KE ENDE Commentaar KNOEIEN MET LOGICA Industrialiseren zonder pijn SCHIJNWERELD OP ANTILLEN ONDER HET PUIN |er of iegster WEST-BRABANT PROBEERT LERING TE TREKKEN UIT VERLEDEN: lage prijs zy2 IERLAND nv tiekamers [IEKENHUIS deind 2 ,/Q Idrop Spaarzin wordt bestraft Samengaan niet mogelijk Terreur op West-lrian tor u I/oor opgeleid wensen liij ons van harte wel- DR. CORN. VERHOEVEN: DE STEM VAN ZATERDAG 7 JUNI 1969 21 3c, 9* liaarne alle inlichtingen over de llNGER 447. Prijs f. 398.- In naar: Ivoordnummer 1551 :;een postzegel nodig) 315 LGT Itation te Terneuzen an rijbewijs B-E. litaties te richten aan teer B. R. S. de Jong, 1 Goes. eventueel ook tele- atieformulier aanvra- |00)-6552. Sint Annaziekenhuis antrekkelijke functie fctte ziekenhuis biedt U rksfeer en een goed |?n wij vakbekwaam- I oor delij kheidsgevoeL sollieitatie kunt h' Directrice, die ook (toestel 215) nade- lerstrekt. 33-1213 N PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILNGEN ,K£EJK NGIÊn IWS pph MSN PFII INGFN PEILINGÈN PEILINGEN PEILINGEN PEILI EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIUNJGEN PEILINGEN PEILINGEN Kt PE|L|NGEN PEILIIJGEN EN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIJGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILNGEN PEIL NGENPEILINGEN PEILINGEN PEILINGENPEILINGEN PEILINGEN PEIL PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIILINGEN PEILINGEN PtiLiN^tM ruu™* iir de Block, de minister van Economische Zaken „cfie het zo goed doet maar zich zelf zo slecht verkoopt", staat onder zware druk van het bedrijfsleven. De ondernemerswereld beroept zich op gestegen grondstof- fenprijzen, die nu niet meer doorberekend mogen worden. Dit zou tot allerlei spanningen leiden. In de Eerste Kamer heeft mr. De Block deze week laten doorschemeren, dat hi| begrip heeft voor deze moeilijkheden. Binnenkort wordt dan ook het einde verwacht van de algemene prijsstop. Conclusie: Dit kabinet kost de opheffing van een algemene prijsstop veel minder kopzorgen dan de ;nvoering ervan. De zorgen van het bedrijfsle ven vinden bij de regering eerder begrip dan die van Jan Publiek. En wat gaat er dan nu verder met de prijzen gebeuren? Minister De g|ock heeft deze week ook bekendgemaakt, dat de prijsstijging in Neder land sinds 1965 meer dan 20 procent bedraagt. Dit is een rekord in de j westerse wereld. En meer dan een waarschuwing ten aanzien van het tem po van de geldontwaarding. Sinds jaar en dag hoort de burger, dat hij moet sparen. Sparen betekent argen voor de toekomst. Een fraaie leuze maar een onjuiste, want in feite wordt spaarzin in Nederland bestraft met geldontwaarding. En het is weer de kleine man die hiertegen geen enkel verweer heeft. IEUW LINKS heeft kritiek op de P.v.d.A.-fractie. Den Uyl in conflict met Lammers. Ten Cate doet scherpe aanval op Van der Louw. Dit zijn dagelijks terugkerende krantenkoppen, evenzovele bewijzen van de steeds maar voortdurende grote verdeeldheid binnen de Pv.d.A. Dat geruzie wordt vervelend. Het wordt hoog tijd, dat er een einde aan I komt. De verwachting, dat Nieuw Links een frisse wind zou doen waaien inde P.v.d.A is niet uitgekomen. Laat men dan daar de konsekwentie uit trekken. Er is geen samengaan mogelijk met mensen, die als vele voor mannen van Nieuw Links zo weinig waarde hechten aan democratische beginselen. En er is geen samenwerking mogelijk met een partij, die dit soort lieden in haar geledingen, zelfs in het hoofdbestuur, duldt. DE BERICHTEN over terreuracties van het Indonesische leger op West- lrian blijven aanhouden. De Verenigde Naties schijnen deze ver halen voor kennisgeving aan te nemen. Wat blijft er zo over van de belofte, dat de Papoea's in vrijheid zouden kunnen kiezen