regisseur jaap wolterbeek optimistisch
„RIJKSWEG 58" gaat in première
(tussen haakjes j
ïanfo
Zwartkijkers!
aangifte
formulier
Dan kijkt u
gerust!
Omscholing
iiz
V®
C0of
Justitie
^^nh"ldPr('n da<
Landleven
Rijp
Plannen
Stillere typen
Uren „gelegen"
eraars
Honderdvijftig
keer
„En ik dun?"
Reddingspoging
voor „Man van
la Mancha"
NEDERLAND I:
BELGIë (Frans):
NEDERLAND II:
BELGIë (Nederlands):
DUITSLAND I:
DUITSLAND II:
Luister naar
DE STEM VAN DINSDAG 15 APRIL 1969
13
(Van een onzer verslaggeefsters)
BREDA „Rijksweg 58" is gereed, door interne moeilijkheden wat
later dan aanvankelijk was gepland. Maar nu is binnen enkele we-
.,e[) toch de officiële première te verwachten van deze in opdracht
fan het ministerie van C.R.M. door Jaap Wolterbeek gemaakte film.
Rijksweg 58 vertelt fragmentarisch het verhaaltje van het burgermannetje,
H t uit het voetbalstadion wordt weggeroepen omdat zijn vrouw bevallen
l en die «P WCS naar het ziekenhuis op rijksweg 58 in zijn auto verongelukt,
ne bedoeling is om hierin de tragiek van alle ongelukken te projecteren. De
iJ. hiiHirai*monnatia n;nr/H imeim 1 /I dnm< T ann Inneratiinnxil niin
rol van
het burgermannetje wordt vervuld door Leen Jongewaard, zijn
speelt Saskia Veth.
Regisseur Jaap Wolterbeek, die
maandenlang zijn tijd verdeeld heeft
Len Utrecht, waar hij werkt als ca
meraman bij de rijksuniversiteit en
j?reda waar het grootste gedeelte van
J. produktie van zijn film werd af-
rawikkeld, kijkt vrij optimistisch de
toekomst tegemoet.
Als Rijksweg 58" goed ontvangen
p'rdt door C.R.M.", vertelt hij, „kun
j een jaar de beschikking krijgen
[ia die film. Je kunt hem aan de
teevee verkopen, of geschikt maken
voor de bioscopen." Voor dat laatste
voelt hij niet veel. In een bioscoop
moet je 35 mm films draaien en daar
moet je het hoogste uithalen. Zet je
Ifinm om in 35 mm dan ga je altijd
verliezen aan kwaliteit.
Zjn belangstelling gaat meer uit
naar de kleinere zaaltjes en vestzak-
theaters met een 16 mm projector.
Een gunstige mening van C.R.M.
jeeft ook kans op meer subsidie.
Jaap: „Dat gaat verder altijd door. Je
aioet alleen niet falen. En je moet je
cieel goed kunnen verantwoor
den."
Het liefst wil hij het nu, zoals Terp-
dra en Dietvorst, proberen op 35 mm.
Plannen zijn er al. „Natuurlijk. Dat
as in een avondje beslist". Ze zijn
ibaseerd op recente kranteberichten
over de Franse boer, die zich met
twee kinderen, die na de schei-
aan de moeder zijn toegewezen,
opsluit en na dagenlange belegering
door de politie zijn kinderen en zich-
doodt. Als het kan wil Jaap de
opnamen in Frankrijk maken mèt
ten grote Franse ster.
Jaap: „Het lijkt me een enorm mooi
jgeven, omdat je dat verhaal hele
maal in flarden kunt vertellen. Flar
den overspel, flarden kinderen met
speelgoedrevolvertjes en dan opeens
die vader met het pistool voor die
kinderen. Het spel wordt opeens rea
liteit". Ook in „Rijksweg 58" wordt
het verhaal in flarden verteld.
Jemand maakte daar laatste de op
merking over: Het lijkt net een frag
ment uit een grote film. Je hebt geen
rustperiode.
nieuwe film moet nog frag-
■itaischer worden, nog extremer.
Ik telt nu nog een beetje concessies
Jtiui, Artistieke concessies uit
3'fSdat het niet begrepen wordt en
■lil de produktie niet wilde vlot-
fa,
ft hebben er wel naar gestreefd
om alles zo snel mogelijk af te wer-
r het is moeilijk om een film
1 gaaf te mahen. Onwililekeu-
''8 gs je toch aan de draaitafel din-
dan zie je dat het een
wordt en loop je maar
W hard naar het scenario."
