veran
derende politieke oriëntatie (in men
selijkheid en vrijheid, zoals de par
tijen in Italië en Frankrijk willen,
maar ook de partij in Tsjechoslo
wakije wilde) zou kunnen hebben op
Rusland, de Russische heerschappij
in het algemeen. Rusland is bang
van onafhankelijkheid. Daarom
keerde Brezjnev zich, aldus Zorza,
„tot al die communistische partijen
die willen terugkeren naar de demo
cratische tradities, waaruit hun be
weging voortkwam, voordat zij op
de totalitaire zijsporen van de Rus
sische autocratie werd geleid".
Heeft het communisme toekomst?
Uit de gebeurtenissen op het rode
concilie (erg veel is daarover nog
niet bekend) kan men voorzichtig af
leiden dat de crisis in de commu
nistische beweging heel wat groter
is dan de crisis in de westerse par
lementaire democratieën, die op dit
moment de uitdagingen van de stu
dentenonrust, onverschilligheid en
onvrede met de bestaande toestand
moeten aanvaarden. Men kan stellen,
dat ondanks bedenkingen tegen som
mige methoden tot nu toe de ver
anderingen in de westerse parlemen
taire democratieën op democratische
wijze tot stand zijn gekomen. Rus
land echter heeft door het gebruik
van geweld in Praag toegegeven en
op het rode concilie nog eens beves
tigd dat zijn communisme niet op
democratische wijze te veranderen
is. Het Kremlin heeft toen (Praag)
en nu (Moskou) laten blijken, dat
het communisme „voor lange tijd"
het soort systeem moet blijven, dat
Stalin in zijn tijd consolideerde. Het
heeft bovendien laten blijken, dat de
communistische structuur in Rus
land zo evenwichtig is opgebouwd
dat zelfs door het wegvallen van één
steen - bijvoorbeeld de censuur op
de pers - het gehele bouwsel in el
kaar valt.
Zo zien de Russen het thans en zij
hebben hun visie niet verdoezeld. De
keuze tussen ideologie en macht is
uitgevallen voor het laatste. Dat is
misschien jammer, maar niet onbe
grijpelijk.
Niet meer „het spook van het
communisme waart rond in Euro
pa" (zoals de beginwoorden uit het
„Kommunistisch Manifest" van 1848
vaststelt), maar wel „een ruige
Russische beer, wiens sterke zenu
wen nooit trillen" (zoals Macbeth in
het gelijknamige toneelstuk zegt).
Die beer maalt om ideologie, maar
heeft wel kracht en gevaarlijke (nu
cleaire) tanden.
Nog een historische parallel, mis
schien wat gezocht en niet helemaal
eerlijk, maar wel leerzaam. Met na
me op de Russische geschiedenis is
het spreekwoord van toepassing, dat
de historie zich telkens weer her
haalt.
De parallel: Het laatste rijk van
de Romanovs was een heksenketel
van sociale, staatkundige en culture
le spanningen, die een revolutionaire
uitbarsting zo goed als onafwend
baar maakten. Ook in die tijd was
men bang, dat elke verandering een
verzwakking van het eenhoofdige ge
zag zou betekenen. De weerstand te
gen hervorming en meedogenloze
vervolging van allen, die ze wilden,
maakten toen de toestand nog erger,
want op economisch en militair ter
rein werd vooruitgang gemaakt. Wat
de Tsaren ook deden, zij groeven
hun eigen graf, zoals het Ancien
Régime gedaan had.
Zal deze historie zich herhalen?
Wachten de mensen, die een commu
nisme met een menselijk gezicht
voorstaan (Dubcek, Smrkovsky, Tito
en miljoenen anderen) op een soort
gelijke ontwikkeling? Of blijven ook
zij zich „in dit kritieke uur" verzet
ten?
A.T.
consequentie trekken: Deze lijn kan
ik niet volgen. Ik vraag me af hoe
men de schade wil herstellen, die
door deze onbezonnen vergadering
is teweeg gebracht".
Weigering
Bij ontstentenis van de rector-
magnificus neemt normaliter de pro
rector deze functie waar (rector van
hiet voorgaande jaar). Deze
(prof. Mertens) heeft echter gewet»
gerd, omdat hij het beleid van de
rector volkomen steunt. Ook de
vroegere rectores hebben geweigerd
of hebben de mogelijkheid niet.
Waarschijnlijk zal het felste
lid van de oppositie, prof.
Duynstee voorzitter z(jn van de se
naatsvergadering op donderdag
avond. Volgens de aftredende rec
tor zijn er nog enkele pogingen ge
daan om hem van zijn besluit af te
brengen, maar de argumentatie
vond hij niet voldoende steekhou
dend. „Uit mijn ontslag moet u niet
de conclusie trekken, dat de demo
cratisering van de universiteit er
helemaal niet kan komen; die komt
er, dat staat als een paal boven wa
ter. Men zal eraan moeten geloven".
Prof. Bonting zei het nogmaals te
betreuren, dat de rector de resolu
ties heeft beschouwd als moties van
wantrouwen. Zij waren, volgens
hem, in elk geval niet zo bedoeld.
Prof. Van Wijnbergen: „Uit de hou
ding van de senaat bleek een groot
wantrouwen. Er was een zeer emo
tionele sfeer en als die blijft is er
met de senaat niet te werken. Ik ge
loof, dat veel hoogleraren niet op de
hoogte zijn met de bewegingen. Zij
werken de hele dag in hun labora
torium en dan voelen ze zich ineens
bedreigd. Ik vind dat de studenten
veel zelfbeheersing hebben opge
bracht. Ik had mij kunnen voorstel
len, dat zo'n abrupte afwijzing van
anderhalf jaar hard werken, zo'n
klap in het gezicht, de studenten tot
meer radicale acties had gebracht",
aldus de afgetreden rector-magnifi-
NEW YORK (Reuter) Burge
meester John Lindsay heeft de voor
verkiezing om de republikeinse kan
didatuur voor het burgemeesterschap
van New York verloren, maar zal als
liberaal kandidaat in november toch
aan de burgemeestersverkiezing deel
nemen.
Lindsay legde het af tegen senator
John Marchi, met een zeer klein ver
schil. Bij de democraten heeft oud
burgemeester Robert Wagner het on
derspit gedolven tegen gemeente-ac
countant Mario Procaccino.
De overwinningen van Marchi en
Procaccino volgen op conservatieve
successen in de recente burgemees
tersverkiezingen in Los Angeles en
Minneapolis.
EDE (ANP) Twee uit Assen af
komstige sergeants zijn bij een oe»
fening in Ede ernstig gewond ge»
raakt doordat een mitrailleurnaboot»
ser (losse munitie) te vroeg ontplof»
te.
