het grote plan van de invasie
Flores" en „Soemba" mee in de slag
D
E
N
K
V
E
N
A
Laatste
„Sumatra"
tonden
HERINNERING
VERWARRING
ZWARE STORM
b'nn&hl, i
KRACHTEM!
7 r BlllUlirf MET
KANON Afkj./KERttiSVERMftKfLVKMEDCN,
pêrs.
vlmw,
VER.
VoES.
Van
2VN
LucHT. v
VAART K
dienst A
onder
wie
VOOR.
ZET
SEL
KEftCL
DE
SLflAP
BE.
sruu*
ZtTTINfifPR.)
Vr'rV'i
inhouw
Mftffr
behou.
É^DENS
VERGIS.
L SING
K Cunj
«J1TS68R
TECHN.
SCHOOL
6AOER
KfttN,
NAAM
ONBEK
Riviee
IN
itali&
VOOR,
7£»r«t'
s011kk.n6
(AFK.>
koor,
KIEDINÉ
STOK
jene.
-VER
(ewe.)
cüjats
IHEATCR
VAAR.
tuig
MUZIEK.
noot
ïicht-
By
OEUIER.
liHMD
en Anderen
SCHElR. j
ELEMENT
PAARDE.
VRACHT
sint
viool»
SNAAR
ECNty,
VAN
Licht,
sterkte
WETEN
WENK
(GNG>
pers. TLORyn
VNW© /Af
LEVER.
?ASïfcl
vpvmak6n
MAAK,
stand
NAAM
IS ON8E
HE ND
CERIUM
M TTVIIUE- VÓORM.
LfZ> WATER
tussen
WAlCHEuEN
EN Z.BEVELAKP
MIDDEL ï***6, BiVlEA
neder. «-*•<
"NK
ONPgR
ANDEREN
EJNPpUNT
BEHOUDENS
D£ T»T£L
(lat. Ap<)
aarde,
OfceND
naam»
loze
venn.
SCHftp
AF.
STANDS
MA/Vr
1£E*1
«ter BU£J™-
JONG WCTBO«
mont
(«f kj
KAARS
(Af KJ
water
VOORZ,
op ON.
NATUUe J
LyKe
WyZG
attfyDEN tweetal
SWMKMtUBOSVNSICAtk
DE STEM VAN ZATERDAG 31 MEI 1969
FULST, tel. 01140 - 3451»
EN, tel. 01150-2258, b.g.S-
ring.
k.
annen wordt rekening
Aan het plan voor de invasie op de kust van Normandië is door duizenden
jarenlang gewerkt. Tot in de kleinste bijzonderheden was het uitge
werkt. De aan te vallen kust werd in honderdduizenden foto's vastgelegd.
Moeilijke punten werden „ergens" in Groot-Brittannië nagebouwd. De
mannen die de aanval op die punten zouden doen, oefenden zich op die
maquettes onder vuur. De kust werd onderzocht. Grondmonsters kregen
in de laboratoria speciale aandacht. Talloze nieuwe uitvindingen werden
voor de invasie gedaan. Gehele kunstmatige havens, de „muiberries",
werden overgesleept en voor de kust aan het strand tot zinken gebracht.
Het grote plan voorzag in vijf aanvalsspitsen, twee onder Amerikaanse
leiding. Die lagen het meest westelijk. De landingsstranden kregen de
codenamen Utah en Omaha. Direct eraan grenzend, naar het oosten toe,
lagen de Britse stranden. Die hadden de codenamen Gold, Juno en Sword.
Elk strand werd bestreken door een marine-aanvalsmacht. De Ameri
kaanse westelijke Task Force had twee van die aanvalsvloten. De Britse
oostelijke had er drie.
De oorlogsschepen waren voor de invasie saamgetrokken in de Clyde en
bij Belfast. Hr. Ms. Flores en Hr. Ms. Soemba waren daar bij.
De doelen van die machtige oorlogsvloot waren, in eerste instantie, de
23 Duitse batterijen. Er waren erbij die van zeer zwaar kaliber waren. Ze
konden alleen zeewaarts vuren. Ze werden veelal beschermd door zware
betonnen kazematten en dichte mijnenvelden.
Honderden schepen naderden, geheel volgens plan, op die ochtend van 6 juni 1944 de kust van Normandie. De
invasie was begonnen. Onder de bescherming van duizenden kanonnen, vliegtuigen en zware mitrailleurs proberen
de koopvaarders, w.o. heel wat Nederlandse, landingstroepen en materiaal op de kust te zetten.