Z(in ideeën zijn sinds hij ander-
d jaar geleden de Bredase kunst-
ademie Sint Joost verliet, enigszins
Sewyzigd.
"°P academie had je nog het
te van: werken met amateurs is zo
hsch weet wel, dat Italiaans
jMealisme) en het is goedkoper,
t is niet goedkoper. Tegen een
rcteur hoef je maar een keer
s te zeggen en het gaat goed, met
amateur moet je het honderd
doen. Daarom heeft ook de
taj1aanse filmindustrie het nog
m gewonnen en gaan zelfs regis-
fowisi BoIanski zich steeds com-
j Hr opstellen. Daarom komt ook
ad" groundfilm "d®4 van de
De praktijk heeft hem ook zakelij
ker gemaakt. Filmen is tenslotte ook
business. „Je wordt iets wijzer mis
schien. Pas van school zie je het alle
maal heel romantisch. Dat romanti
sche gevoel heb ik nu trouwens wel
weer, omdat ik aan iets nieuws ga
beginnen. Maar je moet ook denken
aan geld. En je moet bepaalde con
cessies doen om de zaak op te laten
brengen. We moeten meer interna
tionaal, Europees gaan denken. Als
ik dat Franse thema aanpak is er een
kans, dat de film straks in Frankrijk
kan draaien en dan komt hij zeker
in Nederland in roulatie. Maar an
dersom is het niet zo zeker, tenminste
ik zie geen commerciële mogelijk
heid. En je moet met grote, interna
tionale sterren werken. Een Belmon-
do verkoop je in Londen, Parijs, maar
een Nederlandse ster verkoop je ner
gens. Als Nederlands filmer moet je
Europees gaan denken."
Hij is ervan overtuigd, dat er een
nieuw type regisseur ontstaat: „Vroe
ger had je die grote schreeuwers. Nu
heb je wat stillere typen, wat labie-
ler. Ze hebben meer richtlijnen no
dig. Ik ben zelf ook helemaal afge
stapt van het vrije filmen. Op de set
situaties bedenken, dat kan niet. Mijn
volgende film wordt nog strakker. In
„Rijksweg 58" hebben we zoveel mo
gelijk geprobeerd het scenario te be
naderen.
Je krijgt op het laatst wel enorm
veel afknappers. Dat je het niet meer
ziet. Dan is het huilen achter die snij
tafel. Ja, snijden doe ik altijd zelf.
Regie en montage doen, dat is voor
mij een film maken. Hij begint uit
voerig te vertellen over de produktie,
die aanvankelijk werd geleid door
John v.d. Kerkhof, maar wiens taak
ongeveer halverwege werd overge
nomen door de Bredase fotograaf
Dutchie den Hollander.
Niet alles verliep overigens van een
leien dakje. Een groot deel van de
opnamen had plaats nabij Rilland
Bath op een opgespoten terrein. Jaap:
„De auto moest daar verongelukken.
Dus Dutchie heeft die met een rot
gang de weg afgereden. Maar hij
kwam er met een zere poot uit. We
hadden wel prachtige sporen in het
zand, maar iedereen hegon er rond te
lopen, zodat ik met een veger steeds
het zand glad moest vegen.
Leen Jongewaard (over wie hij
verder vol lof is. Leen Jongewaard
heeft tien dagen aan opnamen mee
gewerkt) hoefde niets te doen, niets
te acteren, alleen maar gewond zijn.
Hij baalde er goed van. Kreeg steeds
Regisseur Jaap Wolterbeek en cameraman Jan Gruyaart in het Feijenoordstadion.
zand in zijn ogen, kon niets doen.
Hij heeft uren zo gelegen. Echt gele
den ook. En de grimeur Chris de
Bruyn moest iedere keer bijsehmin-
ken, bloed bijmaken enzo. Ik had
geen enkele acteur zover gekregen
als Leen.
De opnamen in het Feijenoordsta
dion hebben erg veel materiaal ge
kost, voordat we die ruige toestanden
kregen. We hebben daar zeker een
op twintig geschoten. Het geluid? Er
zit erg veel geluid in van NAC. En
Han Bennink natuurlijk, een van de
beste drummers, tot ver buiten de
grenzen bekend. Geweldig. In ander
half uur stond het geluid op de band".
