:rs en erker ing ikije Ichokgolf van woede onder Indië-strijders pen brief ritiseert! entse isschop Comm e n t GEBOREN WORDEN JL banden worden losser antwoord mogelijk DR. CORN. VERHOEVEN: olieren bijeen: scussie over nieuwing H onderwijs peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen PEIUNGf n .peilingen .peilingen ,mPE'L.NGEN pe ungen PE UNO pell| iimgen peilingen peilingen peilingen peilingen peiliigen peilingen peilingen peilingen PEILINGENpejlngen peiungenpeilingenPfclUNtotN peilingen r peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peiungen „peil ngen pem.ingen'|peilingen peiun&bn rti pe|l|ngen pei' ciilNGEN peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peillingen peilingen peilingen keiuinucinr M«n staat op het punt politieke zaak te gaan maken met dingen die wij vergeten waren, maar die nu diep in ons levendiger aanwezig blijken te zijn dan wij ooit durfden vermoeden. Er is een gevoelsbron opengestoten waarvan niemand de kracht beseft die haar niet bij zich zelf aanwezig voelt resident Ni*011 il afschaffing in dienstpli* Film terugdraaien Ontmoeting De angst WEERWOORD VAN EEN SOLDAAT Reactie Geweten Onbegrijpelijk I DE STEM VAN ZATERDAG 1 FEBRUARI 1969 21 an een onzer verslaggevers) TTERDAM A f ge vaardigde» enminste 154 middelbare wu it het gehele land zullen leelnemen aan een hear-in jü 's middags één tot 's avond! ar zal duren en die gehoud» t in het gebouwencomplex van meentelijke Caland - scholen» schap in Rotterdam - Hillegert Foto's van de politionele acties. onbevredigende gang van u oij het door studenten geleid. •es van de Scholieren Belang» I risatie in Utrecht, heeft eer I scholieren van de Caland-ge I schap er toe aangezet, een ge. ïer basis te vinden om de vra van de dag (democratise™ het onderwijs, verandering vai choolsysteem) .tot een O] engen. werkgroep heeft een vijfti ssienota's opgesteld, dat aan t temende scholen is toegezonde: ag zullen de nota's worden I eld in aanwezigheid ook van i onderwij sspecialisten. In de' >1 zullen in enkele stands de te ndelen onderwerpen nader w toegelicht. Driehonderd van veer 1500 Caland - scholieri bij de organisatie betrokken. scholieren genieten de ïwerking van de schoolleid an de gemeente Rotterdam, nisatoren hebben niet alleen vt leren, maar ook van rector» irecteuren van middelbare aijzonder veel positieve bels mg ondervonden. SUSSEL (ANP) De hisschoJ Gent, mgr. Van Peteglieffli t een open brief ontvangen vaal 1 honderd gelovigen, die ernstij [ritiek bevat op zijn beleid. ■rtekenaars, voornamelijk ie««| zogenaamde gezinsgroepen, af e een aantal artsen en h' I n, beklagen zich erover 1 vernieuwing grotendeels onm»S wordt gemaakt en elke P P ernstige binnenkerkelijke «ai"" dt afgeremd. anleiding tot de open brief,, lag in de Vlaamse ka iten werd gepubliceerd, int herderlijk schrijven over de encychek. Smit niet op om aan dit land den oorlog te brengen, maar om het de vrede te hergeven. Gij komt niet als maar als bevrijder. Gij komt niet om te straffen, maar om te beschermen, en diegenen onder U, die [ligtloopeiilwee jaren in hun familie of vrienden zijn getroffen door tot misdaad opgehitste Indonesische to, mogen nimmer hun zelfbeheersching vergeten en hun militaire taak onteeren door persoonlijke tóng, Zij zouden daarmee ongetwijfeld meer onschuldigen dan schuldigen treffen en zich zelf bloot- iuade volle gestrengheid van de krijgswetten. t de Indonesiërs, die Ge zult aantreffen op Uw weg, zijn spionnen en saboteurs. Wees op Uw hoede! [orderde gewapende aanhangers van de republiek zijn