Gouverneur de na overval op Curasao VEERTIG JAAR GELEDEN: EILAND BEZET Drie weken vakantie 6% vakantie-toeslag jaarlijkse gratificatie cadeautjes met St Nicolaas en Kerstmis 5-daagse werkweek uw eigen kleding voor halve prijs veel kans op promotie opname in pensioenfonds goede secundaire arbeidsvoorwaarden salaris f 1000.- per maand Controle op preventieve hechtenis noodzakelijk Golda Meir bespreekt en RECLASSERINGSRAPPORT ZORGEN OM „GROTE VIER" De Amerikanen in Vietnam Kinderen aan kettingen gebonden ARKA uil kritiek op KRO dstof/strand/ i frisse kleuren. 10,75-14,75 f 1.45 Genoegen Overmacht Versterking O ja, u moet wèl kunnen verkopen, (herenconfectie en -mode) Apollobemanningen onderscheiden met „Emmies" Kunstenaars boycotten tentoonstelling KLM "St DE STEM VAN DINSDAG 10 JUNI 1969 A96 (Van een onzer verslaggevers) DEN HAAG Het was zaterdag precies 40 jaar geleden, dat een bende Venezolaanse opstandelingen Curacao binnenviel, de munitiedepots van fort Amsterdam in Willemstad plunderde en met het gekaapte Amerikaanse passagiersschip „Maracaibo" met als gijzelaar aan boord de gouverneur van Curacao snel in de rich ting van de Venezolaanse kust verdween. De goed voorbereide en spectaculair snel uitgevoerde overval op zaterdagavond 8 juni 1929 om half tien, deed een storm van kritiek oplaaien in het met stomheid geslagen vaderland. De discussies omtrent de plunder- daarop van alle kanten opstandelin- tocht van de Venezolanen werd een politieke strijd, die een hoogtepunt kreeg in de interpellatie van H. Co- lijn (A.R.P.) in de Eerste Kamer. Het werd tenslotte de gouverneur ir. L. A. Fruytier kwalijk genomen, dat hij om een waar bloedbad te voorkomen zonder slag of stoot aan de eisen van de rebellen toegaf. De gouverneur werd, na nog geen jaar zijn ambt te hebben uitgeoe fend, teruggehaald naar Nederland. Daarmee was de zaak-Curagao af- gen aan, die zich van wapenen voor zagen en gedeeltelijk reeds gewa pend waren. Kapitein Borren, de garnizoens commandant, was gealarmeerd en reed per auto het fort binnen. Hij passeerde de linie bij de poort die vuurde en aanviel en viel bij de wacht in handen van de bende". Een week na de overrompelende actie van enige honderden Venezo lanen, die wapens nodig hadden voor hun revolutionaire strijd in ei gen land, telegrafeerde gouverneur Fruytier het volgende relaas naar de minister van koloniën Konings berger: „De overval was zeer goed georganiseerd. Hoofdzaak was snel heid en uitvoering. Tegen half tien zaterdagavond 8 juni reden drie grote autobussen vol personen, on geveer 80, wat op een zaterdagavond een gewoon feit is, met verborgen wapens met grote snelheid naar de hoofdwacht van fort Amsterdam. Ze splitsten zich in drie partijen en in enkele seconden was de wacht neergeslagen, de soldaten die piket hadden omsingeld en werd het wa penarsenaal bezet. De aanwezige militairen hebben zich van revolvers bediend voor hun verdediging. Van aanvallen was geen sprake meer. De opstandelingen waren gewa- oend met pistolen, automatische ge weren, karabijnen en klewangs. Van het garnizoen, 136 man sterk, waren aanwezig zes politie-militairen in de hoofdwacht en een piket-in-rust van 24 man. De dienstdoende militaire politie surveilleerde op straat en was over het gehele stadsdistrict verspreid. Twee ploegen waren buiten dienst en buiten de kazerne. Binnen een kwartier waren de op standelingen meester van het fort, waarin de politiehoofdwacht, ka zerne en arsenaal waren onderge bracht. Er kwamen onmiddellijk Aldus een gedeelte uit het telegram dat gouverneur Fruytier naar Ne derland seinde. De thans 87-jarige oud-gouverneur denkt nog met zij het enigszins verholen genoegen terug aan die bewuste zaterdag nacht. In een rustig pension aan de lohan van Oldenbarneveltlaan in Den Haag vertelt hij zonder rancune over het Curagaose avontuur, dat een abrupt einde maakte aan zijn politieke carrière. Ir. L. A. Fruytier, had voor de Katholieke Staatspartij zitting in de kamer. Door een vergissing kwam hij na de verkiezingen niet meer te rug in de kamer. Als lid van de zo genaamde bezuiningingscommissie had de r.