voor of tegen aansluiting bij Indonesië? Nederland kan niet veel meer doen voor de Papoea's. Maar daarom is I niets-doen nog niet geoorloofd. HIEK volgt een fragment uit een interview dat Martin Huyter (Volkskrant 29 mei 1969) had met dr. D. van Ooyen, commisaris van politie in Middel burg. Onderwerp is uiteraard het optreden van de politie tegen de Amsterdamse studenten die het Maagdenhuis bezetten, en al die eindeloos vele dingen die daarmee in verband te brengen zijn. R. „In Tilburg is er geen politie geweest". Van 0. „Maar in Amsterdam be gonnen de studenten die documen ten uit de kasten te halen." R. „Dat is pas gebeurd na de komst van de politie". Van 0. „Dat kan ik niet beoor delen". De gesprekspartners laten dan dit onderwerp rusten. Misschien heeft de interviewer begrepen dat het ite antwoord van de commissa ris een vriendelijk verzoek inhield om eens na te gaan of hij zelf wel over de gesuggereerde samenhang kon oordelen, en zich daarna wat teruggetrokken op andere stellin- De lezer van het stuk heeft intussen al een heel kluwen sug gesties moeten verwerken en, af- gezien van het gunstige en waar schijnlijk wel uitzonderlijke geval, dat die hem onverteerd op de jnaag blijven liggen, krijgt zo'n kluwen op de duur de dichtheid nn de kracht van een vanzelf sprekende waarheid. Dat is dan te betreuren, want bij nader inzien bkjkt het hele kluwen een onzin- TfEN tweede, duidelijker, sug- Cj gestie is, dat de gebeurtenis- sen in Amsterdam belang rijker zijn dan die in Tilburg. Zij zijn dat in bovenstaand geval niet door hun innerlijke betekenis, maar alweer door „het optreden van de politie". Uit een oogpunt van nieuws zijn de gebeurtenissen in Tilburg achtergebleven bij de Amsterdamse. Dat past de pro vincie, zelfs als zij in de hoofd stad alleen maar geïmiteerd wordt. Tilburg heeft de kans op een boek van, wie weet, Harry Mulisch, gemist door de politie er buiten te laten, een provinciale nobelheid die de gebeurtenissen belet een episch formaat te be reiken en die het nakaarten aan zienlijk bemoeilijkt. De opmerking van de commissaris klinkt hierna ongeveer als een ex cuus, niet alleen voor de politie, die immers geen enkele reden heeft om in te grijpen zolang nie mand de schennende hand uit strekt naar zoiets heiligs als do cumenten, maar ook van de pro vinciale studenten die niet de juiste methode kennen om „het optreden van de politie" uit te lokken en in de gewenste, bij voorkeur gewelddadige, banen te leiden. Want als dat gebeurd is, kan dat optreden verder aanspra kelijk gesteld worden voor het hele verloop. Let maar eens op, wat de interviewer, getraind in dit soort van clichés, nu onmid- dehjke en gevaarlijke woekering demagogische kletspraat te 2>jn. Het moet mogelijk zijn dit te dateren zonder daardoor on- Juadeliijk rechts en reactionair te neten. Want ook deze pijnlijke verrassing zit in het hier gepre senteerde pakketje: wie de linkse Proleet op onhygiënisch taalge mak betrapt, wordt afgestraft f' e?n verdachtmaking. Ik «ent dus maar gelaten af. OM te beginnen met de meest vage suggestie die in boven- l! a ,aande regels opgesloten Jjale er de achtergrond van Wv dat is de overtuLging dat ia„„ ®aai om ongemeen be- angrijke gebeurtenissen. Want ueen al3 dat het geval is, is het ni„uToei'e waard ook de achter- van de man die er vlak bij !L n heeft, uitvoerig te inter- litii»6"' Met „optreden van de po- j: la 4°'n achternicht, in vaste de registratie van rand- niwo i1- n rond gebeurte- «asen die van zich zelf blijkbaar tv„ genoeg substantie hebben. n;pi]mn^ere achternicht van het over 1 eeuwige gebekvecht C** teksten". Elke ge hele fivi ^an- belanS roept een derhoii!?t° In et leven en on" lewsJJ, een so°rt van schriftge- WaiP