VERLICHTEN EN VERKRAMPTEN
Kleine
apart
heid
doet
Laat gemeenten
zelf van onderaf
gewest opbouwen
ORGELSHOW-DEMONSTRATIES
venen
'EN GEVEN
ZUiD-AFRIKA
tussen kraal
en
wolkenkrabber
(4)
OPGEDEELD
BESCHAVING
GROTE
APARTHEID
RECHT DOEN
VLOED
VERENIGING NEDERL. GEMEENTEN
19e eeuws
Geruisloos
Negeren inhaalverbod
Bon voor Pieter
van Vollenhoven
Met roken ophouden
is gemakkelijker ge
worden en bespaart
750-
Schut opent
Bouwbeurs
Vinger verloren
in Groningen
Door rechtstreekse import en directe verkoop aan
u honderden guldens voordeel!
- Toegang vrij - Kom luisteren - Kom spelen
DE STEM VAN VRIJDAG 11 APRIL 1969
9
Mn,
it te
llkunde in Den Haag
Sin zeggen heeft hij recht te
en wie hij wil. Mr. Kramer
legen hoopt via een klacht
In slachtoffers bij de maat
Ij door middel van een proces
pen laten onderzoeken oi een
eigenlijk de hem door
bnds toegeschoven patiënt wel
teigeren.
I Algemeen Ziekenfonds Alk-I
len Helder en omstreken!
er zelf geen probleem van.
pek in 1965 wel even vreemdB
bekend werd, dat de heer»
een behaarde patiënt wei-j
I maar moeilijkheden z«n erl
jen nooit geweest. Volgens de|
pr laten patiënten, die
heer Kokkes laten behandej
genwoordig eerst hun baai
n, voordat zij bij hem op 1
kan. Voor zover bekend I
om deze reden bij het zie-
i verzocht zich bij een andere t
Is te laten inschrijven.
pijn voornamelijk de nieuwko-
de stad, die bij de tandarts
us „stoten", omdat zij de pnn-
weigering van de heer Kok-
pt kennen.
sturen de nieuwe ingezetenen I
h bij ons hebben aangemeld,
st met tandartsen. Velen heb-1
en overbezette praktijk, maar
och altijd een keuze uit twee
ie tandartsen mogelijk. Nee,
iaat niet op, dat de heer Kok-1
riënten met een baard weigert
lat dat niet aan.
staan op het standpunt, dat
zekerde recht op een vrije keu-
ft, de tandarts dus ook. B°'
n kan de heer Kokkes er t
el anders over denken..." al'
heer L. v. d. Wolf van het
ds.
Veldbiologisch Onderzoek
ien behoeve van het
uurbehoud (RlVON)h
iet verdwijnen vaIV.
ekhoorn totaal ve
let RIVON stelt o.a.J
lerzoeken in op de
^ame diersoorten en
/ensgemeenschappen,
bescherming nodig h
Zoals het hoofd van de «a
Zoölogie dr. A. van
;aarden mu
heeft het RIY?",„in-
nooit met dee,ekb tot
gelaten, omdat d
voor ca. acht jaar zeer
Temeen was.
Daarna zijn de dieren
genlijk
sterk in aantal ter g
pen. Toen men zich
het RIVON JYfJ om
was het al te laa derZOek
een diepgaand ond
aan te wijden.
Wel meent dr. Van vv'^"
gaarden te mogen aa
men, dat het M/f*
thans is gepasseerd.
enkele gebieden tree
herstel op en
eekhoorn weer t
toe. Laten we hope#
dit herstel algemee
worden, want niem
dit mooie diertje
missen.
^oals ons land progressieven
en conservatieven kent en
rekkelijken en preciezen, zo
kent Zuid-Afrika verkrampten
en verlichten. Verkrampten zijn
mensen, die voortdurend praten
over Afrikanerdom, lotsverbon
denheid en HET VADERLAND.