Breda wordt de laatste tijd steeds
meer een pleisterplaats voor jonge
filmers en fotografen. Jaap: „Je krijgt
een heel filmtoestand je hier, al is het
klein. Het is veel beter dam in an
dere steden zoals Rotterdam. En Ruud
Bakx gaat zich met De Trapkes steeds
meer inspannen. Dat helpt ook mee."
Dat filmtoestandje in Breda zal
Jaap er echter niet van weerhouden
om toch zijn toevlueht te zoeken in
de provincie, waar hij geboren
Zeeland. Samen met Dutchie, met wie
hij verschillende grote plannen heeft
voor fototentoonstellingen en nieuwe
films (als C.R.M. tenminste vriende
lijk is), wil hij zich in de buurt van
Middelburg vestigen, om daar in alle
rust, die ze in Breda nauwelijks kun
nen vinden, verder te werken aan de
realisering van die plannen.
JOSé TOIRKENS
1?' te als jongere hier in
swJ m alle kansen krijgt om te
Maar er zitten een stelletje
MamJï ,eraars tnssen, dat vind
tessiaÏÏ moet nu eenmaal con-
wilZ®1 aan de Raad van Kunst
i»!?. ?ro.ot fflnaor worden. Als
teriasl" miVe^immers °°k aan ie ma-
o0rtiEeJ?adva,n Kunst. de
ook'™T^lenst etcetera, dat
beginnen"1'11 Daar moe,t
AMSTERDAM (ANP) Vandaag
zal in het Grand Theatre „Gooiland"
in Hilversum de 150e voorstelling
worden gegeven van het Nederlandse
In de heren tweede klasse staa
blijspel „En ik dan?" van Annie M.
G. Schmidt met in de rolbezetting
Mary Dresselhuys, Joan Remmelts,
Jaap Wieringa, Etha Coster en Els
Bouwman.
Zowel de series voorstellingen in
Amsterdam (30 uitverkochte voor
stellingen), Nijmegen, Haarlem, Til
burg, Breda, Utrecht, Eindhoven en
Den Haag als de toernee met de ove
rige steden van ons land zijn buiten
gewoon succesvol geweest, waardoor
de aanvankelijk voorziene speelpe
riode nog met twee en een halve
maand kon worden verlengd.
Op 15 juni zal de definitief laatste
voorstelling van dit blijspel worden
gegeven. Deze voorstelling zal dan de
197e zijn.
(ADVERTENTIE)
ENSCHEDE (ANP) Het opera
gezelschap Forum te Enschede heeft
besloten de tournee van „De man
van La Mancha" onder zijn hoede te
nemen, wanneer daartoe voldoende
mogelijkheden zijn. De directie van
Forum heeft zich voor dit doel ge
wend tot minister Klompé, die posi
tief op de plannen heeft gereageerd
en om meer zakelijke gegevens heeft
gevraagd. Als er voldoende mogelijk
heden zijn zal het Forum-bestuur
vrijdag beslissen over een definitief
aanbod. Forum heeft de bedoeling
deze musical in de oorspronkelijke
opzet voor het Nederlandse publiek
te redden. Het is echter niet zeker,
dat de volledige tournee zal doorgaan.
Kijkgeld betalen
moeten we allemaal
Dat staat in de wet
Wees verstandig
en vraag een
aan. Dat doet u zo:
Schrijf uw naam
en adres achter op
een lege envelop en
stuur die - zonder
postzegel - aan
JAN RETEL, die enkele jaren niet
heeft gespeeld, zal in het komend sei
zoen deel uitmaken van de Neder
landse Comedie. Het laatst heeft hij
gewerkt bij Ensemble.
DE INTERNATIONALE filmweek
1969 zal niet van 29 september tot
en met 4 oktober maar van 6 oktober
tot en met 11 oktober worden gehou
den, aldus een mededeling van de
Nederlandse Bioscoopbond. Deze ver
schuiving houdt verband met de voor
deze week beschikbare hotelaccom
modatie.
IN HET Rijksmuseum in Amsterdam
zal van 13 september tot en met 30
november 1969 de tentoonstelling
„Rembrandt 1669 - 1969" worden ge
houden ter gelegenheid van het feit,
dat de grote Hollandse meester 300
jaar geleden in Amsterdam gestorven
is.
