RAADSMAN NA EIS TOT LEVENSLANG:
„Hans is er kapot van
I )e$re|ya
WAT DE GAULLE NIET
DEED, DOET
AJOEB KHAN
Weer vergissing op
T-kruising Schiphol
BIAFRA
„379.-
„330.-
„298.-
„298.-
„598.-
afaard
meer
Kopje koffie
J
om van ongerepte
natuur te genieten
mag u om 5 uur opstaan
in OOSTENRIJK
de mooiste vlieg
vakantie uit de
mooiste Magneet
vliegvakantie-
gids'69met
talloze kleurfoto's
urn
a
^losiiyiiEAy ÜE
DE MAGNEET
oostenrijks
Weer goedkope
koelliuisboter
Eed en belofte
spoedig gelijk?
(Van een onzer verslaggevers)
[IRECHT Mr. F. van Ravenswaay, de verdediger van Hans, vierde
jiiren zijn 59e verjaardag. Had hij gehoopt, dat de officier van justitie hem
j wijze van cadeau een milde eis voor zijn cliënt in de schoot zou werpen?
Jet tegendeel is waar. De raadsman, die maandagmorgen zijn pleidooi zal
iiden, zegt na afloop van de zitting in de wandelgangen van het Utrechtse
dels van justitie: „Ik ben niet geschrokken van de cis van meneer de
Uiricr. Ik had het verwacht. Je kunt tegenover een viervoudige moordenaar
ninig minder vorderen. Ik vind het humaan van hem, dat hij met de ter
(schikking stelling de achterdeur voor mijn cliënt open probeert te laten."
Hij heeft Hans onmiddellijk na de cis in zijn cel opgezocht. „Hoewel hij
ill tijdens het requisitoir van de officier tot het uiterste heeft weten te
duersen," zegt mr. Van Ravenswaay, „is Hans er helemaal kapot van. De
„ketwachters' hebben hem meteen 'n kopje koffie gegeven om bij te komen,
lij wilde er met mij geen woord over spreken. Komt u morgen maar terug,"
(ADVERTENTIE)
Wanneer de officier van justitie,
ninglcvende grijsaard mismoedig
ai nee, maar het is een feit, dat de
,jjlci hem een lange levensavond
lotspellen. Die zal hij, alweer, wan-
inr de Utrechtse rechtbank de eis
,il{t, dan niet in zijn stamcafé „Het
jeiement" kunnen slijten, zoals hij
ld ongetwijfeld had voorgesteld,
Implotten smedend met zijn hielen
akkende kornuiten.
De gevorderde ter beschikking stei
ls! betekent immers, dat de onver-
(lerliike Nol, mocht hij zijn celstraf
Brieven, in de kliniek terecht komt
plaats van achter zijn onafschei-
iiliike glaasje cognac.
Alle lugubere feiten passeren in
il 2! folio-vellen lange, ruim twee
ir durende requisitoir tegen Hans
a Z. opnieuw de revue ook per
use details, die tot nu toe verzwe-
ii waren gebleven en die de aan-
tezige dames in de Utrechtse rechts-
ial de hand in verbijstering naar de
mond doen brengen.
Mr. Somerwil spaart vaak strui-
lilend over ziin eigen tong de
halificaties niet.
Herhaaldelijk slingert hii Hans
jloewel geëmotioneerd sprekend
|lil scheldwoord lafaard in het ge
it, HÜ beschrijft de ziekelijke lust,
narmee Hans zijn vrouwelijke
Jasütoffers de onderkleding van het
rukte. Hij spaart geen enkel de-
telen hij spaart geen enkel adjectief,
it is een requisitoir oude stijl, al
irdt het zakelijk uitgesproken.
Er zit ook kritiek in op de psy-
ihiaters, die Hans geobserveerd heb-
„De lust tot moorden van ver
lichte en vooral het zich uitleven
ii die lust is zelfs niet eens in de
ihrifteliike rapportering aange
red," constateert hij. Hij onthult
nog meer tot dusver onbekend ge
lleven bijzonderheden uit de stroom
tin zelfbeschuldigingen, waarin Hans
tan Z. na zijn arrestatie is losge-
barsten.