-k. politicus ruime ervaring ipgedaan bjj het opstellen van krap pe begrotingen en mede daardoor werd hij gevraagd de functie van landvoogd van Curagao te aanvaar - len. Begin 1929 trok de heer Fruytier met zijn gezin naar Willemstad en installeerde zich in het gouverne mentshuis aan de Sint Annabaai. De juciale toestanden, vooral met dui zenden krotten en hutten, waren "iecht en daarnaast was het leven erg duur. Ir. Fruytier: „Toen al betaalden we voor een kubieke meter water f. 2,50 en voor een liter melk f. 0,70. In mijn toespraak bij de opening van de koloniale raad op Curagao heb ik de verbetering van het le venspeil als belangrijkste punt ge noemd". Nadat het eiland in 1634 door de West Indische Compagnie was ver overd en het in de Napoleontische tijd meest in Engelse handen was, was Curagao een roerige nacht lang volledig in handen van rebellen. Oud-gouverneur Fruytier herinnert zich die bewuste zaterdagavond nog goed. „We zaten in de salon en dronken thee, toen plotseling een vuurge vecht losbarstte. Nu werd er zater dagsavonds als de arbeiders van de petroleumraffinaderijen zich aan de accijnsvrije drank te goed deden wel vaker geschoten, maar het schie ten was nu toch wel bijzonder in tensief. Toen ik uit het raam naar het wapenfort keek, zag ik soldaten dekking zoeken. Het personeel kwam de kamer binnen stormen en zei dat het fort door Venezolanen was be zet. Ik belde de garnizoenscomman dant, kapitein Borren op, maar hij nam niet op. Omdat ik wel kon ra den, dat zo er rebellen in actie waren ze in ieder geval het gou vernementshuis zouden komen be zetten, evacueerde ik in allerijl mijn gezin naar een verderop staand huis en liet hen daar in gezelschap van luitenant Berger, die inmiddels was komen opdagen, achter. Zelf ging ik terug naar het gou vernementsgebouw, waar tegen half elf ongeveer een uur na de over val kapitein Borren binnenstapte. Hij rapporteerde mij dat hij ge vangene was en dat de Venezolanen onder leiding van „generaal Urbina" de macht in handen hadden. Urbina was kort tevoren ontsnapt uit ge vangenschap in Barranquilla in Co lumbia. Kapitein Borren deelde ver der mee, dat de rebellen niets tegen Curagao in de zin hadden, maar ze eisten het Amerikaanse stoomschip Maracaibo op, dat die avond juist was aangekomen. Als wij niet zouden toestemmen, zou de stad geplunderd worden en zou de raffinaderij in brand worden gestoken. Kapitein Borren raadde mij aan de bende zo snel mogelijk te laten vertrekken omdat wij mach teloos waren en ik zag inderdaad geen andere uitweg. Ik stelde echter voor, dat de Ve nezolanen met een Nederlands schip zouden vertrekken. Met die mede deling vertrok Borren. Intussen bood de raffinaderij mij tien geweren en revolvers aan, maar die hulp wees ik als onvoldoende af en raadde aan de wapens voor eigen veiligheid te gebruiken. Tegen elf uur kwam lui tenant Berger weer, maar hij had geen gegevens zodat we geen maat regelen konden nemen. Het was onmogelijk de verspreide en slecht bewapende militairen te verzamelen voor een tegenaanval. Een telefoonmededeling dat een mi trailleur en enkele geweren in vei ligheid waren, bracht geen