KE
ENDE
Commentaar
KNOEIEN MET LOGICA
Industrialiseren zonder pijn
SCHIJNWERELD OP ANTILLEN ONDER HET PUIN
|er of
iegster
WEST-BRABANT PROBEERT LERING TE TREKKEN UIT VERLEDEN:
lage prijs
zy2
IERLAND nv
tiekamers
[IEKENHUIS
deind 2 ,/Q
Idrop
Spaarzin wordt bestraft
Samengaan niet mogelijk
Terreur op West-lrian
tor u
I/oor opgeleid wensen
liij ons van harte wel-
DR. CORN. VERHOEVEN:
DE STEM VAN ZATERDAG 7 JUNI 1969
21
3c, 9*
liaarne alle inlichtingen over de
llNGER 447. Prijs f. 398.-
In naar:
Ivoordnummer 1551
:;een postzegel nodig)
315
LGT
Itation te Terneuzen
an rijbewijs B-E.
litaties te richten aan
teer B. R. S. de Jong,
1 Goes.
eventueel ook tele-
atieformulier aanvra-
|00)-6552.
Sint Annaziekenhuis
antrekkelijke functie
fctte
ziekenhuis biedt U
rksfeer en een goed
|?n wij vakbekwaam-
I oor delij kheidsgevoeL
sollieitatie kunt h'
Directrice, die ook
(toestel 215) nade-
lerstrekt.
33-1213
N PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILNGEN ,K£EJK NGIÊn IWS pph MSN PFII INGFN PEILINGÈN PEILINGEN PEILINGEN PEILI
EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIUNJGEN PEILINGEN PEILINGEN Kt PE|L|NGEN PEILIIJGEN
EN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIJGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILNGEN PEIL NGENPEILINGEN PEILINGEN PEILINGENPEILINGEN PEILINGEN PEIL
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIILINGEN PEILINGEN PtiLiN^tM ruu™*
iir de Block, de minister van Economische Zaken „cfie het zo goed doet
maar zich zelf zo slecht verkoopt", staat onder zware druk van het
bedrijfsleven. De ondernemerswereld beroept zich op gestegen grondstof-
fenprijzen, die nu niet meer doorberekend mogen worden. Dit zou tot
allerlei spanningen leiden.
In de Eerste Kamer heeft mr. De Block deze week laten doorschemeren,
dat hi| begrip heeft voor deze moeilijkheden. Binnenkort wordt dan ook het
einde verwacht van de algemene prijsstop.
Conclusie: Dit kabinet kost de opheffing van een algemene prijsstop veel
minder kopzorgen dan de ;nvoering ervan. De zorgen van het bedrijfsle
ven vinden bij de regering eerder begrip dan die van Jan Publiek.
En wat gaat er dan nu verder met de prijzen gebeuren? Minister De
g|ock heeft deze week ook bekendgemaakt, dat de prijsstijging in Neder
land sinds 1965 meer dan 20 procent bedraagt. Dit is een rekord in de
j westerse wereld. En meer dan een waarschuwing ten aanzien van het tem
po van de geldontwaarding.
Sinds jaar en dag hoort de burger, dat hij moet sparen. Sparen betekent
argen voor de toekomst. Een fraaie leuze maar een onjuiste, want in
feite wordt spaarzin in Nederland bestraft met geldontwaarding.
En het is weer de kleine man die hiertegen geen enkel verweer heeft.
IEUW LINKS heeft kritiek op de P.v.d.A.-fractie. Den Uyl in conflict
met Lammers. Ten Cate doet scherpe aanval op Van der Louw. Dit
zijn dagelijks terugkerende krantenkoppen, evenzovele bewijzen
van de steeds maar voortdurende grote verdeeldheid binnen de
Pv.d.A.
Dat geruzie wordt vervelend. Het wordt hoog tijd, dat er een einde aan
I komt. De verwachting, dat Nieuw Links een frisse wind zou doen waaien
inde P.v.d.A is niet uitgekomen. Laat men dan daar de konsekwentie uit
trekken. Er is geen samengaan mogelijk met mensen, die als vele voor
mannen van Nieuw Links zo weinig waarde hechten aan democratische
beginselen. En er is geen samenwerking mogelijk met een partij, die dit
soort lieden in haar geledingen, zelfs in het hoofdbestuur, duldt.