(ADVERTENTIE)
„Rijksweg 58". Het filmteam In actie.
10.35
11.00
11.25
11.50
18.50
19.00
19.07
19.32
20.00
20.20
20.50
22.15
22.50
22.55
23.00
23.30
HIER DEN HAAG (8)
VERKENNEN EN ONTDEK
KEN
BRONNEN VAN ONZE GE
SCHIEDENIS
SLUITING
DE FABELTJESKRANT
JOURNAAL
KENMERK
NICOLAS NICKLEBY: naar
het boek van Charles
Dickens
JOURNAAL
ACHTER HET NIEUWS
NOOIT EEN ONVERTOGEN
WOORD: „Uiit? Goed voor u"
HADIMASSA (kleur)
TWEEDE JOURNAAL
TELE AC: Cursusinformaitie
filmkunde
LEVENDE WISKUNDE: les 3
SLUITING.
GEKNIPT. Tv-thriller van
Walter van der Kamp
21.55 AAN HET ORGEL, IV. Met
Sylvain Adriaenssens, bariton
en aan het orgel: Paul Rut-
ger
22.15 JOURNAAL
14.20 15.05 SCHOOLTELEVI
SIE
BERICHTEN
PINGPONG
SCHOOLTELEVISIE
KATHOLIEK-GODSDIENSTI
GE UITZENDING
PLUM-PLUM
AGENCE INTéRIM. tv-film
JOURNAAL
LA CHANSON DU SIèCLE
L'HOMME DU FER
JOURNAAL
13.50
18.05
18.10
18.25
18.55
19.25
19.30
20.00
20.30
22.00
22.50
18.50 DE FABELTJESKRANT
19.00 JOURNAAL
19.03 KAPITEIN ZEPPOS: „De
eglantier" deel 7
19.28 SCALA
20.00 JOURNAAL
20.20 KLEINE POTJES HEBBEN
GROTE OREN: De werkende
vtouw
20.50 GEKOOIDE MENSEN. Welle
effect heeft het verblijf in de
gevangenis op de delinquent,
en wat doet de gevangenis
aan de voorbereiding op zijn
vrijheid
21.40 IK VIND DAT...
22.05 80 JAAR CONCERTGEBOUW
22.45 TWEEDE JOURNAAL
22.50 SLUITING.
18.55 ZANDMANNETJE
19.00 TIENERKLANKEN
19.25 KIJK EN KOOK
19.50 KEURIG FRANS
19.52 ZOEKLICHT
20.00 JOURNAAL
20.25 LETTERS UIT DE KRANT
20.00
20.15
21.15
22.20
22.40
23.35
JOURNAAL
PAULS PARTY. Amusements
programma
KOMM, FLiiSTERE IN MEIN
GUTES OHR. Tv-spel van
William Hamley
JOURNAAL
FERNSEÏIGALERIE BERLIN
Kunstprogramma van Gerry
Schum
JOURNAAL.
17.30
17.35
18.55
18.40
19.10
19.45
20.15
21.00
21.50
22.35
NIEUWS
RAUM 1ST IN DER KLEIN
STEN IIÜTTE
DIE DREHSCHEEBE
BEAT - MAL NICHT AUS
ENGLAND (kleur)
ABENTEUER AM ROTEN
MEER (kleur) Hoe het be
gon..., tv-film
HEUTE
BILANZ
TENNIS-SCHLaGER UND
KANONEN (kleur)
ASPEKTE
NIEUWS.
Dinsdag 15 april
HILVERSUM I 402 M
AVRO: 12.00 Komt vrienden in het
ronde: progr. rondom het volkslied.
12.26 Meded. t.b.v. land- en tuin
bouw. Overheidsvoorlichting: 12.29
Uitzend, voor de landbouw. AVRO:
12.39 Sportrevue. 13.00 Nws. 13.11
Radiojournaal. NRU: 13.30 Spiegel
van België: muz. en nws. van onze
zuiderburen. 14.00 Rostrum of Com
posers 1968: hedendaagse muziek
(opn). 14.40 Jazz uit het historisch
archief (opn.) AVRO: 15.00 Stereo:
De wereld van de opera: Martha,
opera van Flotow, met toelichting.
