OW
VANS
FREZER
Gerard Thoolen:
We voeren actie
tegen de codes van
de buitenwereld
Teater Terzijde leate
Teater
800
OCARREIZEN
PELIKAAN"
JSENDAAL^.
uitvoering
ENHOF
Si naar:
de Rijn
-SHOW:
mpenfabrieken
(gitaar> en
DE STEM VAN ZATERDAG 5 APRIL 1969
10 d. Lourdes v.a. 355,
0 d. Salzkammergut-
Wenen
10 d. Fiederbrunn-Tirol
10 d. Pass Thurn
10 d. Riva - Gardameer
10 d. Wolfgangsee
7 d. Berlijn v.a.
12 d. Lugano v.a.
13 d. Costa Brava v.a.
13 d. Alassio v.a.
14 d. Pisa Rome v.a.
315,-
265,-
335,-
330,-
325,-
315,—
390,-
430,—
430,-
640_
flag, Donderdag en Zondag,
'rijs 7,per persoon.
Costa del Sol Italiaanse Riviè-
- Joegoslavië - Portugal - Grie-
el enz.
om, Roosendaal, Etten, Breda,
Den Bosch en Tilburg.
A EN INLICHTINGEN VOOR
LIEGREIZEN BIJ:
fSSTRAAT 14 BREDA
ingskan toren
-448-460
werwoestbaar en dat vleugje
ïtrirktief zijn tijd ver vooruit.
J: de meest verwende, meest
ner.
Ruimte, komfort: Uw tweede
één-en-dezelfde show-
site
ting garanderen U de
n mensen proberen constant
Cen te begrijpen. Daar word
vanaf de eerste klas lagere
''hooi voor opgeleid. Je leert dat
7 en een twee is, maar je
[eert niet iets via het gevoel te
fifhet 'woord: Gerard Thoolen
M iaar), acteur bij Teater
Jr Ljp de veelomstreden groep
lie zulke andere paden
hiwandelt dan de gevestigde
?Sn volledig gesubsidieerde)
Ueelgezelschappen.
Fen avond Teater Terzijde onder
i iding vat Annemarie Prins is
iai belevenis. Gewoon, los
«ezien van het al dan niet
Meetrokken voelen tot deze
nieuwe vormen. Maar een
«ondje Teater Terzijde vergt
ook meer van je dan een normale
toneelavond, waarbij je passief
het gebeuren op het toneel over
ie heen kan laten gaan. Teater
Terzijde doet een beroep op de
toeschouwer actief mee te doen,
actief mee te voelen.
Vooral voelen, want het
(Amsterdamse gezelschap speelt
voor een groot deel op het
jevoel. Het maakt daarbij
«ebruik van andere expressie
mogelijkheden dan „het andere
toneel"; kent aan de gevoels
waarde van klanken en
bewegingen grotere waarde toe.
De toeschouwer kan deze zelf
associëren. Opvallend is het dat
je jongeren de minste moeite
hebben met het „meevoelen".
Je hoort de mensen wel eens
zeggen: als je moe bent ervaar je
het't beste; als je je hersens
uitschakelt", zegt Gerard Thoolen.
Hij maakt deel uit van de vaste
kern van Teater Terzijde, trekt
door het land met enkele andere
enthousiaste acteurs en actrices
om het engagement van henzelf
en Annemarie Prins uit te dragen.
Ze weigeren andere banen o.a.
bij het „established" (zoals dat
tegenwoordig heet) toneel
waar ze vele honderden guldens
per maand meer kunnen
verdienen; houden het liever bij
de in gunstige gevallen
300 gulden per maand, waar
ze net van rond kunnen komen,
omdat ze niet zoveel eisen
itellen, niet willen stellen ook.
Idealisme? Gerard, die in Breda
de kweekschool afmaakte, daarna
als cursusleider op het (toen
nog) vormingscentrum Bouvigne
te Breda werkte, vervolgens een
jaar de creativiteit van
epileptische kinderen in De
Klokkenberg trachtte te ontwik
kelen en daarna naar Amsterdam
trok, zegt: „Je moet wel een
beetje idealist zijn wil je
doorgaan. Je krijgt echt af en
toe behoorlijke knakken. Maar
daar maak je dan in positieve
zin gebruik van om volgende
dingen beter te doen".