DE BERICHTEN over terreuracties van het Indonesische leger op West-
lrian blijven aanhouden. De Verenigde Naties schijnen deze ver
halen voor kennisgeving aan te nemen. Wat blijft er zo over van de
belofte, dat de Papoea's in vrijheid zouden kunnen kiezen voor of
tegen aansluiting bij Indonesië?
Nederland kan niet veel meer doen voor de Papoea's. Maar daarom is
I niets-doen nog niet geoorloofd.
HIEK volgt een fragment uit
een interview dat Martin
Huyter (Volkskrant 29 mei
1969) had met dr. D. van Ooyen,
commisaris van politie in Middel
burg. Onderwerp is uiteraard het
optreden van de politie tegen de
Amsterdamse studenten die het
Maagdenhuis bezetten, en al die
eindeloos vele dingen die daarmee
in verband te brengen zijn.
R. „In Tilburg is er geen politie
geweest".
Van 0. „Maar in Amsterdam be
gonnen de studenten die documen
ten uit de kasten te halen."
R. „Dat is pas gebeurd na de
komst van de politie".
Van 0. „Dat kan ik niet beoor
delen".
De gesprekspartners laten dan dit
onderwerp rusten. Misschien heeft
de interviewer begrepen dat het
ite antwoord van de commissa
ris een vriendelijk verzoek inhield
om eens na te gaan of hij zelf wel
over de gesuggereerde samenhang
kon oordelen, en zich daarna wat
teruggetrokken op andere stellin-
De lezer van het stuk heeft
intussen al een heel kluwen sug
gesties moeten verwerken en, af-
gezien van het gunstige en waar
schijnlijk wel uitzonderlijke geval,
dat die hem onverteerd op de
jnaag blijven liggen, krijgt zo'n
kluwen op de duur de dichtheid
nn de kracht van een vanzelf
sprekende waarheid. Dat is dan te
betreuren, want bij nader inzien
bkjkt het hele kluwen een onzin-
TfEN tweede, duidelijker, sug-
Cj gestie is, dat de gebeurtenis-
sen in Amsterdam belang
rijker zijn dan die in Tilburg. Zij
zijn dat in bovenstaand geval niet
door hun innerlijke betekenis,
maar alweer door „het optreden
van de politie". Uit een oogpunt
van nieuws zijn de gebeurtenissen
in Tilburg achtergebleven bij de
Amsterdamse. Dat past de pro
vincie, zelfs als zij in de hoofd
stad alleen maar geïmiteerd
wordt. Tilburg heeft de kans op
een boek van, wie weet, Harry
Mulisch, gemist door de politie er
buiten te laten, een provinciale
nobelheid die de gebeurtenissen
belet een episch formaat te be
reiken en die het nakaarten aan
zienlijk bemoeilijkt.
De opmerking van de commissaris
klinkt hierna ongeveer als een ex
cuus, niet alleen voor de politie,
die immers geen enkele reden
heeft om in te grijpen zolang nie
mand de schennende hand uit
strekt naar zoiets heiligs als do
cumenten, maar ook van de pro
vinciale studenten die niet de
juiste methode kennen om „het
optreden van de politie" uit te
lokken en in de gewenste, bij
voorkeur gewelddadige, banen
te leiden. Want als dat gebeurd is,
kan dat optreden verder aanspra
kelijk gesteld worden voor het
hele verloop. Let maar eens op,
wat de interviewer, getraind in
dit soort van clichés, nu onmid-
dehjke en gevaarlijke woekering
demagogische kletspraat te
2>jn. Het moet mogelijk zijn dit te
dateren zonder daardoor on-
Juadeliijk rechts en reactionair te
neten. Want ook deze pijnlijke
verrassing zit in het hier gepre
senteerde pakketje: wie de linkse
Proleet op onhygiënisch taalge
mak betrapt, wordt afgestraft
f' e?n verdachtmaking. Ik
«ent dus maar gelaten af.