Hoe hij Coby van der Voort, na
aar verschrikkelijk afgeslacht te
itbben, een paar dagen later gezond-
liid toedronk in gedachten cynisch
lit, Coby', zeggend. Hoe hij op
it vraag, of hij telkens rustig had
hnnen voortleven, met hetzelfde
tynisme antwoordt: „Och, na een
itkere tijd ebt de herinnering aan
ttn moord weg en heb ie er geen
list meer van."
Hoe hii ook het voornemen heeft
tthad. een andere vriendin van hem,
Carla Vos, zonder enig motief uit de
>eg te ruimen.
zijn requisitoir zegt, dat hij wel 100
jaar kan worden, schudt de 76-jarige,
mr. Somerwil, vervolgens iin de mid
dagzitting Ouwe Nol aanpakt, wil hij
eerst iets rechtzetten.
„De arrestatie van verdachte in
verband met zijn rol in de roofover
vallen van Hans van Z. heeft nogal
wat stof doen opwaaien. Vooral im
zijn eigen milieu zag men hem nog
slechts als de oude man, die niet
meer in staat was tot grote inbraken
en diej uitgeblust als hij was. zich
nog louter ophield met een heling of
wellicht met een kleine diefstal, maar
die nooit tot agressiviteit in staat
zou zijn".
„In feite was de situatie een ge
heel andere. Zeker, zijn ouderdom
bracht mee, dat hij niet meer mee
kon als in vroeger dagen. Maar sinds
de eerste wereldoorlog gedurende
welke tijd hij hoofd van 'n smokkel
bende was, dronk, om geld dobbelde
en kaartte was zijn hang naar het
avontuurlijke, ongeregelde en on
maatschappelijke leven blijven be
staan. Zijn agressief, drankzuchtig en
crimineel gedrag bezorgde hem de
naam „de schrik van Arnhem". Ge
documenteerd als wij zijn, weten wij,
dat heling, diefstal, dronkenschap,
vernieling en bedreiging aan de orde
van de dag zijn geweest, ook na zijn
verhuizing in 1931 van Arnhem naar
Utrecht".
„Aan de diefstallen en inbraken
werd in 1948 toegevoegd een roof
overval op een boer terzake' waar
voor een gevangenisstraf van zes
jaar werd opgelegd. Steeds agressie
ver trad hij op en steeds meer la
biele figuren trok hij aan".
leen ten aanzien van de aanslag op
de weduwe Woortmeijer verandert hij
poging tot moord in poging tot dood
slag om dezelfde juridisch-technische
redenen, die hij bij Hans van Z. heeft
gehanteerd.
Hij besluit zijn 10 foliovellen lange,
drie kwartieT durende requisitoir als
volgt: We hebben hier een man, die
thans wellicht door het klimmen
der jaren anderen brengt tot het
plegen van zeer ernstige misdrijven,
waarbij het, hem onverscihllig is, of
dit ten koste van het leven van an
deen gaat. De uiterst gevaarlijke
mentaliteit, die deze gehaaide, be
rekenende, ernstig psychopathisch
gestoorde verdachte met zijn overi
gens heldere en nuchtere kijk op si
tuaties blijkt te bezitten, (waarbij
niet uit het oog dient te worden ver
loren, dat zijn beginnende aderver
kalking de wellicht nog bestaande be
dachtzaamheid en remmingen verder
zullen kunnen verminderen) zal moe
ten leiden tot grote bedachtzaamheid
bij het opleggen van de straf.
In het psychiatrisch rapport vind ik
als prognose, dat in de toekomst voor
nog ernstigere delicten gevreesd
moet worden. Heit feit, dat Nol thans
meer dan voorheen met vuurwapens
schijnt te manipuleren, wettigt de in
druk, dat hij nog een-s Relicten, als
nu door hem zijn uitgelokt, zelfstan
dig zou kunnen gaan plegen. Zijn ho
ge ouderdom levert op zichzelf daar
toe geen beletsel op, zijn gezondheid
wordt zo goed geacht, dat hij wel
eens 100 ja-ar zou kunnen worden.