„Voor mij is toneelspelen
acteren. Vroeger had ik het idee:
theater moet het einde zijn. Maar
nu zie ik er niks magisch in. Het
is een gewone alledaagse zaak:
geen luxebestaan; geen voorrecht
dingen te doen die een ander
niet kan.
Onze instelling is anders dan die
van de jongens bij de andere
toneelgezelschappen. Ik kan je
wat losse gedachten geven van
waaruit je iedere dag werkt,
geen waarheden. Je moet Ieren
leven met een bepaalde
onzekerheid.
Als ik ooit terug zou gaan in
het onderwijs zou ik in dezelfde
gedachte moeten kunnen werken,
anders zou ik het niet doen.
Daarom is het voor mij ook
onmogelijk te switchen naar het
andere toneelbestel. Ik denk dat
ik na een week al hard weg zou
lopen".
Waarin zit het engagement van
Teater Terzijde
„Het is niet altijd zichtbaar, wel
altijd mentaal aanwezig. Alleen
al in de wijze waarop wij
georganiseerd zijn. Annemarie is
regisseuse, leidster, maar we
praten allemaal mee, zelfs bij
het beslissen over de plaatsen
waar we voorstellingen geven.
We werken ook gezamenlijk in
de repetities naar de uiteindelijke
vorm van een stuk. Niet altijd
even goed. Bij Fiesta bijvoorbeeld
hebben we fouten gemaakt.
Annemarie zei: ik moet niet
meer regisseren, alles moet uit
de groep zelf komen. Dat was
de democratie te ver doorvoeren.
Daarvoor is Annemarie een te
goed regisseuse en leidster
Doordat wij allemaal meedenken,
meedoen, ieder in de eigen
kwaliteit volledig aan bod kan
komen, voel je hoe geweldig de
dingen eigenlijk zouden kunnen
zijn. Maar buiten de groep
ervaar je weer de codes, de
geordende toestand waar je toch
deel van uitmaakt. De mensen
van Teater Terzijde voeren een
actie tegen die buitenwereld
waarin je je niet voor honderd
procent kunt ontplooien.
Eigenlijk zou je net zo
consequent moeten zijn als
bijvoorbeeld het Living Theatre,
dat iedere vorm van betuttelen
negeert en zichzelf in een apart-
commune plaatst".
Er wordt wel eens gezegd, dat
Teater Terzijde politiek toneel
brengt.
Gerard: „Met politiek bedoelen
de mensen gauw, dat je een
bepaalde kleur hebt, maar je
moet het ruimer zien. Wij staan
achter datgene wat wij spelen.
Als je Brecht speelt moet
je achter de inhoud staan. Hoe
kan dan bijvoorbeeld een
Nederlandse Comedie Brecht
spelen
Je moet eerlijk zijn, ook in je
spel.
In ons laatste stuk „Leonce en
Lena" wordt duidelijk een appel
gedaan op je eerlijkheid. We
stellen ons extreem op. Dat is
nodig. Je kunt op een gegeven
moment een vreedzame revolutie
voeren, dan krijg je een liberale
toestand. Als het probleem op
een afstand blijft is iedereen
tegen apartheid, tegen dit, tegen
dat, maar oh wee als ze er in
een eigen situatie mee te maken
krijgen. Dan gaat die liberale
gedachte opeens niet meer op.
Daarom moet je je gewoon
extreem opstellen.
Het blijft een hachelijke toestand.
Er zitten ook in onze groep
nuances. Annemarie is absoluut
radicaal. TerwijL ik, ik heb
kweekschool gedaan, vormings
werk altijd blijf relativeren.
Maar als je goed doordenkt doe
je er vaak niet goed aan iets
terug te nemen.
We maken dingen, die we
baseren op de actualiteit. De
mensen sluiten zich te veel af
voor welke verandering dan ook.
Daarom moet je constant dingen
discutabel stellen.