OM te beginnen met de meest
vage suggestie die in boven-
l! a ,aande regels opgesloten
Jjale er de achtergrond van
Wv dat is de overtuLging dat
ia„„ ®aai om ongemeen be-
angrijke gebeurtenissen. Want
ueen al3 dat het geval is, is het
ni„uToei'e waard ook de achter-
van de man die er vlak bij
!L n heeft, uitvoerig te inter-
litii»6"' Met „optreden van de po-
j: la 4°'n achternicht, in vaste
de registratie van rand-
niwo i1- n rond gebeurte-
«asen die van zich zelf blijkbaar
tv„ genoeg substantie hebben.
n;pi]mn^ere achternicht van het
over 1 eeuwige gebekvecht
C** teksten". Elke ge
hele fivi ^an- belanS roept een
derhoii!?t° In et leven en on"
lewsJJ, een so°rt van schriftge-
WaiP en andere parasitaire des-
hpf' ?.en- Mun functie is, als U
het nieuws over de
ie breM™33?1 te rekken en uit
biik„lïn; bet zwaartepunt naar
hst 'gleden te verschuiven en
Esbeorfaar te bezweren dat de
sou i'3 zeM ernstig genomen
san mee °°k ik d°e daar
dellijk zegt: het vergrijp aan de
documenten vond pas plaats na de
komst van de politie. Zo'n uit
spraak is zinloos, als ze niet de
suggestie bevat dat „na de komst"
hier betekent „vanwege de
komst". Bevat ze die suggestie,
dan is ze een overbekende fout
tegen de logica. Want wat na een
gebeurtenis plaats heeft, hoeft nog
niet vanwege die gebeurtenis
plaats te hebben. Het is een beetje
gênant dit te moeten uitleggen.
Maar veronderstel nu even, dat de
studenten de hand hebben gesla
gen aan de documenten louter en
alleen vanwege de komst en het
optreden van de politie iets wat
de interviewer absoluut niet kan
bewijzen dan nog hebben de
studenten en niet de politie iets
met die documenten uitgespookt
en is het erg onzindelijk te sug
gereren dat de verantwoordelijk
heid voor deze daad bij de politie
berust. Die conclusie zou alleen
min of meer juist zijn, als de po
litie de studenten onder zware be
dreiging gesommeerd had de
schennende hand te slaan aan de
documenten. En dan nog zou zo'n
misselijk bevel een slecht excuus
zijn, vooral omdat in zo'n conflict
allang niet meer de politie de
sterkste partij is
Zoals uit het bovenstaande blijkt,
kan het lezen van een paar regels
uit een willekeurig interview in
een willekeurige krant een zeer
vermoeiende bezigheid zijn. Einde
loos veel vermoeiender is de vraag
waarom er zo ontzettend geknoeid
wordt met de logica of nog erger:
met de eerliikheid. Welke voor
uitgang wordt daarmee gediend?
„de bevolking heeft het
volste recht op een goede so
ciale begeleiding bij de onver
mijdelijke en zware opvang van
het nieuwe levenspatroon"
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA De komst van de (grote) industrieën naar het
Moerdijkgebied zal niet alleen sterke veranderingen van land
schappelijke en economische aard met zich meebrengen; eeu
wenoude, traditionele, min of meer besloten, agrarische le
venspatronen zullen evenzeer met kracht worden gewijzigd.
Sociologen stellen, dat industrievestigingen in nog puur-landelijke
gebieden een even ruime sociale als economische begeleiding nodig
hebben. Deze stelregel is zeker ook van toepassing op Noordwest-
Brabant. Het Moerdijkgebied, de Zekluzagemeenten, gaan een storm
achtige ontwikkeling doormaken, die waarschijnlijk groter zal zijn
en sneller zal verlopen dan elders. En dit terwijl de huidige sociale
structuur van Zevenbergen en omstreken, volgens deskundigen, vra
gen oproept.
Shell heeft deze situatie onderkend.
Anderhalf jaar geleden tijdens de on
derhandelingen met de Zekluzage
meenten heeft ze zélf gewezen op de
consequenties voor de geestelijke
volksgezondheid, die aan haar komst
zijn verbonden.
Burgemeester H. E. M. Schaminée
van Zevenbergen heeft kort daarop
het Provinciaal Opbouworgaan
„Noord-Brabant" te Tilburg inge
schakeld. Dat acht een begeleiding
van de bevolking broodnodig.
Achteraf hebben sociale deskundi
gen ambtenaren van het Opbouw
orgaan, de reclassering, het maat
schappelijk werk, enz. namelijk
geconstateerd, dat de bevolking van
een niet gering aantal economische
ontwikkelingskernen in West-Bra
bant in het begin van de industrie
vestiging een heel moeilijke tijd heeft
doorgemaakt. In verhouding tot de
economische belangen werd aan de
sociale nauwelijks aandacht besteed.
