Economische
wetten
doorkruisen
apartheid
Slotconclusie I BLANK EN ZWART
HEBBEN ELKAAR NODIG
BELGIË IN GEWEER
TEGEN VERWACHTE
B.T. W.-PS Y CHOSE
ZUID-AFRIKA
Voor het te
laat is
Prijsbewust
Goede raad
tussen kraal
en
wolkenkrabber
WIJ HEBBEN SPECIALE OPDRACHT IN AFRIKA
Groene telefoons en test-winkels
ARMSTRONG EERSTE
OP DE MAAN
MIJNS INZIENS
Johan Winkler
(7)
Snelle
bevolkingsgroei
600 procent gestegen
Aanslagvoet
Voorlichting
door
Deregering gaat bezuinigen, lees ik
Neen, niet op Luns' nuttige rei'
zen en ook niet op onze nuttiger Cen
turion-tanks. Wel op de aanschaf vat
kantoormeubilair. De kantoormeubel
len op de ministeries en zo moeten
acht miljoen minder kosten.
Rond Johannesburg, het economisch hart van
Zuid-Afrika, liggen reusachtige Bantoe-dorpen. So-
weto, het grootste, telt 600 a 800.000 inwoners. Nie
mand kent het juiste aantal. Deze reservoirs van
goedkope arbeidskrachten kosten Zuid-Afrika vele
miljoenen: in feite loonkostensubsidies aan de in
dustrie.
De economische ontwikkeling
van Zuid-Afrika gaat lijnrecht
in tegen de doelstellingen van
ie apartheidspolitiek. Terwijl de
legering probeert de Bantoes
iitde zgn. blanke gebieden over
le Vengen naar Bantoe-thuis
landen, doet het bedrijfsleven
alle mogelijke moeite om meer
zwarte goedkope) arbeids
machten aan te trekken. Zozeer
is de (—uitbundig bloeiende
economie afhankelijk van de
Bantoe-arbeider, dat blank
Zuid-Afrika, zoals premier Vos-
ter nu onlangs ook openlijk
heeft erkend, voor onbepaalde
'Ijd zal moeten rekenen op de
aanwezigheid van vele miljoe
nen Bantoes. Nu leeft al meer
dan de helft van de rond 13 mil
joen Bantoes in blanke-gebie-
den.
Die Bantoe-arbeider is een be-
Stenswaardig man. Hij wordt ge-
1 °ï"dat de blanke hem nodig
eett. Maar rechten heeft hij niet.
"ww moet hij meestal ach-
laten in het thuisland. Een gezin,
IwK over de vereiste papieren
schikt wordt onverbiddellijk uit
fflraar gehaald. Die Bantoe durft
e Protesteren want dan wordt
hij weggestuurd. En hij weet dat er
tallozen klaar staan om zijn plaats
in te nemen. Zelfs de Nederduits ge
reformeerde kerk, die toch in feite
achter de apartheidspolitiek staat,
heeft geprotesteerd tegen de ar
beidswetgeving op dit punt. Ze
spïak van een „kankergezwel" in
de Afrikaanse samenleving.
Het enige middel om de vloed
van hongerige Bantoes naar de
blanke gebieden binnen de per
ken te houden is een versnelde ont
wikkeling van de Bantoethuislan
den. Hieraan worden grote bedra
gen besteed. Hieraan wordt met
veel energie gewerkt. Toch gaat de
ontwikkeling van die thuislanden
veel te langzaam, vertelde me prof.
Rhoodie, hoogleraar (sociologie)
aan de universiteit van Pretoria
een broer van dr. Rhoodie, ambas
saderaad voor voorlichting in Den
Haag. Berekend is dat er ieder jaar
20.000 nieuwe arbeidsplaatsen in de
Bantoestam gecreëerd moeten wor
den. Maar tussen 1960 en 1965 zijn
er maar 965 nieuwe arbeidsplaatsen
bijgekomen. „Ik ben pessimistisch",
verklaarde prof. Rhoodie. Ons
grootste probleem is de snelle be
volkingstoename bij de Bantoestam-
men. Wij kunnen de blanke hege
monie alleen handhaven als er aan
het eind van de eeuw ongeveer
evenveel blanken zijn als Bantoes.
