3
m
ianN
EEN ENKELE BORREL BLEEK NOG 48 UUR TE KUNNEN NAWERKEN
Gewichtsloos met
dr. Oosterveld
boeken
DHUIS
DE STEM
N
ST
n komt
ran prachtig
baar. Uw naai-
ïandbereik en
>yale werkhoek
achine heeft
knop-
dden- en rechts-
a wordt geleverd
itand en alle
ndien wordt
>p het
r garantie
(Van een onzer verslaggevers)
BADHOEVEDORP - De woorden „vliegende dokter" roepen gemeenlijk
ij image op van een in shorts gestoken medicus, die fier in een door het
Khuisfront bijeengesappéld vliegmachine van kraal naar«kraal reist om de
lirme zwartjes te helpen. Dr. Wil Oosterveld uit Badhoevedorp echter is
doende, het beeld nieuwe inhoud te geven. Wanneer hij 's morgens zijn
[vrouw Ide en zijn twee dochters goededag kust, doet hij dat met in het
[vooruitzicht een klus, die op zijn zachtst gezegd enerverend is.
Dr. Oosterveld namelijk pleegt
[irlt op gezette tijden met een aan-
I proefkonijnen (het kunnen echte
tonijnen zijn, maar ook leden van
lijn staf en vrijwilligers) in een Fok
ker Friendship te begeven, hem wel-
Billend ter beschikking gesteld door
de koninklijke luchtmacht. Boven
(bet IJsselmeer of de Zeeuwse wate-
Jen gekomen brengt de piloot op zijn
Verzoek de machine in een parabo
lische vlucht. De leek zou het zo
Jtttcn: „Laat de piloot zijn toe-
ktel na een steile klim eenvoudig
Boorover vallen". Het resultaat van
Here acrobatiek is, dat er in de
friendship gewichtsloosheid optreedt,
len enge gedachte, want bij ge-
fcichlsloosheid werken uiteraard de
Brandstof- en oliesystemen niet, zo-
dit het risico van uitvallende moto-
ben verre van denkbeeldig is, maar
[dr Oosterveld (leert het allemaal
11(1, Hij kijkt integendeel watertan
dend uit naar het nabije moment,
parnp de luchtmacht hem de be-
[ehikkillg over een Starfighter zal
[even. Dan kan het lekker nog veel
larder.
J „We doen hier aan onderzoek van
pet evenwichtsorgaan", zegt dr. Oos-
lerveld in de hoorzaal van het fysio
logisch laboratorium in het Amster-
lamse Wilhelmina-gasthuis, waar
Bén hem vinden kan op dagen, dat
p luchtmacht ander emplooi heeft
t zijn Friendships. „Zeg maar,
s wat met duizeligheid te maken
ft. Achter duizeligheid kunnen de
éksle dingen schuil gaan van
)fp tot hersentumors. Er kan de
ékle van Meniere achter zitten, dat
i oen ziekte van het binnen-oor,
»r ook een gezwel aan de achtste
Benzenuw of een virusontsteking,
fschat dat één op de 50 patiënten,
ij ach bij een keel-, neus- en oor-
'<s melden, klachten heeft over zijn
enwichtsorgaan. Vooral oude men-
p kunnen er helemaal invalide van
■orden.
I at heeft dit alles met gewichts
loosheid te maken? Dr. Oosterveld:
„Het evenwichtszintuig, dat geloka
liseerd is in het binnenoor, onder
scheidt zich van de andere zintuigen
door zijn letterlijke en figuurlijke
onbereikbaarheid. De andere zintui
gen van de mens kunnen op min of
meer eenvoudige wijze uitgeschakeld
worden of onderdrukt. Ogen kun je
blinddoeken. Oren kun je dicht stop
pen. Het smaak- en reukvermogen
kun je wegnemen door de neus dicht
te knijpen enzovoort. Maar bij het
evenwichtszintuig is dit veel moei
lijker, omdat het doorlopend geprik
keld wordt door de zwaartekracht.
Pas als de zwaartekracht is uitge
schakeld, kun je bij wijze van spre
ken zeggen, dat het evenwichtsap-
paraat „geblinddoekt" is. Laat ik me
anders uitdrukken. Het onderzoeken
van het evenwichtsorgaan bij een
normale waarde van de zwaarte
kracht wij noemen die waarde
„G" is vergelijkbaar met het re
pareren van een rijdende trein of
het controleren van het oliepeil in
een werkende motor. Er is geen mo
ment rust voor een nauwkeurige
observatie. Daarom biedt gewichts
loosheid de mogelijkheid van een
zeer specifiek onderzoek van het
evenwichtssysteem. De toestand van
gewichtsloosheid.... de geachte al
leen al doet ons onderzoekers water
tanden."
