Kenner voorspelt: „Kenia? Man dat
wordt het Volendam van de wereld
HUT
SAFARI ANNO 1950: ONDERONSJE VAN
MISSIONARISSEN EN KOLONISTEN
AFARI NAAR DE BAKERMAT:
EN TOERISTIEKE ERVARING
s een
REN T.V.
e.d. vanaf 998,-
EUREN T.V.
v.a. 1741,-
.v. waarde 300,-
1441,-
GENT - tel. 01158-1247
W TAPIJT
ie opening van onze
peciaalzaak in
erbedekking
DE STEM - VAKANTIE 1969
seeeoe««t
geen honderd jaar geleden
„beschaafde ogen" voor
eerst dit stukje wereld
r weerga de grote
kklngsreizigers hadden
bij hun dromen ingelijfd,
ma moest je maharadja of
[ïalr zijn om er te kunnen
n of je moest missionaris
ndeling worden. Nu op
kan het ook voor de toe-
pr staan ai wegwijzers die
lusie bederven. Citaat
e mond van een kenner*
eet wat toerisme is: „Man
rordt het Volendam van
ireld".
!N TECHNISCHE DfFNST - -
IA Daar sta je dan, blanke Bwana
de grote mond, die zich, soezerig van
rlastingvrije cognac, in zestien uur van
koud Schiphol naar hier heeft laten
egen. Op drie meter afstand gaan twee
chUuipaarden op hoge, behoedzame benen
Md, hun ogen koud en doelgericht als
■ctienaalden. Achter hen de Amboseli-
■lakte, die in de regentijd (april-mei)
k noest meer is, maar nu, zoals het woord
igzaam zegt, louter een vlakte van
De voorwereldlijke wijsheid ervan,
lesolate leegte, worden geraffineerd
[drukt door de silhouetten van drie
!en, die een tragische koorddans Ult
ra op de horizon. Je merkt ze op en
inkt vaag: de God, die hier de schep
je hand heeft gehad, heeft gespiekt
dkine. Dan kijk je naar rechts, waar
ra aanstellerig doende is onder te
achter de Kilimandjaro en je denkt:
niet Zadkine, maar Chagall. Alleen
;all zou zo'n pasteltintige orgie kunnen
nen.
[gjt mij Louis van Thiel, wiens definitie van
rlanders „een kleine, merkwaardige
»m uit het noorden" bij de Afrikanen over
oud als een dijenkletser Normaal conver-
ert hij met de snelheid en trefzekerheid van
Eurpeleton Hij is een verbale messen-
wien* argumenten de mening van zijn
•ze opponent als vlijmend staal insluiten
aar nu is hij stil De grote god Ngai, die,
fefeeïmporteerde rozenkransen en beha's ten
lijf vanaf Keriniagga (Mount Kenya) nog
ijg oppermachtig heerst, heeft hem kenne-
tnet zijn simi een plaag-slag in de nek
ïcht Hij vertegenwoordigt F I T -Vliegrei-
[N.V uit Eindhoven, Louis Het is een ag-
leve organisatie, die va-banque speelt
met de filosofie, dat massaal toerisme slechts
kan gedijen bij de gratie van lage prijzen.
Nieuwste stunt 15, 16 of 17 dagen het doet
er niet toe naar Kenia, reis, verblijf en
maaltijden 998 gulden incl. (alleen de vlucht per
lijndienst al zou u 2467 gulden kosten). We zijn
hier, Louis en ik, om objectief te bekijken,
welkt wa^r de mensen krijgen voor dit geld.