ongetwijfeld ook lieden, die maar al te gaarne onze ikiezen. Ook daaronder kunnen spionnen zijn! Waakzaamheid dus! Vergeet echter niet dat velen tuit volle overtuiging zullen komen en inlichtingen zullen kunnen verstrekken, die wellicht voor de vei- ÖiuU en Uw kameraden van het grootste belang kunnen zijn. [U in de dessa's en huizen van de bevolking, waar Uw militaire taak U brengt, als de brenger van [aveiligheid. Tracht schuwheid en wantrouwen door Uw houding te overwinnen. Een gewone beleefdheid en eenvoudigsten Javaanschen boer, treft verder doelen dan een kogel. Eerbiedig huis en eigen- ide bevolking. Verniel niets onnoodig. Koop niets, dat men niet bereid is vrijwillig te verkoopen. maakt indruk op den Indonesiër. Verwerf daarmee zijn respect. Verlies nimmer uit het oog, dat op Ju zijp godsdiensten religieuze gevoelens allerlei zaken, die wij doodgewoon vinden, voor hem een ver dof een beleediging kunnen beteekenen. Een moskee is een heilig gebouw. Laat het ongemoeid. De groo- Jtaom (bedoeg) is een heilig voorwerp. Blijf ervan af. Een Indonesiër gevoelt het aanraken van zijn ■ilseen grievende beleediging, het praten met de handen in de zij als een gebrek aan goede manieren. Be ft well Ibtit niet met de hoed in de hand door dit gansche land te komen. Als slechts de officieren hun troepen Ptoepen zichzelf in de hand houden zult ge snel genoeg door dit land komen. Een behoorlijk optreden fcb:llijke behandeling van de bevolking zijn onze grootste militaire kracht. Bevestig daarmee de reputatie, pl! reeds bij de bevolking in de thans door ons bevrijde gebieden hebt verworven. Toon, dat Ge beseft V.beteekent te strijden voor recht en veiligheid. Het Vaderland en heel de wereld slaan U gade. MIDDELBURG Wat is er met mij gebeurd? Vanmorgen was ik nog een nuchtere, koel denkende dagbladjournalist van 42 jaar bezig met alles wat de hand in dit vak te doen vindt. Nu ben ik opeens weer de soldaat van 21 jaar, op patrouille in het voorterrein, in een doorzwete camouflage overall, tot aan de knieën in mijn bewegingen geremd door de korsten van opgedroogde modder uit de sawahs waar wij doorheen getrokken zijn. Ik zoek met een nerveuze nieuws gierigheid naar mijn oude foto-albums, mijn dagboek notities, flarden van pamfletten, van legerorders die ik be waard heb. pGodU moge leiden en beschermen bij het volbrengen van Uw taak! De Luitenant-Generaal, Legercommandant, S. H. Spoor. chop Vitae. Daarin VJ« in feite van een verkiarmg J gehele Belgische episcap» '^,1 ens de briefschrijvers 1 I op aanvaarding van J hlijke verantwoordelijke»" J ivigen op het punt vaP.. rs tel sbeleving. De briefschrijvers dat zij de laatste tij j,I reel hebben moeten aam T iet hoogste vlak de m yJ staande moralisten en 01 iacht worden gemJa^. wiesta lager niveau de beste e ;ns hun vernieuwingsar j Jt«nrnpnPll, *U ens irde werden geroepen' in de open brief ^rTdeiin zij zich met de ingerder i de waarheid soms d de eerbied. Politieke Paar 611 WASHINGTON sident Nixon heeft -ede# defensie opgedragen de plannen op te haffing van de m>'| ht. In een door het endgemaakte hoodsc treepte n Limbi Meivin Laird be on zijn opvatting, da ^e jrijke vermindering van tanse troepensterkte jjjjjirW uitsluitend uit heroe -gvor®1 aand leger kan ^J^eziMpi tijdens zijn v jcj, ne had de presag» van iindelijke afsc^fken. ïstplicht uitgesproken en recente opimeP« rigens ult*e7eAmerikaanse heid van het Am wee tei en verhouding van n een P»> tegen de ïnStelhnS oepsleger gekant is. Er zijn er op dit moment een paar honderdduizend zoals ik. Een paar t.v.