Het individu verdwijnt op het
ogenblik. Het is net of je zegt:
Stop, ik ben zoals ik ben en ik
wacht of ik ooit gelukkig word.
Dat is wat gebeurt! De steden
zitten vol met mensen, die
wachten tot ze gelukkig
worden".
Misschien zijn ze ook gelukkig.
„Als ze zich werkelijk happy
voelden zouden ze niet zo
agressief reageren op dingen, die
hun geluk aantasten. Ze kunnen
niels van anderen accepteren. En
daar gaat het juist om. Ik vind.
dat je vanuit je zelf moet
werken, maar met acceptatie
van anderen, de
anderen laten zoals ze zijn. We
moeten loskomen van het
concurrentiesysteem.
Onze toneelgroep kent geen
rollensysteem. Er is geen haat
en nijd, iedereen is happy, omdat
in dit systeem ook geen
degradatie zit".
Over het geld van Terzijde:
„Als het een beetje wil met de
voorstellingen hebben we een
salaris van gemiddeld driehonderd
gulden per maand. We hechten
niet zoveel waarde aan bezit.
Direct bezit is een symbool van
de graad van je welstand. Dat
neemt niet weg, dat het toch
fijn is om sommige dingen te
hebben. Een pick-up bijvoorbeeld
Ma-ar dat is ook geen status
symbool, maar een verlengstuk
van jezelf. Het ligt aan jezelf
wat je nodig hebt o-m te leven.
Dat hoeven geen kostbare dingen
te zijn. En te vreten heb je
iedere dag toch wel.
Aanvullende subsidies kunnen
eventueel onze salarissen als
het gemiddelde erg laag ligt
aanvullen.
Van het rijk krijgen we nog
steeds geen subsidie. Het gekke
is dat het enige argument is:
Er zijn al tien toneelgroepen.
Die subsidie wordt niet geweigerd
om wat we doen, of omdat we
te links zijn of zo, ma-ar alleen
omdat Nederland blijkbaar geen
elfde toneelgroep hoeft te hebben.
De mensen denken wel eens dat
we als we subsidie krijgen
zullen veranderen, net zo worden
als de andere groepen. Ik geloof
niet, dat dat gevaar bestaat. Met
subsidie zouden onze mensen wat
meer geld kunnen verdienen, we
zouden de produkties beter aan
kunnen kleden. Maar het kan
nou ook. We hebben de stof
voor „Leonce en Lena" per kilo
gekocht, maar dat verandert
toch niets aan ons wezen en ons
uitgangspunt.
Als we wèl „elfde toneelgroep"
zouden worden, dan vertrek ik.
En denk ik de anderen
ook".
JOSé TOIRKENS
De z.g. beat-explosie betekende
een doorbraak in een tijd van
versuffing in de „teenager-
aiuziek" (de marsepeine
confectie-muziek van Cliffie, de
Hobby's en Rexie).
Het bezoek van het echtpaar
^nnon heeft ons weer
geconfronteerd met de reeksen
misverstanden rond de Beatles.
,e,e"e groep spreekt van „vieze,
mchtbehaarde jongelieden, die
W gevaarlijke goedje slikken";
eer optimistische mensen zien
e vier eenvoudige jongens uit
iverpool als „de grote
enshervormers, profeten van
"teuwe tijd" (John Lennon
de nieuwe Christus).
we. voor de aardigheid
waanS6"-,'11 de Historie,
ETw Grote Waarheid
nf Wel Zal Blijken.
"wr gaan we dan:
mt»;fng0noaUemaal in de
ivaar ?eu iern in Liverpool
Rimm au'> George en
SDnmJ,!" "P^erkelijk fris en
Naast ü- g.eluid Produceerden,
blek,» viginaliteit op de bühne
vele n» tijdens de
nn- .""twenties een
opmerkelijke gevatheid en
cynisch gevoel voor humor te
hebben (Ringo antwoordde eens
op een vraag waarom hij „zoveel
ringen aan zijn vingers" droeg:
„Ik kan ze toch moeilijk in mijn
neus dragen"). John Lennon
slaagde er zelfs in enige
literaire erkenning te krijgen
door het schrijven van twee
alleraardigste boekjes, vol
puntige woordspelingen. De
regisseur Richard Lester
gebnuikte hun populariteit en
speciale grapjes in twee
heerlijke films.