Zij houden vast aan „onveran
derlijke normen" en zij zijn
nauwkeurig op de hoogte van
Ms bedoelingen ten aanzien
m klank en zwart. Alles wat
bloot is, is hun een gruwel be-
it/re zwart naakt dan, want
plaatjes en ansichten met blote
iantoemeisjes worden overal te
koop aangeboden. De verkramp
ten staan voor honderd procent
achter de apartheidspolitiek.
Kritiek daarop beschouwen ze
als een ondermijning, zo niet
als verraad van Volk en Vader
land.
De verlichten noemen zich „li
beraal in de goede betekenis
van het woord." Het is niet al
tijd duidelijk wat daarmee be
doeld wordt, maar in ieder ge
val kom je in die groep een meer
kritische instelling tegen. Zo
rijn niet alle verlichten ervan
overtuigd, dat de Bijbel toestaat
de niet-blanke te behandelen
zoals hij behandeld wordt. Deze
mensen staan wat meer open
voor contacten met de buiten
wereld. Vernieuwing is voor hen
niet altijd identiek met afbraak.
De hoofdredacteur van het in
vloedrijke Afrikaanse blad Die Bur-
fr' de heer P. Cillié, wordt gere
end tot de verlichten. Hij vertel-
e me„Een jaar of tien geleden
werd een niet-blanke abonnee van
ps m correspondentie of anders-
ws nooit aangesproken met „ge-
e heer", of „geachte mevrouw"
was ondenkbaar toen. Nu
w We dat wel. Dat is een ge-
eiikje verandering. Daaruit kunt
dat er bij ons heel duidelijk
j,„ men'a'iteitsverandering gaande
'^soortgelijks vertelde me een
KT??»™ van de ZuidafH-
's'aats)omroep.
Sen'' m»0ft. "geweldige veranderin-
ler geen gf ?P ?ij a!s .^'^nstaan-
meer te dlePe indruk. Veel
vlieeveWS°n al bb aankomst op het
ingang voo? hl Jobannesburg een
2anrr blanken en een in-
Ujkl toüeunietAbianken- Afzonder-
'n de n lv zonderliike balies-
met-blank n u". V00r blank en
den ziin 'J?^ d^ Prachtige stran-
en niet-blank in blanke en
"doet het ke sect°ren. Niet-blank
'e komen loPen om aan zee
den aparte'ta6" niet-blanken rij
den niet hianv'S bussen en treinen,
'el voor wlu e "?ag niet in een h0"
een restaura logeren of eten in
halve dan^aü V00r blanken. Be-
din ook OD aPr^?neru ma3r Zb d°en
2uid-A(rika p. ?cbaal zaken met
ben bun eioan u ,en zwart beb"
2en en kerken n' ziekenhui-
wordt rigouro,, buidskleur-barrière
De Bantoes uafi hand Seh°uden.
"toes vallen er onder, de In
diërs, de kleurlingen15 miljoen
mensen in totaal. En niet alleen
de primitieve Bantoe of de kleur
ling, die in een achterbuurt woont.
Ik heb kleurlingen gesproken
van hoog academisch niveau, pro
fessoren, artsen, leraren. Ik heb
Indiërs gesproken, miljonairs, men
sen van verfijnde beschaving. En
zeer ontwikkelde Bantoes. Maar zij
allen worden met die 15 miljoen
andere niet-blanken door 3,5 mil
joen blanken als tweederangs bur.
gers behandeld.
Overal bordjes, zoals bij deze
openbare toiletgelegenheid
voor „blanke mans" en voor
„niet-blanke mans". Kleine ver
nederingen, die veel kwaad
bloed zetten.
Sommigen van hen zeiden „Och,
je went er aan." Maar de meesten
gaven eerlijk toe„Het doet pijn
als je als een minderwaardig soort
mens wordt beschouwd." Een
schrijnend voorbeeld Een Indische
dame, die een zware operatie had
ondergaan, moest voor controle
naar haar arts. De lift voor niet-
blanken was buiten werking. Haar
verzoek om dan voor één keer de
lift voor blanken te mogen gebrui
ken werd afgewezen. Ze heeft toen
maar de trap genomen. Onderweg
is zjj in elkaar gezakt.
