Cliarlie Chap! m tussen haakjes JDGOED ^ico&cA ^RQ%^hf§iIt prijsvraag uit voor toneelstuk Vakmanschap meesterschap CLOWN", DIE VAN KERMISSPUL KUNST MAAKTE Zwartkijkers! aangifte formulier Dan kijkt n gerust! Jongeren (S)limerick Provadya? Makkelik Oud heertje Bolhoed Imitators Bierkenners vragen Vooruitziend DE STEM VAN ZATERDAG 5 APRIL 1969 80 (Van onze filmredactie) VEVEY In zijn fraai gelegen landhuis boven het vriendelijke stadje Vevey aan het meer van Genève zal op 16 april Charles Spencer Chaplin te midden van zijn gezin zijn tachtigste verjaardag vieren. Ver van zijn bewonderaars, die aan zijn voeten lagen toen hij nog „de grappigste man van de wereld was" ver ook van al diegenen die hem in een latere episode in zijn carrière het leven onmogelijk maakten. Chaplin werkt nog iedere dag aan scenario's, zit boordevol filmplannen, maar zal er zelf niet meer in optreden. „Wie wil er nu nog zo'n oude man op het scherm zien?" zegt hij zelf. En dat is ook de reden, waarom hij ieder televisieinterview schuwt. „Het is een onbarmhartig medium", is zijn mening. De man, die eens dagelijks in het middelpunt der belangstelling stond, leidt nu met zijn gezinsleden, die nog niet uitgevlogen zijn, een terug getrokken leven in Corsair hoog bo ven Vevey. Een enkele maal ver toont hij zich „en public", zoals de keer, dat wij hem ontmoetten op het vliegveld van Genève, toen hij op het punt stond naar Nederland te vertrekken om er de Erasmusprijs in ontvangst te nemen. Hij was toen in gezelschap van zijn vtouw Oona, dochter van de toneelschrijver Eu gene O'Neill en van zijn oudste doch ter Geraldine, die enkele minuten eerder het vliegtuig naar Londen zou nemen fijning, oog voor komische details en het subtiel uitwerken van dwaze si tuaties. Maar Sennett was de baas en zo debuteerde Chaplin in „Making a living" met hoge hoed en druip- snor als de clichéschurk in vele Sen- nett-komedies. In zijn tweede 'film reeds vond Chaplin zijn eigen type: met bol hoed, rottinkje, veel te grote broek en dito schoenen, die aan de verkeer de voet zaten en uitgerust met een tandenborsteilsnorretje. Dat type zou hij zij het met meer nuances vasthouden tot 1939. Tot „The Great Dictator". In 1914 maakte Chaplin liefst 34 één. of tweeakters onder leiding van Sennett Tenslotte gaf Sennett de strijd op en liet Chaplin de latere films zelf schrijven en regisseren. Dit alles kon niet verhinderen, dat de komiek in 1915 voor een aanzien lijk hoger salaris en meer zeggen schap cverliep naar de Essenaystu- dio's. In 14 maanden maakte Chap lin daar 14 films, variërend van 2 tot 4 airten. Overgebleven materiaal werd later nog tot een aantal films verwerkt door de'studio zelf, zonder dat Chaplin part of deel aan de eindmontage had. In 1916 en 1917 stond Chaplin on der contract bij Mutual voor een in die dagen astronomisch hoog salaris. Twaalf tweeakters waren het resul taat, dat heden ten dage nog regel matig in het voorprogramma van onze bioscopen te zien is onder ti tels als „Charlie als politieagent", „Het pandjeshuis", „De emigrant" en „De avonturier". Eric Campbell, die een jaar later bij een auto-ongeval om het leven zou komen, speelde de baardige schurk en Edua Purviance steevast de blonde schone. Edua, ook al tij dens de Essenayfilms Chapilins vas te tegenspeelster, zou dat blijven tot 1923, toer Chaplin besloot een socie- tydrgma te regisseren, zonder er zelf in op te treden. Charly met de slangenbezweerster in: „A night at the music hall". „A Woman of Paris" werd een succes wat de kritiek betrof, maar geen commercieel succes voor Chap- lins samen met D. W. Griffith, Douglas Fairbanks en Mary Pick- ford nieuw gevormde maatschap pij United Artists. Euda's carrière was voorbij, maar tot haar dood toe kreeg zij een pensioen van Chaplin. In „Shoulder arms" één van de grote First-National successen "(Vin -onze radio- en t.v.