-programma's, die wij aanvankelijk met lauwe be langstelling bekeken, omdat wij dachten dat wij zouden horen wat iedereen wel wist, namelijk dat in elke oorlog afschuwelijke din gen gebeuren, hebben ons veran derd in diep gekwetste mensen. Men heeft ons met de vinger aan gewezen. Niet alleen onze eigen da den van toen worden ons voor de voe ten gesmeten aisof zij een parlemen taire enquêtezo uden rechtvaardigen maar men onteert in één adem de nagedachtenis van onze doden, men wondt ouders van onze doden tot diep in hun ziel; men staat op het punt politieke zaak te gaan maken met dingen die wij vergeten waren, maar die nu diep in ons levendiger aanwe zig blijken te zijn dan wij ooit durf den vermoeden. Er is een gevoels bron opengestoten waarvan niemand de kracht beseft die haar niet bij zichzelf aanwezig weet. De VARA heeft ons de jongens overzee zoals wij werden genoemd een nieuwe identiteit bezorgd, ons op een hoop gedreven on ons aange wezen voor de rest van het brave kij kerspubliek. Volkomen onbekenden bellen mij op en beginnen met: „Zeg eens, sobat, moeten we dat nou pikken?" En zo gaat het momenteel in heel het land. Wij hadden helden kunnen zijn als de Amerikanen de atoombom niet had den geworpen. Wij waren jongeren van 18 tot 22 jaar toen de oorlog ge ëindigd was. Velen van ons hadden een aandeel gehad in het verzet, soms alleen maar aan de zwarte han del; wjj waren geestelijk gevormd door een Anglo-Amerikaanse oorlogs propaganda via de geheime zen ders en door de ondergrondse pers. Wij waren gevoed met gruwelverha len over wat de Duitsers hadden aan gericht. Wij snakten naar revanche en geloofden tegelijk in zoverre waren wij idealist in een wereld waarin vrede zou heersen. Wij wa ren geloof ik, een typische oorlogs jeugd. Er was één land dat de vrede verhinderde: Japan Het hele vrije westen, zo lazen wij in de kran ten, moest tegen die wrede macht het gele gevaar in het geweer worden gebracht. Pas als Japan ver slagen was, pas als de gele mie ren uit onze Indische archipel waren verjaagd, dan pas zou de wereld weer vrij kunnen ademen. Niemand van ons kon in die tijd beseffen dat hij ooit gedwongen zou zijn om op een Javaan, een Dajakker of een Madoe- rees te schieten. Onze officieren en onderofficieren kregen een spoedop leiding in Wolverhampton in Enge land. Zij werden gedrild en geschoold zoals generaties Engelse koloniale troepen gedrild en geschoold zijn. Zij maakten de indruk van correc te hardheid. Vechtmachines, die wij tot idolen verhieven. De opleidingen van deze „Engelse" mm en T kaders was nog niet goed en wel vol- "'Hd n j 1 werite is men zich volop aan het mobiliseren voor de tooid, toen de atoombom viel en Ja- de achtste medische faculteit. Brabant komt nu ook in het pan capituleerde. Weg was de vijand die de wereldvrede bedreigde. Maar hij had, zo wist iedereen die kranten kon lezen, in Indonesië een tijdbom voor ons neergelegd. Belangrijke Ja panse eenheden opereerden in de jun gle, presten de inheemse bevolking om te doen wat zij wilden, begon nen onvervaard met de opleiding van een Indonesich terroristenleger dat rovend en moordend door de dessa's trok, waar duizenden snakten naar bevrijding van de plaag die hen be zocht. Onze taak zou zijn, orde en vrede te herstellen. Orde en vrede Brabantse K.V.P. heeft onlangs contact opgenomen met leidende 'iguren van het N.K.V. Reden voor dit beraad: de K.V.P. maakt 2kh zorgen over het N.K.V. Bestuurders van enkele bonden zeggen J!