Hoe het ook zij, zijn delinquent
verleden, waarin tot mijn verbazing
nooit eerder met betrekking tot zijn
s-nelle afglijden de maatregel van ter
beschikking stelling vain de regering
blijkt te zijn overwogen, verder de
zeer ongunstige prognose en de ver
minderde toerekeningsvatbaarheid,
nopen bij mij het vorderen van de
straf ook hier het oog gericht te hou
den op de thans geboden optimale be
veiliging van o-nze samenleving tegen
een herhaling.
c;
SCHIPHOL (ANP) De gezagvoerder van een DC-9 lijntoestel van
Turkish Airlines, die met 60 passagiers aan boord naar Frankfort moest
vertrekken, heeft gistermiddag op Schiphol op de langzamerhand berucht
wordende T-kruising van de banen 09 en 19 links precies dezelfde vergissi g
gemaakt als KLM-piloot J. F. de Laat op 2 december met zijn DC-8.
Toen de piloot al met brullende motoren zijn aanloop voor de start in
zette, zag de verkeersleider, omdat het zicht ditmaal goed was, terstond, dat
het toestel de verkeerde baan nam. Zodoende kon hij tijdig waarschuwen.
Werd het incident met de DC-8 van de KLM echter op gezag van de
Rijksluchtvaartdienst angstvallig voor de pers verzwegen, ditmaal heelt de
persdienst van het ministerie van Verkeer en Waterstaat het incident zelt
bekendgemaakt'.
Tussen de vele regels van het
requisitoir door laat mr. Somerwil
Mneklaar merken, dat hij Hans van
1 van nog meer moorden verdenkt
de vier. die hij bewezen acht.
Hii noemt met name de moord op
Engelse filmregisseur Claude
Beikiey. die in dezelfde homofielen-
Iringen verkeerde als Hans en waar
Wr Hans ziin bekende schemer-
;Kelden" heeft.
Hij zegt letterlijk: „Ik vraag me
ut steeds af, of de dader van de
Amsterdamse koffermoord bedoeld
*°rdt de uit Brussel afkomstige Ja
panner Kameda, wiens romp drijvend
sen Amsterdamse gracht werd ge
vonden en Hans van Z. niet een
'o dezelfde persoon zijn, gelet op de
nachtmerries, die Van Z. soms heeft,
jvaarin hii een lijk ziet zonder hoofd,
Panden of benen. Ik vrees, dat het
"PsW. dat wij van verdachte hebben,
slechts een fragmentarisch beeld van
1' werkelijkheid is."
Alleen op het punt van de aanslag
'C'de weduwe Woortmeijer gaat de
«ficier van justitie minder ver dan
™s dagvaarding. Om juridisch-techni-
Hie redenen acht hij hier niet po-
™g tot moord, maar poging tot ge
™alificeerde doodslag bewezen.
De officier vervolgt, voor het eerst
met iets dramatisch in zijn stem: „Zo
geschiedde het dan, dat begin 1967
Van Z. zijn levenspad kruiste. Op
nieuw kruiste, mag ik wel zeggen.
3 Jaar tevoren namelijk hadden ze
enige tijd voeling met elkaar gehad,
niet zo ma-ar om een kopje koffie
met elkaar te drinken, zoals Nol het
wil doen voorkomen. Nee, het kon-
takt was wel wat inniger geweest.
Zo had Van Z. Nol eens met een par
tij gestolen horloges naar Zeist ge
bracht om het da-ar aan de man te
brengen. Dit is na-getrokken. Het
klopt. Nol is terzake van heling van
die horloges veroordeeld.
Wanneer Va-n Z. nu vertelt, in het
begin van het jaar 1967 Nol om raad
te hebben gevraagd, hoe je bijvoor
beeld een bankloper zo snel en ef
fectief mogelijk kon doden, dan is
het volkomen aannemelijk, dat Nol
direct hierin geïnteresseerd was en
met het idee van de lod-en pijp kwam.
