DAGELIJKS LEVEN IN PEKING
Nederlands jongste politiechef D. van Ooijen:
4rL&s''Uieman t6gen 4,9
Passief
Geen doodstraf
Laconiek
»°Vic„0fi,,,ur ga,rat dat het
IJonge kant
door Colin McCullough
DE STEM VAN ZATERDAG 12 APRIL 1969
HET MOET OOK
KUNNEN ZONDER
EEN VUURWAPEN
De heer D. van Ooijen, com
missaris van gemeentepolitie te
Middelburg, hoopt eind april,
begin mei te promoveren tot
doctor in de criminologie. Zijn
proefschrift is genaamd „Ver
keer en elcohol". Professor C. J.
van Hout zal in het Belgische
Gent waar de heer Van
Ooijen studeerde zijn pro
motor zijn.
Op 31-jarige leeftijd werd
de heer Van Ooijen in 1961 in
specteur-korpschef van de ge
meentepolitie in Terneuzen.
Daarmee is hij Nederlands jong
ste politiechef. Tijdens zijn mi
litaire diensttijd in de periode
'50-'54 was hij reserve-officier
bij de Koninklijke Marechaussee.
Later volgde hij een opleiding
aan de Nederlandse Politie Aca
demie in Hilversum, in '56 is
hij als toegevoegd-officier bij
het district Middelburg van de
rijkspolitie gaan werken. On
dertussen studeerde hij in Gent,
waar hij in '61 zijn licentiaat
in de criminologie (doctoraal
examen) behaalde. Hij beëin
digde zijn bliksemcarrière (voor
lopig?) in Middelburg, waar hij
op 1 juli 1967 commissaris van
politie is geworden.
MIDDELBURG „Het is heel goed mogelijk dat de situatie bij de Ne
derlandse politie in de toekomst zo zal worden dat ze zelf de harde
bijstand niet meer hoeft uit te voeren, maar dat we een oproerpolitie
krijgen, gevormd door leden van de Koninklijke Marechaussee. Die op-
rjerpolitie zal een verlengstuk van de politie moeten zijn, die het „vuile"
werk opknapt".
i„ln de taakopvatting van de politie is momenteel een te grote tegen-
irijdigheid. Ze dient enerzijds daadwerkelijk de rechtsorde te handhaven,
naaf moet ook dienstverleenster van het publiek zijn. Wanneer het ergens
werkelijk uitloopt op grote onregelmatigheden en de politie moet gaan
il«an, knuppelt ze op haar eigen image in. Soms zullen er jaren nodig
sin om dat weer goed te maken".
„Ik zie veel in een instituut als de Rijkswacht in België, die bij relletjes
en oproeren als een verlengstuk van de politie fungeert. Zij trekt zich
lejrg, zodra de toestand weer zodanig is, dat de eigenlijke politiekorpsen
wer zonder gezichtsverlies hun werk kunnen doen. De openbare mening
inNederland is wel zo kritisch dat de overheid zich er voor zal hoeden
df oproerpolitie als ondemocratisch dwangmiddel re gebruiken".
als er juist een grote gewapende
overval is geweest".
„Het is een zeer emotionele zaak,
die je niet met een opiniepeilinkje
kunt afdoen. Daar is een diepgaand
sociologisch-psychologisch onderzoek
voor nodig. Ik wil dan ook pleiten
voor een dergelijk onderzoek. Men
kan er mee nagaan hoe de bevolking
en anderzijds hoe de politiemannen er
over denken".
„Ik zeg niet dat we nu al zo ver
zijn, dat we kunnen gaan ontwapenen
Maar naar mijn idee zijn we wel
zo ver, dat we een experiment kun
nen wagen. Lukt dat experiment niet
dan heeft de politie in ieder geval
haar goede wil getoond".
Hoe zou dat experiment er uit
moeten zien?
De heer Van Ooijen: „Het onder
zoek zal ten eerste al enkele jaren
vergen. Het experiment dat daarop
kan volgen zou nog twee jaar in be
slag moeten nemen. De politiemensen
zouden overdag niet 's nachts
zonder vuurwapens dienst Imoeten
doen. Het experiment zou bij de po
litiemensen zelf met veel nadruk
moeten worden geïntroduceerd. Ik
heb daarbij vooral veel vertrouwen
in de jongere garde".