-redactie) HILVERSUM De afdeling jeugd uitzendingen van het televisiebedrijf van de A.V.R.O. organiseert in sa menwerking met de jeugdsectie van iiet Nederlands Centrum voor Ama teurtoneel (N.C.A.) en de Toneel- centrale voor de derde keer een prijsvraag voor jongeren in het schrijven van een toneelstuk. Het toneelstuk,, over een vrij on derwerp, mpet niet alleen geschikt zijn voor uitvoering als televisiespel en in de Nederlandse taal zijn ge steven, maar ook een oorspronke lijk werk zijn. De beste inzending vóór 1 ok tober 1969 in viervoud getypt, voor zien van een schuilnaam, geslacht, leeftijd en te adresseren aan A.V. SO.-Televisie, afdeling Jeugduitzen dingen, Postbus 2 te Tilvetrsum sl worden bekroond met een uit voering als televisiespel door de A-V.R.O. tegen een honorarium van twuitig gulden per minuut, alsmede een theatertrip naar Berljjn. Een onberispelijk gekleed, voorko mend grijs oud heertje, die naar het leek met zijn dochter en kleindoch ter op stap was. Niemand zou ach ter dit parmantige baasje een der grootste komische talenten van de ze eeuw vermoed hebben, totdat eenmaal in gesprek met hem hij sijn woorden mét enkele kwieke en goed bestudeerde gebaren on derstreepte. Op zo'n moment vergeet je het grijze, gerimpelde hoofd en lijkt Chaplin tientallen jaren jonger. Zijn vrouw Oona, een knappe verschij ning, houdt zich op zulke ogenblik ken zij is vriendelijk maar wei nig spraakzaam helemaal op de achtergrond en gunt haar man het toneel voor zichzelf. Later, in Amsterdam op een pers conferentie, is hij meer de verkoper, die zijn plannen voor zijn nieuwe film dat was vier jaar geleden „The Countess óf Hongkong" aan de man moet brengen. Hij werd toen ongewild overspeeld door de formi dabele Peter Ustinow, die bij die legenheid kwam binnenstuiven en met zijn geslepen antwoorden 'derende lach de show van de de grootmeester stal. Men behoeft Chaplins autobiografie maar te lezen en vooral de onder schriften van de foto's met Al- bert Einstein, mèt Tsjoe-en^Lai-, met Vincent Auriol, met l'abbé Pierre, met Jean Cocteau, met Pablo Ca sals, met Winston Churchill, enz. enz. om te weten, dat hij ijdel is. Mag hij? De valksjongen, die al met zijn vriendjes pantomime speelde in Londens achterbuurten en op zijn 28e de hoogst gesalarieerde filmac teur ter wereld was? De man, die in de jaren twintig maar éénmaal in de drie jaar een film behoefde te maken en toch de favoriet van het publiek bleef? Chaplin heeft meer voor de rikaanse filmindustrie gedaan dan men daar wel wil toegeven. Vlak voor de eerste wereldoorlog naar Amerika gekomen met Fred Karno's Britse pantomimegroep waarvan ook Stan Laurel deel uitmaakte rolde hij in de filmbusiness, toen nog door echte toneelspelers be schouwd als een soort kermisbedrijf. In 1914 engageerde Mack Sennett de jonge Engelsman voor een serie filmkluchten. Sennett had een eigen formule met veel gooi- en smijtwerk en een wilde achtervolging aan het slot. Chaplin streefde meer naar ver- De ongekende populariteit van de komiek had vele imitators wakker- geschud. De meest oorspronkelijke was ongetwijfeld Billly West, die in