Maar daar is geen kijk op. De prog
noses wijzen uit: 6 miljoen blanken
op 30 miljoen Bantoes." (Volgens
eep,. zojuist ontvangen nieuwe prog
nose moet op 40 miljoen Bantoès ge
rekend worden).
De oppositie heeft berekend dat
de apartheidspolitiek Zuid-Afrika 4
miljard gulden per jaar gaat kosten.
Er zal nog meer geld bij moeten.
Niet alleen voor de versnelde ont
wikkeling van de Bantoethuislan
den maar ook voor de defensie.
Door de apartheidspolitiek is
Zuid-Afrika op zeer gespannen voet
komen staan met de „zwarte" sta
ten in Afrika. De Portugese kolo
niën en Rhodesië fungeren nu nog
als bufferzones maar hoe lang zal
dat duren? Peking en Moskou zijn
erg actief in Afrika. In het aangren
zende Zambia werken b.v. duizend
Chinezen aan de aanleg van een
spoorlijn.
Zuid-Afrika is doodsbenauwd
voor die communistische agitatie.
Er wordt rekening gehouden met
de mogelijkheid, dat vanuit landen
als Zambia een guerrilla-oorlog in
Vietnam-stül tegen Zuid-Afrika
gevoerd zal worden. De regering
Vorster probeert dat gevaar te ke
ren door met royale hand ontwik
kelingshulp te geven aan naburige
„zwarte" staten. Die ontwikkelings
hulp is sinds enkele jaren de hoek
steen van het buitenlands beleid Als
we er de komende 5 jaar niet in sla
gen tot een goede verstandhouding
te komen met onze „zwarte" buurt-
staten. dan mislukt onze apartheids
politiek, zei minister Mulder (voor
lichting) mij.
Voor geld is veel te koop. Ook
de vriendschap van mensen van wie
de stamverwanten in Zuid-Afrika
als tweederangs burgers worden
.behandeld? Minister Mulder ziet
hier geen problemen. „Wij hebben
van God een speciale opdracht ge
kregen in Afrika. God zal ons hel
pen, die opdracht te vervullen".
Die „opdracht" heeft vooil de
Zuid-Afrikanen een nieuwe dimen
sie gekregen door het communisme.
Ze zien zich niet alleen als de ver-
breiders van de christelijke bescha
ving in Afrika maar ook als de ver
dedigers van de westerse vrijheid
tegen het opdringend wereld-com-
munisme. Nu de Russen in de Mid
dellandse Zee opereren, het Suez-
kanaal gesloten is en de Engelsen
zich uit de Indische Oceaan heb
ben teruggetrokken is Zuid-Afrika
een strategisch bolwerk van de eer
ste orde geworden, aldus de sous
chef van de generale staf, generaal-
majoor Robbertze, Zuid-Afrika is
een essentieel onderdeel van de ver
dediging van de westerse wereld.
En ook op dit punt moet weer
een hoge prijs voor de apartheids
politiek worden behaald: in tien
jaar is het Zuid-Afrikaanse defen
siebudget met bijna 600 procent ge
stegen tot 1265 miljoen gulden
(1968).
nooTl", John Vorster heeft
ferine da? hgetbaard om zii" ver"
4ttten j nog heel lanS kan
°Pgedèelrt°r^at Zui(i"Atrika zou zijn
X I? zuiver t'ianke en
duizend i?a gebieden. Hoeveel
ten' inf?a' moe'en we oog wach-
»W»'siUe Waeterie T Ud van de
«™ade dr v stomme vraag,
als uw Vorster „Even stom
oppositie s')e'eid", rieP de
ai«L°P?eli"g van
tenÏJïS*? se»*'
Zuid-Afrika in
ten e7hS.ge.bie.den voor zwar-
ling van ls de hoofddoelstel-
Door de apartheidspolitiek,
niet b££j"k«miog, dat dit doel
ka» worden afzienbare tijd bereikt
facto Cr® heeft dr. Vorster ipse
kricid tot ^L?,0,31 zijn apartheids-
e tijd imm s gedoemd is.