„.«enAT
r De Nederlandse ka
nonneerboten Soemba en Flo
res zusterschepen die in 1926
gered kwamen, 1676 ton, 75,6 me
ter lang, 11% meter breed heb
ben zich bij de invasie van Nor
mandië geducht geweerd. De
Soemba als eenheid van de mach
tige Amerikaanse vloot, die de
westelijke kust van Normandië
bombardeerde tijdens en voor de
invasie. Die stranden hadden de
codenamen Utah en Omaha. De
operatie was er vrijwel een Ame
rikaanse aangelegenheid.
De Flores maakte deel uit van de
Eastern Task Force, groep E, sa
men met de Britse schepen H.M.S.
Belfast en H.M.S. Diadem. Die vloot-
macht, beschermd door dertien tor-
pedobootjagers, stond onder bevel
van schout bij nacht F.H.G. Dalrym-
ple-Hamilton. Drie grote landingsge
bieden lagen in dat Britse gebied.
Direct aan het Omahastrand grens
de Gold-beach, dan volgde naar het
oosten toe het Junostrand en tenslot
te was er het Swordstrand.
Dat heJe reusachtige bombarde
ment en de daarop volgende landin-
1 gen waren tot in de kleinste details
geregeld. Er waren vaargeulen uit
gezet om het de landingsschepen mo-
j gelijk te maken de hun opgegeven
stranden te bereiken. Over de hoof
den van de tienduizenden soldaten
scheerden de luchtvloten en slinger
den de honderden oorlogsschepen
hun dodelijke staalladingen op de
Duitse kustversterkingen en op de
23 grote Duitse batterijen. Duizenden
schepen van de meest uiteenlopende
typen verdrongen zich die ochtend
van de zesde juni 1944 voor de kust
van Normandië.
Hr. Ms. Soemba had tot taak aan
het Utah-strand te opereren, als een
heid van de Amerikaanse Task For
ce onder schout bij nacht D.P. Moon
U.S.N. Het was door de strategen uit
gemaakt, dat op dat Omaha en Utah-
strand van ongeveer 32 kilometer,
onmiddellijk ten westen van de Brit
ten, het Amerikaanse eerste leger
zou landen. Soemba-commandant
luitenant ter zee der 1ste klasse H.
H. L- Pröpper moest kustversterkin
gen bij St. Martin de Varreville, ten
noord-westen van het Kanaal van
Carentan, tot zwijgen brengen. De
Nederlandse eenheid lag enige mij
len oostelijk van de lichte kruiser
„Enterprise" vrijwel aan het eind
van een transportgeul voor landings
schepen.
Om ongeveer 6hl0 op 6 juni had
de Soemba haar positie ingenomen
en begon het bombardement. De af
stand tot het doel varieerde van
tot 9 kilometer. Inmiddels waren te
gen 6h30 de Rangers geland bij
Pointe de Houe. De grote batterij
van de Duitsers, vijftien centimeter
kanonnen, werd veroverd.
Uit alles bleek echter dat de staf
van de Amerikaanse admiraal wei
nig of geen belangstelling had voor
het werk, dat de Soemba met haar
getrainde bemanning van ongeveer
150 koppen verder zou kunnen doen.
De Amerikanen werkten radiotele-
fonisch. Die uitrusting miste de
Soemba Bovendien wilden de Ame
rikanen er duidelijk voor die twee
stranden - Omaha en Utah - een
echte Amerikaanse show van maken.
Voor dat nietige Nederlandse schip
hadden ze geen belangstelling. Niet
zo verwonderlijk, gezien de fcjnor-
me macht waarmee ze zelf opereer
den.
Ze hadden zelfs niet de moeite ge
nomen de Nederlandse commandant
in te lichten over hun plannen. Uit
de rapporten van commandant Pröp-
per leest men nog de machteloze
verontwaardiging en gefrustreerd
heid.
„Het schip is de gehele dag drij
vende gehouden op zijn bombarde
mentspositie. Echter is nimmer meer
om artilleriesteuin gevraagd. Ande
re schepen waren nagenoeg de ge
hele dag bezig!" En verder: „zeker
is dat de Soemba had kunnen helpen,
indien men de hulp niet zo botweg,
bij de bespreking, had afgewezen".
Geen wonder dat dinsdag 27 juni
door de gehele bemanning van de
Soemba opgelucht adem werd ge
haald, toen het bevel kwam zich on
der Brits bevel te stellen. „De Brit
ten beschouwden de Soemba niet als
een soort buitenstaander. Ook de
sfeer bij hun marine was ons veel
bekender".