16.00 Nws. 16.02 Garibia: muziek uit
Suriname en de Nederlandse Antil
len. 16.30 Land der Muzen: kunst
kroniek. 17.00 Stereo: Big Band
Beat: moderne muz. 17.25 Jazz Spec
trum. 17.55 Meded. 18.00 Nws. 18.16
Radiojournaal. 18.25 Een evenement
in het noorden van het land, lezing.
18.30 Zingen geblazen: koorzang met
instrumentaal ensemble. 18.55 Voor
de kinderen. 19.00 Paris vous parle.
19.05 Trefpunt: de discussierubriek
voor actuele zaken. 19.30 Nws. 19.35
Vanavond: gevarieerd programma.
22.30 Nws. 22.38 Radiojournaal.
NRU: 22.55 Stereo: Muziek van de
ze eeuw (opn.) 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II 298 M
KRO: 12.00 Van twaalf tot twee:
gevarieerd progr. (12.22 Wij van het
land; 12.26 Meded. t.b.v. land- en
tuinbouw; 12.30 Nws; 12.41 Actuali
teiten; 13.00 Raden maar....) 14.00
Conciliepostbus. 14.05 Schoolradio.
14.30 Pizzicato: muzikaal middagma
gazine. (16.00 Nws). 17.00 Overheids
voorlichting: Indianentekeningen in
de grotten van Aruba. Spreker: dr.
P. Glazema. 17.10 Voor de kinderen.
18.00 Stereo: In de volksmond: volks-
liiedjesprogr. 18.19 Uitzending van
Demokreten '66. 18.30 Nws. 18.46 Ac
tualiteiten. 19.05 Stereo: Licht en
semble en solisten. 19.40 Concilie
postbus. 19.45 Zoekend geloven: gods
dienstige lezing. 20.00 Collage 12:
De Drinkebroers, spel met muziek
en tekst. 21.15 Albert en z'n brug,
hoorspel. 22.10 Stereo: Moderne en
klassieke kamermuz. (gr.). 22.30
Nws. 22.40 Overweging. 22.45 De
zingende kerk, muzikale lezing. 23.00
Kontekst, magazine waarin op de
dingen wordt doorgepraat. 23.30
Jazzmuz. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM m 240 M EN FM
VARA: 13.00 Nws. 13.03 Ekspres:
gevarieerd platenprogr. (14.00 Nws).
15.00 Nws. 15.03 Drie-draai. 16.00
Nws. 16.03-18.00 Mix: licht platenpro-
gramma. (17.00-17.02 Nieuws.).
BRUSSEL NEDERLANDS 324 M
12.00 Nws. 12.03 Gevarieerde muz.
(12.40-12.48 Weerbericht, mededelin
gen, progr.overzicht en SOS-berich-
ten voor de schippers). 12.55 Buiten
lands persoverzicht. 13.00 Nws, weer
bericht, dagklapper en beursberich
ten. 13.20 Tafelmuz. 14.00 Nws. 14.03
Haagschool (15.00-15.03 Nws).
Nws. 16.03 Beursberichten.
Lichte orkestmuziek. 16.15
oudere luisteraars. 17.00 Nws,
16.00
16.09
Voor
weer
bericht en meded. 17.15 Lichte gram-
mofoonmuz. 18.00 Nws. 18.03 Voor
de soldaten. 18.28 Paardesportuitsla-
gen. 18.30 Franse les. 18.32 Gram-
mofoonmuz. 18.35 Tips voor het ver
keer. 18.40 Lichte orkestmuz. 18.45
Sportkroniek. 18.52 Taalwenken. 18.55
Grammofoonmuz. 19.00 Nws, weer
bericht en actualiteiten. 19.40 Lichte
orkestmuz. 19.45 Syndicale kroniek.
19.55 Lichte orkestmuz. 20.00 Klas
sieke muz. (20.45-21.00 Boekbespre
king). 21.49 Klassieke muz. 22.00
Nws en berichten. 22.15 De zeven
kunsten. 22.30 Jazzmuz. 23.00 Nws.
23.10 Klassieke muz. 23.30 Nws.
23.45-0.30 Ligging van de zeeschepen.
Woensdag 16 april
HILVERSUM I 402 M
VARA: 7.00 Nws en ochtend.gjmi-
nastiek. 7.20 Socialistisch strijdlied.
7.23 Stereo: Lichte grammofoonmuz.
(7.30-7.35 Van de voorpagina).