Tot dusver hadden de Amerikanen
en de Russen op dit gebied iets ge
daan, maar de research was louter
militair gericht. Dr. Oosterveld, zeer
openhartig over zijn trots: „Wij zijn
de eerste burger-organisatie, die van
de gewichtsloosheid iets heeft mee-
gesnoept. Alleen zijn de periodes,
die we in de Friendship op kunnen
roepen, verdomd kort, zo'n veertien
seconden. Je zit dan met 3,5 G te
gen de drempel van het toelaatbare
aan. Theoretisch kan de Friendship
5 G hehben, dan breken de vleugels
af, maar je moet bij zo'n vrije val
rekening houden met de mogelijk
heid van een luchtzakje. Het is dood
vermoeiend werk, ook voor de vlie
gers. Die zijn na afloop van zo'n
vlucht, waarin we tien, twaalf keer
gewichtloos zijn geweest, helemaal
doorgezweet. Met de Starfighter
straks kunnen we periodes van 20
seconden oproepen; dat is al een
hele verbetering. En de NASA in
Amerika is zo geïnteresseerd in de
resultaten van mijn onderzoek, dat
zie me uitgenodigd hebben, in mei
proeven te komen doen met hun spe.
ciaial uitgeruste Boeing. Die haalt
periodes van 40 seconden. Dan kun
je tenminste wat op je gemak me
tingen doen."
Irizichtsverdieping in het wezen
van het evenwichtszintuig, daar gaat
het bij dr. Oosterveld om. Hij zegt:
„Er ^zijn nog zoveel mistige dingen.
Het evenwichtsorgaan is weinig ge
ëxplodeerd. Het is dan ook een zin
tuig, .waarvoor nauwelijks recreatie
bestaaït. Je kunt naar mooie dingen
kijken,, naar fijne muziek luisteren.
Lekkeae hapjes eten, maar wie speelt
er nu |met zijn evenwichtsorgaan?
Een kind op de schommel een beetje.
Maar daar houdt het mee op. We
gaan nu bij voorbeeld de post-stimu-
latie-periovie onderzoeken. Ook al zo
iets moeilijks. Je hoeft iemand maar
in een gelmid-dichte kamer te bren
gen en zijn oor staat op scherp. Bij
het oog duurt het drie kwartier. Hoe
lang zal de periode voor het even
wichtsorgaan zijn? We hebben er
geen flauw benul van. Het is alle
maal zuiver wetenschappelijk on
derzoek, maar als we een schakel
vinden met de klinische kant, benut
je die natuurlijk. Het werk komt uit
eindelijk de patiënt ten goede. Nu
vind je stoornissen met bepaalde
symptomen van duizeligheid, maar
die symptomen zijn er maar een paar
en ze hebben weinig vorm. Daar
komt dank zij ons onderzoek natuur
lijk meer inzicht in. Momenteel zit
er veel onder de drempel, waar we
niets van weten."
Deze laatste opmerking illustreert
dr. Oosterveld met de meest opzien
barende vondst, die zijn onderzoek
tot dusver heeft opgeleverd. Hij
heeft ontdekt, dat een enkele borrel
bij het optreden van hogere G-waar-
den 48 uur kan nawerken. Hij ver
bindt daar meteen de neven-conclu
sie aan, dat piloten eigenlijk nooit
zouden moeten drinken, „48 uur na
eén borrel nog een kater, dat slaat
in", zegt hij. „Piloten drinken graag
en ik misgun ze hun borreltje niet,
maar toch. Een kater van een enkel
glas voel je niet, maar ik meet hem
wel. Een piloot, die start of een
bocht draait dan geeft ie even
2,5 G. En daar word je beroerd van,
als je van te voren gedronken hebt.