uitkomst. Tenslotte kwam kapitein Borren, vergezeld van gewapende rebellen, met de aanvoerder zogenaamd on derhandelen. We zwichtten voor de overmacht om een rooi- en moordpartij te voorkomen en scheepten ons op be vel van de terroristen in op de Ma racaibo. Ik zou buiten de haven met de loodsboot mee terug komen, maar daar kwam niets van in. Voor het vertrek had men twee vrachtwagens vol met munitie, wa pens en levensmiddelen overgela den. Kapitein Borren, 12 gevangen genomen Nederlandse soldaten en ik voeren met de rebellen midden in de nacht mee naar Venezuela. De gezagvoerder van de Maracai bo, kapitein H. E. Morrys, werd on der bedreiging van geweren gelast naar Coro op te stomen. Aan boord waren ongeveer twintig passagiers, die niets van de actie van de rebel len hadden gemerkt en rustig door sliepen tot ze 's morgens op dek zwaar bewapende Venezolanen za gen lopen. Drie mijl voor de kust bij Coro werden de wapens in boten over geladen en verdwenen de overval lers. Kapitein Morrys seinde onmid dellijk naar de Venezolaanse auto riteiten, dat de revolutionaire op standelingen aan land waren gegaan. Het Venezolaanse leger deelde la ter mee dat de opstandelingen in de provincie Falcon, waar ze geland waren, geheel verslagen waren en in het bergland waren verstrooid. Gezagvoerder Morrys seinde naar Willemstad dat we veilig waren. Zondagmorgen 7 uur legde de Mara caibo voor de tweede keer in Wil lemstad aan. Eén wapendepot had den de opstandelingen niet gevon den, zodat we gelukkig over wat wapens beschikten. Dat was wel no dig, want vele Venezolaanse arbei ders van de raffinaderij, die zich tijdens de overval bij Urbina hadden aangesloten, waren in Willemstad achtergebleven, zodat we met hen nog heel wat te stellen zouden kun nen krijgen. Onze eerste zorg was in ieder ge val te voorkomen dat de rebellen terug zouden komen, omdat ze in Venezuela eventueel door het leger te veel op de huid gezeten zouden worden. De beschikbare militairen werden op heel het eiland op stra tegische punten geplaatst" aldus het relaas van de heer Fruytier. In Nederland stak na de eerste herichten een storm van veront waardiging op. Algemeen was men van oordeel dat het gebeurde een blamage voor het Nederlandse gezag was. Vooral was men boos over het feit, dat een Amerikaans schip in Nederlandse haven niet afdoende voor een stelletje terroristen bevei ligd was. Kamerlid Colijn stelde drie dagen later de regering de vraag of erop kon worden gerekend dat de regering maatregelen van blijvende aard zou nemen om een herhaling Ir. L. A. Fruytier in de kamer van zijn bejaardenpension. van „zulke voor koloniaal gezag en internationale reputatie zo smade lijke gebeurtenissen" te voorkomen. Colijn vergat, dat hij zelf als mi nister uit zuinigheidsoverwegingen liet bewakingsregiment op Curagao had geminiseerd tot een handjevol politieagenten en militairen tiaa opgedragen de vaderlandse drie kleur op het broeierige eiland in naam van Hare Majesteit te verde digen. Intussen zat men niet stil. Van Hlle kanten werden versterkingen naar Curagao gestuurd. Op 11 juni vertrok de torpedojager H.M. Kor- tenaer onder commando van luite nant ter zee 1ste klasse J. Lagaay. Onder de 160 manschappen aan boord bevond zich een goed uitge rust detachement mariniers van 40 inan onder leiding van 1ste luitenant P. J. van Gijn. Twee dagen later vertrok de „Hertog Hendrik" onder commando van kapitein J. Bosma. Uit Surina me werd een detachement van 40 man naar Curagao gestuurd, dat als eerste na de ongeregeldheden in Willemstad arriveerde. Tenslotte vertrok ook op 18 juni de snel varende vrachtboot „Am sterdam" van de