Het is niet onlogisch, dat de be
volking de plotselinge doorbreking
van de knusse dorpssamenleving als
een shock-effect ervaart, aldus so
ciologen. In plaatsen als bijvoor
beeld Etten-Leur (rond 1950) en
Oosterhout (rond 1960) zijn daar fei
telijke voorbeelden van te geven.
De ontwikkeling in een aantal
buurten van deze gemeenten was
door de nood in het verleden, nood
gedwongen laag gebleven. De behui
zing bestond veelal uit krotten en
de gezinnen toonden verschijnselen
van disharmonie.
„In de Zekluzagemeenten kunnen
we dat nog voorkomen", zegt de di
recteur van het Opbouworgaan, mr.
P. Kuijpers. „Maar het moet niet zo
worden, dat één ambtenaar de nieu
we samenlevingsopbouw gaat bege
leiden en daarvoor verantwoordelijk
wordt gesteld. Dat hebben we in het
verleden tè veel meegemaakt. De
verantwoordelijkheid moet in het ge
bied zelf worden gelegd".
De snelle overgang naar een an
dere maatschappelijke constellatie
zal daardoor minder heftig kunnen
zijn. Het verleden heeft geleerd dat
een deel van de bevolking in overwe
gend agrarische gebieden verhevigd
crimineel reageert op de komst van
moderne industrieën. Deskundigen
hebben vastgesteld, dat het wegeb
ben van de knusheid en het afbrok
kelen van verticale structuren in
vele dorpsgemeenschapjes een span
ningsveld oproept.
Die sterk verhoogde criminaliteit
duurde overigens slechts korte tijd
en vertoonde zich bijna uitsluitend
bij de autochtone bevolking. Het ont
sporen van mensen, die de plot
selinge komst van de industrie niet
aankonden, duidde volgens sociolo
gen ook op een stuk eenzaamheid.
Maar de Brabander is niet in zich
zelf gekeerd zeggen zij. De kramp
achtigheid is meestal verdwenen, als
de doorbraak eenmaal een feit is.
Vandaar ook dat degenen, die in die
periode met de rechter in aanraking
kwamen, nagenoeg nooit weer met de
rechter in aanraking kwamen. In de
confrontatieperiode blijken vooral
zedendelicten en in mindere mate
vermogensdelicten veelvuldiger voor
te komen.
Het trieste hierbij was, dat de so
ciaal meest zwakken steeds oneven
redig zwaar de dupe werden.
„De wezenlijke oorzaken van het
ontsporen van een deel der bevol
king, die wordt wakker geschud uit
'n beschermende, landelijke slaap zijn
door de justitie nooit opgezocht. Al
leen de gevolgen ontucht, winkel
diefstallen, geweldplegingen e.d.
werden aangevat".
„In een emotionele roes zijn zware
straffen uitgedeeld, zonder dat men
toonde lering te hebben getrokken
uit voorgaande gevallen. Bij geen
der justitie-autoriteiten ging een
lichtje op, zelfs niet toen duidelijk
werd dat nagenoeg niemand zijn
(mis)daden herhaalde".
Dit zegt de heer H. J. A. van Raay,
één van de medewerkers van het
bureau van de R.K. Reclasserings-
vereniging, district Breda. Samen
met reclasseringsdirecteur Y. Postma
is hij de criminele kant van deze
zaak gaan analyseren. „We weten dat
industrialisatie criminele risico's
heeft. Het staat onzes inziens vast dat
er in Zevenbergen e.o. verhoogde cri
minaliteit zal volgen, maar het is
fout dat qp de betrokkenen af te
wentelen. In de Zekluzagemeenten
moeten we dat zien te voorkomen".
„Gezien de vroegere ervaringen,
vragen we ons af, of wij weer lijd
zaam moeten afwachten, totdat we
worden gevraagd de kneusjes op te
vangen. Wij wachten echter niet meer
af; wij zijn er niet alleen meer voor
de nazorg", aldus de heer Postma.
„We moeten de gemeenschappe
lijke oorzaken van de criminaliteit
leren kennen. Weten we die, dan
kunnen we iets aanbieden om het
veranderingsproces zo soepel moge
lijk te laten verlopen. In de komst
van Shell en andere moet in het
Zekluzagebied naast het economische
belang tevens het menselijke belang
in het geheel worden ingebouwd",
aldus de heer Van Raay. Hij houdt
zich al enige tijd speciaal bezig met
de huidige ontwikkelingen in het
Moerdijkgebied. „Shell is over tien
jaar „gesetteld", daar moeten we
ons nu al op richten!"
