ichtheid geeft.
Reizen
per
vlieg
tuig
wordt nog veel goedkoper
Dr. Hueting: nota
onbevredigend
PAPOEA'S VLUCHTEN IN PLAATS VAN TE KIEZEN
Huidige welvaarts
voeding is te vet
Steeds meer privé-reizen
TOEKOMST AL BEGONNEN
Bar en bioscoop in Jumbo
VAKANTIE OVER OCEAAN
INZIENS
Johan Winkler
CPN op 5 juni
niet naar Moskou
WANDADEN IN VOORMALIG NED.-INDIE
Fractie
Bijstandswet
lijkt op een
bejaardenwet
ERA-halvarine brengt
oplossing naderbij.
door
Een zwak
Sjapieter
per Petitos Slenderellas Junior
jritas 18 cent 21 cent Tip
cent nyx cem
Wyè - -
I
DE STEM VAN WOENSDAG 4 JUNI 1969
De toerist die vliegend naar
zijn vakantieverblijf reist,
wordt nu nog veelal voor
„rijk" versleten. Dat hierin
snel verandering aan het
komen is, toont onze lucht
vaartredacteur W. Koek in
onderstaand artikel aan.
AMSTERDAM Reizen heeft
altijd hoog genoteerd gestaan op
de verlanglijst van de vakantie
vierende mens. Maar reizen
vooral naar het buitenland is
ook altijd erg duur geweest. Voor
verreweg de meerderheid van het
mensdom té duur en zelfs nu nog,
in de tijd van groepsreizen en All-
Inclusive-Tours (Ité) hebben ver
reweg de meeste mensen in Ne
derland bijvoorbeeld nog nooit
in een vliegtuig gezeten.
De ontwikkeling in Amerika,
maar ook in landen als India, Au
stralië, de Philippijnen en de Sov
jet-Unie, leert ons dat hierin ook
in Europa eerdaags verandering
zal komen. De nu al begonnen re
volutionaire ontwikkelingen in de
luchtvaart zullen de nationale
grenzen voorzover ze zich ook
in het Europese luchtruim voort
zetten vervagen. Dan pos is
ook hier de weg vrij voor massa-
vervoer door de lucht tegen be
taalbaar tarief en met een aan
trekkelijke dienstfrequentie.
Reizen zal in de toekomst ongetwij
feld nog aanzienlijk goedkoper wor
den. De voorhoede van luchttoeris-
ten, die in de vroege jaren vijftig op
Majorca en in Spanje zat, is nu reeds
doorgedrongen tot de Taj Mahal in
India, Manilla, Trinidad, Mexico-City
de Grand Canyon en de Niagara-
Falls. Er is voldoende reden om aan
te nemen dat de huidige Spanje-gan-
gers binnen enkele jaren de voetspo
ren van de Europese vakantiepioniers
zullen drukken.
In feite is de toekomst op dit ge
bied al begonnen. Martinair Holland,
Nederlands grootste chartermaat
schappij (thans overschakelend op
uitsluitend straal- en andere turbine-
vliegtuigen die 45 procent van de Ne
derlandse Ité-chartermarkt voor zijn
rekening neemt, vervoerde vorig jaar
125.000 toeristen (uitsluitend binnen
Europa). In 1967 bedroeg dat cijfer
uog slechts 70.000 en in 1966 was het
nog niet de helft: namelijk 56.000.
grootste belangstelling ging
vorig jaar uit naar Spanje. Daarop
volgden Italië en (nieuwkomer op de
derde plaats) Joegoslavië. Maar ook
bet transatlantisch toeristenvervoer
nam sterk toe. De DC-8 van Martin
air maakte gedurende het hele sei-
y ed drie retourvluchten per week.
m 1967 was dat nog gemiddeld twee-
en-een-halve vlucht per week en dan
nog met de kleinere DC-7c.
Voor dit jaar schat Martinair zijn
aandeel in de Ité-chartermarkt op
180.000 vakantiegangers voor Euro
pese bestemmingen. Om deze gewel
dige groei op te vangen en tegelijker
tijd natuurlijk nog te stimuleren
schakelt de maatschappij in snel tem
po over op turbinevliegtuigen. Dit
seizoen zullen geen zuigermotorvlieg
tuigen meer worden ingezet voor het
toeristenvervoer, maar 1 DC-8, 3 DC-
9's en 2 met turbine-prop-motoren
uitgeruste Convairs.
eerstdaags in dienst komende Jumbo
wel vast dat transatlantische reizen,
voorzover die via hun bureau worden
geboekt, snel in aantal toenemen.