Chaplintenue een onbetwistbaar ei gen stijl had. Een ander, die zich Charles Aplin noemde, kreeg een proces aan zijn te wijde broek en werd gedwongen zijn naam te veran deren. Na negen films voor First Natio nal tussen april 1918 en februari 1923, waaronder meesterwerken als „The Kid" en „The Pilgrim" was Chaplin eindelijk vrij om films voor zijn eigen maatschappij United Ar tists te maken. Het werden „The Gold Rush" (1925), „The Circus" (1928), „City Lights" (1931), „Mo dern Times" (1935), „The Great Dic tator" (1940) en „Monsieur Verdoux" (1947), titels, die bij de bioscoopbe zoeker geen nadere introductie behoe- (ADVERTENTIE) „Gold Rush", een melancholieke Chaplin ven. Behalve „The Circus" en „Mon sieur Verdoux" worden zij nog regel matig opnieuw uitgebracht. De oorzaak, dat Chaplins produktie na 1923 daalde, is gemakkelijk na te gaan. Chaplins rivalen Harold Lloyd, Buster Keaton en Harry Lang don, waren ook overgestapt van de tweeakter naar de avondvullende film, die meer voorbereiding vergde. Daarbij kwam, dat Chaplin de waar heid van het Nederlandse gezegde „Hoge bomen vangen veel wind" ging ondervinden. Zijn huwelijk met de piepjonge, onnozele Mildred Har- ris werd een mislukking en Ameri kaanse vrouwenclubs stonden onmid dellijk klaar zijn films te boycotten. Toen zijn tweede huwelijk met de ambitieuze Lita Grey twee zoons, Sidney en wijlen Charles junior ook al geen lang leven beschoren bleek, laaide de storm van protesten opnieuw op. Het is na deze ervarin gen vrij verklaarbaar, dat Chaplin zijn derde huwelijk met ex-Goldwyn- girl Paulette Godard zijn tegen speelster in „Modern Times" zo lang mogelijk geheim hield. Toch schijnt deze verbintenis getuige het boek dat Charles junior over zijn vader schreef veel betere kansen te hebben gehad dan de vorige. Een ander punt, dat niet uit het oog verloren mag worden, is de komst van de geluidsfilm. In 1931 weigerde Chaplin zijn zwerverstype in „City Lights" te laten spreken, uit angst dat de internationale clown zijn gezicht zou verliezen voor b.v. bewonderaars in Rusland. Ook in „Modern Times" bleef het geluid be perkt tot zeTE gecomponeerde muziek en een liedje gebracht door Chaplin als zingende kelner in een onnavolg baar brabbeltaaltje. Was er in „Modern Times" al dui delijk sprake van een boodschap, die de maker de toeschouwer wilde over brengen de moderne mens over heerst door de lopende band in „The Great Dictator" was dit stre ven nog duidelijker. Vandaar: voor het eerst dialoog. Engelsman en geen, Amerikaan te zijn, beinvloedde de ontvangst van zijn volgende film „Monsieur Ver doux". Teleurgesteld, ja zelfs vol rancu nes, omdat hij van on-Amerikaanse praktijken werd beschuldigd naar aanleiding van zijn duidelijk linkse sympathieën, nam Chaplin tenslotte de wijk naar Zwitserland, van waar uit hij zijn zure, zeer tendentieuze „A King in New York" maakte. „Limelight" had een ietwat droef geestige zwanezang kunnen zijn voor een der groten van het witte doek. Het door hem geregisseerde „Da Gravin van Hongkong" kan Chap lin was nooit in de eerste plaats re gisseur, en de man die eens zijn tijd ver vooruit was werkte nu volgens verouderde principes ronduit een blunder worden genoemd. Maar laten we deze tachtigjarige niet aanvallen op enkele latere foute beslissingen. Laat hij in onze herin nering voortleven als „Charlie, de zwerver", die miljoenen over de he le wereld zoveel genoegen bezorgde. Het geniet van zijn tijd. Juist de tijd, dat de film van kermisvermaak moest