Na de oorlog heeft de politie bij
optreden in groter verband (bij rel
len e.d.) geen dodelijke slachtoffers
Dit zijn de woorden van de heer
I van Ooijen (39), commissaris van
gmeentepolitie in Middelburg. Hij
i van de ongeveer honderd vijf tig po-
Itiechefs die Nederland telt, de enige
ie naar een politiemacht wil, welke
ander vuurwapens is uitgerust. Hij
dl een en ander wel langs de weg
an de geleidelijkheid bereiken. De
orming van een oproerpolitie ziet
ill als een onderdeel van de totale
I mtwikkeling tot een „vuurwapën-
I suf politie.
W)t heeft commisaris Van Ooijen
I eenling gemaakt?
,tt ben wat aan de jonge kant. Ik
ben op mijn 31ste begonnen als
'""pschef; meestal word je dat pas
je vijftigste. U begrijpt dus dat
er een generatieverschil is. De oudere
collega's zijn zuiver justitieel-poli-
ueel gevormd; niet maatschappelijk.
Ik heb al een ruimere opleiding ge-
W. Ik heb geleerd het gebruik van
vuurwapens niet alleen van de po
litiële kant te bezien."
„Ik heb me daarbij afgevraagd; als
de politie zoveel gebruik maakt van
vuurwapens, wordt er dan ook zoveel
geschoten op de politie? In een de
mocratie moet een evenwicht zijn",
«bi de afgelopen 14 jaar zijn door
politiescholen 13 burgers gedood, te
genover één door een burger ge
dode politieman. Dat moet de politie
mensen tot nadenken stemmen. In de
v,s. moger particulieren wapens be.
!°verre is een vergelijking
m Nedeiland niet mogelijk. Maar
wat wel t, denken geeft is het feit,
fflt de poltre jn Amerika ondanks
oegroteregeyaren die ze blijkt te lo-
ofL? minder gauw slacht-
linil n" de P°litie in ons
in dn v?eI? is de verhouding
„Bij ons moet dus iets veranderen.
In een land waar de doodstraf is af
geschaft moet het zéér, zéér zelden
voorkomen dat de politie iemand
doodschiet", aldus de heer Van
Ooijen.
U wil verandering brengen in de
huidige toestand bij de politie; is dat
in overeenstemming met haar taak;
namelijk het handhaven van de be
staande rechtsorde?
„De minister heeft gezegd dat de
taak van de politie dynamisch moet
zijn. We moeten meegroeien in de
veranderingen van de maatschappij.
Geavanceerd werken is in strijd met
haar taak, maar het is funest als de
politie achterblijft bij de ontwikke
ling. Het is in een democratie onmo
gelijk politiemannen te hebben die
de domme uitvoerders zijn. Dat is erg
gevaarlijk."
„Vroeger had een politiekorps geen
staf voor planning en research. Daar
is verandering in gekomen. Logisch,
als in het bedrijfsleven een directeur
geen meedenkers heeft, gaat zijn be
drijf failliet. Onze moeilijkheid is dat
de politie niet failliet kan gaan", al
dus de heer Van Ooijen.
Waardoor zijn de Nederlandse po
litiechefs passief gebleven t.a.v. de
„ontwapening"?
„In elke situatie, waarin men Iets
wil veranderen ondervindt men weer
standen. Hier en daar is al een ze
kere ontwapening. Maar het streven
ernaar moet leven bij de bevolking
en bij alle politiemensen".
Zou het merendeel van de bevol
king een ongewapende politie willen?
Commissaris Van Ooijen: „Dat
hangt er vanaf aan wie en wanneer
men die vraag stelt. Iedereen zal een
dag na een dodelijk politieschot „ja"
zeggen en met evenveel vuur „neen"
gemaakt. Een duidelijk pluspunt.
Waar is dat aan te danken?
Commissaris Van Ooijen: „Dat kan
een psychologische kwestie zijn. Een
eenling zal eerder steun zoeken bij
zijn wapen. Bij massaal optreden heb
ben de politiemannen steun aan elk
aar. Er is ook een duidelijk verschil
tussen vroeger en nu. Een politie
man kreeg vroeger een uitbrander als
hij bij het arresteren van een vluch
teling niet op die man had geschoten.
Nu is alles veel humaner geworden.
Een ander voorbeeld daarvan is de
afschaffing van de sabel".