| heel weinig meer voor de K.V.P. te voelen en van de leden J e' blijkbaar nogal wat over naar andere partijen, met name naar ■De onderlingu verstandhouding dreigt dus te verslechteren, zoals ir recer»t is gebleken bij de wethouderskwestie in Breda. 'sser wordende banden tussen K.V.P. en N.K.V. schept niet alleen Jhen voor de KV.P. Ock het N.K.V. voorziet moeilijkheden. Als de lvan de bij het N.K V aangesloten bonden zich voor de komende ^lngen deels voor de K.V.P., deels voor bijvoorbeeld de P.P.R. zou- spreken, zou het N K.V. wel eens uiteen kunnen vallen. Peilingen cje'^eij' ad»terban hebben immers al uitgewezen, dat de meerderheid -K.V'ers bepaald niet overtuigd is van de noodzaak varj een iCid conelevakbeweging- I. e KV.P. als een deel van de N.K.V.-leiding pleiten nu voor een die nodig waren eer de onderhande laars op grond van de door koningin Wilhelmina op 7 december 1942 ge geven belofte, aan de tafel konden gaan zitten om te spreken over een nieuwe plaats van de vroegere kolo- nieën in het koninkrijk. Het was een politietaak. Men verscheepte ons met duizen den en toen de Tweede Kamer ak koord ging met een wetsontwerp dat uitzending van dienstplichtige mili tairen naar Indonesië mogelijk maak te, werden het er honderdduizen den. In Indonesië vermengden onze slecht uitgeruste troepen zich met een wonderlijke legermacht, die ge vormd was uit militairen van het Ko ninklijk Nederlands Indisch Leger. Velen hunner zagen geel van de ki nine. Duizenden zowel van Indone sische als van Nederlandse nationa liteit kwamen uit Japanse krijgs gevangenschap. Sommigen hadden vrouw en kinderen verloren in Jap penkampen. Van velen waren de vrouwen verkracht en de kinderen mishandeld, door Jappen maar ook door Indonesiërs. Van nonderden za ten de familieleden nog in kampen in het chaotische binnenland van Ja va en Sumatra, op welke eilanden Wij slechts kleine bruggehoofden hadden die wij zelfs moesten verde digen tegen Engelse, Australische en India'se troepen, de gevreesde Ghurka's. Wij hadden onze eerste teleurstellingen al verwerkt. Onze krijgsmacht maakte de indruk door de lommerd te zijn bewapend en had niets van het glorieuze dat de geal lieerde bevrijders van Neoerland had den. Onze vijand zou niet de Japanse soldaat zijn, maar de Indonesische guerilla, de sluipschutter In princi pe kon iedereen, ook de djongos die je kamer zwabberde, ook de broer van de baboe, ook de man van het restaurant waar wij weieens aten of de saté-verkoper, een vijand zijn, die je zou doden als hij de kans kreeg. opstelling van het N.K.V en zijn bestuurders van het N.K.V. ld r0r"L4-AI Een n°9al eens de hand mee gelicht. L er»»and rechtstreeks meer aan verkiezings- en personenpolitiek mo- |Word,pJn.der90liik' richtlijn bestaat trouwens al bij het N.K.V. maar 's deze i 'end I °P,0!*ing wel de juiste? Als een vakbeweging niet vrij- !ote Pra,en over allerlei zaken, die van groot belang zijn voor de Politiek 16 C'an ^an be P°''tiek baar n'et onverschillig laten. Juist 'aide '.mmers bepaalt de mogelijkheden van de vakbeweging om verlangens te realiseren. Met die wetenschap nam de angst bezit van ons. Een angst die ons pas verlaten heeft toen wij aan boord van het schip dat ons weer naar Ne derland bracht, stonden en buiten schootsafstand van de kust voeren. Voor de meesten kwam dat moment twee tot drie jaar na het ogenblik van de landing. Duizenden van ons werden langer dan hun diensttijd zou moeten duren, vastgehouden. Het was maar één van de honderden te leurstellingen die wij hebben ver werkt. Dat onze angst niet ongemo tiveerd was, wisten wij met de groot ste zekerheid. Uit Demak, op midden- Java kwam