Er komt een nieuwe kerk, daar geloof ik vast in" Rekenkamer verdiende in '68 naar schatting f 90 min AMRO-spaarders profiteren van de volgende rentepercentages: 4% 4y2% 5% 6% 6Wo Sn AMRO BANK BISSCHOP JANSEN, 40 JAAR PRIESTER Opstand in West-Irian toegegeven 99 DRS. H. PESCHAR IN JAARVERSLAG: Biljartlaken kan goedkoper Atheïst tot koster benoemd EXCESSEN DEMOCRATIE GEEN VLUCHT AMSTERDAM Vy AMSTERDAM-ROTTERDAM BANK Diplomatenzoons en dure boeken SCHELPENZUIGER GOES DUURDER (Van een onzer redacteuren) ROTTERDAM „Geen rooie cent wil ik hebben van die collec te. Ik heb altijd een boterham gehad en die zal ik wel houden. De helft van de opbrengst gaat naar het Afrikaanse bisdom Tabora en de helft wordt besteed voor pastorale doeleinden in ons eigen bisdom", Aldus mgr. M. A. Jansen, bisschop van Rotterdam, over het geschenk, dat men hem bij zijn 40-jarig priesterfeest op 22 mei a.s. wil aanbieden. En hij meent het. Ook al vindt hij het wel leuk, dat enkele priesters het initiatief hebben genomen voor het aan bieden van een persoonlijk geschenk, buiten de collecte om. „Laat ik dat dan voor mezelf besteden", zegt hij eenvoudig. Net als de kapelaan die bij het huisbezoek een tientje in de hand krijgt ge drukt. Bisschop Jansen is de eenvoud In persoon. Hij telt hoeveel kopjes koffie er moeten wezen en geeft de glaasjes sherry rond alsof het de gewoonste zaak van de wereld was. Wil ook best de kwaliteit van de koekjes even aanprijzen. En praat tussendoor over de dertien jaar dat hij bisschop van Botterdam is geweest. Het begon met een groot pro ject dat aanvankelijk een succes en later een twijfelachtige zaak bleek te zijn: de bouw van het seminarie Leeuwenhorst. „Toen het er na en kele jaren stond, een gebouw van acht miljoen, helemaal vrij van schuld, cash and carry, toen dacht ik: dat is iets om trots op te zijn. Maar die illusie is maar kort blij ven leven". Hij perst zijn lippen op elkaar, de onderlip Iets naar voren gestoken, als een zakenman, die een verkeerde gok heeft gedaan. En die het maar het beste vindt, dat aan zichzelf te bekennen. Toen kwam het Vaticaans conci lie en de stroomversnelling, die er uit voortvloeide. De bisschop werd er een beetje door overdonderd. .,We dachten allemaal, dat het een paar maanden zou duren: wat plech tigheden wat handtekeningen, wat formaliteiten. Maar de eerste vijf minuten van de eerste werkverga dering bleek hoezeer we ons vergist hadden". Het concilie werd het be gin van het moeizaam zoeken en tasten naar een nieuwe kerktype. Waar dat op moet uitlopen, weet bisschop Jansen nog niet. „We zit ten ln de mist met onze idealen", zegt hij, „op de lange duur zal er wel iets goeds uit voortkomen, maar op korte termijn zitten we midden in de beroerdigheden, en die zullen nog toenemen. Je weet niet waar je heengaat. Er komt een nieuwe kerk, daar geloof ik vast in. Maar hoe die kerk eruit zal zien, dat wordt maar heel geleide lijk aan een ietsje duidelijker". Hij wijst naar buiten, waar een sirene het eind van de werkdag aankon- digd over het wroetende Rotterdam. „Daar wordt ook gebouwd", zegt hij, „maar daar hebben ze een plan, daar weten ze precies waar ze naar toe moeten". Van excessen op kerkelijk ge bied houdt hij niet. dat is duide lijk. Maar wat is een exces? Dat kan hij niet direct onder woorden brengen. Hij denkt aan experimenten, die te veel een individueel karakter dra gen, aan na-aperijen zonder een hechte fundering. Van de andere kant weet hij, dat