VPRO: 7.54 Deze dag. VARA: 8.00
Nws en actualiteiten. 8.20 Stereo:
Lichte grammofoonmuz. (8.30-8.35
Van alle markten thuis, praatje voor
de huisvrouw). 9.00 Stereo: Klassieke
grammofoonmuz. 9.35 Waterstanden.
9.40 Schoolradio. 10.00 Lichte gram
mofoonmuz. 10.50 Voor de kleuters.
11.00 Nws. 11.02 Voor de vrouw.
11.40 Stereo: Modern vioolconcert
(gr.).
HILVERSUM n 298 M
NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Het levende
woord. 7.15 Op het eerste gehoor:
lichte muz. met nws en actualitei
ten. 8.00 Nws. TROS: 8.11 Als dat
zou kunnen: verzoekplatenprogram-
ma. (8.30-8.32 Nws; 9.00-9.10 Gym
nastiek voor de huisvrouw). 9.40
Voor de kleuters. 9.55 Stereo: Klas
sieke muz. (gr.). 10.30 Voor de
vrouw. 11.00 Nws. 11.02 Discogram:
muzikaal wedstrij dprogr. 11.45 Ac
tualiteiten.
HILVERSUM Hl 240 M EN FM
NCRV: 9.00 Nws. 9.02 Zing, zing,
zing!: lichte vokale muz. 10.00 Nws.
10.03 Mengelmuze: nieuwe laeg-
speelpalten met kritisch commen
taar. 10.30 Swinging softly: Big
Band en soft swing uit de U.S.A.
NRU: 11.00 Nws. 11.03 Muzieklezen.
(12.00 Nieuws.)
!lcl1 (toevallig voor degenen die
5**: mew£ afv£aeen hoe Liz het
laat tW ®'sabeth Burton-
Ikhe?datalleagnedgaat
«8dl!?at?tatijd ver"
Uert0 Vallartas,
11 ">1 last v„„ art verb1ijft. „Ik
tanker ™gpiin. maar ik heb
-.tankt peggen ze dat". Ver-
ii n„„ ze nat Ver
geen ni-e„n niel>we film.
P0n een vlijtig
van Justittoem iin het Booscbe
S1 tanêrend u '°odzware deu-
I ^tVPel h°ge
alii niei kimnJ lk eikenhout
achter geslote J 21Jn (ge"
sestoten deuren blij
ven. De ambtelijke papierberg groeit
de gebeften boven het hoofd. In de
gangen staan rijen kasten, en daarin
de paperassen vol gevoelige zaken.
De discipelen van Vrouwe Justitia
in Den Bosch werken zeer zeker hard
maar (of dus) niet geheel volgens de
klok. Dan staan wij daar maar te
wachten, maar de open kasten zorgen
voor enig tijdverdrijf. Kijk eens wat
er zo al in staat:
Map 1: „Lopende gratie rechtbank"
Er trippelt een lentefris juffrouwtje
voorbij.
Map 2: „Onvoorwaardelijke gratie"
Een oogverblindende schone heup
wiegt langs.
Map 3: „Regeringskinderen en psy
chopaten". Een weinig vertrouwen
wekkende omschrijving voor 't klasje
van Piet de Jong.
Map 4: „Afgedane gratie". De kof
fiejuffrouw sloft nader.
Map 5: „Psychopaten in het arron-
IKs'mient Den Bosch" Er wordt juist
on „nummer" tiegevoegd.
Map 6: „Executie".
Niet schieten. We zijn al weg.
ER is weinig nieuws onder de zon. Bij
gelegenheid van de opening van het
nieuwe Centrum voor Vakopleiding
van Volwassenen in Breda is uit de
doeken gedaan, dat in Breda al in
1937 werd omgeschoold. Er werden
in dat jaar n.l. fabrieksmeisjes omge
schoold tot dienstbodes, want die wa
ren er toen ook al te weinig.
Die meisjes van toen zijn nu moe
ders en misschien al grootmoeders.
Zo niet dan zou het arbeidsbureau die
meisjes nu waarschijnlijk de raad
geven zich in het nieuwe centrum
maar weer te laten omscholen van
dienstbode tot „metaal-isette", want
in de metaalsector zitten ze met forse
tekorten aan personeel.