evalueren tot kunstuiting'. OTTO MILO Terwijl men in de Verenigde Sta ten de ogen nog stijf gesloten wilde houden voor Hitiers terreur, begon Chaplin aan een film over een le vensgevaarlijke dictator, die de jo den wilde vervolgen. Bij de première op 15 oktober 1940 bleek weer eens Chaplins vooruitziende blik, ook al was de affaire-Hitler, of Hynkel, zo als Chaplin hem noemde, geen zaak meer om over te lachen. Het feit, dat Chaplin door het on verkwikkelijke rechtsgeding, dat de hysterische Jean Barry aanhangig maakte en zijn huwelijk met de veel jongere Oona O'Neill weer in het nieuws kwam, het feit ook, dat A- merika Chaplin verweet nog steeds (ADVERTENTIE) Kijkgeld betalen moeten we allemaal. Dat staat in de wet Wees verstandig en vraag een aan. Dat doet u zo: Schrijf uw naam en adres achter op een lege envelop en stuur die - zonder postzegel aan JJüwu#- Cbmoep Hiu Epna n J' de J°ng> Steenber- leraaM Va,n S^oorte maar nu hoog- e ln Het Belgische Namen, heeft aaam°°rveÖel^k schoolboek op zijn leirlin ';?™n en vzagon, een in- In anu Iazen v3n gedichten", keer h 's H®t maar liefst elf dra,ti^TkVZ° fas verscheen een een Herziene nieuwe druk, met licht nMeV„vHet Nederlands ge- 18281 J (Sythoff, Leiden: prijs HarbariW 2mslag verorbert het ie sehim Hernlef on Schippers cen ui'-m-^311 Wiilsm K1°os, zoals Willem S achter hun zweeft Bin" "sen-hem zag. zelf zich"? t0°®,°°k Martien de Jong ruim w„ gerig- HU het namelijk toet kritmiaar gTeleden zijn bundel LuceK--,,, n "Y.an Bilderdijk tot haghlari verschijnen, die door de ev« vriend J a P?rs lang altiid Zeer ninJj H besproken werd. jonee o was ^ct oordeel van de "J „De Tijd"1Fens- toen nog toiauer i rt hterair chro- 0e JoniMiX jY°lkskrant". v«stouw!i mI 00rdeel moeilijk kunt «I ^,aar wat d°e je dan? '•tol, je beki„J^YfJdsn stuk schrij- t6ui of on J fi de hoofdredac- «emen. originele wijze wraak jWI ffijStname6ut.De Jong gePro- eDS 'n ziin J? stuk van Kees I sr een aantJ k op en maak- mrddeiwè bij- die de beantwoorde ^oller m°et zien "oorden. Hoezeer die vra gen uitmunten door een serene ob jectiviteit, blijkt duidelijk uit de eer ste: „Toon aan dat Fens' bezwaar berust op tekstverdraaiing". Verder moet ook nog even zijn ondeskun digheid aangetoond worden. Wie er gelijk heeft, Fens of De Jong? Gelukkig hoeven wij de op gaven niet te maken. O FRANSE meisjes zijn eleganter dan Nederlandse. Italiaanse jongens zijn romantischer dan de Nederlandse. Nederlanders zijn arbeidzaam, dege lijk, verdraagzaam maar ook krente rig. De afkeer.van de Nederlandse jon geren van andere volken is niet zo groot; Engelsen, Fransen (vooral bij de meisjes), Israëliërs, negers, zijn gezien. Russen, Arabieren en Chine zen wekken kennelijk enige achter docht, mogelijk omdat de mensen be oordeeld worden naar de politiek van hun regering. Dictators, communisten roepen weerstanden op, evenals oor log, atoombom, leger, straf er" straf werk. Opmerkelijk is dat de paus niet po pulair is. Zelfs niet bij 25 procent van de katholieke jongeren. De meeste Nederlandse jongeren vinden, dat we heel wat degelijker en betrouwbaarder zijn dan b.v. de Italianen. Volgens de meeste, wat oudere meisjes, zijn de Nederlanders echter gespeend van elke lichtzinnigheid en romantiek. En zij schijnen dat te be treuren. Naast de Nederlandse nationaliteit gaat de voorkeur uit naar de Ameri kaanse, Scandinavische, Zwitserse of Engelse nationaliteit. Volgens de en quête-uitslag is zeker geen groot scheepse emigratie naar de Sovjet unie te