en andere parasitaire des- hpf' ?.en- Mun functie is, als U het nieuws over de ie breM™33?1 te rekken en uit biik„lïn; bet zwaartepunt naar hst 'gleden te verschuiven en Esbeorfaar te bezweren dat de sou i'3 zeM ernstig genomen san mee °°k ik d°e daar dellijk zegt: het vergrijp aan de documenten vond pas plaats na de komst van de politie. Zo'n uit spraak is zinloos, als ze niet de suggestie bevat dat „na de komst" hier betekent „vanwege de komst". Bevat ze die suggestie, dan is ze een overbekende fout tegen de logica. Want wat na een gebeurtenis plaats heeft, hoeft nog niet vanwege die gebeurtenis plaats te hebben. Het is een beetje gênant dit te moeten uitleggen. Maar veronderstel nu even, dat de studenten de hand hebben gesla gen aan de documenten louter en alleen vanwege de komst en het optreden van de politie iets wat de interviewer absoluut niet kan bewijzen dan nog hebben de studenten en niet de politie iets met die documenten uitgespookt en is het erg onzindelijk te sug gereren dat de verantwoordelijk heid voor deze daad bij de politie berust. Die conclusie zou alleen min of meer juist zijn, als de po litie de studenten onder zware be dreiging gesommeerd had de schennende hand te slaan aan de documenten. En dan nog zou zo'n misselijk bevel een slecht excuus zijn, vooral omdat in zo'n conflict allang niet meer de politie de sterkste partij is Zoals uit het bovenstaande blijkt, kan het lezen van een paar regels uit een willekeurig interview in een willekeurige krant een zeer vermoeiende bezigheid zijn. Einde loos veel vermoeiender is de vraag waarom er zo ontzettend geknoeid wordt met de logica of nog erger: met de eerliikheid. Welke voor uitgang wordt daarmee gediend? „de bevolking heeft het volste recht op een goede so ciale begeleiding bij de onver mijdelijke en zware opvang van het nieuwe levenspatroon" (Van een onzer verslaggevers) BREDA De komst van de (grote) industrieën naar het Moerdijkgebied zal niet alleen sterke veranderingen van land schappelijke en economische aard met zich meebrengen; eeu wenoude, traditionele, min of meer besloten, agrarische le venspatronen zullen evenzeer met kracht worden gewijzigd. Sociologen stellen, dat industrievestigingen in nog puur-landelijke gebieden een even ruime sociale als economische begeleiding nodig hebben. Deze stelregel is zeker ook van toepassing op Noordwest- Brabant. Het Moerdijkgebied, de Zekluzagemeenten, gaan een storm achtige ontwikkeling doormaken, die waarschijnlijk groter zal zijn en sneller zal verlopen dan elders. En dit terwijl de huidige sociale structuur van Zevenbergen en omstreken, volgens deskundigen, vra gen oproept. Shell heeft deze situatie onderkend. Anderhalf jaar geleden tijdens de on derhandelingen met de Zekluzage meenten heeft ze zélf gewezen op de consequenties voor de geestelijke volksgezondheid, die aan haar komst zijn verbonden. Burgemeester H. E. M. Schaminée van Zevenbergen heeft kort daarop het Provinciaal Opbouworgaan „Noord-Brabant" te Tilburg inge schakeld. Dat acht een begeleiding van de bevolking broodnodig. Achteraf hebben sociale deskundi gen ambtenaren van het Opbouw orgaan, de reclassering, het maat schappelijk werk, enz. namelijk geconstateerd, dat de bevolking van een niet gering aantal economische ontwikkelingskernen in West-Bra bant in het begin van de industrie vestiging een heel moeilijke tijd heeft doorgemaakt. In verhouding tot de economische belangen werd aan de sociale nauwelijks aandacht besteed. Het is niet onlogisch, dat de be volking de plotselinge doorbreking van de knusse dorpssamenleving als een shock-effect ervaart, aldus so ciologen. In plaatsen als bijvoor beeld Etten-Leur (rond 1950) en Oosterhout (rond 1960) zijn daar