een melding dat in een uitgebrande suikerfabriek de lijken van mensen lagen. Een patrouille van ons ging er heen en vond de do- kamerlid w r''ksk'eskririg Tilburg van de K.V P heeft op voorstel van 'dluiige, ®st6rterp een motie aangenomen; waarin de verwachting ^vestigd C'at C'S acbtète medische facuiteit in Brabant zal wor- 'Ppen J,e 'S °P9estuurd naar de minister van Onderwijs en Weten- :g zijn als"^ Tweede Kamerfractie van de K.V.P. Het zou erg "ar "»3ken 625 9eabre5seerden op korte termijn hun mening zouden 9ei»»eie^rLac'1t ee' instemmend antwoord. Naar objectieve maatsta- tland. 00rl be dcbtste medische faculteit thuis in zuid-west- Een onzer redacteuren, die als soldaat in het Nederlandse leger overzee de heide poli tionele acties heeft meege maakt, zet in nevenstaand artikel uiteen welke gevoe lens hem en naar zijn me ning tallozen als hij be stormen nu de reputatie van „onze jongens overzee" in het geding is. de lichamen van tientallen vrouwen en kinderen tussen de gesmolten sui ker. Bewezen is, dat zij in de fabriek werden opgesloten door Indonesiërs, die daarna het gebouw in brand sta ken. Het waren Chinezen, van wie werd verondersteld dat zij als de Nederlanders tot Demak doordrongen met ons zouden heulen. Vrouwen en kinderen Dit gebeurde tijdens de eerste po litionele actie. Wij stootten inderdaad door tot aan Demak en ontmoet ten daar tegenstand van Indonesiërs die een loopgraaf hadden gemaakt. Er werd een lichte tank op afge stuurd, die de loopgraaf dichtwalste. Wraak? Angst? Oorlogsmisdaad? Een sluipschutter schoot uit een hin derlaag een van mijn maats dood. Voor diens lichaam kon worden ge borgen was het weggehaald door on zichtbare tegenstanders. Pas een dag later werd het stoffelijk overschot geborgen. Het was, zoals dat heette, „ge-potongd", wat zoveel wil zeggen als: met klappermessen in stukjes ge hakt. Hetzelfde gebeurde met ttvee man die in een weapon-carrier weg reden maar (in het door ons bezette gebied) motorpech kregen. Zij vielen levend in handen van anonieme Ja vanen. En dan waren er de duizenden gruwelijke geschiedenissen die wij hoorden van de simpele man en Wij hebben dingen gedaan die in een guerilla-oorlog worden gedaan; die worden gedaan door alle mensen die in permanente angst leven. Voor iedereen is dat een gewetensprobleem dat hij mede moet oplossen door te overwegen welke goede dingen hij heeft gedaan. Duizenden mensenlevens zijn ge red doordat Nederlandse soldaten het bij nader inzien met de grimmig heid van de jungle-oorlog toch niet al te ernstig namen. Verklaarde ban dieten, een soort schuim dat nie mand zich kan voorstellen die deze lieden nimmer heeft gezien, hebben tot hun verbazing de barmhartig heid ervaren van troepenofficieren, die hen zonder voorafgaande marte ling lieten doodschieten, hoewel land genoten van deze zelfde bandieten smeekten om zo'n terrorist te mo gen lynchen. Er is soms vreemd recht gedaan. Er is veel recht in ei gen handen genomen 't zou dwaas heid zijn dit te ontkennen. Soms heb ben de woede en de angst zich ont laden in excessen die de mens verne deren. Maar wie mag de eerste steen werpen? Er is een gedicht van gene raal Spoor, dat menige oud-soldaat nu uit zijn „barang" zal opvissen. Het luidt „Wij wenden ons tot God en Jan Soldaat, als hoge nood en hittere strijd ons wacht. De nood voorbij, het land in vredesstaat. Vergeten wordt de Heer en Jan Soldaat veracht." Dit gedicht werd in een beperkte oplage verspreid als inlegvel in het blad van de strijdkrachten overzee, „Wapenbroeders". Spoor kreeg er een schrobbering