Voora] toen Van Z, zoals hij zei. Nol
in een dronken bui de moord op Co
by opgebiecht had, was het eveneens
begrijpelijk, dat Nol zijn kansen rook.
Zoals Van Z. van zijn kant open
stond voo-r de tips van de vakman,
van wie hij iets kon leren, zo begreep
Nol, dat hij van deze onversaagde
jonge kerel veel plezier kon bele
ven".
Mr. Somerwil achtte uitlokking van
en de medeplichtigheid aan de roof
moorden op Donse en Reijer de Bruin
wettig en overtuigend bewezen. Al-
Die indicatie in aanmerking ook
genomen zijn leeftijd van 76 jaar
lijkt mij voor hetgeen ik thans de
eer heb te requireren: een gevange
nisstraf voor de tijd van 8 jaar en
daarnevens, da-t uwe rechtbank be-
vele, dat deze verdachte ter beschik
king van de regering zal worden ge
steld, tenein-die van harentwege te
worden verpleegd".
Nol heeft, even-als Hans van Z., de
officier rustig laten uitspreken. Als
de president van de rechtbank na
afloop vraagt, of hij de eis van de
officier goed begrepen heeft, komt
eerst zijn traditionele „Wa-blief?", dan
herneemt hij zijn warrige betoog over
getuigen, die verhoord, maar niet ter
zitting verschenen zijn, en over het
ziekenhuis, waarin hij heeft gelegen,
maar de president sluit resoluut de
zitting en Nol wordt mokkend, zijn
uilebril een beetje scheefgezakt af
gevoerd. Zijn raadsman, mr. P Si
mon, la-at zich niet uit over de eis.
,.U hoort maandagmiddag mijn plei
dooi wel", zegt hij.
Ter interpretatie van de eis tegen
Hans van Z. is het nog dienstig te
weten, dat een veroordeling tot le
venslang in de praktijk neerkomt op
20 jaar celstraf. Bij goed gedrag en
graitiëring kan dit 15 jaar of_ nog
minder worden. De officier van justi
tie wil kennelijk, door ter beschik
king stelling te vorderen, voorkomen,
da-t Hans van Z. reeds voor zijn 40e
als vrij man de maatschappij zal kun
nen binnenstappen. Hij wil in liet
vonnis de garantie ingebouwd heb
ben, d-at Van Z. de buitenwereld niet
terugziet, voordat hij totaal genezen
is van zijn aangeboren en door zijn
jeugd verder ontwikkelde moordlust
een mogelijkheid, die de psychia
ters bij de huidige stand van de we
tenschap uiterst twijfelachtig noem
den.
(ADVERTENTIE)
"^e'ke conclusie met betrekking
mate van toerekenbaarheid
i* luist worde geoordeeld." zo be
nt de officier van justitie zijn re-
TOitoir, „sterk, zeer sterk of opti-
a'l verminderd toerekenbaar, vast
'at, dat de lust tot moorden van
ilu'i i e deze mate van agres-
rhi t en hetgeen verder in het psy-
j j'. nsch rapport is gesteld, ons dui-
voor ogen brengt, dat wij hier
-"„i "üen
p., hebben met een man. wiens
j '"''ikheid in Nederland in vre-
imi, zi'n weersa nog niet gevon-
ik s t j ®vcnzeer staat vast. dacht
eins groo,;st mogelijke beveili-
van onze samenleving tegen her-
is H cehoden is. Over dertig jaar
verdachte nog pas 56 jaar.
en ,e nimmer zal hem de kans
'"eed511 mogen worden, maar de
o» t« ,rt]aa' een inhaal-prngramma
"en. zoals hij eerder heeft
pe,..„ n? ziin ontslag uit de ieugd-
S np 16 februari 1963.
find it meest denkbare beveiliging
heb dè alleen in hetgeen ik thans
ian„ eer 'e requireren: een levens-
dat anSenisstraf en daarnevens,
terda!\,e» rfci1thank bevele, dat deze
Serine ,i r beschikking van de re-
fan ,worden gesteld, teneinde
t>l??Edwegp te worden ver-
and'!,' ?.UWe Nol liggen de zaken
Als de officier van justitie in
Maar het hoeft niet! Want in Oostenrijk kunt u elk-uur-van-de-
dag genieten van ongerepte natuur.