Afrika. Z rrkt tegen Zuid"
seea «ad mèt 1? d®i- regering "*I
0ver enkelf i miljoen Bantoes,
miljoen Bant??Cen"ia zuUen er 30
De ana?ti, -j Zl|n' En wat dan?
[aa,d omTaïC'd?POhUti®k heeft ge"
B?aat tegen a ?!e'd regelrecht
mische ontwil?? "atuurliike econo-
De tegerln?6? van zoid-Afri-
g kan zoveel Bantoe
thuislanden creëren als zij wil, de
economie van Zuid-Afrika kan niet
zonder Bantoe-arbeiders. Blank en
zwart zijn op elkaar aangewezen.
De groep in Zuid-Afrika, die de
apartheid ronduit afwijst is nog
klein. Maar het aantal mensen,
dat is gaan twijfelen aan de toe
laatbaarheid en haalbaarheid van
dit beleid neemt met de dag toe.
Daarom zijn binnen de Nationale
Partij al ernstige spanningen ont
staan. Zal die groeiende oppositie
resulteren in een koerswijziging?
Blank en zwart zijn nu nog door een
kloof vol vooroordelen van elkaar
gescheiden. De Nationale Partij
kan zich daarom geen radicale
koerswijziging veroorloven. Zij zou
haar meerderheidspositie verlie-
De moeilijkheid is dat eigenlijk
niemand een aanvaardbaar alter
natief heeft voor dit apartseidsbe-
leid. De buitenwereld verlangt,
dat de Bantoes van te ene dag op
de andere dezelfde rechten krijgen
als de blanken. „One man, one vo
te". Dat is onzin. De Bantoe is, ge
zien zijn huidige ontwikkelingspeil
niet in staat dit hoog geïndustriali
seerde land naar behoren te bestu
ren. Nagenoeg alle Bantoeleiders
die ik heb gesproken, delen de me
ning „Als onze mensen ineens aan
de macht zouden komen, krijgen
we chaos in Zuid-Afrika".
Het integratieproces zou naar
mijn mening geleidelijk moeten
verlopen. Dit betekent de toeken
ning van actief en passief stem
recht op basis van een zekere ont
wikkelingsnorm. Heel wat Bantoes,
Aziaten en kleurlingen voldoen
thans reeds aan die norm. Er is
geen enkele rechtvaardiging te vin
den voor de behandeling van deze
mensen als onmondige, tweede
rangsburgers.
Het zou heel zegenrijk zijn voor
Zuid-Afrika als de protestantse
kerken zich wat kritischer tegen
over de apartheidspolitiek zouden
opstellen. Zij zouden een zeer be
langrijke bijdrage kunnen leveren
aan de zo hoog nodige mentali
teitsverandering, vooral bij de
minder ontwikkelden. Die mentali
teitswijziging zou ook bevorderd
kunnen worden door de invoering
van televisie. Grote bevolkings
groepen, die nu nog naast elkaar
leven, zowel bij de blanken als bij
de niet-blanken, zouden elkaar door
de t.v. beter Ieren kennen. En mis
schien kan ook de buitenwacht
een steentje bijdragen. Zuid-Afri
ka lijkt in toenemende mate be
reid naar anderen te luisteren. De
deuren en vensters zijn niet meer
zo stijf gesloten als voorheen. Naar
eerlijke kritiek wordt geluisterd.
Mijn slotconclusie: In Zuid-Afri
ka wordt gewerkt aan de verhef
fing van de Bantoe. De niet-blanke
heeft er beter onderwijs en een ho
ger inkomen dan in de „zwarte"
landen van Afrika. Maar hij is een
tweederangsburger. Hij staat bloot
aan vernedering en onrecht. Dit
kan niet, dit is onaanvaardbaar.
Zuid-Afrika zou er in welbegrepen
eigenbelang goed aan doen te gaan
zoeken naar nieuwe wegen. Mgr.
Hurley, aartsbisschop van Durban
heeft al in 1958 gewaarschuwd:
„Eens komt er een moment dat
een volk de grens bereikt van wat
het aan onrecht en vernedering
kan verdragen en tot uitbarsting
zal komen, daarbij op krachtige en
elementaire wijze uiting gevend aan
zijn wrok".