Is de ambtsinstructie voor gebruik
van vuurwapens voldoende stringent?
Commissaris Van Ooijen: „Het is
twee jaar goed gegaan, maar het ge-
val-Laren heeft, voor wat de instruc-
tie-1966 betreft, een streep door de
rekening gehaald. Ik vind dat we het
niet-schieten meer moesten stimule
ren. Er worden zelden tevredenheids
betuigingen uitgereikt. Maar als men
er nu eens een ging geven voor het
krachtdadig optreden van een politie
man zonder dat deze zijn vuurwapen
gebruikte?"
Het dodelijk politie-schot in Laren
heeft tot demonstraties tegen de poli
tie geleid?
Commissaris Van Ooijen: „Het pu
bliek wordt steeds kritischer. Dat een
dodelijk politieschot steeds sterker
zijn weerslag zal hebben, is terecht:
we hebben geen doodstraf meer".
Volgens u werkt het dragen van
vuurwapens niet preventief?
Commissaris van Ooijen: „Inder
daad. U kunt dit vergelijken met de
preventieve werking van zware straf
fen. In de praktijk is geenszins be
wezen dat het dreigen met of het op
leggen van zware straffen tot een
vermindering van de misdaad leidt.
De preventieve werking van een wa
pen vind ik hoogst twijfelachtig, maar
daarom zeg ik ook: laten we expe
rimenteren".
Tijdens dat experiment zou de po
litie 's nachts wel gewapend moeten
zijn, maar als het donker is worden
de meeste slachtoffers gemaakt en
is het incidenteel gebruik van vuur
wapens door politiemannen het
grootst?
Commissaris Van Ooijen: „Inder
daad. Aan dat aspect zou men bij de
opleiding meer aandacht moeten
schenken. We hebben pas weer een
brief van de minister gehad waarin
staat dat iedereen zoveel mogelijk
moet oefenen. Meer en meer korpsen
krijgen de beschikking over een
sehietbioscoop. Een paar jaar gele
den werd over zoiets niet eens ge
dacht. U weet natuurlijk dat er al-
ijd meer wensen zijn dan dat er
jeld is".
Moet de doodstraf worden inge
voerd voor het doden van een onge-
oapende politieman?
Commissaris Van Ooijen: „Nee,
'een doodstraf. Men zou moeten pro
beren het illegaal vuurwapenbezit zo
veel mogelijk tegen te gaan. Vuurwa
pens zijn statussymbolen geworden.
De zwarte handel tiert welig, dat is
niet te tolereren. Internationaal zou
er meer controle moeten komen en
nationaal zou het ongeoorloofd bezit
van vuurwapens als een misdrijf moe
ten worden beschouwd. Nu is het
slechts een wetsovertreding. Daar
naast zou het mogelijk moeten wor
den handelaren in voorlopige hech
tenis te houden, zodat er een beter
onderzoek naar de herkomst van wa
pens kan worden ingesteld. Ik zie
niet zo zeer het repressieve, als wel
het preventieve nut hiervan. We moe
ten voorkomen dat er wapens in om
loop worden gebracht."
„In het wetboek van strafrecht zou
het gebruik van een wapen voorts als
een verzwarende omstandigheid moe
ten worden aangemerkt, dat is nu
niet het geval."
In Geleen loopt de politie overdag
al enige jaren ongewapend, waarom
de Middelburgse politie niet?
Commissaris Van Ooijen: „Daar heb
ik over nagedacht; een moeilijke zaak.
Je moet de toevalsfactor zo veel mo
gelijk uitsluiten. Als alleen Middel
burg zonder wapens zou lopen en
het zou een keer misgaan dan wordt
er natuurlijk geroepen: zie je wel,
het kan helemaal niet. Het experi
ment zou gelijk verkocht zijn. Dia
toevalsfactor sluit je uit als de proef
landelijk wordt uitgevoerd."
U hebt een voorkeur voor het En
gelse systeem. Maar men kan steeds
vaker horen dat de Londenaar niet
zo dol op z'n bobbies zou zijn als wel
wordt gezegd?
Commissaris Van Ooijen: „Over dia
voorkeur bestaan misverstanden. Ve
len zeggen: Van Ooijen geeft niet om
de schietvaardigheid van zijn men
sen. Dat is niet zo. Ik stel me op het
standpunt dat mijn mensen die wa
pens hebben en dat ze dus een goede
schietvaardigheid moeten bezitten.