er opzienbaren de dingen nodig zijn, om de zaak vooruit te brengen. Als ze gebeu ren maak je je er kwaad om. ach teraf vind je ze toch wel gelukkig. Hoofdzaak bij alle experimenten is dat de dialoog tussen leiding en pioniers op gang wordt gehouden. Maar doet de bisschop dat van zijn kant wel? Neemt hij niet een hou ding aan van: vraag asjeblieft niet te veel, ik sta welwillend tegenover jullie pogingen, maar als je mij uit drukkelijk om permissie vraagt, moet ik die weigeren? De bisschop vindt inderdaad, dat volwassen mensen zelf de verant woordelijkheid voor hun daden moeten dragen. „Toen ik profes sor was op het seminarie probeer den de studenten mii wel eens voor hun karretje te spannen als ze kat- tekwaad uithalen. Nooit heb ik mij in die strik geworpen. Ik zei: doe het of doe het niet". En zo staat hij er nog steeds tegenover. Priesters, die zich voor alles en nog wat met het bisschoppelijk gezag willen dek ken, kan hii niet appreciëren. Of mgr. Jansen gelukkig is met de invoering van de democratie in de kerk? Dat is h;j zeker, hoewel hij zich realiseert dat het bestuur daardoor wordt bemoeilijkt en ver traagd. Neem de benoemingen. Vroeger stuurde je eenvoudig een briefje en daarmee af. Je polste na tuurlijk wel wat, en het was echt niet zo „dat je de benoemingen ex cathedra rondstrooide. Maar het liep toch vlotter dan tegenwoordig". Een van zijn grootste zorg is de veroudering en de inkrimping van het priesterbestand. Wat moet dat worden over vijftien of twintig jaar? Nu geeft hij graag toe, dat ons land wel rijk aan priesters is geweest en dat zich in sommige op zichten een luxe-zielzorg heeft ont wikkeld: denk aan de vele advi seurschappen en aan het frequente huisbezoek. Er is zelfs een tijd ge weest, dat de bisschop met zijn priesters geen raad wist, je moest een pastoor vragen, of hij een ka pelaan wilde nemen. Die kreeg dan, niet om je gevraagd, maar je bent als hij arriveerde, te horen: „Ik heb niettemin welkom". Nu is dat anders. Veel oude gees telijken sterven of bedanken. In de middengroep treden er velen uit en de wijdingen worden ieder jaar minder. „Ik begrijp dat best", zegt de bisschop, „wanneer ik jong was, ik weet nog niet of ik dan priester zou willen worden". In welke richting de oplossing moet worden gezocht, is hem allerminst „Een kamer waarin wordt geleefd", zo kenschetst bisschop Jansen zijn woonvertrek. Hij weigert de tafel op de voorgrond voor de foto te ont ruimen. Het mag er allemaal op, ook de sigarenkist. duidelijk. Hij noemt diverse moge lijkheden op om ze meteen weer te verwerpen of van vraagtekens te voorzien. „De meest haalbare kaart is, dat we mensen, die al gehuwd zijn, tot priester wijden. Die kun nen dan als part-time priester be ginnen in het weekeind en later hun werkkring wat uitbreiden". Maar hoe dat allemaal moet met Rome en zo dat is hem niet hele maal duidelijk. Volgend jaar augustus hoopt de bisschop zün ambt aan een ander te kunnen overdragen. „Het is geen vlucht", zegt hij met nadruk. „Ik heb het van het begin af aan zo gewild. Toen ik bisschop werd, ontmoette ik heel wat oude pastoors tegen wie al meermalen gezegd was dat ze moesten gaan rusten. Ik rust- toch al, was hun antwoord. Maar dat sloeg natuurlijk nergens op. Ik heb vaak met succes geprobeerd hen tot bedanken te brengen. En nu wil ik zelf niet ach terblijven. Een bisdom als dit kan alleen maar gediend zijn met be trekkelijk jonge mensen". Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Een man als Alfrink bijvoorbeeld, die moet in deze omstandigheden niet heengaan. Maar Jansen kan gemist worden, daar is hij helemaal van overtuigd. „Tijdens het con cilie heb ik mii vaak geërgerd aan al die oude kardinalen, wrakken soms, die amper meer uit de voeten konden. Ik zei bij mezelf: moet het daar nou van afhangen? En dat is de reden, waarom ik met mijn 65e ga. Ook al ben ik bang, dat som mieren het anders zullen uitleggen". HÜ hoopt op een goede opvolger. ..Iemand die televisie-minded is of liever televisiegeniek. Een tweede mgr. Bekkers. Maar die vind je niet een. twee, drie". In het huidige enis- copaat is zo iemand niet te vinden. Alfrink heeft het ook niet. Die wint het door de kracht van zijn argu menten en doer zijn snnerjenre in telligentie. ..Eerst krijgt je Al frink". zegt Jansen, „dan een hele tijd niets. En daaronder krijg je, nou ia, een van ons, ik weet niet wie ik zou moeten noemen". Als hij afscheid heeft genomen gaat Jansen lekker niets doen, eens kijken hoe lang hij het uithoudt. Ergens midden in Amsterdam, want h;j is een Amsterdammer en wil dat weten, hij gaat zich bezig hou den met alles waarvoor hij tot nog toe geen tijd heeft gehad. Klokken repareren. Kunstboeken lezen, met zijn treinen spelen. Wat dat laatste betekent wordt me pas duidelijk, als hij me mee neemt naar het heiligdom waar het grote-mensen-speelgoed staat opgesteld. Een emplacement van ettelijke vierkante meters met bruggen, spoorwegovergangen, wissels en stopplaatsen, drie treinstellen, waar van een in het kopstation, twee ergens verloren op de rails. Bis schop Jansen begint te stralen als hij het ziet en zet zich meteen ach ter de bediennigstafel. Een druk op de knop, een draai aan de weer stand en daar gaan ze al, over de bruggen,, onder de tunnels, schuin doo'r de bocht. Er vliegt er een uit de rails. „Dat zal je altijd hebben", zegt de bisschop spijtig. „Net al3 je het wilt laten zien". Hii vindt het kennelijk prachtig. „Niet dat rijden", zegt hii, „ik rij betrekkelijk weinig. Maar het repa reren als er iets kapot is, en het bouwen van een nieuw onderdeel. Het doet ie al je zorgen vergeten". Wanneer premier De Jong hem straks komt bezoeken, hoopt hii sa men het hem een fijne middag te hebben. Die heeft ook zo'n em placement. En die schijnt heel wat van treinen te weten. Dan is er nog een verzameling kunstboeken, hele kasten vol. Bij voorkeur over de Vlaamse mees ters maar de moderne als Cha gall en Picasso zijn toch ook ver tegenwoordigd. Alleen de modern ste ontbreken. „Die begrijp ik niet", zegt de bisschop, „al die kinetische dingen die zeggen me niets". Kortom, Jansen is een man zon der enige pretentie. Die weet wat h;j kan en wat hii niet kan, die daar rond voor uitkomt zonder eni ge gêne. „Het klinkt misschien wat triviaal, wat ik allemaal zeg", op pert hij een tikje onzeker, „zo ben ik nu eenmaal. Maar zet het een beetje voorzichtig in de krant". Hij is kennelijk bang, dat de le zers hem niet erg „bisschoppelijk" zullen vinden. Maar ons inziens hoeft hij daar helemaal niet bang voor te zijn. Vandaar dat we hem toch maar getekend hebben, zoals wij hem bij het gesprek hebben ge zien. Een ware Israëliet. In wie geen bedrog is gevonden. DR. ALFRED VAN DE WEIJER (Van onze parlementaire redaktie) DEN HAAG „Ik heb niet het gevoel dat de rijksgelden met handen de deur worden uit gegooid. Nee, het geld wordt niet te royaal uitgegeven. Er vindt trouwens bij het rijk