verwachten. Volgens (Je jongeren staat vast, dat de Europese samenwerking een extra bijdrage tot onze welvaart heeft ge leverd en een nieuwe oorlog tussen Westeuropese landen onmogelijk heeft gemaakt. Ruim negentig procent vindt dat het zoeken naar samenwerking geen zaak is van de regeringen alleen, maar ook van de individuele burger. Bovenstaande gegevens komen uit een 17 bladzijden tellend rapport dat samengesteld werd door de Haagse tweeling Marijke en Marjan Hommes. Tussen juni 1968 en januari 1969 heb ben ze een enquête ingesteld onder negen onderwijsinstellingen. Ze kre gen 200.0P9 antwoorden. En het ver eiste minutieuze rekenwerk om die in een handzaam rapport te verwerken. De twee Haagse scholieren hebben er gisteren de tweede prijs mee gewon nen in de wedstrijd, die werd uitge schreven door „De Jonge Onderzoe kers." „Oordelen en vooroordelen van Ne derlandse jongeren" heet het rapport. Een knap stukje werk vinden wij. zaal is geschied. Daar stond een man terecht, die bij een bar in Harderwijk samen met een vriend een paar op geschoten en misschien wel aange schoten jongens had afgetuigd. „We waren moe en de jongens deden ver velend", zei de verdachte De officier van justitie eiste een boetevan f 50,-. En nu komt het. „Gezien de algemene prijsstijgingen geef ik geen boeten meer van 50 gulden Ik geef u een boete van 150 gulden", zo vonniste de politierechter mr. L. 't Hooft de ont hutste man. Een prijsstijging van 200 procent, zonder dat de controledienst van eco nomische zaken er iéts aan kan doen. De rechter maakt immers onderdeel uit van een onafhankelijke macht. De rechter in kwestie heeft duidelijk een eigen interpretatie gevonden van de meest gehate afkorting van deze tijd. BT.W.: Boeten Te Weinig. A. propos: wèl iets om in hoger be roep te gaan. cockpit zal gewijzigd worden in kok- pit. De commissie wil ook in een aan tal vreemde woorden de letter c ver vangen door een s, zoals in financiën, auspiciën en sement We kijken er nog een beetje vreemd tegen aan, maar het zal wel wennen. De minister moet trouwens nog zijn visie op de plannen bekend maken. Misschien is het achteraf wel vre- selik makkelik proefperiode aan bepaalde door haar gestelde eisen hebben voldaan, on derscheiden. U hoeft dan niet meer bang te zijn voor een koude douche. O IN het gevecht om lonen en prijzen gaat het om enkele procenten, soms zelfs tienden van procenten. Boos- doenertjes onder ons proberen wat percentjes méér in de wacht te sle pen en dat is op z'n minst erg a-sociaal Profiteurs, zeggen we dan. Maar hoort u nu wat in de recht vaardige sfeer van de Zwolse rechts IN de moeizame, jarenlange slepende kwestie van de vereenvoudiging in de spelling van onze taal wordt bin nenkort een nieuw stadium bereikt, zo wordt tot onze vreugde gemeld. Als de Belgisch-Nederlandse spel lingcommissie nu haar zin krijgt zal de uitgang,„dt" bij de verbuiging van de werkwoordsvormen verdwijnen, evenals sommige verdubbelingen in de verleden tijd van werkwoorden. „Hij rijdt" wordt dan „hij rijd"; hij antwoordde" wordt „hij antwoorde." In enkele gevallen, wordt de au vervangen door ou, blouw, nouw, pous. Vreselijk, dadelijk en makkelijk worden vreselik, dadelik, makkelik. In Engelse woorden wil de com missie weinig wijzigen, vooral niet wanneer het gaat om sporttermen en andere ingeburgerde woorden. Maar ZET enkele Nederlanders bij elkaar, die hetzelfde doen, en ze gaan een vereniging oprichten. Om sterker naar buiten te kunnen treden. En om daardoor anderen