Veel beter verging het de comman
dant van de Flores, luitenant ter zee
der 1ste klasse G. Koudijs - nu lid
van de Tweede Kamer - die och
tend van de zesde juni. Hij kon het
best vinden miet zijn Britse makkers
die in de buurt lagen. Het uur H
kwam voor zijn schip en de 160 op
varenden om 5h 15. Toen zette hij
met zijn kanonnen het bombarde
ment in op de Duitse 75 mm batte
rij Arromanches III voor Bayeux.
Driftig en met grote snelheid pa
trouilleerde het scherm van dertien
torpedobootj'agers tussen de bomfoar-
dementsschepen en de kust. Ook een
Pool weerde zich uitstekend.
De vijand beantwoordde het vuur
nauwelijks. De marinemacht zette
de kust in vuur en vlam. Rook en
stof tekenden zich aan de horizon
af.
Het eerst gingen de mannen van
de vijftigste (Northhumbrian) divi
sie aan land. Gedekt door de vuren
de oorlogsbodems. Hun vaartuigen
hadden zwaar te lijden van het vuur
van de vijand, die zich in de dorpen
Mont Fleury, Asnelles, Lonques en
Port en Bessin vlak bij de zeereep
had versterkt. Op dat stuk - 5 kilo
meter - kust moesten niet minder
dan 2500 versperringen - 900 ton
staal en beton - worden opgeruimd!
Port en Bessin, grenzend aan de
Gold-kust in het westen, moest vol-
gens de plannen snel worden ver
vend. Het lukte pas na 48 uur en
veel tegenslag. Het 47ste Royal Ma
rine Commando opende de haven van
het plaatsje, doch liet niet minder
dan ruim tweehonderd doden ach
ter op het strand.
De Flores opereerde tijdens de in-
vasiedagen steeds onder vijandelijk
vuur. Duitse batterijen namen de
kleine beweeglijke Nederlandse ka
nonneerboot herhaaldelijk onder
schot.
Zelf weerde de bodem zich geducht,
onder andere bij Houlgate, bombar
deerde mobiele batterijen en ver
sterkingen en troepenconcentraties.
Hr. Ms. Flores is vorig jaar naar
het buitenland verkocht. Hr. Ms.
Soemba doet op het ogenblik in
Den Oever dienst als opleidingsschip
voor duikers.
JACQUES LEVIJ
WOUT.
•oom
re-
GEtf
moon.
msse.
mont
VOOR»
ZET
totale
VERKoop
OVER
ZEKER
«VBVAK
euaopewwi
SEEM
4 NEDER.
dander
If* RK-J
GEMEENTS
I» Oos-R.
vlaaneerem
tOF
- BICHT
voee-
Wgorjj
De trouwe puzzelklanten we
ten zo langzamerhand wel hoe
de plaatjespuzzel in elkaar zit.
Voor degenen die het nog niet
mochten weten volgen hier nog
eens „de spelregels".
De woorden worden horizon
taal en vertikaal gevormd in de
richting van de pijltjes, waarbij
de eerste letter altijd bij het pijl
tje staat. Het is direkt te zien bij
welke tekening of opgave een
pijltje hoort.
Mogelijk is ook, dat van één te
kening meerdere woorden moeten
worden gevormd. In de gearceer
de vakjes komt dan een hele zin,
bijv. uitdrukking of spreekwoord.
In de vakjes waar geen pijl door
loopt mag geen letter worden
ingevuld. Met zwaardere pijltjes
tenslotte is de looprichting aan
gegeven.
Zoals bekend kunt u de juiste op
lossing vinden op onze pagina fi
nancieel.
Hr. Ms. Soemba opereerde als onderdeel van een machtige Amerikaanse
vloot met als speciale opdracht Duitse versterkingen voor St. Martin de
Varreoille tot zwijgen te brengen. De actie is net begonnen.
DEN HAAG VRIJDAG 9 JUNI
1944, licht de Nederlandse licht©
kruiser Hr. Ms. Sumatra 6795 ton,
ruim 155 meter lang en 16 meter
breed voor de laatste maal zijn
anker. Zijn achttienjarige bewogen
geschiedenis loopt ten einde. Aan d©
ra van de voormast bakboordzijde
wordt de Nederlandse driekleur
gehesen. De Britse oorlogswimpel
gaat aan stuurboordzijde omhoog.
Captain G. E. Sutcliffe voert het
bevel. Hij nam het 29 april over.
De Nederlandse regering had
daarvoor het besluit genomen, dat de
„Sumatra" zou deelnemen aan de
operatie ,,Concob". Zestig schepen
zouden voor de invasiekust tot
zinken worden gebracht. In vijf
groepen van twaalf. Er zouden op die
manier „gooseberry"-havens worden
gevormd, enige kilometers uit de
kust, schuilplaatsen tegen het weer.
De zinkschepen zouden in water van
2% vadem of minder tot zinken
worden gebracht.