Wat opvalt is dat steeds meer men
sen de goedkopere maar aan be
perkingen onderhevige groepsreizen
laten liggen en privé gaan.
De transatlantische tarieven zijn
dan ook wel gedaald sinds 1945. Toen
betaalde men voor een retour Am
sterdam-New York ruim 2500 gulden.
versie van de reuze-jet C5A, die ont
wikkeld is voor de Amerikaanse
luchtmacht en onlangs onder de naam
Galaxie zijn eerste proefvlucht
maakte. De L-500 zal volgens Lock
heed tot 900 passagiers kunnen ver
voeren!
Dit opent natuurlijk geweldige
perspectieven. Voor de technologische
industrie echter betekent het tevens
een ongekende uitdaging. Immers de
veiligheidsmaatregelen moeten, zo
mogelijk, voorzien in elke fout die
een mens maar kan maken. Het ziet
er naar uit dat de industrie daar wel
uit zal komen, al zullen ongelukken
waarschijnlijk nooit helemaal kunnen
worden uitgebannen. i
De Jumbo's zulen de lange af-
standsvluchten van continent naar
continent aanmerkelijk goedkoper
maken. Men denkt aan retourprijzen
Amsterdam-New York van 600 tot
700 gulden.
Een geheel andere generatie grote
Tegenwoordig kost een 21-daags re
tour Amsterdam-New York nog
slechts 1209— gulden. Dat is nog
goedkoper dan het „enkeltje" van
1400 gulden uit 1948
Het zijn vooral de grote straal
vliegtuigen geweest, die pas echt de
passagiersmarkt gingen vergroten.
De exploitatie van de machines werd
goedkoper per stoel-kilometer en zo
kon de passagier daarvan profiteren.
Deze ontwikkeling zet zich ver
der door. Als voorlopers van de
eersdaags in dienst komende Jumbo
jets kan men de verlengde DC-8
zien, waarvan de KLM er enkele
heeft. Zij zijn goed voor 225 passa
giers.
Rond 1970 verwacht men de eerste
jumbo-jets, de Boeing-747 voor 375
passagiers (maar met „uitbouw"-mo-
geiijkheden tot zelfs 500 passagiers),
waarvan de KLM er reeds drie heeft
besteld en nog op nog eens drie optie
heeft genomen.
In een later stadium volgt wellicht
Lockheed met zijn L-500, de civiele
vliegtuigen is in opkomst, mikkend
op de continentale en binnenlandse
luchtlijnen. Dat zijn de luchtbussen,
die evenveel passagiers kunnen ver
voeren als de huidige verlengde DC-8
(of nog iets meer, in elk geval in de
orde van 225 tot 300 man) maar in
tegenstelling tot de DC-8 geschikt
zijn voor operaties vanaf kleinere
luchthavens. De luchtbussen zijn nog
niet van de tekentafels af, maar nu
reeds is een heftige concurrentie
strijd ontbrand tussen de Amerikaan
se en Europese luchtvaartindustrie,
waarbij de laatste een extra-handi
cap moet overwinnen: de noodzaak
tot internationale samenwerking.
Tenslotte dienen zich thans ook de
SST's aan, supersone reuzevliegtui
gen, die behalve dat ze veel passa
giers kunnen bergen, ook de vlieg-
tijden drastisch zullen bekorten, zo
als de Frans-Britse Concorde en de
Russische TU-144, beide supersone
passagiersvliegtuigen van wat
men zou kunnen noemen conven
tionele conceptie.
Van veel vooruitstrevender ont
werp en met recht een „nieuwe ge
neratie" vertegenwoordigend is de
Boeing-SST, die pas tegen 1975 voor
de luchtvaartmaatschappijen beschik
baar zal zijn.
De uitwerking die dergelijke ma
chines zullen hebben op de ontwik
keling van het luchtvervoer kunnen
nog niet geheel worden overzien.
De plaats van de zeer kostbare
SST's naast de goedkopere Jumbo's
roept ook nog tal van vraagtekens op.
Waarschijnlijk echter zal snelheid
moeten concurreren met goedkoopte.
