Unieke sleeptank van
42 miljoen in Ede
Koeien in de achtertuin: waarom ook niet?
IS
sn wat
en auto
kiest
■■ppH
SCHEEPSBOUWKUNDIG PROEFSTATION BREIDT UIT
WÊHÊm 0%
iitse techniek
os plezier aan beleeft
ïpost die u zich
rt van 4 personen
nken
e snelverkeer, dus
een veilige snelle
'oor een topsnelheid
hoe deze auto u
een wat u voor de
enwaarde met een
HOGE KOSTEN
GEEN TOEKOMST
DE STEM
(Van een onzer verslaggevers)
WAGENENGEN - „Er zijn
1 al witte olifanten genoeg en
we hebben echt geen be
hoefte er nog een bij te zet
ten". Met die woorden zegt
I de voorzitter van de di
rectie van het Nederlands
Scheepsbouwkundig Proef
station, professor dr. ir. W.
P. A. van Lammeren, dui-
ijker dan de vele bereke
ningen het zouden kunnen,
<k 4e unieke uitbreiding
van het Scheepsbouwkun
dig Proefstation in Wage-
ningen in alle opzichten
verantwoord is. Ook al gaat
die uitbreiding, een va-
cuiimsleeptank voor mo
dellen, het lieve bedrag
kosten van 42.000.000
gulden.
Wat is dat Nederlands Scheeps
bouwkundig Proefstation eigenlijk en
wat doen ze er? Het N.S.P. is een on
afhankelijke stichting, nauw samen
werkend met de centrale Organisa
tie voor Toegepast Natuurweten
schappelijk onderzoek. Het werd in
1929 gesticht door de staat der Ne
derlanden enerzijds en vier grote
scheepvaartmaatschappijen ander
zijds op 50-50 basis. Het instituut be
staat dus reeds veertig jaar. Het ei
genlijke werk begon echter pas in
1932. En dat werk bestaat er dan uit
om door middel van onderzoek aan
schaalmodellen te komen tot het ef
ficiënt ontwerpen en bouwen van
schepen, boorplatformen enz. De ad
viserende taak van het proefstation
is een zeer belangrijke. De theorie
van de scheepshydrodynamica mo
ge dan heel grote vorderingen ge
maakt hebben de laatste jaren,
schaalproeven blijven noodzakelijk
voor het snelle en concrete beant
woorden van vragen, die meer en
meer door de scheepsbouwindustrie
gesteld worden, nu de schepen steeds
groter worden. Door de schaalproe
ven wordt een betrouwbare voorspel
ling van het gedrag van een te bou
wen schip mogelijk.
Daarvoor beschikt het N.S.P. over
een diepwatersleeptank, die 252 me
ter lang is, een beperkte watersleep-
tank van 210 meter en een viertal
cavitatietunnels waar beproefd
wordt in hoeverre cavitatie het
koud kokenv an het water door de
grote drukverlaging aan de propel
lerbladen, een drukverlaging zoals
die ook optreedt hij vliegtuigvleugels
invloed heeft op het materiaal van
de schroeven en de juiste schroef-
vorm wordt bepaald voor een bepaald
type schip. Daarnaast beschikt het
N.S.P. ook nog over een zeegangs
tank van honderd meter lengte waar
door golfopwekkers regelmatige en
onregelmatige golven uit willekeuri
ge richtingen kunnen worden ver
kregen.
Een belangrijke stap voorwaarts
betekende het voor het N.S.P. een
gecombineerde golf en stromings
tank te kunnen bouwen. In die tank
kan het effect van de combinatie
van stroming, golven en wind wor
den bestudeerd op het gedrag van
drijvende boortorens, in ondiep wa
ter aan een boei verankerde tank
schepen, in open zee baggerende
schepen het manoeuvreren en stop
pen van schepen in haveningangen
enzovoorts.
Voor zeer snelle schepen bouwde
het-N.S.P. bovendien een hoge-snel-
heidstank. Hier worden draagvleugel
boten, luchtkussenboten en hoge-
snelheidsonderzeeboten in model ge
test.
Die modellen zijn een verhaal
apart. In de modellenmakerij in Wa-
geningen werken een tiental timmer
lieden met hamer, beitel, schaaf en
passer om verfijnd afgewerkte gro-
te-schepen-in-het-klein vorm te ge
ven, die in een van de grote bassins te
water worden gelaten om duchtig aan
de tand te kunnen worden gevoeld.
De modellen, natuurgetrouwe na
bootsingen van het werkelijke schip
in wording, zijn ongeveer acht me
ter groot en naar gelang de benodig
de levensduur, gemaakt van parafi-
ne, hout of polyester.