Goed, daar stonden we We waren tevoren ge
zamenlijk bestormd door een mannelijke
neushoorn, die er de pest aan had, dat wij
met onze auto waren doorgedrongen in zijn
territoir, maar we hadden niets teruggedaan
en dus had het beest zijn lichamelijke pun
tigheid (de hoorn op zijn kop mat bijna een
meter) ook geestelijk waar gemaakt door zijn
aanval te stoppen. We hadden een vijftien
leeuwen achter de rug, die, volgevreten als
ze waren aan de kadavers van wildebeesten
of zebra's, zelfs Louis met ongeïnteresseer
de blik hadden bekeken We hadden tientallen
olifanten door het landschap zien ronddolen
als de schimmen van verdoemde zielen on
ze indruk uiteraard; niet de hunne. We had
den struisvogels gezien, die hun kop niet in
het zand staken, en krokodillen, die niet hap
ten naar belendende nijlpaarden slecht ge
dresseerde dieren allemaal Nu stonden we dan
bij die jachtluipaarden, die silhouetten van de
Jrie giraffen, die pastelkleurig gemutste Kili
mandjaro We hadden er niet van terug. Toen
Louis eindelijk de voor hem zo ongewone stil
te verbrak, zei hij een beetje hees: „Verdom
me, wie hier niet heen komt, is knettergek"
Ik durf zweren, dat iedere gedachte aan com
mercie in 't algemeen en aan F.I.T. in 't bij
zonder hem op dat moment vreemd was En
ik was het voor een keer hartroerend met
hem eens Hier moet je kost wat kost ge
weest zijn. Gewoon uit atavistische overwe
gingen Zoals de misdadiger terugkeert naar
de plaats van de misdaad. In Kenia kan de
mensheid zijn collectieve Oedipuscomplex
kwijt, want daar is hij terug in de moeder
schoot.
•Je kunt in Kenia natuurlijk allerlei dingen
doen, waar zelfs de verwende toerist het
water van in de mond krijgt De havenstad
Mombassa wordt al beschreven door Ptolo-
maeus: de grote historicus uit de tweede eeuw
/oor Christus, en de lange, witte koraalstran-
den met hun franje van palmen zijn sinds men
senheugenis bij Arabieren, Indiërs en Portuge
zen geliefd. De kust van Kenia bestaat uit een
serie langgerekte baaien tussen koraalriffen,
met hier en daar kreken, die uitmonden in het
azuur van de Indische Oceaan Overal mango
bomen, casuarinas en de wulpse bloei van hi
biscus, oleander, frangipani en bougainville
Overal ook lagunes met kristalhelder water en
een vissenfauna, zo kakelbont, dat het je, ter
wijl je onder de periscoop van je snorkel
Voortglijdt, lichtelijk overdreven voorkomt
Geen angst voor haaien; een kilometer buiten
de kust ligt een beschermend koraalrif. Maar
wil je nu juist op de haaiejacht gaan, dar
kan dat ook. Overal staan snelle boten ter be
schikking. Je voelt je er, tegen burgermans
tarief (whisky en cognac beduidend goedko
per dan hier), een beetje miljonair.
Culturele snuffelaars zullen overal langs de
kust verlekkerd hun neus steken in de smeu
lende resten van de beschaving, die de Ara
bische sultanaten hier sinds het jaar 900 ge
bracht heblen. Voor wie het niet wist: Afrika
dankt zijn naam aan de Arabische ontdek
kingsreiziger Afri Kaïz, die Vasco da Gama
dus met een lengte van een handvol eeuwen
heeft geklopt Hij en zijn nazaten exporteerder
ivoor, goud, luipaardehuiden, neushoorn en
slaven. Dit laatste is nog steeds 'n litteken in
de Afro-Arabische verhoudingen.