Zeer gevoelig voor muzikale
nieuwigheden, wisten zij telkens
originele werkjes op de markt
te brengen en bleven zij de toon
aangeven. Om hun steeds
toenemende creativiteit uit te
leven verlegden zij het accent
naar langspeelplaten (elpees),
die geen verzamelingen meer
waren van toppers en enkele
stoplappen. Voor het nummer
Norwegian Wood en de elpee
Rubber Soul (1965) haalde
George Harrison een vreemd
jengelend instrument uit de
Indiase rimboe: de sitar. Hun
enorme inventiviteit bleek pas
goed op het album Revolver
(1969), die nieuwe muziek-
domeinen openlegde. Er zijn
elektronische invloeden te
bespeuren, er wordt met pop-art-
effecten gewerkt. Ze bestaan het
zelfs klassieke strijkers in te
schakelen (Yesterday, overigens
op een volgende elpee).
Er ontstemd een stilte toen de
Beatles de studio opzochten om
te experimenteren. Begin 1967
verscheen er weer een enkeltje,
druipend van jeugdsentiment
(Penny Lane) met op de flip het
vrij weergaloze Strawberry
Fields. Dan is de tijd rijp voor
De Grootste Muzikale Doorbraak
sinds het onovertroffen
Lisolotte's Liebe van Robert
Zimmerman. S-gt. Pepper's
Lonely Hearts Club Band vond
in alle kringen erkenning als
een supervernieuwend werkstuk
en afgerond geheel. Het is niet
in de laatste plaats te danken
aan de vijfde Beatle, producer
George Martin. Deze elpee
betekent ook een definititve
afrekening met het imago van
lieve, cleane jongens (dat
nemen de Momkees dan over).
In nummers als Lucy in the Sky
en A day in the life zijn niet
alleen de teksten intelligenter,
maar ook de muzikale effecten
zeer geraffineerd. Men spreekt
hier van psychedelisch. Dit heeft
te maken met hun gebruik van
geestverruimende middelen. Ze
zien er ook minder verzorgd uit
en John Lennon draagt zelfs zo'n
intellectueel ziekenfonds
brilletje. De hippies bombarderen
hen tot de goeroe's van de
underground.
De Beatles zweren de
verdovende midide-len af en gaan
o.p de Oosterse toer, die al
eerder indruk gemaakt had op
George Harrison blijkens zijn
meditatieve, contemplatieve
Within you, without you. Ze
volgen hun goeroe, de altijd
lachende Maharasji, naar zijn
verblijf in India. Dat maakte
even indruk! In die dagen is
hun invloed zeer groot en
worden al hun ommezwaaien
door de miljoenen bewonderaars
zonder slag of stoot nagevolgd.
Hun wereldwijde propaganda
voor het love-eva-ngelie in All
you need is love maakt indruk
in de huiskamers over de hele
aardkloot dank zij het televisie
programma Our World.
In het najaar van 1937
wagen zij het zelf een
sympathiek amateurfilmpje uit te
brengen, Magical Mysterie Tour.
De filmnummers zijn verzameld
op twee e.p.-tjes, verpakt in een
bont boekwerk. Wie unzer
herinnert zich niet het min of
meer fantastische Fool ->n the
hill en I am the walrus.
In het jaar 1968 worden zij
ook werkgevers en stampen zij
het Appleconcern uit de grond,
dat onbekend talent moet
aanboren en pluggen. Tot nu toe
heeft de onderneming weinig
succes gekend. Mary Hopkin is
dp enige succesvolle vrucht. De
Beatles maken zich tot de
vertolkers van een enigszins
schamele poging om de sound
van de vijftiger jaren weer
nieuw leven in te blazen door
een onvervalst roek-nummer
Lady Madonna in de groeven
te persen. Het laatste nieuws
van 1968 van het Beatle-front
is een in een maagdelijk witte
hoes gestoken dubbel-album.