Hoe totaal anders de sociale mate
rie werd behandeld bewijst een ze-
denschandaal dat bijna twintig jaar
geleden te Etten en Leur (lente
1950) aan het licht werd gebracht.
Het was van zodanige omvang, dat
de reclassering een gedeelte uit de
persoonlijke voorlichtingsrapporten
voor de justitie over de betrokkenen
stencilde! Bij deze zaak waren min
stens vijftig personen betrokken. De
justitie strafte zwaar. Enkelen wer
den zelfs ter beschikking van de
regering gesteld.
De hele behandeling van deze zaak
was er op gericht een voorbeeld te
stellen. „Het Kwaad" moest worden
gestraft. Men dacht er niet aan po
gingen te doen om de werkelijke
oorzaken op te zoeken. Uit een rap
port over deze affaire citeren we
een „therapeutisch advies": „Houdt
de kinderen thuis; laat ze hoogstens
op de stoep wat rolschaatsen en zorgt
ervoor dat ze 's avonds hun drie
weesgegroetjes bidden".
„Het siduidelijk waarom wij flin
ke bezwaren hebben tegen het ach
teraf aanbrengen van sociale voor
zieningen. Dat wordt een soort na
ijlen van de economische „setteling".
Maar de economische en sociale as
pecten van industrievestigingen moe
ten van evenredige importantie zijn",
zo zegt drs. A. A. M. Verdijk van
het Provinciaal Opbouworgaan.
Wat zou dat voor het Zekluzage
bied inhouden De heer Kuijpers
„Om te beginnen zullen de bevolking
en de gemeentebesturen hun eigen
fouten moeten (leren) kennen. Ze
moeten de durf hebben om het eigen
leven te confronteren met dat van de
buitenwacht. Velen zijn daar bang
van; ze zijn ook bevreesd het eigen,
werkelijke gezicht voorgespiegeld te
krijgen".
Het zou wel eens kunnen zijn, dat
de afzijdige houding van de gemeen
ten Willemstad en Dinteloord hier
mee in verband staat. De Zekluza
gemeenten, Standdaarbuiten en
Nieuw-Vossemeer hebben het Pro
vinciaal Opbouworgaan een opdracht
gegeven voor een sociologisch streek-
onderzoek. Op grond daarvan moet
een programma worden gemaakt
voor wat er in Noorwest-Brabant
achtereenvolgens moet gebeuren om
de gevolgen van de industrialisatie
op te vangen en om rekening te kun
nen houden met de sociale aspecten
van streekplannen. Willemstad en
Dinteloord doen (financieel) niet
mee aan deze opdracht. Maar het
is duidelijk dat het Opbouworgaan
om een zo juist mogelijk beeld te
kunnen geven deze plaatsen bij het
veldonderzoek voor het rapport niet
buiten beschouwing kan laten
„In het onderzoek moet al een
stukje betrokkenheid worden gerea
liseerd; dat is als een brokje bena
deringstherapie. We gaan niet alleen
bij de autoriteiten te rade".
„Er zijn nieuwe structuren nodig;
een ontwikkelingsgroep met deskun
digheid en betrokkenheid, die voor
uit wil kijken en ziet hoe het veran
deringsproces op gang kan worden
gebracht.
Er moet een „veranderingsmotor"
worden ingebracht. De bestaande
structuur is niet dynamisch- De be
volking zelf moet aan het verande
ringsproces gaan deelnemen; in een
verstedelijkte situatie (willen) leren
leven. Ander wordt het voor u, over
u en zonder u.
Hoe vaak niet heeft een gemeente
bestuur eerst voorzieningen gepoot
en is het dan pas gaan denken, wat
doen we er mee? Het is sociaal inef
fectief als men een wijkcentrum of
buurthuis als een parachute in een
wijk laat neerploffen en dan pas
probeert er wat mee te doen. De be
volking moet van het begin af erbij
betrokken zijn", aldus de heer Ver
dijk.
In Oosterhout bijvoorbeeld, dat
ruim tien jaar geleden door indu
striële en planologische ontwikkelin
gen een „stads" aanzicht kreeg, wist
een deel der bevolking geen raad
met nieuwe, onbekende voorzienin-
ken. Dat zocht zijn uitweg in relatief
veel zedenzaken, de justitie moest
zich tevens met veel meer vermo-
genszaken bezighouden.