Ik heb het zelf gemerkt, toen we
startten voor de vlucht naar Johan
nesburg, waar ik lezingen ging hou
den. Dan denk ik: liever ik beroerd
dan die man voor in de cockpit. Ik
ben nu bezig met een rookonder-
zoek. Ik heb al gevonden, dat bij
hogere G-waarden een enkele sigaret
45 minuten lang het evenwichtsor
gaan blijft beïnvloeden. Daar kan
van alles en nog wat achter zitten
Alles bij elkaar is dr. Oosterveld
inmiddels zo'n 7200 seconden ge
wichtloos geweest. „Je kunt er tegen
of je kunt er niet tegen", zegt hij
lakoniek. „Maar het blijft een gek
gezicht. Gewichtloosheid houdt in,
dat alles, wat onderhevig is aan een
plaatsbeperking door de zwaarte
kracht, hiervan los komt dat alles,
wat ook maar enigszins onder span
ning stond, zich ontspant. Met an
dere woorden: een rol touw ontrolt
zich spontaan, een rok zweeft om
hoog, de haren rijzen letterlijk ten
berge, as en peuken komen uit de
asbak, een opgevouwen handdoek
ontplooit zich als een waaier, een
regenjas gaat wijd-uit staan. Als je
niet vastgebonden bent, zweef je
door het vliegtuig. De minste aan
raking van de wand van de cabine
is in staat om je in een rotatie te
brengen, waarbij je vfij snelle wen
telingen kunt maken. Voor een
proefpersoon is de eerste sensatie
panisch, want hij voelt letterlijk de
grond onder zijn voeten wegzakken,
terwijl hij door het raam de aarde op
zich ziet afstormen, wat ook geen
rustige gedachte is."
Twaalf seconden lang gaat in de Friendship, die een vrije val van bijna 1000 meter maakt, alles en iedereen de lucht in.
Een voor de fotografen aantrekkelijke bijkomstigheid is, dat gewichtsloosheid rokken van de vrouwelijke proefpersonen gracieus doet uitwaaien.
1 'n de cabine vT" °n':>e'la9en volvoert een 'gewichtsloze dr. Ooster-
/dn g Fdendship zijn wetenschappelijke acrobatiek.
De grote buitenlandse belang
stelling, die Dr. Oosterveld onder
vindt bewijst het unieke van zijn
experimenten. „Wat de Russen
doen daar kom je uiteraard niet
achter", zegt hij, „maar ik geloof
dat ik de enige ben. Er zijn maar
een handjevol klinieken in de we
reld, die aan onderzoek van het
evenwichtszintuig doen. Overigens
vind ik, dat je vooral niet moet
doen, wat al in hef buitenland ge
daan wordt. Dat heeft geen zin."
MICHAEL AVALLONE: DE POP-
PËNMOORDEN. (A. W. Bruna en
Zoon). Particulier detective Ed Noon
trekt de laatste tijd nogal de aan
dacht. „De Poppenmoorden" hoort
ongetwijfeld tot de prettig leesbare
werken van Michael Avallone, maar
het is zeker geen hoogvlieger. Een
uitgeweken Amerikaan, wiens gezicht
in Vietnam werd kapotgeschoten en
die als Russisch spion veel waarde
volle gegevens aan het westen ont
futselde wil terug naar zijn oude
vaderland. Hij weet nog een vriend
te wonen in New York, Ed Noon.
Deze kan als dekmantel dienen bij
zijn vlucht. De Russische geheime
dienst laat hem echter controleren
door andere agenten. Dat leidt tot
wilde schietpartijen en een handvol
doden. Noon zou in Amerika geen
succes zijn als hij niet als overwin
naar uit de strijd kwam.
HEINZ GöRZ: COSTA BRAVA, COS-
TA DEL SOL. (L. J. Veen's Uitg. Mij.
n.v., Amsterdam). Dit nuttige en
prettig leesbare boek geeft een op
somming van informaties over hotels,
restaurants, kampeerplaatsen, prak
tische wenken voor automobilisten
en kampeerders en een woordenlijst
Een xakelüke en goed gedocumen
teerde gids, waarvan-de gemiddelde
vakantieganger zeker plezier kan heb
ben. De praktische wenken zijn inder
daad praktisch en vertellen u over
douane, invoer van honden, reisdo
cumenten e.d. De economie van het
land wordt in het kort besproken,
terwijl de Spaanse keuken ruime aan
dacht krijgt. Van nagenoeg alle ge
rechten is een verklarende woorden
lijst gemaakt. Fooien en fotograferen,
schoenen poetsen en kleding, de feria
en het stieregevecht, van alles wordt
de waarde uitgelegd die men eraan
mag en moet hechten.
MANUEL VAN LOGGEM: HET
LIEFDELEVEN DER PRIARGEN.