een ge vecht om het geld plaats. De ministeries hebben lange waslijsten met wensen, waar men nau welijks aan toe komt. Dat gevecht om het geld stimuleert een voorzichtig beheer. Steeds weer moet worden gekozen uit een veelheid van belangrijke zaken". Dat zegt de voorzitter van de algemene rekenkamer, drs. H. Peschar, in een toelichting op het verslag van de rekenkamer over 1968, dat aan de Tweede Kamer is uitgebracht. Drs. Peschar is bijna zestien jaar lid van de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid geweest. Hij was een van de financiële des kundigen van de fracties, ploos ieder jaar de rijksbegroting grondig uit en kwam als man van de oppositie zo nodig met een tegenbegro- ting. Per 1 februari van vorig jaar werd hij benoemd tot voorzitter van de Algemene Rekenkamer. De belangrijkste taak van dit met 200 man werkende rijksinstituut is: de controle op rechtmatigheid en doelmatigheid van de wijze waarop met rijks- gelden wordt omgesprongen. Voor die controle beschikt de Algemene Reken kamer over een eigen bureau op de verschillende ministeries. De rekenkamer is bevoegd bij de rijksdiensten de boeken, rekeningen, bewijsstukken en andere bescheiden te onderzoeken. De ogen van de des kundige accountants tasten kolom men cijfertjes af om te zien of de belastinggelden goed worden besteed. De ervaringen worden neergelegd in het jaarverslag. De Tweede Ka mer bestudeert ieder jaar dit ver slag, zal zo nodig aanbevelingen van de Rekenkamer onderschrijven en eventueel een minister op zijn vin gers tikken. De Rekenkamer kan wel kritiek leveren op de besteding van rijksgelden, als met die kritiek geen rekening wordt gehouden moet de volksvertegenwoordiging in het ge weer komen. De controle van de Rekenkamer levert besparingen op. In ieder geval zo veel dat de kosten van de Reken kamer, totaal vijf miljoen per jaar, er meer dan dik uitkomen. „Ik heb geprobeerd te becijferen hoeveel door onze controle wordt be zuinigd," zegt drs. Peschar, „De pre ventieve werking van de Rekenka mer is natuurlijk niet in guldens uit te drukken." Drs. Peschar schat dat dank zij de controle in het verslag jaar '68 aan besparingen en extra in komsten 90 miljoen gulden is ver kregen. Maar als we het zo minimaal mogelijk stellen, gaat het nog altijd om besparingen van rond 20 mil joen," aldus drs. Peschar. De activiteiten van de Rekenkamer levert het rijk niet altijd geld op. Soms kost de, controle-.geld, „In zo'n. geval fungeren tive als ombudsman. Neem het geval van de chauffeur van een ministerie. De man moest veel overwerk verrichten. Hij werd ziek, in welke tijd hij recht had op volledige bezoldiging. Bij de controle is gebleken dat de man zesduizend gulden te weinig is uitbetaald. In middels is het te weinig betaalde ook aan hem uitgekeerd," zegt drs. Peschar. Enkele gevallen uit het verslag van de Rekenkamer: KOFFIE In kantines van de tech nische Hogeschool Delft bleek het aantal koppen koffie en thee per serveerster soms belangrijk beneden het gemiddelde te liggen, waardoor de serveerkosten per kop relatief hoog lagen, van 15 cent tot 37 cent, bij een verkoopprijs van 10 cent per kop koffie en 5 cent per kop thee. Een nieuwe chef van de kantine moest voor een betere efficiëncy zorgen. De Rekenkamer had intussen voorgesteld de prijs voor een kop koffie of thee een paar cent te ver hogen. Dat brengt per jaar vijftig duizend gulden meer op. BILJARTLAKENDe militaire Cantinedienst (Cadi) jaarlijks