Wie niet op een dubbeltje hoeft te
kijken, omdat hij op kosten van de
zaak of van de belasting vliegt en
bovendien haast heeft, zal de SST
kiezen. Het merendeel van de vlieg
tuigpassagiers, de toeristen, zullen
echter waarschijnlijk opteren voor de
goedkopere Jumbo's.
Er is overigens ook nog de moge
lijkheid, dat er een aparte categorie
luxueuze Jumbo's ontstaat, waarin
men gebruik makend van de reus
achtige omvang bars, een bios
coop en wellicht zelfs slaapplaatsen
zal aanbrengen, ten koste van de pas
sagierscapaciteit en dus ook van de
goedkoopte. In dat geval gaat het om
een keuze tussen een dure snelle reis
in een vliegtuig dat er niet veel an
ders zal uitzien dan de huidige
straalvliegtuigen, of een even dure
(of nog duurdere) en langzamere,
maar luxueuze reis per Jumbo.
In 1975 zullen volgens voor
zichtige schattingen meer dan 15
miljoen mensen de Atlantische
Oceaan overvliegen. In 1967 al werd
veel eerder dan zeven jaar te
voren was geraamd de 5 miljoen
transatlantische luchtpassagiers be
reikt.
Een vliegvakantie naar Ethiopië,
Kenya, Japan, Alaska of Curacao ligt
lang niet zover in het verschiet als de
meeste mensen denken.
(Van onze redactie binnenland)
AMSTERDAM Het partijbestuur
van de CPN heeft in overeenstem
ming met de besluiten op het 22e
congres van de partij, besloten niet
aan de internationale conferentie van
communistische partijen op 5 juni in
Moskou deel te nemen.
Het partijbestuur acht bijeenkom
sten, die zich ten doel stellen om in
verklaringen en resoluties bindende
voorschriften voor huji activiteit aan
communistische partijen opdringen,
in strijd met de Leninistische normen
voor de betrekkingen tussen de com
munistische partijen.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De nota van de regering over het bronnenonderzoek naar
wandaden van Nederlandse militairen in het voormalige Indië is openhartig,
maar onbevredigend. Dat is de mening van de Amsterdamse psycholoog-fy
sioloog dr. J. E. Hueting, die zich vorig jaar in zijn proefschrift had afge
vraagd waarom er nog geen onderzoek had plaatsgehad naar „de oorlogs
misdaden begaan door militairen in de periode 1945-1950". Dr. Hueting, die
In het voormalige Nederlands-Indië hij de stoottroepen diende, was en blijft
van mening, dat Nederlandse militairen zich daar systematisch aan oorlogs
misdaden hebben schuldig gemaakt.
„De nota van de regering gooit
mijn stellingname niet omver, maar
bevestigt haar", aldus dr. Hueting.
„Ik houd staande dat er sprake is ge
weest van systematische wreedheid".
„Het is een volkomen onzinnige
conclusie dat er maar in 150 gevallen
van werkelijke wandaden sprake is
geweest. Dit getal is volkomen ridi
cuul en absoluut niet representatief
voor wat er in werkelijkheid in het
voormalige Indië is gebeurd", zegt dr.
Hueting.
De beleidsnota van de regering
heeft alleen betrekking op de archie
ven, de „zichtbare top van een grote
ijsberg". Maar veel wat aan misdaden
is gepleegd, is nooit in de archieven
terecht gekomen. Wat bekend is, is
een zeer gering percentage", aldus de
heer Hueting. Hij acht dat wel begrij
pelijk, omdat er zo weinig naar bo
ven is doorgesijpeld. Wat uiteindelijk
aan de top bekend werd, was een
fractie van de werekelijkheid, meent
dr. Hueting.
Hij is van oordeel dat met de be
leidsnota van de regering de zaak
niet af is. Nu is het woord aan de
Tweede Kamer. Waarmee deze zaak
zou zijn gediend, is een onafhankelijk
wetenschappelijk onderzoek dat niet
tot de archieven blijft beperkt. Maar
waarbij ook getuigen worden ge
hoord. De enorme gaten die er nu
nog zijn moeten worden opgevuld",
aldus dr. Huting.
AMSTERDAM (ANP) Op 8 juni
zal een groep dansers van het Natio
nale Ballet naar Moskou vertrekken
om deel te nemen aan het aldaar te
houden eerste internationaal concours
voor balletkunstenaars. Tijdens dit
concours, waaraan een groot aantal
jonge dansers uit de gehele wereld
deelnemen, dienen alle deelnemers
twee klassieke en één moderne pas-
de-deux te dansen.