L. JLEIJENDEKKER
(Vain oinize Belgische comespondlenlt)
BRUSSEL Met een zieer grote meerderheid heeft de Belgische Kamer
van Volksvertegenwoordigers de BTW-wet goedgekeurd. Dat betekent aller
minst dat de Belgen vol ongeduld zitten te wachten op het in werking treden
van de BTW op 1 januari 1970. Het betekent alleen dat ae zijn overgeleverd
aan het beginsel van de eenmalige belasting - waaraan trouwens krachtens
akkoorden in EEG-verband niet te ontkomen viel. Over het toepassen van de
BTW en de weerslag ervan op het prijsverloop is men sceptisch en
pessimistisch gestemd.
Reeds nu, zeven maanden voor het
invoeren van de BTW, is er een psy
chose ontstaan die de prijzen in de
hoogte duwt. Vrijwel iedereen in
België behalve dan de regering
is ervan overtuigd dat de BTW een
algemene prijsverhoging in de hand
zal werken. Er wordt gewezen op de
BTW-ervaringen in Duitsland en in
Nederland, sflimme zakenlieden wek
ken de psychose in de hand: „Toe
jongens nog vlug kopen voor de
BTW-hausse".
De gevolgen blijven niet uit. De
snel toegenomen vraag in allerlei
sectoren werkt prijsstijgingen in de
hand, kredietinstellingen en finan
cieringsmaatschappijen beleven een
hoogconjunctuur. Het indexcijfer is
afgelopen maand met 1,5 punt opge
lopen. De gouverneurs van de na
tionale bank volgen die evolutie met
bezorgdheid en op de internationale
wisselmarkten wordt de Belgische
frank verhandeld beneden zijn offi
ciële waarde Inflatie zou deze zwakke
positie nog verder kunnen aantasten.
Bezorgdheid heerst er eveneens bij
de vakbonden die een krachtige po
litiek eisen ter bescherming van de
koopkracht van de frank. De gerust
stellende verklaringen van de socia
listische minister van economische
zaken lijken tot nu toe weinig effect
op te leveren. In een allesbehalve
ontspannen atmosfeer gaat België
dus het BTW-tijdperk tegemoet.
Het is momenteel nog te vroeg
voor theoretische berekeningen over
de weerslag van de BTW op het Bel
gische prjjzenpeil, omdat een basis
element ontbreekt: de aanslagvoet
die de Belgische regering zal toepas
sen. Deze beslissing werd uitgesteld
tot september. Niettemin heeft de re
gering zich al in haar kaarten laten
kijken en dat heeft een heftige reac
tie vain het Belgische bedrijfsleven
uitgelokt. De regering, zo werd offi
cieus bekend, wil starten met 6»
20 en 25 procent als aanslagtarieven,
naargelang de aard van de verhan
delde goederen en diensten. Het Ver
bond der Belgische Nijverheid en het
Vlaams Economisch Verbond noemen
zulke percentages overdreven. Ze be
weren dat de schatkist op die manier
een jaarlijks meerinkomen zal krij
gen van tenminste 20 miljard Bfr.
(1,4 miljard guliden).
De regering is het hier niet mee
eens en voegt er sussend aan toe dat
de aanslagvoeten vanzelfsprekend
zullen worden verlaagd als de voor
spellingen van de ondernemers be
waarheid zouden worden. Het be
drijfsleven neemt daarmee geen ge
noegen. Die hoge tarieven zo luidt
de redenering kunnen niet meer
ongedaan worden gemaakt, aange
zien zij verwerkt zijn in de prijzen
van goederen en diensten. Maar la
gere tarieven kunnen spoedig wor
den verhoogd, wanneer mocht blij
ken dat de schatkist in 1970 door de
BTW niet dezelfde opbrengst krijgt
als met de huidige omzetbelasting.
Een bevredigend antwoord heeft
de Belgische regiering hierop nog niet
gegeven. Dit betekent niet dat ze
met de armen over elkaar de gebeur
tenissen afwacht. Zij heeft een stren
ge prijscontrole aangekondigd. Maxi
mumprijzen zullen worden vastge
steld. Iedere fabrikant en elke han
delaar zal het ministerie van eco
nomische zaken tenminste drie we
ken van te voren moeten inlichten
over een voorgenomen prijsverho
ging. Houdt hij zich niet aan dit
voorschrift, dan worden zijn prijzen
gedurende een periode van zes
maanden geblokkeerd.