te- ADVERTENTIE rente op een AMRO- renteboekje of spaarrekening. rente op een AMRÖ-spaarrekentng met een opzegtermijn 'van 3 maanden. rente op een AMRO- spaarrekening meteen opzegtermijn van 6 maanden. rente op een AMRO- spaarrekening meteen opzegtermijn van 12 maanden. rente op een AMRO-spaanekenfog met een vaste termijn van 24 maanden. JOb kort ongeveer 100.000 gulden is overgegaan tot het aanschaffen van goedkoper biljartlaken, dat kwalita tief aan de eisen voldoet. Jaarlijkse besparing: 10.800 gulden. Doordat de Cadi voortaan de koffie via de dienst kwartiermeester-generaal betrekt, wordt een besparing per jaar van 12.500 gulden verkregen. UITZENDBUREAU'»De Alge mene Rekenkamer meent dat de overheid alleen uitzendbureaus moet inschakelen in de gevallen waarin vacatures daartoe nopen, dan wel wanneer onvoorziene werkzaamhe den van tijdelijke aard op korte ter mijn moeten worden verricht. Dit heeft de Rekenkamer onder de ogen van de minister van Landbouw en Visserij gebracht. AMBASSADE MONROVIA: Voor de bouw van ambtswoningen en een kanselarij voor de ambassade in Monrovia (Liberia) werd voor 21 jaar een stuk grond gehuurd. De huur van 140.000 gulden werd voor uit betaald. Later werd besloten van de bouw af te zien, omdat de ligging van de grond minder aantrekkelijk was geworden. De Rekenkamer zegt in een paar kritische opmerkingen te .betreuren' dat die 140.000 gulden weggegooid geld zijn. BOEKENVoor twee naar Neder land terugkerende zoons van een am' bassadeur werd ruim 1600 gulden betaald, omdat 90 kg studieboeken per vliegtuig waren vervoerd. Ais de boeken per boot waren verstuurd, zou dat 300 gulden hebben gekost. De Rekenkamer heeft minister Luns erop gewezen, dat de boeken best per boot verstuurd hadden kunnen worden. Desnoods hadden de aller noodzakelijkste boeken per vliegtuig meegenomen kunnen worden. KANSELARIJRECHTENOp aan dringen van de Rekenkamer heeft de minister van Buitenlandse Zaken vorig jaar de kanselarijrechten aan gepast, die sinds 1948 niet meer wa ren verhoogd. Geschat wordt dat die rechten hierdoor jaarlijks 300.000 gulden meer opbrengen. EXAMENGELDEN De Rekenka mer heeft er bij de minister van On derwijs en wetenschappen op aange drongen de examengelden voor de N-akten (nijverheidsonderwijs) te verhogen, omdat die sinds 1957 niet meer waren aangepast. De minister had echter in een commissie van de Tweede Kamer vorig jaar toegezegd dat hij niet met voorstellen tot ta riefsverhoging ,in de komende tijd' zou komen. De Rekenkamer berekent dat herziening van verscheidene examengelden het rijk een voordeel van 800.000 gulden per jaar oplevert. SCHELPEN ZUIGEN Een onder zoek bij de inspectie van de domei nen in Goes wees uit dat het tarief voor het schelpen zuigen in de staats- wateren zes cent per kubieke meter bedroeg en in vijf jaar niet was ver hoogd. De minister van financiën heeft de vergoeding vorig jaar ok tober tien cent gebracht, waardoor de inkomsten van het rijk met 9400 gulden per jaar stijgen. HUURDe Rekenkamer heeft een „met steeds voldoende contact" ge signaleerd tussen enerzijds de Rijks gebouwendienst en anderzijds de PTT. Voor een huis „ergens" in Ne. derland betaalde R.G.D. een huur van rond f2500, en de PTT-dienst betaalde voor hetzelfde huis een huur van f4000 per jaar. Twee ambtena- ren die „hun privé-belangen en de belangen van anderen, die zij meen den te moeten behartigen, niet wis ten te scheiden van de zaken, welke zij ambtelijk moesten