Dat men in Engelancj van het systeem
van een ongewapende politie af zou
willen, betwijfel ik. Men is daar trots
op, dat het nog zo kan".
De Engelse politie is vrij laconiek
in haar optreden. Moet de Neder
landse dat ook worden?
„Laconieker zou ik niet willen zeg
gen. Maar wat genuanceerder zou
toch wel nuttig zijn. De wet kan naar
de letter en naar de geest worden
opgevat. In een democratie moet men
haar zoveel mogelijk naar de geest
interpreteren, al is dat iets gevaar
lijker", aldus commissaris Van Ooijen.
Hij zegt tot slot: „Persoonlijk ben
ik er van overtuigd dat er een onge
wapende politie zal komen. De vraag
is alleen, wanneer. Ondertussen is het
nuttig dat er bij de politie nu al over
nagedacht gaat worden. Over enkele
tientallen jaren zie ik de politie in
heel West-Europa zonder wapens lo
pen. Eén land moet het goede voor
beeld geven en dat zou Nederland
kunnen doen".
Wat vindt u van de talrijke gewa
pende (bank) overvallen in het laat
ste jaar?
„Ik weet het, ik heb de schijn te
gen".
PIM GAANDERSE
Net als in elke andere stad
krijgt een vreemdeling in Pe
king te maken met kleine
voorvallen, die soms onvolle
dig zijn en geheel op zichzelf
staan. Toch vormt een samen
voeging van deze korte „sto-
vy seen aanrdige indruk van
et leven van alledag van een
buitenlander in de Chinese
hoofdstad. Hier volgt een se
lectie van deze ervaringen.
We kochten voor onze dochter
en paar Chinese schoenen. Ze za-
W d6geliik "it met dikke rub-
kant Tei\.en su®de aan de hoven
de „Lufl ^as ket een verrassen-
zolen 2 "ïg dat de hielen en de
autnhJljmawaren van oude
zichtbar™ lo°Pvlak waa "OS
melk (na1?ernn. z^n niet 20 gek °P
klarino 1J J tenminste de ver-
ProdX !n°r het dat je dat
flessen e" maar in halve-liter-
'SmoreeiUIï krljgen- Het wordt
Ew hrmtt f °rgd Per handkar,
room en ,,n i^rat flessen melk.
gezet hii It.wordt dan neerL
het flail 5?e e ingangen van
komt hefb°UY' Wie het eer*t
mt> net eerst maalt.
moHde™ta"0h"in p«king, een groot,
klok Ai, eft een toren-
via Pekin.,^USsiSu1e technici, die
ng van Hanoi naar Mos
kou reisden, zaten in de wacht
kamer van het vliegveld, gekleed
in zware overjassen en bontmut
sen. Ze keken bewegingloos naar
een koor glimlachende vliegveld
beambten, die voor hun neus lof
liederen stonden te zingen op
Stalin.in het Russisch.
Als werklieden laat in de avond
draagbare openbare toiletten langs
de boulevard van de Eeuwige
Vrede neerzetten, betekent dit dat
hij bet wisselgeld teruggeeft:
„Lang leve voorzitter Mao".
Sinaasappels, appels, bananen en
ander fruit genoeg in de winkels,
zelfs in de winter. Gisteren kocht
ik op de markt een prachtige fa
zant voor een rijksdaalder, bijna
drie-kwart pond bonen voor 15
cent en voor nog eens 15 cent een
kilo wilde appels en citroenen
aan een stok gestoken.
Soms, als we geluk hebben, sla-
met gekruiste benen en hield een
arm uitgestrekt over de houten
doodskist naast hem.
Als je wilt autorijden, maar in
China aankomt zonder rijbewijs,
moet je je natuurlijk onderwer
pen aan dezelfde schriftelijke en
praktische tests als de Chinezen.
Dit betekent dat je kleine repara
ties moet kunnen doen, zoals het
verwisselen van een wiel of een
accu en correct moet kunnen ant
woorden op vragen als: „Wat be-
er voor de volgende dag een be
langrijke demonstratie wordt af
gekondigd.
In de zomer en in de winter
wandelen patiënten in pyjama en
kamerjas door de uitgang van het
ziekenhuis gewoon naar buiten om
met vrienden te praten en fruit te
kopen bij de stalletjes op de trot
toirs.