fei telijke voorbeelden van te geven. De ontwikkeling in een aantal buurten van deze gemeenten was door de nood in het verleden, nood gedwongen laag gebleven. De behui zing bestond veelal uit krotten en de gezinnen toonden verschijnselen van disharmonie. „In de Zekluzagemeenten kunnen we dat nog voorkomen", zegt de di recteur van het Opbouworgaan, mr. P. Kuijpers. „Maar het moet niet zo worden, dat één ambtenaar de nieu we samenlevingsopbouw gaat bege leiden en daarvoor verantwoordelijk wordt gesteld. Dat hebben we in het verleden tè veel meegemaakt. De verantwoordelijkheid moet in het ge bied zelf worden gelegd". De snelle overgang naar een an dere maatschappelijke constellatie zal daardoor minder heftig kunnen zijn. Het verleden heeft geleerd dat een deel van de bevolking in overwe gend agrarische gebieden verhevigd crimineel reageert op de komst van moderne industrieën. Deskundigen hebben vastgesteld, dat het wegeb ben van de knusheid en het afbrok kelen van verticale structuren in vele dorpsgemeenschapjes een span ningsveld oproept. Die sterk verhoogde criminaliteit duurde overigens slechts korte tijd en vertoonde zich bijna uitsluitend bij de autochtone bevolking. Het ont sporen van mensen, die de plot selinge komst van de industrie niet aankonden, duidde volgens sociolo gen ook op een stuk eenzaamheid. Maar de Brabander is niet in zich zelf gekeerd zeggen zij. De kramp achtigheid is meestal verdwenen, als de doorbraak eenmaal een feit is. Vandaar ook dat degenen, die in die periode met de rechter in aanraking kwamen, nagenoeg nooit weer met de rechter in aanraking kwamen. In de confrontatieperiode blijken vooral zedendelicten en in mindere mate vermogensdelicten veelvuldiger voor te komen. Het trieste hierbij was, dat de so ciaal meest zwakken steeds oneven redig zwaar de dupe werden. „De wezenlijke oorzaken van het ontsporen van een deel der bevol king, die wordt wakker geschud uit 'n beschermende, landelijke slaap zijn door de justitie nooit opgezocht. Al leen de gevolgen ontucht, winkel diefstallen, geweldplegingen e.d. werden aangevat". „In een emotionele roes zijn zware straffen uitgedeeld, zonder dat men toonde lering te hebben getrokken uit voorgaande gevallen. Bij geen der justitie-autoriteiten ging een lichtje op, zelfs niet toen duidelijk werd dat nagenoeg niemand zijn (mis)daden herhaalde". Dit zegt de heer H. J. A. van Raay, één van de medewerkers van het bureau van de R.K. Reclasserings- vereniging, district Breda. Samen met reclasseringsdirecteur Y. Postma is hij de criminele kant van deze zaak gaan analyseren. „We weten dat industrialisatie criminele risico's heeft. Het staat onzes inziens vast dat er in Zevenbergen e.o. verhoogde cri minaliteit zal volgen, maar het is fout dat qp de betrokkenen af te wentelen. In de Zekluzagemeenten moeten we dat zien te voorkomen". „Gezien de vroegere ervaringen, vragen we ons af, of wij weer lijd zaam moeten afwachten, totdat we worden gevraagd de kneusjes op te vangen. Wij wachten echter niet meer af; wij zijn er niet alleen meer voor de nazorg", aldus de heer Postma. „We moeten de gemeenschappe lijke oorzaken van de criminaliteit leren kennen. Weten we die, dan kunnen we iets aanbieden om het veranderingsproces zo soepel moge lijk te laten verlopen. In de komst van Shell en andere moet in het Zekluzagebied naast het economische belang tevens het menselijke belang in het geheel worden ingebouwd", aldus de heer Van Raay. Hij houdt zich al enige tijd speciaal bezig met de huidige ontwikkelingen in het Moerdijkgebied. „Shell is over tien jaar „gesetteld", daar moeten we ons nu al op richten!" Hoe totaal anders de sociale mate rie werd behandeld bewijst een ze- denschandaal dat bijna