Mombassa. Straten, die als kloven zijn tussen
de rijzige huizen met hun ijle sierbalkons. Ara
bieren proberen u in hun koeterwaals-Swa-
hili (de voertaal van heel Oost-Afrika) uit ge-
snavelde koperen potten koffie aan te smeren,
zomaar op straat. Uit de winkels van geld
schieters, goudsmeden, kleermakers en andere
ambachtslieden jankt oosterse muziek Ooster
se moskeeën en Hindoetempels, zoals de Jain-
tempel pilaren en koepels wit als slag
room op een gargantueske bruilofstaart
vechten om plaats met bruisende Afrikaanse
markten, waar je letterlijk alles kunt kopen
van apetestikels tegen pijn in de borst tot
fijn houtsnijwerk voor op het dressoir. Mom
bassa heeft dezelfde kosmopolistische sfeer als
Honkong, Singapore en andere traditionele
wereldhavens, met uitzondering van Rotter
dam natuurlijk. Grootste avontuur: laat je
naar zo'n Arabische dhow roeien en versier
een lift naar Zanzibar, het exotische eiland,
waar het rode boekje van Mao wet is voor
blank, zwart, bruin en geel gelijk. Echt iets
voor Mulisch, om de orde van grootte te
bepalen. Nairobi, bijna 2000 meter hoger in
het binnenland gelegen en zetel van Kenyat-
ta, de mzee ofwel vader van Kenia, is ook
een ervaring. Krotten van golfplaat naast
miniwolkenkrabbers. Pilsje drinken in het
openluchtcafé Thorn Tree, waar de massieve
schim van Hemmingway ronddoolt tussen de
diplomaten,de filmsterren-op-safari en de
mooiste vrouwen ter wereld Snuffelen tussen
de prachtige Indische stoffen, de verfijnde
inheemse sieraden en de tassen van wild-
bont op Kenyatta Avenue. De Ngongheuvels
beklimmen en 100 mijl uitkijken over een van
de grootste natuurwonderen ter wereld: de
Great Rift Valley, di« begint bij het Baikal -
meer in Rusland en dwars door de Libanon,
de Rode Zee en Afrika doorloopt tot in Rhode-
sië het langste, vreemdste dat ter wereld,
zijn 700 meter hoge hellingen bespikkeld met
buffels, zebra's, elanden en giraffen Je in de
voorsteden vergapen aan de hemelsblauwe
jakarandabomen en aan de knalrode- explo
sieve bloei van de flamboyanten, maar er
's nachts wegblijven, want dan doolt er wel
eerr een leeuw door de straten. Ja, Nairobi
is gek, maar Mombassa is gekker en het bin
nenland slaat alles.
Voor een kleine safari kun je het best met een
stel mensen een busje met chauffeur huren.
Louis en ik maakten er een van vier dagen,
Zou hij nog wel been zien in zo'n safari?
dwars door de Amboseli- en Tsavowildpar-
ken. Nachtje slapen in een tentenkamp aan
de voet van de Kilimandjaro Douchen in de
open lucht, ietwat blozend, omdat twintig ba-
/ianen balanceren op het zeildoek en je aan
kijken met een blik van „wat zien ik?" God
delijk dineren in de Kilaguni Lodge, die zo
dicht bij een drinkplaats voor groot wild ligt,
dat de directie er een bordje heeft opgehan
gen met de Johnny- en Rijktekst: „Dieren-
worden verzocht stil te zijn. terwijl de mén
sen drinken en vice versa Kosten552 gul
den per persoon Maar je kunt met een beet
je geluk evenveel zien, als je vanuit Nairobi
dagtochtjes maakt, de belendende bush in. Wie
lange afstanden wil afleggen en toch zuinig is
op zijn tijd, neme het vliegtuig. Je chartert
ze voor dezelfde kilometerprijs als een auto
(1 shilling 40 per mijl) en je bereikt sneller
en comfortabeler je doel.
Dit laatste is belangrijk, want auto rijden in
Kenia heeft ongeveer hetzelfde effect als wan
neer je je op je blote billen van alle wentel
trappen van d^ Utrechtse Domtoren naar be
neden zou laten glijden. Het Nakurumeer is
vanuit Nairobi nog wel per auto te halen (Te
gen de 400 kilometer op en neer). In ruil
daarvoor krijg je een van de meest onvatbare
TAPIJTEN OVERGOR-
RDIJNEN etc.
e gelegenheid, bieden wij aan:
r 200 cm breed a 5,80 per ffl2
i a 7,75 per m2.
570 cm a 55,00 per str. meten
van 122,00 NU ƒ95,00.
nac, grijs, blauw)
apijt 380 cm van 130,00
TAPIJT, dat wij in iedere prijs* I
alle bekende merken als DBS*1
[ELIEU, BONAPARTE etc. etc.
elkom zonder enige verplichting
dag van 9.00 - 18 00 uur.