De Sumatra was voorbestemd om
deel te worden van zo'n redehaven,
een kilometer of acht uit de kust
bij Ouistreham, ten westen van de
monding van het kanaal van Caen.
Haven Concob HI Gooseberry V
de Sumatra en een aantal koop
vaardijschepen.
„Een oud schip" zo had admiraal
Fürstner de Koningin meegedeeld.
Een brief waarin hij terecht
vooronderstelt dat de vorstin de
beslissing van de admiraal zal
billijken.
Ongetwijfeld heeft die mededeling
de energieke Wilhelmina in gedach
ten teruggevoerd naar die sombere
dagen van de Duitse overval op haar
land. Op die tiende mei lag het
schip in Vlissingen. Het werd naar
Engeland gedirigeerd.
Zondag 8 juni 1940 lag het in
Milfordhaven aan het Kanaal van
Bristol. Daar scheepte prinses Juliana
zich in, samen met haar dochtertjes
Beatrix en Dene. Een klein gevolg
en drie detectives volgden op de
voet. De opdracht luidde het gezel
schap naar de Canadese haven
Halifax te brengen. Op 11 juni
arriveerde de kruiser er; 12 juni ging
het gezelschap van boord. De be
manning juichte de prinsessen toe
en schaarde zich langs de spoorlijn
bij het station om afscheid te nemen.
Een herinnering, veelzeggend en
vol weemoed. Het harde en van elke
sentimentaliteit gespeende oorlogs
bedrijf hield er geen rekening mee.
Ook niet met dat jaren varen en
vechten op de oceanen. De tijd van
Hr.Ms. Sumatra was gekomen.
Om drie uur 's middags, terwijl
zwermen vliegtuigen overvlogen naar
Frankrijk, stoomde de Britse gezag
voerder op aanwijzing van de
„planter" de officier belast met
het te juister plaatse leggen van het
zinkschip naar de vastgestelde
plaats. In het konvooi dat Gooseberry
V zou gaan vormen, samen met
schepen als de „Empire Tana".
„Empire Tamas", „Beecheville",
„Dover Hill", „Forbin", „Empire
Defiance", de Franse „Courbet".
Een konvooi van terdoodveroor-
deelden
16hl5 wordt voor de laatste maai
het anker uitgeworpen. Sleepboten
trekken de Sumatra precies op de
vastgestelde plaats. Ze is op een na
het laatste schip van de redehaven,
dat tot zinken zal worden gebracht.
Plotseling wordt het sein „schip
verlaten" gegeven. Een fout. Het
Britse machinekapierpersoneel
stroomt naar de dekken. Grote
verwarring. Snel grijpen de officieren
in. Via omroepinstallatie en alarm-
schel. Alles gaat terug naar de
posten. Alles wordt gereedgemaakt
voor de laatste operatie, het tot
explosie brengen van de spring
ladingen.
17h21. Een trilling vaart door de
kruiser, rommelende ontploffingen.
Het gevaarte wordt ongeveer tien
centimeter uit het water getild.
Zinkt vervolgens zeer rustig, gelijk
matig en zonder dwarsscheepse
helling in ongeveer IVx meter diep
water. „In peiling hoge licht
Ouistreham 14.70 r.w., afstand onge
veer 4500 meter," aldus het journaal.
Bij de ontploffing worden enige
op het kombuisdek liggende losse
stukken hout en een eind tros de
lucht in en buiten boord geslingerd.
Matig dikke rook. bruin, komt uit
alle openingen naar buiten.
Vrijwel op hetzelfde moment vallen
Duitse vliegtuigen aan. Men hoort
afweervuur en bominslagen. Men
ziet niets. Door de rook. Na vijf
minuten is de rook verdwenen,
evenals de Duitse vliegtuigen, en
ligt de Sumatra muurvast op de
juiste plaats.
„Er hebben geen ongevallen plaats
gehad, slechts zijn enkele hoofd
deksels buiten boord gewaaid."
Om 17h45 wordt de bemanning
met landingsvaartuigen van boord
gehaald. Die brengen haar naar
South Parade Pier in Portsmouth.
Ze krijgt vier dagen verlof.
Maandag 23 juni teistert een zware
noordwester de geallieerde invasie
schepen. Vele zijn daartegen niet
bestand. Ze zijn provisorisch ge
bouwd. Bijna vijfhonderd zoeken
dekking achter de gooseberry-golf-
brekers en rijden daar de storm af.
„Ze zouden die storm niet overleefd
hebben zonder die havens", meldt
later de Britse admiraliteit. Zelfs
lamgeslagen draagt de Sumatra nog
bij aan de geallieerde overwinning.