Dit verhaal werd me verteld door
een vooraanstaand Indisch zaken
man, wiens grootvader al in Preto
ria als handelaar was gevestigd.
Hij vertelde zijn verhaal met gebal
de vuisten.
Deze rassendiscriminatie in het
leven van alle dag wordt de „klei
ne apartheid" genoemd. Voor de
verkrampte Zuidafrikaan is deze
kleine apartheid het logische, on
vermijdelijke gevolg van de grote
apartheid, het beleid dat gericht is
op een volstrekt gescheiden (ook
geografisch) ontwikkeling van de
onderscheidene kleurgroepen in
Zuid-Afrika3,5 miljoen blanken,
bijna 13 miljoen Bantoes, 1,7 mil
joen kleurlingen en een half mil
joen Indiërs.
In de praktijk betekent dit dat de
blanken, in het bezit van 87% van
alle grond, de Bantoes probeert te
rug te dringen in een achttal re
servaten, in zgn. Bantoestans. De
kleurlingen en Indiërs worden sa
mengebracht in eigen, aparte woon
wijken in en rond de grote steden.
En in die Bantoestans, in die apar
te wijken moet iedereen dan poli
tiek, sociaal, cultureel en econo
misch zijn eigen leven leiden. Aan
het eind van die ontwikkelingsgang
wacht de niet-blanke groepen au
tonomie en zelfs „volledige onaf
hankelijkheid". Maar binnen een
samenleving, die economisch, poli
tiek en militair geheel door blan
ken wordt beheerst.
De eerste apartheidswetten zijn
reeds ver vóór de Tweede Wereld
oorlog ingevoerd. Het huidige
apartheidsbeleid is echter het werk
van de Nationale Partij, die sedert
1948 aan de macht is.
Deze apartheidspolitiek is door de
tegenwoordige minister-president
dr. John Vorster als volgt toege
licht „Ik geloof in de politiek van
gescheiden ontwikkeling, niet al
leen als filosofie, maar ook als de
enig mogelijke manier om ficties
weg te nemen en om recht te doen
Rond de Indische markt in
Durban, een van de gezelligste
plekjes van deze belangrijke ha
venstad. Bruin en zwart in een
bonte mengeling. Knappe Indi
sche vrouwen in elegante sari,
breedheupige Bantoevrouwen
met zware lasten op het hoofd.
Heel weinig blanke Zuidafrika-
aan iedere bevolkingsgroep en aan
ieder individu. Deze politiek geeft
iedere bevolkingsgroep, iedere man
en vrouw gelegenheid om zich zo
goed mogelijk in eigen verband te
ontwikkelen."
Dit is de officiële lezing. Een er
kenning van gelijkwaardigheid
Het lijkt erop maar daarvan is in
werkelijkheid geen sprake. De
meeste blanken in Zuid-Afrika ge
loven nog steeds in de superiori
teit van het blanke ras. Voor hen
zijn de Bantoes onbeschaafde wil
den, die niet passen in het westerse
cultuurpatroon. En er lopen nog
steeds mensen rond, die in de Bijbel
een rechtvaardiging menen te vin
den voor de positie van tweede
rangs-burgers, waarin de niet-blan
ke zich bevindt.
Angst is echter de allesoverheer
sende drijfveer voor de apartheids
politiek. Het is begonnen bij de
„Grote Trek", toen kleine groep
jes blanken terecht kwamen in een
vloed van moordende, plunderende
Bantoes- Die vloed is getemd maar
de angst is gebleven. De 3,5 miljoen
blanken van nu hebben dan ook
niet alleen rekening te houden met
de bijna 13 miljoen Bantoes in het
eigen land. Ten noorden van de
4.000 km lange grenslijn wonen nog
eens 220 miljoen (vijandige) ne
gers. Rond 800.000 Bantoes zijn er
al in geslaagd illegaal het land
binnen te komen.