Ook de actieve voorlichting van in
dustriëlen, zakenlieden en consu
menten wordt voorbereid. De rege
ring heeft daarvoor een speciaail kre
diet uitgetrokken. Van half april af
worden tweehonderd voorlichtings
ambtenaren de boer op gezonden om
in grote e:i kleine centra principe,
inhoud en werking van de BTW toe
te lichten. Tegelijkertijd wordt ook
in dertien centra een „groene tele
foon" geïnstalleerd, die permanent
alle belangstellenden uitleg zaïl ver
schaffen over voorgelegde BTW-pro-
blemen. Aan die voorlichting valt
nog wel iets te doen, want uit een
recente enquête van het Belgische
Instituut voor Voorlichting en Docu
mentatie is gebleken, dat slechts de
heflft van de Belgische bevolking bo
ven de 16 jaar weet wat de BTW is,
en dat amper 28 pet. van de onder
vraagde personen bij benadering wist
waarover het gaat.
Daarnaast overweegt de Belgische
regering een experiment met test-
winkels. Besprekingen zijn daarover
aan de gang met warenhuizen en
beroepsverenigingen van kleinhande
laars. Zij zouden zich verplichten
hun prijzen onidcr het BTW-systeem
geheel toe te passen volgens de richt
lijnen van de regering en een beroep
te doen op de medewerking van ge
specialiseerde rijksambtenaren. In
dien dergelijke test-winkels in vol
doend aantal kunnen worden inge
richt, dan zullen zij misschien een
afkoelend effect hebben op de prij
zen van concurrerende detaillanten.
Mogelijk wordt hiermee de prijs
verhogende weerslag van de BTW
op de Belgische markt tot een draag
baar minimum beperkt.
HOUSTON (A.P.) De burger
astronaut Neil Armstrong (38), zal,
naar men bij de NASA hoopt, de
eerste mens zijn die een voet op de
maan zet. Armstrong is aangewezen
als commandant van de Apollo-11,
die op 16 juni naar de maan zal ver
trekken.
Armstrong en kolonel Edwin Al-
drin zullen, wanneer de Apollo in
zijn „taxibaan" om de maan draait,
samen in de LEM-capsule kruipen en
naar het oppervlak van de maan af
dalen. Intussen blijft de derde astro
naut, Michael Collins, in de Apollo
om het contact tussen de maanreizi
gers en de aarde te onderhouden.
Na de, hopelijk zachte landing op
de maan, zullen de twee ruimtevaar
ders onmiddellijk hun voertuig ge
reed maken voor terugkeer naar de
Apollo. Pas wanneer dit gebeurd is,
trekt Armstrong zijn ruimtepak aan
om via het ontsnappingsluik en een
klein laddertje het maanoppervlak te
betreden.
Als alles goed gaat zal hij precies
2 uur en 40 minuten op de maan blij
ven om er onder andere stenen te
rapen en „loopoefeningen" te doen.
Na enige tijd zal ook Edwin Al-
drin het maanvoertuig verlaten om
zich bij Neil Armstrong te voegen.
Samen zullen zij in totaal 23 kilo
maangesteente verzamelen. Een an
dere opdracht is om een instrument
op het maanoppervlak te plaatsen,
dat een jaar lang gegevens naar de
aarde zal zenden. De astronauten
mogen zich niet verder dan ongeveer
dertig meter van hun landingsvaar
tuig begeven.
(ADVERTENTIE)
Ven pathetische klacht in „Elsevier"
„Scheveningen is Scheveningen
niet meer. De karpetten zijn versle
ten. De frietvreterij en de beat heb
ben de boel verpest".
Ik kan met de klagers meevoelen.
Maar wat wil men? Schiller wist het
al: „De schone dagen van Aranjuez
zijn voorbij:" Ook die van Schevenin
gen zijn voorbijVan een Schevenin
gen zo rond de eeuwwisseling.
Toen de karpetten in het Kurhaus
nog niet versleten warenomdat ze
slechts door een elite werden betre
den, die als zodanig geen voetsporen
naliet.