Van bergen, bossen, meren en uitgestrekte Alpenweiden.
U kunt er naar hartelust wandelen.
Na een wandeling, even uitrusten op een terras met zo n gewei-
dia uitzicht over bergen en dalen. Voor de sportleven zijn er ook
mogelijkheden te over: bergsport, zwemmen, roeien en zeilen
op Oostenrijks prachtige meren, tennis en golf.
's Avonds kunt U met volle teugen genieten bij een glas heer
lijke wijn van 't gastvrije Oostenrijk. Het Oostenrijk van de fol
klore, muziek en zang.
Behalve dat U Oostenrijk snel en gemakkelijk kunt bereiken, is
het qewoon prettig te weten dat een vakantie in Oostenrijk nog
steeds te betalen is. Vraag inlichtingen bij het:
TOERISTENVERKEERS
BUREAU
Herengracht437, Amsterdam,Tel.020-62188
of bij Uw
reisbureau.
Deze politieman weet nog niet wat hem boven het lioofd hangt als een jonge demonstrante uithaalt met
haar paraplu. De politie moest traangas gebruiken om een eind te maken aan ernstige ongeregeldheden
rond de universiteit van Californië.
DEN HAAG (A.N.P.) Over on
geveer veertien dagen zal opnieuw
in de winkels goedkopere koelhuis-
boter tegen een prijs verkrijgbaar
zijn, die 55 a 60 cent per pakje van
250 gram lager is dan die van verse
boter, die ongeveer 1,70 tot 1,85 gul
den per pakje kost.
UTRECHT (A.N.P.) De minis
ter van Justitie zal nog vóór het zo
merreces van de Tweede Kamer de
indiening van een wetsontwerp be
vorderen, waardoor in de toekomst
aan de keuze een eed of belofte te
willen afleggen geen beperkende be
palingen meer zuil enzijn verbonden.
(ADVERTENTIE)
(Vervolg van pagina 1)
Verschillende inzenders vonden,
dat de wapenleveranties door Enge
land en de Sovjet-Unie ook een in
ternationalisering van het conflict be
tekenden en ook dit als reden tot
optreden van de V.N. kon worden
aangegrepen.
De meest uitgesproken meningen
over het feit dat deze oorlog gezien
kan worden als een gevolg van het
vroegere westerse kolonialisme, kwa
men van prof. dr. B. Delfgaauw en
dr. Annie Romein-Verschoor. Prof.
Delfgaauw stelde daarbij de vraag
aan de orde, of niet de gehele kaart
van Afrika, willekeurig gevolg van
het kolonialisme, herzien moest wor
den.
Verschillende inzenders als prof.
dr. Max Euwe, prof. A. Heertje, prof.
F. Polak, prof. dr. J. Presser, ds.
Okke Jager, Pierre Janssen en Lies-
beth List kwamen er voor uit zich
niet deskundig genoeg te vinden om
alle vragen te beantwoorden. Wel
juichten zij deze actie en alle andere
acties, die worden ondernomen om
de oorlog in Biafra onder de aandacht
van het publiek te brengen, van harte
toe.
Het aantal personen, dat op de
enquête reageerde, wordt door de
scholieren bevredigend genoemd. Op
vallend was echter, dat van de r.k.
geestelijkheid niemand antwoordde.
Ook van de drie sportlieden die wer
den aangeschreven werd niets ge
hoord. De scholieren hopen noch-
thans van hen die het lieten afweten
alsnog een reactie te krijgen.