twintig jaar geleden te Etten en Leur (lente 1950) aan het licht werd gebracht. Het was van zodanige omvang, dat de reclassering een gedeelte uit de persoonlijke voorlichtingsrapporten voor de justitie over de betrokkenen stencilde! Bij deze zaak waren min stens vijftig personen betrokken. De justitie strafte zwaar. Enkelen wer den zelfs ter beschikking van de regering gesteld. De hele behandeling van deze zaak was er op gericht een voorbeeld te stellen. „Het Kwaad" moest worden gestraft. Men dacht er niet aan po gingen te doen om de werkelijke oorzaken op te zoeken. Uit een rap port over deze affaire citeren we een „therapeutisch advies": „Houdt de kinderen thuis; laat ze hoogstens op de stoep wat rolschaatsen en zorgt ervoor dat ze 's avonds hun drie weesgegroetjes bidden". „Het siduidelijk waarom wij flin ke bezwaren hebben tegen het ach teraf aanbrengen van sociale voor zieningen. Dat wordt een soort na ijlen van de economische „setteling". Maar de economische en sociale as pecten van industrievestigingen moe ten van evenredige importantie zijn", zo zegt drs. A. A. M. Verdijk van het Provinciaal Opbouworgaan. Wat zou dat voor het Zekluzage bied inhouden De heer Kuijpers „Om te beginnen zullen de bevolking en de gemeentebesturen hun eigen fouten moeten (leren) kennen. Ze moeten de durf hebben om het eigen leven te confronteren met dat van de buitenwacht. Velen zijn daar bang van; ze zijn ook bevreesd het eigen, werkelijke gezicht voorgespiegeld te krijgen". Het zou wel eens kunnen zijn, dat de afzijdige houding van de gemeen ten Willemstad en Dinteloord hier mee in verband staat. De Zekluza gemeenten, Standdaarbuiten en Nieuw-Vossemeer hebben het Pro vinciaal Opbouworgaan een opdracht gegeven voor een sociologisch streek- onderzoek. Op grond daarvan moet een programma worden gemaakt voor wat er in Noorwest-Brabant achtereenvolgens moet gebeuren om de gevolgen van de industrialisatie op te vangen en om rekening te kun nen houden met de sociale aspecten van streekplannen. Willemstad en Dinteloord doen (financieel) niet mee aan deze opdracht. Maar het is duidelijk dat het Opbouworgaan om een zo juist mogelijk beeld te kunnen geven deze plaatsen bij het veldonderzoek voor het rapport niet buiten beschouwing kan laten „In het onderzoek moet al een stukje betrokkenheid worden gerea liseerd; dat is als een brokje bena deringstherapie. We gaan niet alleen bij de autoriteiten te rade". „Er zijn nieuwe structuren nodig; een ontwikkelingsgroep met deskun digheid en betrokkenheid, die voor uit wil kijken en ziet hoe het veran deringsproces op gang kan worden gebracht. Er moet een „veranderingsmotor" worden ingebracht. De bestaande structuur is niet dynamisch- De be volking zelf moet aan het verande ringsproces gaan deelnemen; in een verstedelijkte situatie (willen) leren leven. Ander wordt het voor u, over u en zonder u. Hoe vaak niet heeft een gemeente bestuur eerst voorzieningen gepoot en is het dan pas gaan denken, wat doen we er mee? Het is sociaal inef fectief als men een wijkcentrum of buurthuis als een parachute in een wijk laat neerploffen en dan pas probeert er wat mee te doen. De be volking moet van het begin af erbij betrokken zijn", aldus de heer Ver dijk. In Oosterhout bijvoorbeeld, dat ruim tien jaar geleden door indu striële en planologische ontwikkelin gen een „stads" aanzicht kreeg, wist een deel der bevolking geen raad met nieuwe, onbekende voorzienin- ken. Dat zocht zijn uitweg in relatief veel zedenzaken, de justitie moest zich tevens met veel meer vermo- genszaken bezighouden. Uit reclasseringsrapporten komt naar voren dat men, om iets te noe men, het zelfbedieningssysteem nog nauwelijks aankon (winkeldiefstal len bij V