Toen heren in rok en dames in
sleepjaponnen door buigende obers in
exclusieve eetzalen naar kristal-be
laden tafels werden geleid, waar hun
bepaald iets anders dan frieten wer
den opgediend.
De meneren van „Elsevier" hebben
gelijk: Scheveningen is Scheveningen
niet meer. Trouwens wat is wat nog,
als u begrijpt wat ik bedoel.
Alleen in dat kleine „Kurort", er
gens aan dat meer waarvan ik de
naam niet verklap, evenmin als de
naam van dat „Kurort" zelve, is alles
nog bij hetzelfde gebleven. Nog een
maand of wat en ik ga er toch maar
weer eens heen om er, zolang het nog
kan, wat negentiende-eeuwse lucht
in te ademen.
De Kur-kapel onder leiding van
Generaloberkurortmusikdirektor
Pieffke is er nog steeds niet verder
gekomen dan de ouverture „Frei-
schütz" en de dito .fNorma"; bij mooi
meer maar dat is het bijna altijd
spelen ze 's ochtends buiten, je zit
er op stijlechte ijzeren tuinstoelen
naar te luisteren en wie halverwege
het program weggaat loopt op zijn
tenen en zelfs de zwanen in de Kur-
park-vijver zwijgen als de „Peters
burger Schlittenfdhrt" weerklinkt.
's Middags op de Kurpromenade
neemt de stokoude Tsarengeneraal,
die er in een karretje Wordt rondge
reden men fluistert dat de Kur-
verein hem als attractie heimelijk
subsidieert met lieve siddergebaar-
tjes zijn strohoedje af, wanneer hij
door een bekende, en dat is dus door
iederéén, wordt begroet. Auto's wor
den in het Kurcentrum geweerd, er
knarsen alleen wat versleten gummi,
wielen van een ook versleten vigi
lante over het grind. Onverpest is het
leven hier en zonder ook maar iets
dat naar frietvreterij zweemt. Alleen
hoe lang nog?
In elk geval, nog ééns ga ik erheen.
Vóór het te laat is. Net als in Sche
veningen.
fj'/ij zijn bij ons thuis diep onder de
indruk van minister De Blocks
verwijtende vermaning, dat we niet
prijsbewust zouden zijn. Voortaan
worden we dat, daar kan de door die
Gerda Brautigam zo onheus behan
delde bewindsman op aan.
Persoonlijk ben ik er al een hele
dag op uit geweest om alle postkan
toren in de buurt langs te lopen: he
laas, nergens was er ook maar een
postzegel van 25 cent voor minder
dan een kwartje te krijgen.
Meer succes had mijn moedige echt
genote. Die heeft nu eindelijk eens
„néé" gezegd, toen ze in die ene en
enige dorpswinkel van ons voor een
kluwen touw dertig cent durfden
vragen.
Met de bus veertig cent) is ze toen
naar het volgende dorp getrokken en
zowaar, daar had ze met één cent
minder haar doel kunnen bereiken,
ware het niet dat haar door een toe
geschoten lotgenote prijsbewust werd
toegefluisterd, dat er verderop in de
stad heen en terug met de bus ben
je er voor maar één rijksdaalder -
een adres zou zijn, waar je voor zo'n
kluwen touw met een kwartje kon
volstaan.
En laat dat nu wdar zijn!
Maar de onkosten-nota die bus
reizen, mijn verontruste telefoontjes
overal heen toen ze zo lang wegbleef
die onkosten-nota gaat vandadj
nog naar de minister!
Zeer loffelijk! Maar mag ik een
goede raad geven? Koop voortaan al
leen bureaus zonder laden. Voortaan
alleen tafels zonder méér, alles recht
toe recht aan. Zonder ook maar één
mogelijkheid om onafgedane stukken
weg te stoppen. Elke dag alle zaked
afhandelen. Elke dag schoon schip
Ze zeggen, dat wijlen Mussolini in
dertijd zijn nieuwe luchtvaartminis
terie in Rome uitsluitend met zulki
bureaus zonderook maar één ladt
heeft uitgerust.
In één opzicht was de man di/
blijkbaar nog niet zó gek.