Met de nieuwe vacuüm sleeptank
kan men op een grotere maat model
len overgaan, met een lengte van
tien tot twaalf meter.
Het is de tendens in de scheeps
bouw geweest van de mammoettan
kers en dan denkt men tegenwoor
dig rustig aan grootten van 500.000
ton die het Nederlands Scheeps
bouwkundig Proefstation uit zijn jas
je heeft doen barsten. De proble
men die rijzen bij de bouw van de
ze schepen en bij de manoeuvreer
baarheid met deze kolossen in nau
we haveningangen schreeuwden om
een oplossing.
Uit heel de wereld komen bij het
N.S.P. aanvragen binnen om aan die
oplossing mee te werken. Dat zal
van eind 1971 af op de meest effec
tieve manier kunnen gebeuren als
de nieuwe vacuümsleeptank in ge
bruik genomen zal worden. Dan zul
len mannen in ruimtepakken in een
bijna luchtledig gepompte hal het
meest precieze onderzoek naar het
gedrag van schepen onder de meest
afwisselende omstandigheden kun
nen doen, beter dan waar ook ter
wereld.
Maar met die unieke sleeptank
heeft de gemeente Wageningen het
NSP in feite bulten haar grenzen ge
bannen. Op het terrein van het N.S.-
P. was voor de bouw van een zo gro
te hal geen plaats meer. Nu heeft
de gemeente Ede de eer gekregen
op haar grond de nieuwe hallen te
zien verrijzen.
Zo nauwkeurig mogelijk is de werkelijkheid nagebootst. Door een „hoge zee" ploegt deze coaster in het
klein naar de andere kant van het bassin-
Storm, golven, stroming. De werkelijkheid wordt zo dicht benaderd als het kan. Bij de proef op de foto
wordt een schip een haveningang ingestuurd.
in fijne prijzen.
(Van een onzer verslaggevers)
WAGENINGEN Koeien
in de achtertuin? Waarom
niet? Er is theoretisch geen
wei voor nodig om koeien te
houden. Het benodigde gras
kan desnoods in een schuurtje
worden geproduceerd. Alleen
is het zo duur dat we er voor
lopig maar van moeten afzien.
Wat niet wegneemt dat het in
teressant genoeg blijft om er
"ven bij stil te staan.
Er is maar één man in ons land.
die zich in genoemde techniek
heeft gespecialiseerd. Hij heeft A.
A. Steiner en hij is als weten
schappelijk hoofdambtenaar ver
bonden aan het centrum voor
olantenfysiologisch onderzoek in
Wageningen.
Het graszaad, zegt hij, wordt in
bakken met een voedingsoplos
sing gezaaid. De ontkiemende
plantjes vinden steun in grind, pa.
pier, lavasteen, plastics. Boven de
bakken moeten evenwel grote
hoeveelheden lampen hangen om
het zonlicht te vervangen. En aan.
gezien de temperatuur in onze
contreien weinig stabiel is, ver
dient het aanbeveling ook een cen
trale verwarming bij bakken te
laten branden.
Over het produkt: Het ontkiemen,
de zaad levert na een week of wat
al voldoende gras om te voeren.
De meest efficiënte manier om het
te oogsten? Gewoon met wortel en
al uit de bakken trekken. Om de
produktie echter op gang te hou
den, dient de kweker opnieuw in
te zaaien. Zo kan hij het hele jaar
door vers gras oogsten. Vanzelf
sprekend zorgt hij er wel voor, dat
niet alle bakken tegelijkertijd leeg
zijn. Dieren willen nu eenmaal
iedere dag vreten, zodat een op
bouw van de produktie noodza
kelijk is.
Over de beesten: Koeien hebben
geen wei meer nodig om aan gras
te komen. Zij kunnen op stal blij
ven of achter het huis op een mi
niem stukje grond heen en weer
lopen; wachtend tot hun baas een
verse hoeveelheid voer aandraagt
Het bewuste achtertuintje dus.
Over de kosten: Een teeltopper
vlakte van één hectare (10.000
vierkante meter in bakken; uiter
aard boven elkaar) kost aan in
stallaties 150.000 gulden. Daar ko.
men nog bij: kosten van licht en
verwarming en last but not least
het telkens benodigde graszaad
De hee- Steiner'. „De kosten van gras
zaad mogen we niet onderschatten.
Koop maar eens een hoeveelheid voor
enkele vierkante meters gazon. Je-
bent dan al gauw enkele guldens
kwijt. Nu is zo'n bedrag voor het. ma
ken van een gazon gemakkelijk uit
te geven. Maar een graskweker heeft
voor bijvoorbeeld 10.000 vierkante
meter balen graszaad nodig. Het hele
jaar door en jaren achtereen. Kun je
nagaan hoe het voor hem in de pa
pieren gaat lopen. De kosten zouden
zelfs te groot zijn om te becijferen."