Nieuwe experimenten zijn niet
to. vinden. Het heilige vuur
ontbreekt. Hier en daar kry-g je
de indruk, dat de heer Lennon
van de luie is geworden. Hij is
misschien wat moe (gezien het
I am so tired). Op dit moment
zijn de Beatles bezig aan een
elpee vol kampvuur-deuntjes.
Na deze beknopte historie
komen wij tot drie conclusies:
1. Op muzikaal gebied zijn ze
ongeëvenaard inventief en
creatief en hebben ze in hun
dynamische ontwikkeling zeer
veel jeugdigen meegetrokken.
Overal zie je nu jongeren met
een gedegen muzie-k-kennis er
een kritisch zelfbewustzijn
tegenover de wereld der
volwassenen.
Jonge musici maken in de
internationale muziek-wereld
de dienst uit.
Naast de Beatles zijn er groepen
gekomen, zo-als de Rolling Stones
en de Byrds, die heus ook wel*
het een en ander presteren.
Maar men moet zich wel
wapenen tegen opvattingen van
mensen, die een kitscherig
stuntnummer als Yesterdav het
toppunt van Beatlekunde
noemen.
2. Uit hun muzikale importantie
leiden hinderlijk veel mensen af,
dat de Beatles ook op politiek
gebied een doorslaggevende
mening hebben. Maar ze hebben
juist blijk gegeven van een
geringe politieke interesse. Zij
mogen dan de Amerikaanse
acties in Vietnam veroordeeld
hebben, toch heeft John Lennon
in de begin-periode van hun
populariteit gezegd dat hij als
„nouveau riche" wel conservatief
moest stemmen en heeft hij
verklaard dat elke regeringsvorm
in Griekenland hem koud laat.
Hieruit blijkt, dat ze zich niet
geëngageerd voelen met concrete
politieke zaken. Maar men kan
zich afvragen of het wel de taak
van amusementsmusici is om
regelmatig van engagement blijk
te geven. Dan kun je beter
terecht bij maatschappij-
hekelende groepen als de
Mothers of Invention en Country
Joe The Fish.
3. Sinds de lsd-reizen in hun
innerlijk hebben ze zioh met
levensbeschouwelijke problemen
beziggehouden. Hun filosofie i»
een eenvoudige, naïeve maar
sympathieke: wees blij en lief.
Luister hiervoor even naar
Revolution; het is zelfs in twee
verschillende uitvoeringen op de
plaat gezet. Hierin drukt John
Lennon ons op het hart vooral
niet met geweld het systeem
omver proberen te werpen, maar
rustig af te wachten tot het boze
uit de wereld verdwenen zal
zijn. Je moet eerst maar
beginnen met in je eigen
omgeving te vibreren
(hemd-rok).
Toch kunnen wij ons niet aan de
indruk onttrekken dat een en
ander voortkomt uit een luie
levensinstelling. Waarom zou
John Lennon anders die
bed-stunt in Amsterdam
uithalen?
Muzikaal zijn ze groots, maar
daarbuiten middelmatige burgers.