KNSM naar Cura gao met 50 man van de koloniale reserve onder leiding van 1ste lui tenant L. F. Weyerman aan boord. Na de interpellatie van Colijn, die onder enorme publieke belangstel ling in de Eerste Kamer werd ge houden, verdween de kwestie Cura gao uit de actualiteit en wierp poli tiek Nederland zich weer op de vele binnenlandse problemen. Gouverneur Fruytier werd als zondebok naar Nederland terugge haald. Tenslotte moest iemand de schuld krijgen van het prestigever lies van Nederland, in de interna tionale politiek. Maar ir. Fruytiei lijdt er niet onder„Ik sta nog steeds voor de volle honderd pro cent achter de beslissing. Moord, plundering, brand en vernieling wa ren het gevolg geweest als we de rebellen hadden geweigerd met de Maracaibo te vertrekken. Ondanks alles moet gezegd wor den, dat Urbani woord heeft gehou den. Tragisch is het dat bij de eer ste schermutselingen vier Neder landse militairen om het leven kwa men, maar „generaal" Urbani kwam zijn belofte na er werd geen ruit gebroken op heel Curagao". Terug in Nederland kwam de heer Fruytier voor de arbeidsinspectie te werken en was hij tot aan zijn pen sionering districtshoofd. De ridderorde, die minister Drees voor zijn scheidende ambtenaar Fruytiei had aangevraagd, werd door de minister-president gewei gerd. (ADVERTENTIE) Brieven onder no. 11439, bureau van dit blad. DEN HAAG (ANP) De commis sie preventieve hechtenis, ingesteld door de Vereniging van Reclasse- ringsinstellingen, heeft het in een Interim rapport „zeer betreurens waardig" genoemd dat het wetsont werp tot herziening van voorlopige hechtenis, uitbreiding van de gron den voor deze hechtenis inhoudt. In het rapport van de onder voor zitterschap van mr. F. E. Frenkel, lector in het straf- en strafprocesrecht aan de Economsiche Hogeschool te Rotterdam, staande commissie, wordt gesteld dat juist in die eerste fase van vrijheidsbeneming aan de per soon van de verdachte schade berok kend wordt, waarvan het nadelige effect doorloopt tot de periode na vrijlating. De periode van preventieve hech tenis belemmert ook een goede straf- toemetingspraktijk, o.m. omdat geen enkele vorm van behandeling kan plaats vinden. Volgens het interimrapport is in het wetsontwerp weinig terug te vinden van de vier jaar geleden mede door Nederland aangenomen resolutie van het comité van de raad van ministers van de Raad van Europa waarin de voorlopige hechtenis uitdrukkelijk een uitzonderingsmaatregel wordt ge noemd. De commissie meent, dat thans een effectieve beperking van de voorlo pige hechtenis geboden is, o.m. door het centraal stellen van andere toe reikende dwangmiddelen. In het rap port worden als andere dwangmidde len genoemd de verplichting tot het storten van een waarborgsom, het in leveren van identiteitspapieren en meldingsplicht. De preventieve hechtenis zou dan het uiterste middel zijn. Verder wordt gepleit voor de onmiddellijke steun aan de van zijn vrijheid beroofde ver dachte. In de wet dienen controles op de preventieve hechtenis te worden in gebouwd, zoals toekenning van een raadsman en voorafgaand advies van de reclassering, aldus het rapport. (Van onze redactie buitenland) NEW VORK De bemanningen van de Apollo's 7, 8, 9 en 10 zijn on derscheiden met een „Emmy", een onderscheiding voor de beste televi sieprestatie die vergelijkbaar is met de Oscar die in de filmwereld wordt uitgereikt. Mevrouw Loretta Luther King, we duwe van de vermoorde ds. King, kreeg eveneens een „Emmy" voor haar aandeel bij de nieuwsuitzendin gen voor de televisie. Anthony Arm strong-Jones (Lord Snowdon), echt genoot van prinses Margaret van En geland, kreeg een „Emmy" als ver vaardiger van een t.v.