[Nauwelijks vijftien jaar geleden be-
orde de Amsterdammer Piet Suaso
de kleine, exclusieve groep van Eu-
peanen die de veilige zekerheden van
moederland hadden ingeruild voor
pt Afrikaanse avontuur In wijde, witte
emoes trok hij door de oerwouden
Kongo en Kenia, onder de meesi
nitieve omstandigheden zocht hij
liportsachtig naar de kern van zijn ei-
^Ren bestaan Anno 1950 betekende een
®is door de oerwouden rond de evenaar
een roekeloze éénmanssafari, waar
van je tevoren nooit wist, waar hij
I *ou emdigen. Hoe een Nederlander toen
sfeer van Afrika onderging be-
hreef Plet Suaso in zijn boek „lui-
ardmannen en slangendansers", waar-
_^n °°k dit verslag van een race tegen
4e dood ontleend is.
h ma^en aan mijn zwarte woudlo-
mijn leven te danken heb valt
[J na te gaan. Zijn ingrijpen was al-
vanzelfsprekend, dat er maar weinig
an werd gemaakt. Na een ontmoeting
roep opgejaagde olifanten, waardoor
paniek was geraakt, was hij niet meer
*e s^aan Ngabo ya mukulu,
J7®71 mukulu, noemden de men-
Misschien was het mijn overmoed,
\vnTr u deed e V00rtdurende aanwezig-
et verlan9en ontstaan,
iv alleen het oerwoud te verken-
ja rp 6 uweraiun9le kreeg ik mijn kans.
n met ver van de rivier gelegerd, om-
7 °m een duistere reden minder mus-
ter ^J*0n Tijdens onze huisbezoeken aan
lii )p e} ar Ogende dorpen had Lübe-
r,3C'}e^en' malen op sporen van leeu-
b7ioeUngn bU"elS 9eWeZe~ met de
ons in
HEIKANT Tel. 01140 - 32$
mij erop attent te maken.
ttpn m eCU gebied met groot wild be-
'het ■laarscfl'WUjk hatf dit mijn verlangen
L i,,,,,.,: ,6 geprikkeld, want na het kamp-
ihet kr? 'k nacht in moest, weg
W"B vat de vuren, van Lubega,
mijn schild. Toen-de omgeving ^volkomen stil
was geworden, sloop ik gewapend met mijn
revolver en een kapmes naar buiten Ik haast
te me door de bananenplantages naar de rand
van het dorp et bereikte binnen een kwartier
het machtig oerwoud van Lugonje De ge
luiden ervoer ik als betoverende nachtmu
ziek. De felle lichtbundel van mijn elektrische
iachtlantaarn, met een rubberband rond mijn
voorhoofd geklemd, flitste bij elke hoofdbewe
ging over bomen, struiken en planten. De brede
toppen van de acaciabomen, die in honderden
variaties de glorie uitmaken van de Afri
kaanse jungle, stonden roerloos tegen de wijde
nacht. Ik had de brede jungleweg allang ver
laten en zwierf nu over paden, niet gemaakt
ioor bulldozers en walsen, maar in de loop
der eeuwen gestampt door de voeten van ver
dwenen en vergeten mensen. Liep ik nu de
richting var de moerassen? Of werd de grond
alleen maar drassig van de damp, die steeds
iicfitér werd? Voorzichtig tastte ik de weg af,
strompelend en struikelend over boomwortels
en lianen, totdat ik me plotseling tussen hoog
e". vochtig riet bevond. Aarzelend liep ik
langs de rand van het moeras, een geschikte
ingang zoekend terug naar het woud. Bij elke
stap werden mijn laarzen dieper in de grond
gezogen, totdat ik opeens tot aan mijn middel
weggleed in de modder. Het koude angstzweet
gutste langs mijn voorhoofd en hals, toen ik
mij steeds dieper voelde wegzinken. Na enkele
vergeefse pogingen wist ik mij in een uiterste
krachtsinspanning omhoog te trekken aan een
oeverstruik. Gedurende enkele ogenblikken lag
ik hijgend van uitputting languit op de rand
van het moeras, todat fcou en vrees voor kro
kodillen mij overvielen en ik me blindelings
in het struikgewas stortte. Ik scheurde mijn
kleren openzat en binnen enkele minuten onder
de schrammen en verwondingen, maar vond
de weg naar het oerwoud terug. Mijn zenu
wen ontspanden zich. Een ogenblik leunde ik
voorover met mijn schouder tegen een boom
Toen maakte ik de hoofdband van mijn lan
taarn los en begon tussen de rottende planten
ei. manshoge varens te zoeken naar een pad.