UTRECHT, (ANP) „De al
gemene bijstandswet begint
sterk het karakter van een be
jaardenwet te krijgen. Van alle
bewoners van bejaardenhuizen
heeft 60 procent (60.000 men
sen) bijstand nodig om de ver-
zorgingsprijs te kunnen betalen.
Het komt ons voor, dat men
moet gaan denken aan een so
ciale volksverzekering. De cri
teria daarvoor zijn aanwezig:
de groep is groot gen°es en het
duidelijk te omschrijven risico
kan iedereen treffen".
Dit betoogde de voorzitter
van de Algemene Vereniging
van Instellingen voor Bejaar
denzorg, mr. H. U. Thoden van
Velzen, gistermiddag in
Utrecht. Hij trad op als voor
zitter van de eerste gezamenlij
ke vergadering van de vier bij
de contactcommissie aangeslo
ten landelijke organisaties van
bejaardentehuizen.
In verband met de voorgeno
men wijziging van de wet op de
bejaardenoorden, waarvoor de
minister onder meer inlichtin
gen zal inwinnen bij de leden
van de federatie voor bejaar
denzorg, zei mr. Thoden van
Velzen, dat het de vraag is,
welke inlichtingen de tehuizen-
organisaties zullen kunnen ge
ven, aangezien zij te veel bui
ten het werk van de provincia
le commissies zijn gehouden. In
ieder geval acht hij voorzich
tigheid geboden bij het inbou
wen van opnamecriteria in de
wet of het leggen van een te
nauwe relatie met de financie
ring van de zorg.
(ADVERTENTIE)
De toenemende welvaart beeft
onze eet- en leefgewoonten op
vele manleren veranderd. Deze
veranderingen blijken niet altijd
gunstig te zijn. Zo Is o.a. gebleken
dat ons voedselpakket een steeds
hogere calorische waarde heeft
gekregen, terwijl onze behoeften
aan calorieën daarentegen min
der zijn geworden door het hui
dige levenspatroon. Met andere
woorden: de doorsnee Nederlan
der eet te veel! Hierbij speelt het
aandeel van het dagelijkse vet-
gebrulk een bijzonder belangrijke
rol (Nederland heeft de twijfel
achtige eer In West-Europa aan
de top te staan met het vetgebruik
per persoon).
De toename van het vetgebruik
staat echter niet op zichzelf. Door
de welvaart en de vooruitgang van
de techniek daalt het aantal mensen
dat zware lichamelijke arheid ver
richt. Een andere factor van helang
Is dat hoe langer hoe meer mensen
zich gemotoriseerd voortbewegen.
Dit alles brengt met zich mee dat
niet alleen onze voedingsgewoonten
maar óók de samenstelling van ons
dagelijkse voedselpakket drastisch
gewijzigd dienen te worden.
Nieuwe inzichten
bij de overheid
Ook de regering heeft ingezien dat
onze eetgewoonten zich niet hebben
aangepast aan de veranderde leefge
woonten. Uitgebreid medisch en sta
tistisch onderzoek heeft aangetoond
dat het gebruik van te veel vet (en
van vetten van verkeerde samenstel
ling) een „gewichtige" rol speelt
hij de samenhang van een te hoog
lichaamsgewicht, leeftijd ongezond
heid.
Gezien het grote helang voor de
volksgezondheid en de populariteit
van margarine als voedingsmiddel
in Nederland, heeft de regering via
de Warenwet wettelijk de mogelijk
heid geopend voor de vervaardiging
van een nieuw soort margarine, die
slechts de helft van de hoeveelheid
vet en dus ook van het aantal calo
rieën bevat.
Door halvarine
minder vet eten!
Sinds enige tijd heeft de consu
ment in Nederland reeds kennis
kunnen maken met een nieuw pro-
dukt dat 50% minder calorieën heeft
dan margarine. In de nieuwe aan
vulling op de Warenwet, van kracht
geworden op 1 januari 1969, heeft dit
produkt de officiële naam van hal
varine gekregen.
Na jarenlange research is er nu
halvarine onder de naam ERA
op de markt gekomen. Bij de be
reiding en samenstelling van ERA
halvarine Is zorgvuldig rekening
gehouden met de wensen van vele
voedingsdeskundigen en artsen.