De luchtbrug naar Biafra, opgezet
en onderhouden door Joint Church
Aid, de verenigde hulporganisatie
van katholieke en protestantse ker
ken uit de gehele wereld, wordt de
laatste nachten door bomaanvallen
van de Nigeriaanse luchtmacht be
dreigd.
In Addis Abeba is meegeedeld dat
de federale Nigeriaanse regering het
gebruik van het vliegveldje Obilago
heeft aangeboden voor landingen
overdag van vliegtuigen met hulp
goederen voor Biafra.
Vandaag, mede-belastingbetalers,
richt ik een speciaal dankwoord tot
staatssecretaris Grappenhaus (van Fi
nanciën), die zo buitengewoon vrien
delijk is geweest om een commissie
in te stellen teneinde de belastingfor
mulieren voor ons eenvoudiger in-
vulbaar te maken.
Er zijn, zo las ik gisteren, ongeveer
1.000 verschillende belastingfor-
mulieren. Er zullen wel niet zóveel
verschillende soorten belasting zijn,
maar in ieder geval zijn het er teveel.
De staatssecretaris nu wil ons dui
delijkheid verschaffen voor het invul
len.' Een loffelijk streven, want ja
moet er je vak van maken, wil je er
nu iets van snappen. Al te ver wil de
fiscus ook weer niet gaan. „De fiscus
moet niet helpen bij het invullen. De
fiscus is op dit punt al barmhartig
genoeg", meent de staatssecretaris.
De fiscus strijkt al genoeg (op!)
over zijn hart.
Zijn directe chef minister Witte-
veen zal trouwens nog wel enige be
handelingen moeten ondergaan, want
hij heeft pas één gat (van 55 miljoen)
kunnen-laten-vullen.
Mensen nemen foto's van elkaar,
louter en alleen om te bewijzen dat
ze bestaan (hebben). (Een Engelse
amateur-wijsgeer)
Uit Vaticaanse kringen bereiken
ons vragen of er geïnformeerd kan
worden naar de mogelijkheid om de
Nieuwe Katechismus bij een volgen
de druk in ordner-vorm uit te geven.
En op weggooi-papier te drukken.
Er is een nier overgevlogen van
Groningen naar Leuven. Vliege-nier!
Uiterst zelden kan het enige voor
delen opleveren arrestant te zijn. Zo
als die man uit Middelburg, die de
eer te beurt viel als eerste „gast" in
het nieuwe politiebureau van de
Zeeuwse hoofdstad te mogen funge
ren.
Hij werd met extra zorg omringd
door de trotse agenten van politie, die
de excursie in het nieuwe gebouw tot
hun spijt in een van de cellen moes
ten afbreken. De logé kreeg zelfs een
extra-maaltijd, waar een carbonade,
compleet met cel-derij, niet ontbrak.
Ajoeb Khanwelinpakken
Dr. Vondeling moet toch wel als
een soort opperwezen (van de PvdA)
worden beschouwd. Gisteren huwe
lijkte hij zijn zoon ADAM uit aan
EVA den Hartog.
Ajoeb Ghaan.
Prettig weekeinde en tot dinsdag
morgen.
MERIJN
vliegreizen
15 dagen
Costa Brava
touringcarreizen
13-14 dagen
Rivièra
j'ongeren-reizen
10-13 en 15
dagen
Gardameer
,--^S
treinreizen
10-17 dagen
Lago Maggiore
cruises
13 dagen
Middellandse
Zee
Breda, Passage 2, tel. 01600-37839 - Den Bosch, Kolperstraat 3, tel. 04)00-42128 - Tilburg, Heuvelring 49, tel. 04250-34809.
(Van onze redactie buitenland)
Wat De Gaulle in Frankrijk
tijdens de studentenopstanden
van vorig jaar niet deed, doet
Ajoeb Khan, de president van
Pakistan, in bijna gelijke om
standigheden als destijds in
Frankrijk, wel: Hij treedt af als
president.