-film „Don't count the hours". (Van onze correspondent) LONDEN Deze week is de Israëlische premier, mevrouw Golda Meir, in Londen. Naar men verwacht zei zij tijdens dit bezoek de Israëlische bezorgdheid uit drukken over de houding van En geland tegenover de bespreking van de vier mogendheden over het Midden-Oosten die al enige tijd in New York gehouden wor den. i^en maand geleden heeft de plaats vervangend premier van Israël, Jegal Allon, tijdens zijn bezoek aan Enge land geprobeerd van de Engelse re gering de verzekering te krijgen, dat Engeland de Israëlische eisen voor een contractueel bindende vredesre geling zou respecteren. De Israëlische regering gelodft dat de vier mogend heden in New York tot overeenstem ming zijn gekomen over details die ter bespreking aan Israël en de Ara bieren overhandigd hadden moeten worden. Naar men gelooft bestaat er tussen Israël en de vier mogendheden verschil van mening over sommige van deze punten, in het bijzonder met betrekking tot de grenzen en moge lijk ook de vorm van de uiteindelijke vredesregelingen. De Israëlische regering is veront rust doordat Engeland ervoor is de besprekingen spoedig tot een einde te brengen. Een van de redenen voor deze verontrusting is, dat men ge looft dat de nieuwe Franse regering tijdnood zal hebben om de anti-Israë lische politiek van generaal De Gaul le te herzien, terwijl de Franse dele gatie in New York nog steeds de op dracht van De Gaulle uitvoert. Allon is er blijkbaar niet in ge slaagd de Engelse regering ervan te overtuigen dat de besprekingen in New York in een langzamer tempo moesten plaatsvinden, en dat zij zich tot principiële kwesties moesten be palen. Mevrouw Meir heeft nu het zelfde doel voor ogen als Allon. De Israëlische regering staat ook nog voor een ander probleem dat me vrouw Meir misschien gedeeltelijk zal proberen op te lossen terwijl ze in Londen is. Dit probleem betreft ver schil van mening dat ontstaan is tus sen de Israëlische regering en de lei ders van joodse gemeenschappen bui ten Israël. Joodse leiders in Londen, New York (Van onze redactie buitenland) SAIGON De bekendmaking door president Nixon, dat een begin zal worden gemaakt met de terugtrek king van 25.000 man Amerikaanse troepen betekent een keerpunt in de Amerikaanse militaire krachtsinspan ning in Vietnam sinds in 1955 de eer ste Amerikaanse militairen in Viet nam aankwamen. Sedertdien was hun sterkte begin 1968 opgevoerd tot meer dan 500.000 man. De eerste groep Amerikanen was 300 man sterk en bestond uit advi seurs die belast werden met de op leiding en organisatie van het Zuid- vietnamese leger. Later waren het er 3000. In 1964, na het Tonkin-incident, begon de grote Amerikaanse mili taire opbouw. De luchtaanvallen op Noord-Vietnam begonnen toen en de strijd in het zuiden woedde in alle hevigheid. Na het Tonkin-incident gaf het Amerikaanse congres de pre sident nagenoeg onbeperkte volmacht voor het nemen van maatregelen met betrekking tot Vietnam. In april werd officieel door Saigon en Washington bekendgemaakt dat geregelde Noordvietnamese troepen aan de strijd deelnemen. De situatie voor de regering in Saigon was toen hachelijk. Na het hevige Tet-offensief begin vorig jaar werd de binnenlandse druk op de Amerikaanse regering steeds sterker om de Zuidvietnamese troe pen een groter aandeel in de strijd te geven. De opleiding en bevoorrading van deze troepen werd geactiveerd. Be halve de 500.000 man in Zuid-Viet- nam gelegerde Amerikaanse troepen nemen eenheden van de 7e vloot aan de strijd in Vietnam deel. Evenals in Thailand gelegerde eenheden van de Amerikaanse luchtmacht. Sinds januari 1961 zijn in Vietnam meer dan 34.000 Amerikanen gesneu veld. (Van onze correspondent) ROME De politie heeft in Rome een kindertehuis gesloten en 28 kinderen, die onder de hoede van een voormalige non stonden, naar andere plaatsen overgebracht. 