Hierbij is tegelijk de grootste aan
dacht besteed aan de smaak en de
smeerbaarheid, die de consument
stelt aan de fijnste margarine.
De komst van ERA heeft volko
men gebroken met de ouderwetse
traditie en opvattingen dat marga
rine, bestemd voor broodgebruik,
80% vet moet bevatten. Met de hal
vering van dit vetpercentage heeft
ERA een belangrijke stap voor
waarts gedaan ten gunste van ieders
gezondheid.
ER 105.116.180
IK heb nog altijd een zwak voor
Zandvoort, al denk ik, wanneer ik
dat woord neerschrijf toch wel meer
aan het Zandvoort van vóór de oor
log dan aan het huidige, dat met zijn
motorengeronk op het autocircuit en
zijn wolkenkrabbende hotels bepaald
iets te veel aan de eisen van de mo
derne tijd is tegemoet gekomen.
Er is ontzaglijk veel in die tweede
badplaats van ons land verdwenen:
het elektrische trammetje dat de
vooroorlogse dagjesmensen met kin
deren en karbiesjes uit Amsterdam
aanvoerde rijdt niet meer: de melk-
salons hebben voor frietkramen
plaats moeten maken; het oude Mu-
luru, waar ex-keizer Wilhelm bij zijn
vriend Von der Heydt logeerde en
waar je hem op het terrasbalcon
heen en weer kon zien lopen, starend
naar een onzichtbaar Engeland ach
ter de horizon, dat hij óók al niet had
kunnen verslaan, dat Muluru is
als zoveel méér afgebroken en ver
dwenen, en dat niet alleen.
Eigenlijk moest je zo'n plaats die
je indertijd heel anders gekend hebt
de „blaaspoepen" op het strand,
het geluid van al die krassende kin
derschepjes op de tegels van de later
afgebrande galerij, de heren met
strohoeden en witte tennisbroeken en
de dames met parasols op het terras
van het Grand Hotel eigenlijk moest
je zo'n plaats maar liefst niet meer
bezoeken: herinneringen zijn er om
herinneringen te blijven, je kunt ze
beter niet confronteren met wat er
voor in de plaats is gekomen.
Toch, ik heb nog altijd een zwak
voor Zandvoort. En voor de Zand-
voorters, en daarmee ben ik dan ein
delijk waar ik wezen wilde: bij dat
heerlijke en eerlijke, dat mij echt
goed doende berichtje, ergens in een
hoekje van een krant verscholen.
Wat stond er? Dat de Zandvoortse
gemeenteraadsleden zich tegen ver
hoging van hun presentiegeld, hun
door een hogere overheid gegund,
hebben uitgesproken. Veertig gulden
per vergadering vonden zij in alle
oprechtheid te véél.
Een verhoging, in deze tijd, van
33 procent want daar zou het op
neer zijn gekomen vonden ze on
verantwoord. Ze waardeerden de
goede bedoeling, maar zo drukte
een hunner het uit Wij hebben
hier nu eenmaal een dienende en
geen verdienende functie.
Gulden woorden. Ik werd er waar
achtig koud van toen ik ze las. En ik
werd erdoor in mijn „zwak" voor
Zandvoort bevestigd. Ik moet er, het
circuit en de wolkenkrabbende ho
tels en de frietkramen ten spijt, toch
maar weer eens naartoe. Om dat
raadslid dat die woorden sprak heel
even te bedanken.
y^LS de Belgisch-Nederlandse com
missie, die zojuist haar rapport
over de bastaardwoorden heeft uit
gebracht, haar zin krijgt, bedreigt
ons binnenkort de zoveelste spelling
van wat wij nog altijd onze taal noe
men. Een proeve van hoe het dan
worden zal, vond ik in een onzet
dagbladen. Zo gaat het worden:
„De markizin prate in de taksle
krities over het nivo van de belgiese
goeverneur. Haar buuste bonsde als
of ze barste. De gemoedelike chauf
feur (dit woord blijft merkwaardi
gerwijze onveranderd en daar zal de
Shell wel weer achter zitten) reed
mechanis de roete en keek cynies
naar zijn luukse passagier. Geef mij
maar een eukumeniese boerendoch
ter, dacht hij. Toen gebeurde het in-
sident: een sjimpansee stak de weg
over. De chauffeur reed ver boven
het maksimum. Wilt u me ekskuze-
ren voor dit ekses, vroeg hij. Ak
koord, zei de markizin, maar je krijgt
geen sent."