In 1939 werden in Breda ook al
vakcommissies voor de bouw- en de
metaalnijverheid ingesteld, die van
het ministerie van sociale zaken
goedkeuring kregen tot het herscho
len van vijftien man bij twee bedrij
ven in de stad. Daarvoor werd een
bijdrage verleend uit het werkloos-
heidssubsidiefonds. In het begin van
de opleiding werd een toeslag van
22 cent per uur gegeven, maar dat
bedrag was aan het einde van de op
leiding tot 2 cent per uur terugge
bracht. De totale kosten van deze
herscholing: f 150 tot f 240 per per
soon.
Gelukkig is niet alles bij het oude
gebleven.
Women in België is eng aantrekke
lijk, bijvoorbeeld voor lieden die hun
schaapjes op het droge hebben, en
zich kunnen veroorloven eens in de
week in Rotterdam of Utrecht te gaan
kijken of dat het aan hen toever
trouwde werkvolkje bezig is en blijft.
Anderen (zoals wij) gaan in België
wonen om de Benelux meer inhoud
te geven, maar zij blijven gewoon
aan de Nederlandse kamt van de
grens werken. Het heeft veel voor
delen, vooral in het romantische vlak.
Wie immers droomt niet van een
rustiek bedoeninkje aan de rand van
een ruraal dorpje, waar je nog daag-
lijks kunt zien hoe de eenvoudige
landman de aardkloot met bedde han
den omwoelt, waar de lucht op lente
avonden zwaar is van de mestgeuren,
waar later in het seizoen het ooft de
bomen geel en rood kleurt, waar de
leeuw'rik kwinkelstaartend de zon
tegemoet klimt. Kortom, niet Zeeland
Tekens des tljds in Heerlen,
Limbnrg: kruisbeeld uit de dagen
van het rijke roomse leven, en
waarschuwing voor drijfzand uit
1969.
zoals slimme reclamejongens ons
willen laten .geloven maar België
is het land waar het leven nog goed
is.
Natuurlijk zijn er wat ongemakjes
verbonden aan het wanen ap het Bel
gische platteland. Over het ontbre
ken van riolering en waterleiding
praten we niiet eens, wel over de zon
derlinge toestanden met het licht. Je
hebt in België de keus tussen twee
voltages: 130 en 220. Die elektriciteit
wordt met bovengrondse leidingen
getransporteerd en als het stormt
(zoals zaterdag), wordt de stroom-
sterkte daarom teruggedraaid van
220 tot 130 volt. En als het onweert
wordt de stroom helemaal afgesloten.
Dat is natuurlijk helemaal niet erg,
ais je er maar voor gewaarschuwd
wordt, en daar hebben ze een gewel
dig systeem voor. Midden in ons dorp
staat een zogeheten eeuwenoude lin
de. Het ding je kunt dat ternau
wernood nog een boom noemen
staat aan de rand van het kerkhofje
aan de voet van de kerk. En aan die
boom worden mededelingen van al
gemeen nut aangespijkerd. Wie dus
tot de ontdekking komt, dat zijn elek
triciteit is uitgevallen of op halve
kracht brandt, moet naar de boom
en kan daar lezen wat er aan de
hand is.
Het moment, waarop de storing
'-~n Is, staat meestal niet aan
gegeven
WAT iedereen al wist, is nu we
tenschappelijk vastgesteld: onze jon
gens en meisjes zijn vroeger rijp. Het
Nederlands Instituut voor Preventie
ve Geneeskunde, het NIPG, schrijft
in het jaarverslag, dat in geïndustria
liseerde landen een vervroeging op
treedt van de geslachtsrijpheid als
gevolg van de toeneming van de li
chaamslengte en het lichaamsgewicht.
Het Nederlandse meisje is lichamelijk
volwassen op zestienjarige leeftijd,
de Nederlandse jongen is er al een
jaar eerder by. De lengtegroei is bij
het meisje voltooid op zeventienja
rige leeftijd en bij de jongen na de
eerste achttien en een half levensja
ren.
De moraal (van het NIPG) van dit
verhaal: verlaag de leeftijdsgrens
van meerderjarigheid van eenentwin
tig tot achttien jaar .Wie „rijp" is wil
immers ook voor „vol" worden aan
gezien.
RedactieKees Bastianen
Bijdragen pjm Gaanderse,
Hans Lutz,
Harrie Swinkels.