DIRK VELLENGA
en
EUGèNE LOOMANS
s'whts weinig groepen,
m,i verscliillende „soorten"
klawiok a'S folk' hlues, Jazz en
alïïL'p0 ,volledig sebruiken
zij.. Deutangle. In Nederland
wTJfa :;ijt Engelsen nog
televifi and| hoewel hun
Granfl r°? (o'a' °P het
'maar ^Lizeerimponerend
toneel J ort) was- Op het
(S) BeAT" Terry
(£itaar\ t .ert Jansch
John Ra .act*Ul McShee (zang),
enorm relaxJIfn-,contrabas)
®en ook to„ eer vi"dt
elpee Li, op de dubbel-
eerste e o waarvan
°Pgeiinma ^ee^e live is
HTöat t R°yal Festival
ht doet nieLPt in de zaal
Ntangu 'er zaHe- Voor
"MUUIKIA "«ivc. vuur
be'sngrjiko t m,,ziek de enig
'w Bert Jane i°r' kwaliteiten
Re»t)ourn Ao en ,ohn
'en op reed 1We» genoeg uitgeme-
>Psón1V^ «'Pees. Da™>'
"Lotnsti- „i( y. Cox Z1ln
T k°men pe "Jazz-wereld"
hun recht l i n'anffle beter tot
- De 'eer heldere, hoge
stem van Jacqui McShee maakt
het luisteren naar ieder nummer
tot een genoegen. Deze vijf
individualisten vinden in dit
soort muziek (een perfecte
mengeling) kennelijk de meeste
voldoening en dat is duidelijk
te merken. De samenzang is
voortreffelijk, terwijl de zangers
regelmatig de instrumenten „op
de voet volgen" (dezelfde
toonhoogte gebruiken). En dat
geeft een prachtig effect. De
twee platen zijn verpakt in een
fraaie hoes, waarop van alle
nummers enkele bijzonderheden
staan vermeld, voorwaar zeer
handig. Uitschieters zijn er
weinig; de nummers bewegen
zich bijna allemaal op hetzelfde
zeer hoge niveau. (The Pentangle:
Sweet Child, Transatlantic
Records Ltd TRA 178).
HOEKE
En dan maakt me die Rob
Hoeke samen met zijn R B
Group een elpee, die het
aanhoren zeer waard is, maar
waaraan helaas het een en ander
ontbreekt. De invloeden van
„buitenaf" zijn er vele: Celsius
232/8 is een verzameling van
Bob Dylan's, Booker T's, Cuby's
enz. Daarmee wil overigens niets
ten nadele van R. H. gezegd zijn.
Hoewel hij het natuurlijk wel
wat bont maakt door Green
Unions op deze elpee Purple
potatoes te noemen. Bij het
luisteren komt een licht gevoel
van spijt door. Er zit meer in
dan er uit komt en dat is
jammer. Bovendien is de opname
niet vlekkeloos. Het gezang blijft
namelijk wat achter en dat is
niet nodig. Maar nogmaals,
prettig om naar te luisteren
(The Rob Hocke R B Group:
Celsius 232/8, Philips XPY
855 087)
ENKELTJES
Gladys Knight (neven) The
Pips zijn in Amerika zeer
populair. Tamla Motown probeert
hen ook in Europa in te voeren.
Met Didn't you know als single
en een stuk of wat elpees. Het is
ongetwijfeld klasse-werk, maar
nog geen Ike en Tina Turner
Op de keerzijde Keep an eye
(Tamla Motown TM 25.939).
Sly en De Familie Steen hebben
met Everyday People lang aan
de top van de Amerikaanse
hitparade gestaan. Waarom is
niet helemaal duidelijk. Het is
aardig, maar geen absolute
topper. Toch wei begrijpelijk als
we rekenen dat zelfs de Monkees
in Amerika bovenaan kunnen
komen. Sing a simple song (op
de B-kant) is inderdaad wat te
„simpel". (Epic 5-10407).
No, no, no, no van Lost en
Found is duidelijk werk van een
B-groep. Evenals The first cut is
the deepest, dat beter voor P. P.
Arnold bewaard kan blijven.
(Havoc SH 1510). De Franse
artiesten hebben de strijd
verloren. Zelfs Les Compagnons
de Ia Chanson kunnen niet meer
dan enkele sprankjes jeugd
sentiment losslaan. Ook niet als
zij een Engels nummer in het
Frans zingen. Ce Bonheur-La,
is het ook niet. En ze zijn ook
wel eens een stuk beter geweest
dan in Le clown en l'enfant
triste. (CBS 3777).
Muziek in Zuidwest-Nederland:
deze week Fire-Flash uit
Etten-Leur. De groep speelt
voornamelijk rhythm and blues,
o.a. nummers van The
Blueebreakers en Otis Redding.
Fire Flash is als volgt samen
gesteld: Kees Mensen, sologitarist.
Jan van Zundert, slaggitaTist,
Willy van Hassel, basgitarist, en
Henk Aarts, drummer.
A.lle leden van de band, met
uitzondering van drummer Henk,
treden ook op als zanger
De groep is regelmatig te zien
en te horen in Etten-Leur en
omgeving.