Erger kan het niet, zult u allicht
zeggen en ik zeg het u na. Hoewel t
we kunnen de afbraak en de ver
wildering en de ordinaire vulgarize-
ring natuurlijk nog consequenter
doorvoeren dan hier reeds geschied
de. We kunnen de spelling zelf af
schaffen. We kunnen doodgewoon
met schrijven en lezen en het druk
ken van boeken en kranten ophou
den. Het laatste stukje cultuur van
het geschreven woord de deur uit
trappen. Terugzinken tot het niveau
van de stotterende wilde die met
moeite de eerste „menselijke" gelui
den uitbracht, nauwelijks van die
van het dier te onderscheiden ge
luiden zoals je ze merkwaardiger
wijze steeds meer in de STER-recla-
me kunt horen, waar het platst mo
gelijke dialect hoe langer hoe meer
„in" raakt. En hoera, dan is eindelijk
het spellingsvraagstuk bij gebrek aan
iets wat nog gespeld moet worden
automatisch en definitief opgelost en
kunnen we met ons allen een leuk,
nieuw cultuur-chapitre beginnen.
Pardon: een kultuursjapieter
DJAJAPOERA (ANP-correspondent)
In West-Irian zijn bij de nadering
van de „daad van vrije keuze" en de
naarmee gepaard gaande Indonesi
ër campagne veel dorpelingen de
™?oe ingetrokken, met name in het
n.v'van de hoofdstad Djajapoera.
|s de laatste weken gebleken bij
Kiezingen voor de regionale raad
gevende vergaderingen, die zich er
over moeten uitspreken of West-Irian
.do" niet bij Indonesië blijft. Dit
meldt ANP-correspondent Brian May
in ix.eers'e Pcsburcaucorrespondent
hi»a -St Irian bezocht sinds het ge
in?. e,'.nt' vorige maand Weer voor
J Urnalisten was opengesteld. (West-
rrrfnrW??.na ongeregeldheden in Ena-
_.S"una drie weken „verboden
gebied").
cn!?e Hdonesische majoor Soewondo
ij dezer dagen tweehonderd
rimu anse dorpshoofden aan de
te?™? m te gaan om hun mensen
tiom balen, zodat ze konden deel-
r ,.n aan de „daad van vrije keuze".
z0n toespraak die afgedrukt stond
in het te Djajapoera verschijnende
blad „Tjenderawasih", waarschuwde
hij „Ik trek de grens vast en duide
lijk. Ik zeg dat ik de veiligheid zal
beschermen en garanderen van ieder
die voor Indonesië is. Doodschieten
zal ik ieder die tegen ons is - en al
zijn medestanders".
Dit dreigement werd zondag door
Soedjarwo Tjondronegoro, hoofd van
het bureau West-Irian in Djakarta,
„enkel een militaire manier van spre
ken" genoemd.
Soedjarwo zei ook dat Djajapoera
meer moeilijkheden gaf dan andere
gebieden wegens de nabijheid van
Australisch Nieuw-Guinea van waar
uit de ondergrondse beweging Vrij-
Papoea volgens hem opereert. Wat de
vlucht van papoea's uit de dorpen be
treft verklaarde hü, dat er kortgele
den 200 waren teruggekeerd.
Een achttien leden tellende kies
commissie die pas een bezoek bracht
aan de plaats Arsoö, 40 km van Dja
japoera, om er verkiezingen te hou
den voor de raadgevende vergadering
van het district (de eigenlijke „daad
van vrije keuze" wordt tussen 10 juli
en 5 augustus gehouden), trof daar
slechts enkele rondtrekkende kroko-
dilienjager." aan. De bevolking was
weggetrokken.
Van enkele andere plaatsen is be
kend, dat daar maar een fractie van
de bevolking is komen opdagen voor
de verkiezingen. Uit dorpen rond het
Sentani-meer zijn veel jongemannen
verdwenen. Sommige berichten ma
ken melding van de sluiting van scho
len bij gebrek aan leerlingen.