Khan's dilemma, waarvoor hij zich
geplaatst zag door de ernstige onge
regeldheden van de laatste maanden,
waarbij minstens tachtig doden vie
len, was bijna hetzelfde als dat des
tijds voor De Gaulle: Moest hij kie
zen voor een drastisch militair ingrij
pen en proheren de oppositie meedo
genloos de kop in te drukken of
moest hij wijken voor de kritiek en
een veel grotere mate van vriiheid
over de gehele linie toestaan?
Khan heeft de laatste weg gekozen
en wellicht de verstandigste. Presi
dent Khan heeft elf jaar over Pakis
tan geheerst. Voor de 61-jarige pre
sident, pas hersteld van een ernstige
ziekte, moet de golf van onrust op
zowel zijn persoon als zijn bewind
een bijna traumatische ervaring zijn
geweest. Ajoeb Khan is een autori
tair heerser geweest. Het leger vorm
de de basis van zijn macht. Zijn be
wind is echter nooit tyranniek ge
weest, ook al legde hij een aantal
elementaire menselijke vrijheden aan
banden. Hij was geen wreed despoot.
Khan is een typisch produkt van
de Engelse militaire academie Sand
hurst, heeft het voorkomen van een
op-en-top Engelse landedelman. Dis
cipline gaat bij hem boven alles en
hij heeft paternalistische trekjes. Een
van zijn stokpaardjes is altijd de
stelling geweest dat zijn volk nog niet
voldoende geëmancipeerd en geculti
veerd genoeg is voor de zogenaamde
„democratie in Westminster stijl" die
Engeland in 1947 bij het verlenen van
de zelfstandigheid als erfenis in Pa
kistan achterliet.
In 1958 kwam hij, na tien jaren van
politieke chaos, waarin Pakistan ze
ven eerste ministers versleet, zonder
bloedvergieten aan de macht. Sinds
dien was het uit met de traditionele
democratische regeringsvorm in Pa
kistan. Het was het eerste land van
het Britse Gemenebest waar dit het
geval was.
Ajoeb Khan heeft altijd betoogd
dal democratie al in de dorpen
moest beginnen. Hij stelde een sys
teem in van vijf trapsgewijs in be
langrijkheid toenemende raden. De
eerste trede werd gevormd door 8.000
gekozen dorpsraden. Daarboven ston
den successievelijk kringraden,
streekraden en districtsraden, alle
gekozen, met aan het hoofd de pro
vinciale wetgevende vergaderingen
voor Oost- en West-Pakistan. De
120.000 gekozen plaatselijke raadsle
den vormden te zamen een kiesraad,
die op zijn beurt twee provinciale
vergaderingen en een parlement, be
staande uit één kamer, koos. De pre
sident behield het recht van veto, dat
teniet kon worden gedaan door een
twee-derde meerderheid van het par
lement, maar die kon hij weer blok
keren door een referendum te hou
den in de kiesraad.
Daarom waren de ideeën van de
president in vele opzichten een stap
terug naar het koloniale systeem,
waarin de burger maar net zoveel in
spraak had als men goed voor hem
achtte.
In die beginperiode nam de presi
dent dikwijls geen blad voor de
mond. Bij een bezoek aan Cairo in
1960 zei hij dat het falen van de wes
terse democratie in de Verenigde
Arabische Republiek en Pakistan
„niet de fout was van dat democra
tische systeem, maar ónze fout. We
zijn nog niet zover. Alle Afro-Azia-
ten zijn geen engeltjes, weet U". De
ze uitlating was typerend voor Ajoeb
AJOEB KHAN
Khan. Hij was in Pakistan geliefd om
zijn openhartigheid en oprechtheid,
die men probeerde na te volgen.
Hij herstelde de orde in het land
en dat deed hij zo afdoende, dat er
in 1960 geen politieke gevangenen
meer waren.
De economische ontwikkeling ging
met sprongen vooruit. De doelmatige
wijze waarop Pakistan de economi
sche hulpverlening produktief maak
te, is dikwijls door officiële lichamen
als de (na de tweede wereldoorlog
ter financiering van wederopbouw en
ont wikkelingsproj ecten opgerichte
Wereldbank aan de ontwikkelings
landen ten voorbeeld gesteld.