15 van hen wer den naakt en met kettingen aan hun polsen en benen aan hun bed vastgebonden aangetroffen toen de politie een inval deed. Een onderwijzeres had de po litie verteld dat de kinderen ge slagen werden met stokken en mattekloppers, maar pas toen de politie een onverwacht bezoek aan het tehuis bracht kwam men te weten dat de kinderen vast gebonden werden. Het tehuis Santa Ritha, in Grotta Rerrata, even buiten Ro me, bestaat al minstens twaalf jaar en werd gesteund door schenkingen van buitenlanders en Italianen. De directrice be schreef in brochures het tehuis als „een oase van vrede". Ze had ook van staatswege subsidie. GOLDA MEIR en elders wijzen er op dat ze het vol ledig eens zijn met Israël in haar sitreven naar vrede, maar niet met de manier waarop dit gefoe» rt. Maar in de joodse gemeenschappen buiten Israël bestaat onderling ook verschil van mening en sommige steunen de „hadre" politiek die de Israëlische regering voert ten opzich te van de besprekingen van de grote vier en zijn van mening dat de joodse leiders geen openlijke kritiek moeten uitoefenen op de Israëlische politiek. BERGEN, N.-H. (ANP De „actiegroep-Bergen" roept in een open brief alle kunstenaars van Ne derland op om de tentoonstelling met prijsvraag georganiseerd door Heinekens brouwerijen n.v. ter ge legenheid van het 50-jarig jubileum van de KLM te boycotten. De actiegroep, die vrijdagavond na een vergadering van het kunste naarscentrum Bergen is ontstaan, stelt zich ten doei de stellingen die de BBK tegen het cultuurbeleid heelt opgesteld nader uit te werken en zo nodig daaraan acties te verbinden. „In het kader van de actie voor be slissingsrecht in alle culturele aan gelegenheden". aldus de actiegroep, „is het ontoelaatbaar medewerking te verlenen aan een manifestatie waardoor enkele grote kapitaalsbe- drijven voor de zoveelste keer op een verwerpelijke manier reclame menen te moeten maken voor hun eigen standje." DEN HAAG (ANP) Op de giste ren gehouden contactdag voor dames leden van de Algemene Rooms Katho lieke Ambtenarenvereniging (ARKA) is o.m. kritiek geleverd op de KRO- Deze omroepvereniging zou, zo viel te beluisteren, te weinig aandacht schenken aan het specifiek eigene, aan het katholieke. Mevrouw A. M. C. V. Groensmit- van der Kallen, lid van de Tweede Kamer voor de KVP, wees er op, dat eventuele kritiek rechtstreeks gezon den moet worden naar de KRO. „Met de wet in de hand kunnen we niets doen", zo merkte zij op. Zij gaf de damesleden van de ARKA het advies zich eventueel bij voorkeur in grotere gehelen en/of in groepsverband te uiten om aldus te proberen de KRO een bepaalde richting te geven. Het opzeggen van het abonnement op de omroepgids als uiting van pro test noemde zij het kiezen van de weg van de minste weerstand. De contactdag werd gehouden in het gebouw van de Tweede Kamer in Den Haag. ISRAëL heeft 9 Arabische inwo ners van Jeruzalem en Samaria uit gewezen naar Jordanië op beschuldi ging van opruiing. DE PROEFVLUCHT van de Fran se Concorde die gisteren boven Pa rijs gehouden zou worden is twee uur vertraagd door een anoniem bomalarm. (ADVERTENTIE) Vijf vakantieguldens van U vooreen vakantie van lang durig bedlegerige zieken van alle gezindten GIRO 11.55.555 Breda t.n.v. Vakantiefonds ZONNEBLOEM VAKANTIE-ACTIE cparten

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 7