Het eerder genoemde Arsoö en de
omliggende kampongs telden 1.200
stemgerechtigden. Het dorpshoofd
had al begin vorige maand het sein
tot vertrek gegeven en een briefje
op zijn deur achtergelaten met de
mededeling„Vóór mij zijn bajonet
ten (van de Indonesische troepen),
achter men messen en pijlen (van Pa
poea-opstandelingen). We kunnen be
ter in de rimboe leven".
Daarna wist een districtsambtenaar
tachtig dorpelingen nog wel tot terug
keer te bewegen, maar dezen namen
enkele dagen later opnieuw de wijk,
ditmaal 'n briefje achterlatend waar
op stond, dat ze waren weggegaan op
advies van de „beweging Vrij-Papoea"
Het was „met tranen in hun hart" dat
ze hun huizen en bezittingen in de
steek hadden gelaten. De Papoea's
daagden de Indonesiërs uit, hen te
volgen als ze daartoe de moed had
den. Hadden ze die niet, dan moesten
ze maar in het lage dorp blijven.
De hoofdstad Djajapoera zelf biedt
overigens een vredige aanblik, met
zijn nieuwe huizen op de dichtbe
groeide, aan de kust steil oprijzende
heuvels, vanwaar Indonesische en
VN-ambtenaren en andere welgestel-
den uitzien over het glinsterende
blauwe water van de haven. Daal je
echter af naar het stadje, dan kan het
gebeuren dat Westiranezen op je
afkomen en je vragen de wereld te
vertellen dat ze vrij willen zijn. Som
migen klagen dat ze gedwongen wor
den de papieren Indonesische vlaggen
te gebruiken, waarmee veel huizen
zijn getooid. Anderen zeggen dat ze
opdracht hebben gekregen trouwbe-
tuigingen aan Indonesië te onderte
kenen
Leden van de OPM (de beweging
Vrij-Papoea) zouden voor sommige
Indonesische militairen vogelvrij zijn.
Westirianezen vertelden dat kortge
leden in het Sentani-meer een 20-
jarige jongeman, die koerier was voor
de CPM, was doodgeschoten, toen hij
aan een legerpatrouille poogde te ont
snappen. Hü was achtervolgd, nadat
hij had geprobeerd over de grens naar
Australisch Nieuw-Guinea te gaan.
Een andere koerier was in het oer
woud gewond geraakt, maar dorpe
lingen hadden hem de grens overge
bracht.
De meningen over de kracht en om
vang van de ondergrondse beweging
lopen uiteen. Grootscheepse sabotage
acties tegen b.v. drinkwater- en elek
triciteitsinstallaties zijn nog niet voor
gekomen, hoewel er wel mee is ge
dreigd. Ook gaat het verhaal dat op
Noord-Biak mensen naar de kust gin
gen om te wachten op de komst van
een buitenlandse onderzeeboot met
voedsel en wapens, zoals de OPM had
beloofd. Ze keerden gedesillusioneerd
terug.
Niettemin schijnt de propaganda
van de beweging effectief. Voor veel
mensen zou „OPM" een magische
klank hebben gekregen. Er zijn er die
de letters op hun lichaam hebben ge
tatoeëerd. Kinderen schrijven ze zelfs
op eikaars rug.
Volgens een AP-eorrespondent heeft
een Australische patrouille de lijken
van drie Papoea's gevonden bij de
grens met het Indonesische West-
Irian. De patrouille stelde een onder
zoek in naar berichten over een aan
val van Indonesische soldaten op een
vluchtelingenkamp op 18 mei.
Het in het Engels verschonende
blad „Indonesian Observer" schreef
gisteren, dat Den Haag een actievere
rol van de V.N. wil bij de volksraad
pleging in West-Irian om pressie op
Indonesië uit te oefenen, teneinde de
uitvoering van de volksraadpleging te
wijzigen.
Het hoofdartikel voegt hieraan toe
geen enkele reden te zien waarom de
volksraadpleging anders zou moeten
verlopen. „Als de Nederlanders vre
zen, dat het niet fair zal toegaan bij
de volksraadpleging, dan moeten wij
erop wijzen, dat Indonesië reeds heeft
bekendgemaakt dat deze voor alle
waarnemers openstaat".
Over de beweerde onderdrukking
van de oppositie in West-Man werd
gezegd„Onze regering, welke ver
antwoordelijk is voor de veiligheid en
orde in het gebied, heeft natuurlijk
het recht om maatregelen te nemen
tegen een ieder die probeert wanorde
uit te loikken".