Ondanks mijn kapmes kwam ik slechts moei
zaam vooruit, maar tenslotte werd de grond
harder, de damp minder en de woeste planten
groei maakte plaats voor kreupelhout. Op goed
geluk haastte ik me in de richting waar ik het
kamp vermoedde De lantaarn wierp een spook
achtig schijnsel op bomen en struikgewas en
tekende grillige figuren op het pus. Toen greep
het oerwoud me naar de keel en hield deze
zo stevig in zijn greep, dat ik dacht dat mijn
slagaderen zouden barsten. Ik voelde me van
alle kanten beloerd en beslopen. De geladen
stilte van het oerwoud met zijn talloze ge
luiden had mij volledig overrompeld. Het kro
ten van takken, het ritselen van bladeren maak
te op mij de indruk van hagel en weerlicht.
Ik begon vlugger te lopen om aart mogelijke
achtervolgers te ontkomen. Het gefluister van
de apen joeg mij een onberedeneerde angst
aan. Elk ogenblik verwachtte ik dat een troep
mij vanuit de bomen zou bespringen. Plotse
ling kromp ik ineen bij het horen van een
scherpe knal. Nog voor het geluid was wegge
storven lag Ik al plat tegen de grond gedrukt.
Met één ruk had een hongerige olifant de
malse schors van een boom gescheurd. Na
een daverende echo was de stilte weer tast
baar.
Achteraf zeg je dan: het is een sensatie om
de Afrikaanse olifant te ervaren als hij razend
van woede zijn slurf in de lucht gooit en op
ie toestormt met vooruitgestoken slagtanden.
Het is fantastisch om onder de ver schroeien
de Afrikaanse zon de geheimzinnige maanber
gen te beklimmen, bedekt met sneeuw en ijs
velden. Het is beklemmend de Elgonvulkaan
te bestijgen en aan de rand van de acht kilo
meter brede krater te mijmeren over de tallo
ze kwade geesten, die je zouden kunnen wur
gen of meevoeren naar het diepste der aarde.
Het is machtig tussen weelderige plantengroei
en wuivende papyrys te pagaaien op de rivie
ren, briesende nijlpaarden voor je uil te jagen
en sluwe krokodillen te bespieden in het moe-
rasland langs de oever. Toch heeft dit weinig
■e maken met de eenzaamheid van het eeu
wenoude Afrika, die alle geestelijke en Hcha-
mehjke krachten van een mens uitput en op
eist. Het is een strijd, die medogenloos en
wreed is, verlamt en machteloos maakt, maar
die toch dag n dag uit gevoerd moet Worden
tot je er tenslotte aan ten onder gaat".
die leven van de vissen, die ze vanaf grote
vlotten harpoeneren. Toen ze in 1888 werden
ontdekt, waren het er welgeteld 99. Inmiddels
is de stam gegroeid tot 19" leden
Is dit nu Kenia ten voeten ui'? Welnee, het is
gestamel Het land slaat je met indrukken om
de oren, tot je er daas van bent Het is niet
te beschrijven. Het kan alleen worden onder
gaan Mits men er snel bij is tenminste,
want het is een aflopende zaak Niet voor de
bewoners Kenyatta doet verschrikkelijk zijn
best De ontwikkelingshulp is overal actief Als
het land politiek stabiel blijft, zal Kenia wor
den opgestoten in de vaart der volkeren, zoals
dat heet. Daar kun je vergif op innemen, en
economisch gezien, sociaal gezien, humaan ge
zien is het schitterend Ik bedoel alleen maar
dit, en ik aarzel, het uit te spreken De onge
repte bakermat van de mensheid staat op het
punt, voor eeuwig van de aardbodem te ver
dwijnen. Wie over enkele decennia naar Kenia
gaat, omdat hij een lijfelijke confrontatie voelt
met zijn diepste ik, zal voelen, wat Zwarte
Riek zou voelen, stel da', zij vol heimwee naar
haar stijfselkissie zou speuren en uitsluitend
verchroomde kinderwagens zou aantreffen met
zilveren rammelaars en bijtringen van echt
been Nog geen honderd jaar geleden zagen
„beschaafde ogen" voor het eerst dit stukje
wereld zonder weerga: de grote ontdekkings
reizigers. Daarna moest je maharadja of mil
jonair zijn, om er te kunnen komen, of Je
moest missionaris worden Nu opeens, kan het
voor de toerist. Er staan al wegwijzers, die de
illusie bederven Er verschijnen al hekken en
voederplaatsen, net als op de Hoge Veluwe.