Wij kunnen niet anders, zeggen
de Zuidafrikanen. Onze apartheids
politiek is historisch bepaald. Onze
apartheidspolitiek is een vorm van
geoorloofde zelfbescherming. Na
een verhitte discussie zei een jonge
blanke Afrikaner me „Wij hebben
eigenlijk maar twee mogelijkheden:
alle Bantoes over de kling jagen, zo
als de Amerikanen met de India
nen hebben gedaan. Maar dat wil
len we niet. Of de Bantoes gelijke
rechten geven, maar dan worden
wij in zee gedreven en dat kunnen
wij ook niet accepteren. Daarom is
de apartheidspolitiek nu voor ons
de enige oplossing. Doe me, zei de
jonge Zuidafrikaan, een andere
haalbare oplossing aan de hand en
ik ben morgen minister-president."
L. LEIJENDEKKER
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Voor een spoedige realisering van de zo noodzakelijke
gewestelijke samenwerking biedt een uitbouw van de wet gemeenschappe
lijke regelingen voor het moment de beste perspectieven. De deelnemende
gemeenten kunnen de nieuwe structuur dan zelf van onderen opbouwen
en in onderling overleg de doeleinden daarvan vaststellen.
Dit is de kern van een rapport over de bestuurlijke organisatie van
Nederland, dat door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
is uitgebracht aan minister Beernink van Binnenlandse Zaken.
De maatschappelijke ontwikkeling
speelt zich volgens dit rapport in toe
nemende mate af in de regio. Daar
komt in de toekomst het zwaartepunt
te liggen van de lokale bestuurstaak.
Daar moeten ook de taken van de
individuele gemeenten op elkaar wor
den afgestemd, gecoördineerd en ge
ïntegreerd.
De bestaande wettelijke middelen
zijn volgens het rapport onvoldoende
om te bereiken dat de bestuurlijke
organisatie op de eisen van de maat
schappelijke ontwikkeling zal zijn af
gestemd. Naast de mogelijkheid tot
wijziging van gemeentegrenzen zijn
nog andere middelen nodig.
Intussen zit Nederland volgens het
rapport met een uit het midden van
de 19e eeuw stammende bestuurlijke
rijk, provincies, gemeenten die
bij de maatschappelijke ontwikkeling
is achtergebleven. Geen enkele be
stuurslaag is nog in staat haar taak
geheel zelfstandig te vervullen.
Het wordt volgens het rapport dan
ook steeds duidelijker, dat alleen het
gewest een gebied dat meerdere
gemeenten omvat het kader kan
bieden waarin de lokale bestuurstaak
vervuld moet worden. Pas in dat
grotere verband kan men bereiken
dat de verschillende taken van indi
viduele gemeenten op elkaar wor
den afgestemd, gecoördineerd en ge
ïntegreerd.
Daarom zal de wetgever met een
regeling moeten komen, die de tot
standkoming van stads- en streek-
gewesten mogelijk maakt. Elke ge
meente zal daarbij voor zichzelf moe
ten nagaan van welke maatschappe
lijke regio zij deel uitmaakt. Elke
gemeente zal ook moeten onderzoe
ken wat er voor gezamenlijke rege
ling in aanmerking komt om het ver-
zorgingspeil en de efficiency van het
bestuur te kunnen verhogen.
in deze opzet veel soepeler en ge
ruislozer kunnen gebeuren dan tot
nu toe gebruikelijk is.
De opstellers van het rapport heb
ben er bewust van af gezien te be
pleiten, dat aan een gewest van bo
venaf een nieuwe structuur zal wor
den opgelegd. „Om psychologische
redenen vooral is dat geen aantrek
kelijk middel, zo wordt opgemerkt,
„men moet rekening houden met een
algemeen menselijke weerstand te
gen vernieuwingen."
Tijdens een persconferentie ter toe
lichting van het rapport zei de voor
zitter van de VNG mr. H. J. Wytema,
dat de gemeenten vooral zelf moeten
komen tot een gewestbestuur. „Als
zij zich daarvoor niet tot het uiterste
inspannen, worden de bakens wei
door anderen verzet."
(ADVERTENTIE)
Het gewest, aldus het VNG-rapport
moet worden gezien als een vorm
van lokaal bestuur, dat functioneert
in samenhang met de gemeenten.