Uit reclasseringsrapporten komt
naar voren dat men, om iets te noe
men, het zelfbedieningssysteem nog
nauwelijks aankon (winkeldiefstal
len bij V D) Er werd naar harte
lust „geëxperimenteerd" met bij
voorbeeld gemeentelijke voorzienin
gen als bloembakken. En; de autoch
tone jeugd weet geen raad met de
nieuwe wijkhuizen. Er zijn gevallen
bekend, dat men exhibitioneerde te
gen de ramen van die wijkhuizen.
De jeugd moest zelf een nieuw le
venspatroon zien te vinden, omdat
de ouders maar al te vaak kramp
achtig probeerden de moderne ont
wikkelingen tegen te houden.
Drs. Verdijk: „Er moet een goed
stuk dienstverlening en programme
ring komen. Een goede sociale ser
vice is niet te verwezenlijken met
kleine eenheden op het punt van bij
voorbeeld onderwijs, sport, recreatie,
structurering van de sociale dient-
verlening zelf, gezinszorg, reclasse
ring, revalidatie, bejaardenwerk, al
gemeen maatschappelijk werk, cul-
tureel-sociaal vormingswerk, jeugd
zorg, enz.", aldus de heer Verdijk.
„In de Zekluzagemeenten kunnen
dan vele elders gemaakte fouten
worden voorkomen".
Deze en andere voorzieningen zul
len geen overbodige luxe zijn. De
heer Postma zei het al: de sociale
opbouw in Zevenbergen en omstre
ken is niet gunstig. De ontwikkeling
daar wilde dat het grote aantal sui
kerfabrieken dat in die streek heeft
gestaan, terugliep tot één. De fa
brieksarbeiders hadden toen weinig
meer te zoeken in Zevenbergen. De
actieven trokken weg. Veel welstand
was er voor Zevenbergen niet weg
gelegd. Dat is nu onder meer aan de
bebouwing te zien; hier en daar is
ze weinig fris en er vormen zich ach
terbuurtjes.
Om meer redenen zal Zevenber
gen en omstreken voor grote opga
ven komen te staan. Stadse ontwik
keling kent het niet. Het zal in alle
eenvoud de eerste opvang van de
industrie moeten waar maken. De
overgang zal groot zijn.
De heer Kuijpers vindt het in dit
verband fout, dat de planologen het
kaderpersoneel van de industrieën
buiten Zevenbergen wil gaan laten
wonen. „Breda onttrekt zodoende
nog meer potentiële body aan Zeven
bergen"-
Bepaalde te verwachten moeilijk
heden zouden stedebouwkundig kun
nen worden opgevangen. „Zevenber
gen zal een gedurfd woningbouwplan
moeten ontwikkelen. Het moet der
mate aantrekkelijk zijn dat de be
woners zich op een ander niveau
gaan voelen. De huren zullen dan
echter zo hoog kunnen komen te
liggen, dat het bedrijfsleven toesla
gen op die huren zal moeten gaan
geven", aldus de heer Kuijpers.
Ken facet dat volgens de mede
werkers van het Opbouworgaan op
zeer korte termijn zal dienen te
veranderen is het onderwijsbeeld:
„Dat is heel ongunstig: de kwalita
tieve ontwikkeling is ver achterge
bleven. De godsdienstige verdeling
heeft daar een handje aan meegehol
pen. De keuzemogelijkheid in alter
natieve scholen na het basisonder
wijs is gering", aldus drs. Verdijk.
„Deconfessionalisering is hier een
eerste vereiste, zo men van die rem
mende werking afwil".
Hoe ziet de directeur van het Op
bouworgaan deze voorzieningen ver
wezenlijkt? „We moeten een stuur
groep krijgen in het gebied, die we
confronteren met de onderwijssitua
tie en dergelijke. We moeten die
groep de toestanden dóór laten krij
gen. De groep moet op zijn beurt
een en ander doorvertalen aan de
achterban".
„Zevenbergen kampt met het pro
bleem van de „versteende structu
ren", dat wil zeggen dat de oude
structuren zichzelf organisch zon
der enige dynamiek of creativiteit
continueren. Jongeren worden er
door de verankering van die struc
turen in de confessionele onderbouw
niet bij betrokken", aldus de heer
Kuijpers.
Wanneer wij „Shell" en „Moer
dijk" vergelijken met „Progil" en
„Amsterdam", dan moeten we con
stateren dat Shell op weinig de
mocratische wijze op Noordwest-
Brabant is afgekomen. De bevolking
de sociale begeleiding bij de onver-
heeft dus het volste recht op een goe-
mijdelijke en zware opvang van het
nieuwe levenspatroon.