over van zijn poli tieke chefs, die vermoedelijk hebben geweten, dat er een periode zou aan breken waarin Spoor gelijk zou krij gen. TOM KOOPMAN GENERAAL SPOOR gelijk vrouw in de dessa. Verhalen van blin de terreur tegen de eigen burger bevolking, door heibo's, peloppors, rampokkers en laskar-rahjats (fana tiekelingen die hun haar lieten groei en totdat de Nederlanders uit Indo nesië weg zouden zijn) Niemand die het niet heeft mee gemaakt kan het begrijpen. De sfeer van angst en gruwel, in een land dat van nature vrees voor het ongeziene ademt de eeuwige stroom van ge ruchten; de tragische onkunde van de commissies uit Nederland die zich kwamen overtuigen van wat er gaande was, de morele ontsporingen van een vrouw of meisje in 't vader land, de sfeer van onzekerheid over wat de politici nu wilden en wat de legerleiding en de doorzichtigheid van hun falend beleid; het ontbreken van een behoorlijke militaire uitrus ting, kortom: al die feiten bijeen zou den betere legers dan de onze hebben veranderd in benden desperado's. Zo ver is het bij ons nooit gekomen en dat zegt wel iets. Wie veroordeelt de soldaat op wacht bij een kampe ment, die schiet op een boomkruin omdat hij daarin een sluipschutter vermoedt, en die ontdekt dat er een jongen van twaalf uit komt vallen, die bezig was klappers te plukken? Wie veroordeelt de officier die een Indonesiër van wie hij met reden ver moedt dat hij schuldig staat aan een geval van „potong", een elektrisch strijkijzer tegen de billen laat druk ken, net zolang tot de man gaat praten? Wie verwondert zich over de soldaat die een gewone kampong hond, die opdringerig naast hem komt lopen, met een revolverschot afmaakt omdat hij niet var. kampong honden houdt? Qf het nu het seizoen is, het in gekapseld worden in sneeuw en vorst en de terugtocht in het eigen innerlijk waartoe dat uitnodigt of een naderende verjaardag die al weer een nummertje laat versprin gen op de teller, die de afstand ten opzichte van de geboorte en daarmee de onherroepelijkheid van het eenmaal begonnen leven onbarmhartig en duidelijk aan geeft en daarmee elke weg terug als het ware nog eens extra blok keert een soort van kinderslot voor sentimentele volwassenen in elk geval neemt de neiging tot terugblikken met zodainige hevig heid toe, dat ik mjj alweer ge drongen voel dit hoekje daarvoor te misbruiken. Dat was een lange volzin, maar toch te kort voor al mijn smoesjes. Herinneringen zijn immers zo verschillend dat het ophalen en vertellen daarvan al leen te rechtvaardigen is door de mate waarin zij anders zijn dan andere herinneringen. Naargelang de zekerheid dat zij moeiteloos te delen zijn, groter wordt, lijkt het minder de moeite waard een her innering op te halen. De herken ning moet van verre komen en min of meer riskant zijn; dat is althans mijn opvatting van herin neringen en zelfs van meningen. Pas als het antwoord op de al lang ingehouden en met bange ver moedens geformuleerde vraag „zie jij de lamp ook wiebeien" 'n ver wonderd, maar volmondig „ja" is, functioneert die vraag in een be vrijdend communicatieproces. We kenmerk van de geboorte in mijn fantasie: zij had een zuiver ritueel verloop. En hier knoopte zich een hele theorie aan vast, die ik merk waardig genoeg nooit heb probe ren te bewijzen. Alles klopte zon der verificatie. Geboren worden is, meen ik, het enige Nederlandse werkwoord dat uitsluitend in de lijdende vorm voorkomt. Bij ge zien worden hoort zien, bij ge hoord worden horen, bij geslagen worden hoort slaan. Er zijn ook bedrijvende vormen waar geen lijdende