Het kost ongeveer 15 cent om
het grondgebied van het zomerpa
leis te mogen betreden. Bijna elke
keer zegt de kaartjesverkoper, als
pen we in terwijl we vaag de
mooie melodie horen van een Chi
nees lied, dat door iemand, ergens,
op de fluit gespeeld wordt. In de
morgen worden we wakker bij
het geluid van „Het oosten is
rood" uit luidsprekers bij ons in
de buurt.
De oude man duwde de handkar
langzaam door de straten. Er was
één passagier: een jongen van on
geveer 12 jaar. Zijn schouders
schokten ongecontroleerd en hij
veegde de tranen die over zijn
wangen liepen niet weg. Hij zat
tekent: de ontstekingsdraad brandt
door".
De menukaart, die je overhandigd
wordt in het restaurant van het
zomerpaleis moet wel de zwaarste
en schoonste ter wereld zijn. Hij
is ingelijst en er zit een glasplaat
over, net als bij een foto.
De Chinese pers heeft er het
laatste jaar geen aandacht aan be
steed, maar het werk aan de on
dergrondse schiet snel op. Onder
de grond wordt het werk 's nachts
voortgezet onder lampen, die de
„loopgraven" beschijnen. Een
groot gedeelte is al af en waar
schijnlijk zal tenminste een deel
van de metro open zijn tegen de
tijd van China's nationale feestdag,
1 oktober.
Een dameswinterjas van katoen
met een capuchon van kunstbont
kost ongeveer 30 gulden. Het is
een noodzakelijk bezit. Een blau
we corduroypet kost ongeveer
1,80 en is ook noodzakelijk. Een
blouse met lange mouwen voor
dames met een helder kleurrijk
patroontje kan 18 gulden kosten.
Als je het grootste telegraafkan
toor binnenkomt na middernacht
en je ziet lange rijen opgewonden
Chinezen staan, kun je er vrijwel
zeker van zijn dat het afgezanten
uit de provincie zijn, die juist een
bijeenkomst met Mao-tse-Toeng
bijgewoond hebben. Zij staan in
de rij om het goede nieuws per
telegram naar huis te kunnen stu
ren.
Gisteravond op weg naar huis
moesten we 10 minuten wachten
op een belangrijk kruispunt, om
dat een veedrijver ongeveer 100
pony's en ezels de srtaat over leid
de.
Langs de beroemde promenade
bij het zomerpaleis stonden hon
derden houten panelen, die na
tuurtafereeltjes en keizers met
hun vrouwen toonden. Omdat de
figuren beschouwd werden als
burgerlijk en feodaal door cultu
rele revolutionairen, werden ze
zorgvuldig bedekt met een laag
witte verf. Soortgelijke voorstel
lingen in het Peihaipark zijn ver
vangen door nieuwe schilderijen,
met de revolutie als onderwerp,
zoals het rode boekje met de cita
ten van voorzitter Mao.
Ongetwijfeld zijn de populaire
winkels aan de grootste winkel
straat van Peking, Wang Fu Ching,
die zaken, die Mao-speldjes verko
pen. Er staat altijd een rij men
sen te wachten op speldjes van
een nieuw ontwerp. De meeste zijn.
van fel-rood plastic, maar ik heb
er ook gezien van porselein en
bamboe. Sommige zijn zo groot
als een schotel. Iedere Cchinees
draagt tenminste een speld(je).
Er is een speciale winkel in
Peking. Je kunt er kleren in ver
schillende soorten krijgen en na.
tuurlijk een grote voorraad speel
goed, zoals houten tollen, opwind-
bare mechanische voorwerpen,
poppen (ook Rode Gardisten), on
breekbare plastic dieren en een
aantal spelen.
Lange onderbroeken voor man
nen kunnen gekocht worden in de
volgende tinten: fel blauw, groen
en geel.
Soms horen we laat in de avond
rumoer als bij een voetbalwed
strijd en zien we lichten tegen de
hemel uit het nabijgelegen arbei
ders-stadion. Het is ontstellend te
weten, dat ongeveer 50.000 mensen
een paar blokken verder een ver
gadering bijwonen en toch niet het
flauwste idee hebben wat ze aan
het doen zijn en waarom ze het
doen.
I'