D) Er werd naar harte lust „geëxperimenteerd" met bij voorbeeld gemeentelijke voorzienin gen als bloembakken. En; de autoch tone jeugd weet geen raad met de nieuwe wijkhuizen. Er zijn gevallen bekend, dat men exhibitioneerde te gen de ramen van die wijkhuizen. De jeugd moest zelf een nieuw le venspatroon zien te vinden, omdat de ouders maar al te vaak kramp achtig probeerden de moderne ont wikkelingen tegen te houden. Drs. Verdijk: „Er moet een goed stuk dienstverlening en programme ring komen. Een goede sociale ser vice is niet te verwezenlijken met kleine eenheden op het punt van bij voorbeeld onderwijs, sport, recreatie, structurering van de sociale dient- verlening zelf, gezinszorg, reclasse ring, revalidatie, bejaardenwerk, al gemeen maatschappelijk werk, cul- tureel-sociaal vormingswerk, jeugd zorg, enz.", aldus de heer Verdijk. „In de Zekluzagemeenten kunnen dan vele elders gemaakte fouten worden voorkomen". Deze en andere voorzieningen zul len geen overbodige luxe zijn. De heer Postma zei het al: de sociale opbouw in Zevenbergen en omstre ken is niet gunstig. De ontwikkeling daar wilde dat het grote aantal sui kerfabrieken dat in die streek heeft gestaan, terugliep tot één. De fa brieksarbeiders hadden toen weinig meer te zoeken in Zevenbergen. De actieven trokken weg. Veel welstand was er voor Zevenbergen niet weg gelegd. Dat is nu onder meer aan de bebouwing te zien; hier en daar is ze weinig fris en er vormen zich ach terbuurtjes. Om meer redenen zal Zevenber gen en omstreken voor grote opga ven komen te staan. Stadse ontwik keling kent het niet. Het zal in alle eenvoud de eerste opvang van de industrie moeten waar maken. De overgang zal groot zijn. De heer Kuijpers vindt het in dit verband fout, dat de planologen het kaderpersoneel van de industrieën buiten Zevenbergen wil gaan laten wonen. „Breda onttrekt zodoende nog meer potentiële body aan Zeven bergen"- Bepaalde te verwachten moeilijk heden zouden stedebouwkundig kun nen worden opgevangen. „Zevenber gen zal een gedurfd woningbouwplan moeten ontwikkelen. Het moet der mate aantrekkelijk zijn dat de be woners zich op een ander niveau gaan voelen. De huren zullen dan echter zo hoog kunnen komen te liggen, dat het bedrijfsleven toesla gen op die huren zal moeten gaan geven", aldus de heer Kuijpers. Ken facet dat volgens de mede werkers van het Opbouworgaan op zeer korte termijn zal dienen te veranderen is het onderwijsbeeld: „Dat is heel ongunstig: de kwalita tieve ontwikkeling is ver achterge bleven. De godsdienstige verdeling heeft daar een handje aan meegehol pen. De keuzemogelijkheid in alter natieve scholen na het basisonder wijs is gering", aldus drs. Verdijk. „Deconfessionalisering is hier een eerste vereiste, zo men van die rem mende werking afwil". Hoe ziet de directeur van het Op bouworgaan deze voorzieningen ver wezenlijkt? „We moeten een stuur groep krijgen in het gebied, die we confronteren met de onderwijssitua tie en dergelijke. We moeten die groep de toestanden dóór laten krij gen. De groep moet op zijn beurt een en ander doorvertalen aan de achterban". „Zevenbergen kampt met het pro bleem van de „versteende structu ren", dat wil zeggen dat de oude structuren zichzelf organisch zon der enige dynamiek of creativiteit continueren. Jongeren worden er door de verankering van die struc turen in de confessionele onderbouw niet bij betrokken", aldus de heer Kuijpers. Wanneer wij „Shell" en „Moer dijk" vergelijken met „Progil" en „Amsterdam", dan moeten we con stateren dat Shell op weinig de mocratische wijze op Noordwest- Brabant is afgekomen. De bevolking de sociale begeleiding bij de onver- heeft dus het volste recht op een goe- mijdelijke en zware opvang van het nieuwe