vorm bij past b.v. staan of zitten, maar dat bleef buiten mijn gezichtkring. Mijn mythe over de geboorte loste het pro bleem eenvoudig op door de lege piek in de reeks met „worden" en hun bedrijvend spiegelbeeld op te vullen met het werkwoord „boren", dat ik kende. Geboren worden was geboord worden, met een boor. De afwijkende vorm „geboren" in plaats van „geboord" is heel gemakkelijk te verklaren ofwel uit een kinderlijk gebrek aan kennis van verleden tijden of wel uit het plechtige en rituele karakter van de gebeurtenis. Een dode, ritueel bejegende schoon moeder heet immers ook ineens „behuwdmoeder", dus waarom kunnen babys niet met een boor „geboren" worden. Dus dat ge beurde ook. De ingreep werd ver richt met behulp van een ouder wetse zwengel waarin een boortje zat van ongeveer een centimeter breed, in het midden een scherpe punt en aan weerskanten kleine vertellen elkaar onze belevenissen en herinneringen, dunkt mij, om zekerheid te krijgen dat wij niet alleen gek zijn. Mijn mémoires zouden dan ook voornamelijk gaan over de dingen die ik stiekem ge dacht heb, niet over de gebeur tenissen die ik samen met ande ren meegemaakt heb. Hierdoor zouden zij helemaal verschillen van de mémoires van belangrijke personen. Ik geloof zelfs dat dit genre nog niet bestaat; vandaar deze lange inleiding. De terugtocht in innerlijk en verleden vindt een volstrekte barrière bij de geboorte. Het schijnt dat sommige mensen in bijzondere toestanden daaraan herinneringen kunnen hebben. Ik heb die toestanden niet meege maakt en wens ze ook niet. Mijn herinnering is een herinnering aan kinderlijke gedachten over gebo ren worden. Die gedachten waren door twee eigenaardige afwijkin gen gekenmerkt. Ten eerste had de geboorte niets te maken met het seksuele leven van de ouders. Deze gedachte schijnt ook in het primitieve denken een grote rol te spelen; zij accentueert het won derbaarlijke karakter van het pro. ces, hoe dan ook. Seksualiteit was een verhevigde vorm van goed humeur bij volwassenen; gevolgen zaten daar niet aan vast. Kinde ren kwamen „ergens" vandaan; zij waren er ineens en hun komst werd vrolijk en met enige kom mer gevierd. Dat was het tweede schoepjes. Zo'n boortje had een speciale naam, maar die ben ik vergeten en nu heb ik natuurlijk weer net niet het boek waar alles over ouderwetse boren in staat. Dat boortje liet een litteken na in de buik van de boreling zo genoemd naar het geboren wor den, zoals dopeling naar het ge doopt worden een kolkachtige verdieping in de huid die men „navel" noemt en die bij kinder tjes in de missie altijd een bobbel was. In de navel waren we dus geboren, een tamelijk djridelijke verklaring. De plechtigheid had in het openbaar plaats op het kruis punt in Udenhout onder de weg wijzer. De leiding berustte bij een gebochelde rector van de zusters die daar woonde en die altijd voor het raam zat te hoesten en te loe ren. Over alles wat hij zag schreef hij stukjes in de krant en hij kwam alleen het huis uit om te boren. Iedereen mocht er bij zijn, ook kinderen, maar die mochten niets zeggen en van hen werd eigenlijk ook verwacht dat ze met hun autoped of hun hoepel ma gische cirkels trokken rond het tafereel. Zodoende heb ik het nooit helemaal precies gezien. Dat maakt mijn theorie natuurlijk niet sterker, maar ondanks die zwakte heb ik er lang mee kunnen doen. Het vreemde is dat de betere in zichten die ervoor in de plaats ge komen zijn, ook niet helemaal be vredigen. Helemaal gewoon wordt het leven toeh nooit.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 17