Toch nam de bevolking op de duur
geen genoegen meer met deze „basis
democratie". Pakistan, met zijn he-
oostelijk en westelijk deel, was in
melsbreed van elkaar verschillend
ieder geval een zeer moeilijk te be
sturen land.
In Oost-Pakistan met zijn Bengali-
bevolking, die van oudsher het meest
individualistische en intellectuele
deel uitmaakt van de bevolking van
het enorme schiereiland India, is het
eigenlijk nooit rustig geweest, sinds
de zelfstandigwording in 1947. Al
tijd broeit er onrust in het vruchtba
re oosten, dat kleiner is en dichter
bevolkt dan West-Pakistan.
De laatste jaren is Ajoeb herhaal
delijk gedwongen geweest beperken
de maatregelen te nemen. Steeds
meer politieke arrestaties volgden en
de perscensuur werd verscherpt.
Kranten moesten sluiten en zelfs
werden in enkele gevallen de uitge
vers gevangen gezet. Veel van wat
er gebeurd is moet in tegenstelling
zijn geweest met de eigen inzichten
van de president. Veel ook is mis
schien onnodig geweest want tot voor
kort was Ajoeb's positie onaantast
baar. Misschien heeft hij niet altijd
de beste raad gekregen.
Ontevredenheid stak overal de kop
op en nu is dan de bom gebarsten.
Het leger en de politie, de basis van
Pakistanis macht, bleven onder
Ajoeb's controle. Óp dit moment is
nog geheel onduidelijk wie Khan's
opvolger zou kunnen worden.
Luchtmaarschalk Asghar Khan, voor
malig hoofd van de Pakistaanse
luchtmacht, is de man die nog het
meest beschouwd kon worden als ri
vaal van Ajoeb Khan, maar als ver
tegenwoordiger van de luchtmacht is
hij niet zo belangrijk als iemand van
de landmacht. De oppositie concen
treert zich niet rond deze Asghar. De
ontevredenenzagen niet in waarom
de ene Khan beter zou zijn dan de
andere. Van de burgerlijke politieke
leiders is de elegante Ali Bhoetto ex-
minister van Buitenlandse Zaken van
Ajoeb, de meest in het oog springende
figuur. Zijn basis is Lahore, het cul
turele centrum van Pakistan. De in
tellectuelen en veel politieke extre
misten voelen zich tot hem aange
trokken, maar de grote massa niet.
Hoewel hij in november' jl. gevangen
werd genomen, heeft hij geen grote
aanhang onder de bevolking. Men as
socieert hem nog teveel met de glo
rie-dagen van Ajoeb.
Bhoetto wordt gezien ais een van
de grondleggers van de vredige da
gen van vriendschap met Peking.
Wat de kwestie Kasjmir de twist
appel tussen India en Pakistan
betreft: wat er ook uit de huidige si
tuatie mag voortvloeien, het zal niet
van invloed zijn op dit conflict. De
standpunten die India en Pakistan
ten aanzien van dit geschil innemen,
sluiten de mogelijkheid om tot een
oplossing te komen uit.
Ajoeb Khan geloofde dat Pakistan
ook zonder partijenstelsel kon wor
den bestuurd. In zijn recente auto
biografie heeft hij echter toegegeven
dat zijn zienswijze verkeerd is ge
weest. De laatste paar weken heeft
hij aardig terug moeten krabbelen.
Hij heeft erin toegestemd met oppo
sitieleiders te praten en bevel gege
ven de arrestaties van politici van de
oppositie stop te zetten. Ópeens is er
grotere persvrijheid gekomen. Kort
om, de noodtoestand werd opgeheven.
Verslagen met vijandige opmerkin
gen aan het adres van de regering
rijn in kranten als „The Pakistan Ti
me", die tot voor kort de regerings-
hjn op de voet volgde, verschenen.
Het is naar het schijnt, voor Khan
allemaal te laat gekomen.