PIM GAANDERSE
DEN HAAG De 250.000 be
woners van de Nederlandse An
tillen wachten na de 24-uursop-
stand van vorige week op een
nieuwe regering en een nieuwe
volksvertegenwoordiging. Zij
moeten politieke en sociaal-eco
nomische hervormingen, zo men
wil een politieke en sociale revo
lutie, inluiden.
Dit is het gevolg van een woede-
uitbarsting die de Antillen tot in het
diepst van het hart geraakt heeft.
Wat 15 jaar statuut, 15 jaar Antil
liaanse democratie en parlementaire
reizen vice-versa niet hebben kunnen
bereiken, deden enkele duizenden
Antilliaanse werknemers in 24 uur:
de wereld van zes tropische eilanden
op zijn kop zetten.
De uitbarsting op Curasao kwam
onverwachts, zei men. Zoiets zeiden
ook verschillende Nederlandse par
lementariërs. Een merkwaardiger op
merking heeft men zelden gehoord
want in de vijftien jaren dat het Ko
ninkrijksstatuut bestaat hebben deze
parlementariërs jaarlijks met uitge
breide delegaties de Antillen bezocht.
Gebruind en opgewekt thuiskomend
schreven ze hun rapport, dat vol be
moedigende schouderklopjes stond.
Rapporten over de gebrekkige wer
king van de Antilliaanse democratie,
over de grote sociale tegenstellingen
in het organisatie- en zakenleven.
Over de grote sociale tegenstellingen
zijn in de afgelopen vijftien jaar nog
nooit in het openbaar verschenen.
Vijftien jaar geleden het Ko
ninkrijksstatuut was nog maar pas
ondertekend waarschuwden ver
schillende Aiitiillianen al: „Het is
prachtig en menslievend, dat Ne
derland zo goed wil zorgen voor de
achtergebleven gebieden, maar op
eigen terrein kan en moet het nog
veel meer presteren".
Dezelfde tijd wees men er op Cu
rasao al op, dat de tegenstellingen
tussen de verschillende bevolkings
groepen sterk zijn, tegenstellingen
waarvoor tal van oorzaken aan te
wijzen zijn. „Vooral het gebrek aan
goede vakorganisaties gaat zich nu al
wreken", aldus enkele bekende An-
tillianen in 1955. Toen ook wees men
ons op het toenemend aantal toeris
ten, dat de Antillen bezocht. „Het le
vert een nieuwe bron van inkomsten
op, maar wij moeten ons terdege rea
liseren dat een groot deel van onze
mensen wakker zal worden. Dat zal
een aantal veranderingen noodzake
lijk maken".
De zes eilanden van de Nederland
se Antillen zijn ieder in hun eigen
soort boeiend. Een tropisch klimaat,
een ongekend mooie plantengroei, op
de meeste eilanden prachtige stran
den. Ideaal voor de rijke toerist, die
de laatste jaren bovendien kan kie
zen uit luxehotels met roulettes uit
fraaie bungalows op Aruba en Bonai
re onder meer gebouwd door de Por-
toricaans-Amerikaanse zanger Hen
ry Belafonte. Dit alles dan wel voor
de rijke toerist. Vliegtuigen vol
Amerikanen komen op de casino's op
Curacao en Aruba af sinds het Cu
baanse Havanna vast in handen is
van Fidel Castro en zijn getrouwen.
Het geld stroomt binnen in de casi
no's en in de vele winkels, maar daar.
mee bouwt men geen eenheid op. In
tegendeel: wanneer van de ene kant
veel geld in handen komt van een
bovenlaag zakenlieden-politici en
van de andere kant de hoofdbron van
het bestaan voor de „gewone" Antil
liaan opdroogt, dan liggen de tegen
stellingen al voor het grijpen.
Sinds jaar en dag was de Shell de
allerbelangrijkste werkgever. Het
aantal werknemers was rond de vijf
tiger jaren uitgegroeid tot 27.000:
Antillianen, Surinamers, Portorica-
nen, bewoners van de Engelstalige
eilanden in het Caraïbische gebied.