Als daarbij blijkt dat bepaalde ge
meentegrenzen geen reële functie
meer hebben, dan moeten die gren
zen kunnen vervallen. Dat zal dan
(Van onze correspondent)
UTRECHT „Een gewone rou
tinezaak, niet meer of minder. We
kunnen moeilijk uitzonderingen gaan
maken. Elke verkeersovertreder be
hoort zijn straf te krijgen." Dat is de
reactie van de Porschegroep van de
rijkspolitie die woensdagavond een
proces-verbaal heeft opgemaakt te
gen mr. P. van Vollenhoven, echtge
noot van prinses Margriet en directie
secretaris van de Nederlandse Heide
Mij. in Arnhem, omdat hij een dui
delijke verkeersovertreding beging.
Rond kwart voor zeven gister
avond vormde zich bij de opbrekin
gen in de rijksweg Arnhem-Utrecht
tussen Maarsbergen-Maarn een flin
ke file. Mr. Van Vollenhoven negeer
de het inhaalverbod en passeerde de
file met zijn rode Mustang AA-28
rechts over de vluchtstrook.
Twee wachtmeesters hielden hem
staande met bovengenoemd gevolg.
Commentaar van mr. Van Vollenho
ven: „Zo'n haast dat aansluiten ach
ter de file onmogelijk was."
NEW YORK Het „Anti-Tobacco
Propaganda Centre" deelt mede dat
men thans het verlangen om te ro
ken kwijt kan raken zonder er zich
rekenschap van te geven, dank zij
een tablet (Nicocortyl) dat geleide
lijk de behoefte aan nicotine doet
verdwijnen
Dank zij dit tablet zijn duizenden
Amerikaanse, Duitse, Zwitserse en
andere rokers, waaronder artsen, de
finitief met roken opgehouden.
Dit tablet werd getest op 95.526 ver
stokte rokers, waaronder talrijke
artsen. Resultaat 88.648 van hen (of
tewel 92,8%) hielden op met roken
na 6 tot 22 dagen. Door geen siga
retten meer te hoeven kopen be
spaart men jaarlijks 750,
Rokers die op hun beurt het roken
zouden willen laten, worden uitge
nodigd zich rechtstreeks te richten
tot het Anti-Tabak Propaganda Cen
trum (Afd. 260/W), Burg. Prinsen
singel 15, Postbus 123, Roosendaal
N.-Br. Zij behoeven hiertoe slechts
een envelop met hun naam en adres
aan deze organisatie te zenden. Het
is geheel gratis.
UTRECHT (ANP) „De regering
zal niet alleen de liberalisatie van
het bouwen en wonen met kracht
voortzetten, maar wil tegelijkertijd
haar dirigerende werkzaamheid ver
vangen door een grotere activiteit
ten aanzien van stimulering en. ser
vice. Service, door het ter beschik
king stellen van studie, ervaring en
hulp bij research, ontwikkeling en
organisatie."
Dit verklaarde gisteren minister
ir. W. F. Schut (Volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening) bij de opening
van de vakbeurs „Bouw en verwar
ming" in de Jaarbeurshallen in
Utrecht.
„De ontwikkeling in de processen
van het bouwen en uitrusten van
gebouwen wordt in toenemende mate
gekenmerkt door een groeiend kwa
liteitsbesef en door het streven naar
een zo groot mogelijke differentiatie.
Daarnaast legt zij getuigenis af van
een kostenbesef, dat hand in hand
moet gaan met dat kwaliteitsbesef",
aldus minister Schut. In dit verband
achtte hij de marktinformatie nog
lang niet ideaal.
Men herinnert zich ongetwijfeld
nog de enquête onder Nederlandse
katholieken door de KRO, die een
week of twee geleden publiek werd
gemaakt, en de Elsevier-enquête,
waarvan de resultaten deels voor,
deels na die van de KRO werd ge
publiceerd. Dezer dagen deed de
Nieuwe Linie een duit in het kerk
zak je met een mini-enquête.