levenspatroon. PIM GAANDERSE DEN HAAG De 250.000 be woners van de Nederlandse An tillen wachten na de 24-uursop- stand van vorige week op een nieuwe regering en een nieuwe volksvertegenwoordiging. Zij moeten politieke en sociaal-eco nomische hervormingen, zo men wil een politieke en sociale revo lutie, inluiden. Dit is het gevolg van een woede- uitbarsting die de Antillen tot in het diepst van het hart geraakt heeft. Wat 15 jaar statuut, 15 jaar Antil liaanse democratie en parlementaire reizen vice-versa niet hebben kunnen bereiken, deden enkele duizenden Antilliaanse werknemers in 24 uur: de wereld van zes tropische eilanden op zijn kop zetten. De uitbarsting op Curasao kwam onverwachts, zei men. Zoiets zeiden ook verschillende Nederlandse par lementariërs. Een merkwaardiger op merking heeft men zelden gehoord want in de vijftien jaren dat het Ko ninkrijksstatuut bestaat hebben deze parlementariërs jaarlijks met uitge breide delegaties de Antillen bezocht. Gebruind en opgewekt thuiskomend schreven ze hun rapport, dat vol be moedigende schouderklopjes stond. Rapporten over de gebrekkige wer king van de Antilliaanse democratie, over de grote sociale tegenstellingen in het organisatie- en zakenleven. Over de grote sociale tegenstellingen zijn in de afgelopen vijftien jaar nog nooit in het openbaar verschenen. Vijftien jaar geleden het Ko ninkrijksstatuut was nog maar pas ondertekend waarschuwden ver schillende Aiitiillianen al: „Het is prachtig en menslievend, dat Ne derland zo goed wil zorgen voor de achtergebleven gebieden, maar op eigen terrein kan en moet het nog veel meer presteren". Dezelfde tijd wees men er op Cu rasao al op, dat de tegenstellingen tussen de verschillende bevolkings groepen sterk zijn, tegenstellingen waarvoor tal van oorzaken aan te wijzen zijn. „Vooral het gebrek aan goede vakorganisaties gaat zich nu al wreken", aldus enkele bekende An- tillianen in 1955. Toen ook wees men ons op het toenemend aantal toeris ten, dat de Antillen bezocht. „Het le vert een nieuwe bron van inkomsten op, maar wij moeten ons terdege rea liseren dat een groot deel van onze mensen wakker zal worden. Dat zal een aantal veranderingen noodzake lijk maken". De zes eilanden van de Nederland se Antillen zijn ieder in hun eigen soort boeiend. Een tropisch klimaat, een ongekend mooie plantengroei, op de meeste eilanden prachtige stran den. Ideaal voor de rijke toerist, die de laatste jaren bovendien kan kie zen uit luxehotels met roulettes uit fraaie bungalows op Aruba en Bonai re onder meer gebouwd door de Por- toricaans-Amerikaanse zanger Hen ry Belafonte. Dit alles dan wel voor de rijke toerist. Vliegtuigen vol Amerikanen komen op de casino's op Curacao en Aruba af sinds het Cu baanse Havanna vast in handen is van Fidel Castro en zijn getrouwen. Het geld stroomt binnen in de casi no's en in de vele winkels, maar daar. mee bouwt men geen eenheid op. In tegendeel: wanneer van de ene kant veel geld in handen komt van een bovenlaag zakenlieden-politici en van de andere kant de hoofdbron van het bestaan voor de „gewone" Antil liaan opdroogt, dan liggen de tegen stellingen al voor het grijpen. Sinds jaar en dag was de Shell de allerbelangrijkste werkgever. Het aantal werknemers was rond de vijf tiger jaren uitgegroeid tot 27.000: Antillianen, Surinamers, Portorica- nen, bewoners van de Engelstalige eilanden in het Caraïbische gebied. Nadien is de situatie zeer snel ver anderd, toen Shell in die jaren begon te automatiseren. Als gevolg daarvan liep het aantal werknemers sterk te rug: van 15.000 naar 5.000. Van de 10.000 vertrekkende werknemers wa ren er ruim 1400 van de Antilliaanse eilanden zelf afkomstig. Geteld bij het toch al te hoog percentage