(A. W. Bruna en Zoon). De schrijver
of de uitgever achtte het blijkbaar
nodig om de drie verhalen, die Van
Loggem in één boek samenvatte, de
titel van het meest sexy verhaal mee
te geven. Ten onrechte! De schrijver
komt in „Insekten in plastic" en „De
stuwdam in de Iljoesj" tot een o.i.
veel hoger peil. In deze drie ongewo
ne verhalen weet hij juist in „Insek
ten in plastic" een knappe en zuivere
beschrijving te geven van wat een
man allemaal psychisch moet door
maken als hij weken lang in volledige
afzondering wordt gehouden. „De
stuwdam in de Iljoesj" is een vrij
normaal, prettig leesbaar verhaal,
waarin een Nederlandse ingenieur
er niet aan ontkomt om de rassen-
ongelijkheid eigenlijk tooh wel pret
tig te vinden, hoewel hij er zich lang
tegen verzette. „Het liefdeleven der
Priargen" beschrijft de manipulaties
van een professor, die in zijn verbeel
ding een taal uitdenkt en deze op
hangt aan een oud manuscript, waar
in het liefdeleven van een uitgestor
ven volk wordt behandeld. Wanneer
daar doorheen nog een sexy studente
loopt verliest het verhaal helemaal
aan kracht.
DANIEL VAN HECKE: DE MU
TANT (Uitg. Manteau). De thema
tiek van zijn debuut „De ijsheilige"
bouwt Van Hecke verder uit in deze
roman. Dat wil zeggen: het persoon
lijke beleven van de liefde en de
onmogelijkheid om deze volstrekt te
verwezenlijken, getransponeerd op de
huidige maatschappij, die bij gebrek
aan liefde en redelijkheid ofwel naar
algemene vernietiging tendeert ofwel
naar een maatschappij van robot
achtige mensen. Een soort Kafka-
achtige angstige ervaring van de
maatschappelijke ontwikkelingen. Eni
ge houvast is de liefde voor het meisje
Diana, die echter zeer lichamelijk en
weinig maatschappelijk beleefd wordt
(kluizenaarsliefde). Vergeefs slaat hij
zijn pootjes uit om deze liefde ver
der en uitgebreider te bespeuren en
te beleven. Maar onderhuids kruipen
de dreigingen verder. „Bestel nu reeds
uw vuurwaterpakkenaangepast
werk voor mutanten". Niet bestaan
de advertenties die vertellen, wat de
schrijver voelt gaan bestaan. Uit de
alledaagse afstomping ontstaat ten
slotte de laatste mutatie tot een ver
stening. En dat alles in een rijk beel
dende taaL Symboliek in een uitste
kende vormgeving.
VERNON HINCHLEY: DE OVER
LOPERS. (Uitgeverij Nijgh en Van
Ditmar, Den Haag/Rotterdam), Kolo
nel Vernon Hinchley verschaft ons op
een zeer boeiende manier inzicht in
de motieven van die overlopers, ver
raders (daar bestaat wel degelijk ver
schil tussen) en spionnen kunnen heb
ben om hun duistere praktijken te
bedrijven. Moderne spionagemetho-
den worden onder de loep genomen
en we komen heel wat bekende na
men van overlopers, die in het ver
leden voor vette kranteletters zorg
den, in zijn boek tegen. Eerder ver
schenen van hem de documentaire
verhalenbundels „Achter de scher
men" en „Spionnen die niet heston
den". Wij zien met spanning uit naar
zijn volgende reeks onthullingen.
FRANK ELLI: HET OPROER
„Zwarte Beertjes" (Uitgeverij A. W.
Bruna Zn., Utrecht). De oud-ge
vangene Frank Elli weet waar hij
het over heeft als hy in zijn boek, dat
ongetwijfeld autobiografische ele
menten bevat, de opstand in een Ame
rikaanse gevangenis beschrijft. Drie
maal veroordeeld wegens inbraak en
gewapende overvallen bracht hij in
totaal twintig jaar in de cel door. De
opstandelingen uit zijn verhaal heb
ben wel reden voor hun greep naar
de macht. Er heersen onverdraaglijke
wantoestanden. Wanneer wij echter
meester van het terrein zijn, en zich
een tijd, met behulp van gijzelaars,
hebben weten te handhaven, loopt het
door een zwelgpartij met zelfgestook-
te drank, helemaal uit de hand. Een
loslopende gevaarlijke moordenaar
draagt het zijne tot de spanning bü.
Uiteindelijk moeten de gevangenen
gedesillusioneerd hun verzet opge
ven en komt iedereen weer netjes in
zün (stinkende) celletje terecht.
1