Maar het kan nog Mits men er snel bij is.
Citaat uit de mond van Louis, die wéét,
wat toerisme is: „Man, dit wordt het Vo
lendam van de wereld". Hij zed het eerder
somber dan vrobjk.
wonderen ter wereld te zien: een watervlakte,
helemaal roze van de 2 miljoen flamingo's
die er van de plankton komen snoepen. Maar
wie bijvoorbeeld naar Nanjuki in het noor
den wil gaan, pal op de evenaar, om de eeuwi
ge gletchers van de 5200 meter hoge Mount
Kenya te bedwingen (4 dagen hobbelen op de
rug van een kruising tussen een zebra en een
Somalimerrie, dan is men bij de top), kan be
ter een vliegtuig nemen.
Idem dito voor de beklimming van de Kili
mandjaro, 5895 m horg Men hoeft er geen
geoefend alpinist voor te zijn, doet er vijf
dagen over en betaalt 250 gulden per per
soon Nauwelijks te bereiken is het tegen de
Soedan aanliggende noorden, een halfwoestijn
van verschoten rood, waaruit nukkige, naakte
bergen oprijzen; een land van vermetele woest
heid, schaars bevolkt door nomaden Het wordt
doorkruist door mysterieuze rivieren, die kilo
meterslang onder het zand lopen, maar die in
de regentijd opeens veranderen in levensge
vaarlijke stroomversnellingen De olifanten, die
er ronddolen, zien er, bloedrood van het stof,
nog meer infernaal uit dan elders. Hier vindt
men het Rudolfmeer, waar pelikanen en ibis
sen de barre oevers delen met een van de
vreemdste stammen ter wereld: de El Molo,
Foto-safari, zestien dagen per Alitalia-
Bezoeken aan Kenia en Tanzania. Ver
trek op 9 maart, 6 en 27 juli, 17 augus
tus, 7 en 28 september en 19 oktober
Prijs 2990 gulden. Vertrek Schiphol 13-20
uur, vliegtijd Nairobi zeven uur. Reis
bureau: SUNLINER, Heemsteedse Dreef
274-276, Heemstede. Telefoon (023) 87555.
Foto-safari, negentien dagen per
Sabena. Bezoeken aan Kenia, Tanzania
en Uganda. Vertrek op 23 mei, 25 juli
en 5 september- Prijs 2875 gulden. Ver
trek Schiphol 20.35 uur. Reisbureau: De
Zuid Europa Stichting, Surinamestra'at 32
Amsterdam. Telefoon (020) 162323.
Olympic Airways, Kleine Gartman-
plantsoen 17-19 in Amsterdam, telefoon
020-233614, heeft Kenia dit jaar ook in
haar vliegschema opgenomen. Vertrek
(vanaf 1 april) elke donderdag en zater
dag om 13.20 van Schiphol Er wordt ge
vlogen via Athene Aankomst twee uur
's nachts Dezelfde maatschappij bereidt
ook een all-in-pakket voor, dat nog dit
voorjaar op de reismarkt komt.
Foto-safari, vijftien dagen per Bristol
Brittannia van African Safari Airways
Ltd. Bezoek aan Kenia (Nairobi of Ma-
linda) Vertrek op de vrijdagen 2, 16 en
30 mei, 13 en 27 juni, 11 en 25 juli, 8 en
22 augustus, 5 en 19 september, 3, 17 en
31 oktober. Prijs van 998 gulden (in
Safari-Park Hotel in Nairobi zonder
safari) tot 1512 gulden (in Watumu-
Beach hotel, waarbij inbegrepen een kor
te safari van vier dagen). Reisbureau:
F.I.T. Vliegreizen N.V., Wagenstraat 86,
Den Haag, telefoon (070)-639803 en Kerk
straat 14 in Eindhoven, telefoon (040)-
69433.
Exclusieve foto-safari, zeventien dagen
per Sabena. Bezoeken aan Kenia en
Uganda onder leiding van een Afrika-
kenner. Diverse ontmoetingen met kop
stukken uit Afrika. Vertrek op 21 sep
tember. Prijs: 3700 gulden Reisbureau
RAPTIM Nederland N V., Anna Pau-
lownastraat 45a, Den Haag, telefoon
(070)-605925.