De hamvraag luidde: „Kan naar uw
persoonlijke mening een dominee ook
voorgaan bij de eucharistie-viering in
een r.k. gemeente en omgekeerd: kan
een priester voorgaan in een pro
testants-christelijke avondmaalsvie
ring? Ja?.... Nee?Geen me
ning.
Het is „in", het enquêteren van ons
katholieke volksdeel. En, zeg nu zelf,
er is stof genoeg. Daarom, heren uit
gevers, sier uw blad op met een pi
kant vragenlijstje voor katholieken,
en succes is verzekerd.
Hierbij een paar suggesties voor de
volgende omroep of weekblad dat er
brood in ziet. Het is trouwens ook
leuk voor een spelletje of een feest
je.
U kunt b.v. vragen: mag een domi
nee die voorgaat bij een eucharistie
viering in een katholieke kerk, ge
trouwd z(jn? Ja?Nee?Weet
niet.
En dan: Zo ja, waarom mag een r.k.
priester dan niet getrouwd zijn als
hij voorgaat in een protestants-chris
telijke avondmaalsviering? Ja?
Nee?Weet niet.
En dan deze,' met de vrouw in het
ambt erbij: Mogen een priester en een
vrouwelijke predikant, die weekeind
in weekeind uit samen voorgaan in
een gemengde eucharistische avond
maalsviering, trouwen? Ja?Nee?
Weet het niet meer.
Hoe waar zijn dan de woorden van
dr. J. Ozinga, voorzitter van de ver
eniging van predikanten van de ge
reformeerde kerken, deze week ge
zegd op een algemene ledenvergade
ring: „Geloven is altijd een zeer ze
nuwachtige aangelegenheid".
De KVP-jongeren vinden dat pre
mier De Jong een grote populariteit
geniet. Dat blijkt uit hun blad Jon
geren Voorop. Op de vraag waaraan
hij zijn grote populariteit toeschrijft,
zegt De Jong: Door mijn achtergrond
(marine-officier) val ik buiten het
normale patroon, beschouwt men mij
wellicht als een on-orthodoxe figuur".
Orthodox is volgens Van Dale:
„rechtzinnig, streng vasthoudend aan
de overgeleverde kerkleer".
En de huidige minister-president
zou dan on-orthodox zijn? Als hij nu
eens in een spiegel keek. Maar dan
door een HELE bril.
Als ge vandaag naar de hemel kijkt,
lezers, ziet het er somber uit. Troost
u dan met de illusie dat er aan onze
politieke hemel geen wolkje (meer)
te bekennen is.
MERIJN
(Van onze correspondent)
GRONINGEN De Groningse me
vrouw J. Havinga-Wijgerts deed de
zer dagen een heel vreemde ontdek
king, toen ze bij thuiskomst in haar
woonkamer een complete vinger zag
liggen.
Hot lichaamsdeel was, bleek spoe
dig, eigendom van de heer D.
Smits (65), een buurman, die even
voordat de vrouw thuis kwam, de
kramt had gebracht. Daarbij is hij
waarschijnlijk met zÜn ring achter
een scherp voorwerp blijven haken.
De man kon zijn vinger echter niet
zo gauw terugvinden en rende daar
op naar het academisch ziekenhuis
in Groningen, waar hij verder werd
behandeld.
(ADVERTENTIE)
Het WURLITZER electronische orgel en diverse andere merken worden
DAGELIJKS VAN 10 UUR TOT 6 UUR N.M.
VRIJDAGAVOND TOT 21 UUR (Zondags gesloten) GEDEMONSTREERD
OP DE CENTRUM - PARKING I, HOEK GINNEKENSTR. - HOUT
MARKT TE BREDA
■■■■HBBBBBBB BBBBBfl
B
Bijzondere mogelijkheden voor finan
ciering, o.a. huur met recht van koop,
v.a. 20,gld. per mnd, zonder eerste
storting.
Bij aanschaffing gratis unieke cursus
volgens het aanwijssysteem, Alleen
bij ons verkrijgbaar.
Ook gedemonstreerd wordt de ver
maarde Tchaika-piano
Westersingel 42-44 Rotterdam
tel. (010) 136400