en zichzelf van het nut van die vereniging te over tuigen. Want dat schijnt te moe ten. Sinds kort is ons land nu ook een Saunavereniging rijk. Doel: het sau nabad als een belangrijke bijdrage voor de volksgezondheid te propa geren en de doelmatige inrichting van en goede leiding in het Neder landse openbare saunabad te helpen bevorderen. Daarnaast wil de Nederlandse sau navereniging zich ook inzetten voor de vorming van en het toezicht op een opleiding voor specialistisch sau- navakpersoneel en het toezicht op eventuele examens en het verlenen van diploma's. En wie mogen er lid worden? Ex ploitanten van openbare saunabaden fabrikanten, importeurs en leveran ciers van sauna-artikelen, artsen, fy siotherapeuten en architecten. U als particulier kunt u aanmel den als sympathiserend lid. Daar stelt de vereniging een sympathiek gebaar tegenover. Ze wil namelijk de openbare saunabaden, die na een DE Oosterhoutse afdeling van Pro vadya?, die altijd zoveel gekleurde vloeistoffen in haar programma's doet, houdt op 10 mei in zaal De Pan- nehoef te Oosterhout een grote Pro vadya?-avond. Van 18 tot 1 uur krijgt men er volgens het programma voorge schoteld: Kosmos lights, pop van Per petuum Mobile (waarin, zoals het programma nog eens extra vermeldt, Noutje Koevoets zit), Soul Story, Grandma's holy body building team, popgenootschap Mooi Holland, Pro- vadyhaghe show, Super Sister. Meerdere projectors in de zaal zullen de aanwezigen verder vergas ten op voorlichting (zou dat nog no dig zijn) slapstick, comedy, oude doos, tragiek, spanning, en sensatie. Dit in de grote zaal. Er is namelijk nog een aparte film-relaxruimte voor het betere werk. Daarnaast zijn er, wij citeren ver der, optreden van een goochelaar, hypnotiseur en fakir, berucht pop- dichter, dansmeiden uit Fantasio en het Gouden-Nachttheater. De koek is nog niet op. Wie nog niet tevreden is of zich wat on wennig voelt bij deze confrontatie kan terecht in de informatieve stands over o.a. Hitweek, „Tweeduizend", Hongeractie, drugs en stimulantia, psychedelica, Trapkes, apparatus ma- gica ars albina, kunstenaars en an dere stromingen. Tot slot volgt het Optreden van DE WITTE BANAAN. Oh ja, en u kunf de hele avond gratis thee drinken. O De limerickprijs van de week werd gewonnen door Marjorie Hoef mans. Schoolstraat 1, Sas van Gent. Hier onder haar bijdrage Een ex-vissersvrouwtje in Veere gooit sinds kort visjes uit naar heren rechtdoorzee als ze is geeft ze boter bij de vis in de hoop dat het tij niet zal keren. Het ex-vissersvrouwtje was een bron van inspiratie voor lezers, getuige het aantal inzendingen, dat alle voor gaande overtrof. We willen u enkele van de vondsten niet onthouden Een ex-vissersvrouwtje in Veere wou ook wel eens moderne kleren ze kocht in de stad een netjurk een en al gat nou moet zij het boeten weer leren. H. Stolker-Booy, Etten-Leur Een ex-vissersvrouwtje in Veere wist niets van het werkwoord generen Zij dacht: al ben ik nu ex ik kan niet zonder sex en ze vist nu in Veere naar heren. R. Elfring, Roosendaal Een ex-vissersvrouwtje in Veere die kan het niets meer deren of er haar vent nu vissen jent of hoge Haagse heren. H. Jansen, Breda De eerste regel voor de volgende wedstrijd: Een schoenmakersleerling uit Dow gen Redactie: José Toirkens Bijdragen: Frits Niessen Frans de Ligt sur goedkoop STOR-dealer heeft >orraad. Hij geeft jndig advies; En vraag aar kleurige verven len. >/d Rijn. jB*lQ0%pMMobdk

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 11