Nadien is de situatie zeer snel ver
anderd, toen Shell in die jaren begon
te automatiseren. Als gevolg daarvan
liep het aantal werknemers sterk te
rug: van 15.000 naar 5.000. Van de
10.000 vertrekkende werknemers wa
ren er ruim 1400 van de Antilliaanse
eilanden zelf afkomstig. Geteld bij
het toch al te hoog percentage werk
lozen, bracht dit vele problemen met
zich mee. Vooral omdat de sociale
voorzieningen in dit rijksdeel zeer
gebrekkig zijn. Een behoorlijke werk
loosheidsvoorziening is er niet eens.
Dit werkt sterk door, omdat een kost
winner op de Antillen dikwijls voor
een hele familie moet zorgen.
En juist hier liggen de voornaam
ste conflicten. De welvaart neemt
wat toe, vooral als gevolg van het
toerisme, daarnaast blijft het werk-
loosheidscijfer te hoog, omdat het
uitermate moeilijk is nieuwe werkge
legenheid te scheppen. De grondstof
fen moeten van grote afstand aange
voerd worden en omgekeerd vragen
de eindprodukten hoge transportkos
ten.
Wanneer dan een betrekkelijk klei
ne groep de meeste baat heeft bij het
toerisme en de sociale voorzieningen
voor andere groepen gebrekkig blij
ven groeien het onbehagen en de on
tevredenheid razend snel.
Vooral ook omdat de politieke sfeer
voor velen bijzonder onbehaaglijk is.
Jarenlang hebben de Nationale
Volks Party en de Democratische
Party een strijd op leven en dood
geleverd om de politieke macht. Ie
der met wisselend succes. De N.V.P.
vond vooral zijn aanhang onder de
zogenaamde donkere Antillianen. De
D.P. vooral onder de lichtere lands
kinderen. Sinds de D.P. aan de
macht is veranderde dit beeld, onder
druk van de gehele politieke en so
ciale sfeer. Werknemers, die hun
plaats in de samenleving wilden be
houden werden lid van de Democra
tische Partij, die geleid en gesteund
wordt door kapitaalkrachtige zaken
lieden-politici.
De vakbonden vechten al jaren
vergeefs voor sociale verbeteringen.
Hun kracht schynt te gering te zyn.
Maar bet ziet ernaar uit, dat dit ver
anderen gaat. Van zeer grote invloed
zal de uitslag van de nieuwe verkie
zingen zijn. Het is echter een open
vraag wie zal winnen, de Democrati
sche Partij of de Nationale Volks
Partij. De N.V.P. is de laatste jaren
echter sterk achteruitgelopen na de
dood van de bekwame politicus mr.
Da Costa Gomez, die vooral een groot
pleitbezorger geweest is voor de
werknemers.
De Unie van Antilliaanse Progres
sieven kan een belangrijke partij
worden, maar is het nog lang niet. Bij
de komende verkiezingen kan de
U.R.A. wellicht het best samenwer
ken met de N.V.P. De vraag is echter
of de jonge academici en studenten
dit willen.
Beslissend is bij deze verkiezingen
waarschijnlijk ook of de partyen het
Koninkryksstatuut Antillen - Ne
derland - Suriname op de bestaande
basis willen handhaven, willen wyzi-
gen of willen opzeggen. Wy Neder
landers kunnen in dit verband van
alles willen, maar wat wensen de An
tillianen zelf
De opstand van eind vorige week
heeft geen enkel probleem opgelost.
De moeilijkheden vooral de direc
te problemen zijn aleen nog maar
groter geworden vooral ook door
aanwijsbare invloed van de strijdba
re Amerikaanse negerorganisatie
„Black Power". Een lid van deze
groep werd vorige week als onge
wenste vreemdeling uitgewezen. Er
is een groot winstpunt. De schijnwe
reld van rust en orde is verdwenen.
Diep geschokt ook door eigen fa
len veegt officieel Curagao nu de
puinhopen bij elkaar. Op basis van
een totaal nieuw overleg vooral met
de vakbonden en het jonge intellect
moet daar nu ook een nieuwe reële
wereld opgebouwd worden.
Maar dan niet op basis van het be
staande statuut tussen de drie rijks
delen. Want daarin staat onder meer:
„Nederland, Suriname en de Neder
landse Antillen zijn van oordeel, dat
met de nieuwe rechtsorde ideële en
materiële belangen van hun volken
zijn gediend".
De „materiële" belangen mag men
nu wel vergeten. Bewezen is, dat
deze nauwelijks gediend geweest zijn.
Ondanks de optimistische reisversla
gen van vele parlementaire delega
ties. K
TON VAN DE HOUTEN