behandelen," zijn inmiddels overgeplaatst en ge straft. PROEFSCHRIFTEN „Niet te ver waarlozen" besparingen zitten, naar de mening van de Rekenkamer, in de presentatie van proefschriften. Het rijk betaalde alleen al wegens tege moetkoming in de drukkosten, het vorige jaar ruim f300.000 ten behoe ve van 232 promovendi. De kamer hoopt, dat de tendens tot vereenvou diging van de presentatie van proef schriften zich zal voortzetten. GROVE STOF Bij het depot al gemeen technisch en intendance ma terieel van de koninklijke luchtmacht DRS. H. PESCHAR werd een belangrijke hoeveelheid kledingstukken van grove stof over tollig, kort na een wijziging van de persoonlijke standaarduitrusting: het dienstplichtig personeel kreeg uni formen van gladde stof. De grove stof moest via de dienst der Domei nen warden afgevoerd: 26.633 nieuwe overjassen, 23.494 jacks en 22.600 nieuwe broeken, met een gezamen lijke magazijnprijs van ruim f2,4 miljoen. VOETGANGERS De Rekenkamer plaatst ook vraagtekens bij de subsi dieverlening aan de Nederl. Vereni ging tot Bescherming van Voetgan gers (NVBV). In het verslag wordt er op gewezen, dat de NVBV „in geen enkel opzicht erin is geslaagd de miljoenen Nederlandse voetgan gers te overtuigen van het belang van haar bestaan en haar arbeid". Voor 1968 werd voor de vereniging een subsidiebedrag van f 100.000 uit getrokken en voor dit jaar werd een bedrag van f 150.000 op de begroting geplaatst DJAKARTA (Reuter) Opstan dige Papoea's zijn tegen het Indo nesische bestuur in verzet gekomen en hebben vijf vliegvelden versperd. Dit heeft het hoofd voor West-Irian- zaken van het Indonesische ministe rie van buitenlandse zaken, dr. Soedjarwo Tjondronegoro, gisteren in Djakarta verklaard. Hij zei dat vijfhonderd parachutis ten boven het gebied zijn neergela ten om een eind aan het verzet te maken, dat twee weken geleden be gon. Een aantal leden van de plaat selijke politie heeft zich bij de op standelingen aangesloten. Soedjarwo legde zijn verklaring af na een anderhalf durende spoedbij- eenkomst op het ministerie van bui tenlandse zaken met de hoofden van de bureau's voor West-Irian en de Verenigde Naties. De bijeenkomst volgde kort nadat de Australische radio melding had gemaakt van een Indonesische mili taire operatie in het centrale berg land van West-Irian om een opstand onder circa dertigduizend bewoners van het gebied te onderdrukken. Volgens radio Djakarta had een In donesische bommenwerper raketten afgevuurd bij een aanval op de stad Enarotali, nadat het vliegtuig van de legerbevelhebber van West-Irian, brigade-generaal Edhie vorige week woensdag was beschoten, toen het boven het vliegveld van Enarotali vloog. NORWICH (Reuter) Een predi kant in de Engelse stad Norwich heeft een atheïst aangesteld als kos ter van zijn kerk. „De ideale man voor die baan", noemde dominee Roy Flindall van de 15e eeuwse St.-Geor- gekerk zijn keus, Michael Harvard. De nieuwe koster een 30-jarige luchtmachtkorporaal zei: „Ik heb van tevoren duidelijk gesteld dat ik een ongelovige ben. Maar dat wil niet zeggen dat ik de mensen niet wil helpen. In een wereld van atoom bommen kan ik niet in God geloven." PARIJS (AP) De Franse Trots kisten hebben hun eig enkandidaat aangewezen voor de presidentsver kiezingen. Hun kandidaat is Alain Krivine. De groep heet officieel „Door de communisten, trotskisten, geleide franse afdeling van de Vierde Inter nationale".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 7