werk lozen, bracht dit vele problemen met zich mee. Vooral omdat de sociale voorzieningen in dit rijksdeel zeer gebrekkig zijn. Een behoorlijke werk loosheidsvoorziening is er niet eens. Dit werkt sterk door, omdat een kost winner op de Antillen dikwijls voor een hele familie moet zorgen. En juist hier liggen de voornaam ste conflicten. De welvaart neemt wat toe, vooral als gevolg van het toerisme, daarnaast blijft het werk- loosheidscijfer te hoog, omdat het uitermate moeilijk is nieuwe werkge legenheid te scheppen. De grondstof fen moeten van grote afstand aange voerd worden en omgekeerd vragen de eindprodukten hoge transportkos ten. Wanneer dan een betrekkelijk klei ne groep de meeste baat heeft bij het toerisme en de sociale voorzieningen voor andere groepen gebrekkig blij ven groeien het onbehagen en de on tevredenheid razend snel. Vooral ook omdat de politieke sfeer voor velen bijzonder onbehaaglijk is. Jarenlang hebben de Nationale Volks Party en de Democratische Party een strijd op leven en dood geleverd om de politieke macht. Ie der met wisselend succes. De N.V.P. vond vooral zijn aanhang onder de zogenaamde donkere Antillianen. De D.P. vooral onder de lichtere lands kinderen. Sinds de D.P. aan de macht is veranderde dit beeld, onder druk van de gehele politieke en so ciale sfeer. Werknemers, die hun plaats in de samenleving wilden be houden werden lid van de Democra tische Partij, die geleid en gesteund wordt door kapitaalkrachtige zaken lieden-politici. De vakbonden vechten al jaren vergeefs voor sociale verbeteringen. Hun kracht schynt te gering te zyn. Maar bet ziet ernaar uit, dat dit ver anderen gaat. Van zeer grote invloed zal de uitslag van de nieuwe verkie zingen zijn. Het is echter een open vraag wie zal winnen, de Democrati sche Partij of de Nationale Volks Partij. De N.V.P. is de laatste jaren echter sterk achteruitgelopen na de dood van de bekwame politicus mr. Da Costa Gomez, die vooral een groot pleitbezorger geweest is voor de werknemers. De Unie van Antilliaanse Progres sieven kan een belangrijke partij worden, maar is het nog lang niet. Bij de komende verkiezingen kan de U.R.A. wellicht het best samenwer ken met de N.V.P. De vraag is echter of de jonge academici en studenten dit willen. Beslissend is bij deze verkiezingen waarschijnlijk ook of de partyen het Koninkryksstatuut Antillen - Ne derland - Suriname op de bestaande basis willen handhaven, willen wyzi- gen of willen opzeggen. Wy Neder landers kunnen in dit verband van alles willen, maar wat wensen de An tillianen zelf De opstand van eind vorige week heeft geen enkel probleem opgelost. De moeilijkheden vooral de direc te problemen zijn aleen nog maar groter geworden vooral ook door aanwijsbare invloed van de strijdba re Amerikaanse negerorganisatie „Black Power". Een lid van deze groep werd vorige week als onge wenste vreemdeling uitgewezen. Er is een groot winstpunt. De schijnwe reld van rust en orde is verdwenen. Diep geschokt ook door eigen fa len veegt officieel Curagao nu de puinhopen bij elkaar. Op basis van een totaal nieuw overleg vooral met de vakbonden en het jonge intellect moet daar nu ook een nieuwe reële wereld opgebouwd worden. Maar dan niet op basis van het be staande statuut tussen de drie rijks delen. Want daarin staat onder meer: „Nederland, Suriname en de Neder landse Antillen zijn van oordeel, dat met de nieuwe rechtsorde ideële en materiële belangen van hun volken zijn gediend". De „materiële" belangen mag men nu wel vergeten. Bewezen is, dat deze nauwelijks gediend geweest zijn. Ondanks de optimistische reisversla gen van vele parlementaire delega ties. K TON VAN DE HOUTEN

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 21