Conclusie: We zullen niet de gele
genheid krijgen om bij buurman in
de schuur te gaan kijken hoe zijn gras
erbij staat. Zelfs indien hij multi
miljonair is, past hij wel op om op
deze wijze geld over de balk te
gooien. Wie plantenteelt-zonder-aar
de van dichtbij wil zien,-moet een in.
troductie bij de heer Steiner in Wa
geningen zien te krijgen.
Maar hoe moet het in de toekomst,
als er tcht ruimtegebrek komt. Er is
zoveel nodig voor woningen, recrea
tie, industrie, wegen. De heer Steiner
blijft optimistisch: „Er zal voldoende
weiland voor het vee overblijven.
Zelfs wanneer er nog veel grond voor
de bouw nodig is. Ik zie de toekomst
van de veehouder echt niet somber
in. Misschien staan de koeien over
enkele honderden jaren pas knel tus
sen de huizen. Dat is een probleem
voor de mensen, die dan leven."
Zolang er voldoende weiland is,
komt volgens hem het systeem van
gras-uit-het-schuurtje niet van de
grond. In wetenschapskringen heet
het systeem trouwens anders. In
Amerika praat men van hydroponics.
Hier in Nederland zegt de weten
schap „plantenteelt-zonder-aarde".
Gras komt vanwege de hoge kost
prijs volgens de heer Steiner hele-,
maal niet in aanmerking voor de hy.
droponic-cultuur. Met de produktie
van rogge, haver en mais ligt het
e°n beetje anders. Steiner: „In Ame
rika, Frankrijk en Engeland is een
begin gemaakt met de produktie van
rogge, haver en mais in een voe
dingsoplossing. Deze gewassen lenen
zich uitstekend voor veevoeder. Zaad
hiervan is goedkoop en enkele weken
na uitzaai hebben de dieren er al
goed voer aan".
Het hydroponic-produkt blijft niet.
temin duur. Want ook in genoemde
landen zijn de aanschafkosten van
materiaal hoog. „Volgens mij wordt
het produkt alleen maar als bijvoe
ding aan renpaarden gegeven", zegt
de heer Steiner. „Van andere geval
len heb ik nog niet gehoord. Overi
gens een toch wel verklaarbare zaak.
want het renpaard moet kort vont
een wedstrijd over een flinke dosis
energie beschikken. In het hydropo
nic-produkt zijn alle voedingsstoffen
in opgeloste vorm aanwezig. Zij laten
zich in ieder geval beter opnemen
dan bijvoorbeeld voeding uit pure
haver.'
„Bij renpaarden kijkt men niet zo
zeer op de kosten. Zij moeten top
prestaties leveren, waarvoor dan for
midabele prijzen zijn te winnen." Dat
maakt het ook verklaarbaar, waarom
in Nederland zelfs niet op grondloze
cultuur van rogge, haver en mais
wordt overgegaan.
De heer Steiner ziet in het alge
meen geen toekomst voor planten
teelt zonder aarde. Zijn persoonlijke
mening: „Het heeft geen zin om op
grote schaal met hydroponics te be
ginnen. Deze techniek vraagt grote
investeringen. Te grote. Bovendien
hebhen kwekers in onze contreien er
niets aan, omdat zij over te weinig
zonlicht beschikken. Het probleem
licht laat zich met kunstlicht nog wel
opvangen, maar wat kost elektriciteit
niet als er constant zö'n 30.000 volt
aan lampen brandt?"
„Ook elders in de wereld is er nog
geen belangstelling voor grondloze
cultuur. In een rijk olieland heeft
men eens geïnteresseerd naar de mo
gelijkheden geïnformeerd. Toen de
prijs van de installaties bekend werd,
heeft men zich schielijk teruggetrok
ken. Dat is toch wel tekenend voor
een land, dat met geld kan smijnen."
Nu kan men aanvoeren, dat elke
nieuwigheid in het begin geld kost.
Het eerste televisietoestel was ook
nogal prijzig. Maar het hydroponic-
systeem bestaat al zo'n 40 jaar. Ieder
een vertikt het 150.000 gulden voor
één hectare teeltoppervlak uit te ge
ven als dezelfde oppervlakte in grond
10.000 gulden kost. We rekenen hier
met Nederlandse maatstaven. De
grondprijzen in minder dichtbevolkte
gebieden liggen uiteraard lager.
Desondanks ziet de heer Steiner in
hydroponic ook voor die landen geen
oplossing voor het wereldvoedselpro
bleem. Hoe men het ook bekijkt, zegt
hij, het blijft te duur!
