B.T.W. is lief
voor
toerwagens
MEER; RUIMTE EN LUXE
bij ALLE CARAVANS
Beveiliging tegen diefstal
30-1916
severing
Iverrassing
^.a. 3195,-
CARAVAN
RAI 69
Caravantenten
Strandtenten
SHOWROOM
"OOR TOERISMll
Tentenreparatiesl
FA. KEIJIWEL
ZOON
beter beschermd
voor-gefabriceerd
sterker dak
interieur
DE STEM VAN DONDERDAG 23 JANUARI 1969
het carnaval der caravans
en aiile voorkom,-..
Grote Kade 21
Tel. 01172-1665
Wij verrichten aüj
voorkomende
(Van een onzer verslaggevers)
i msTERDAM Vanaf morgen tot en met zondag 2 februari het carnaval der caravans in
de Amsterdamse RAI het jaarlijkse, met veel zomerzotheid aangeklede spektakelstuk,
waar verkopers en financieringsmaatschappijen wervelend als Tanz-Mariechen de stroom
van potentiële klanten voorgaan. Een negendaagse vakantiedroom, en niet eens de kille adem
van de BTW, die de man met de bescheiden beurs nog meer kippevel op de door Mao-griep
bedreigde leden blaast. Want zie: het paniekzaaiende nieuwe belastingsysteem heeft op de
prijzen van de toercaravans een verlagende uitwerking gehad, die tot uitdrukking komt in het
gestegen aanbod van goedkope zomerhuisjes-op-wielen zeg in de klasse van 3000 tot 4000
I gulden. Zij maken nu 11 procent van het totaal uit tegen 7 procent in 1968 en slechts 4,5 pro
cent in 1967. Er zijn zelfs 9 modellen toercaravans met vaste opbouw, die minder dan 3000
ulden kosten. Behalve de BTW heeft ook de toenemende prijsconcurrentie dit gelukkige ver-
ichijnsel in de hand gewerkt.
|üe Caravan-RAI 1969 gaat hier en daar met zijn prijsverlagingen tot 30 procent. Voorwaar
leen nieuw geluid, al is het nog geen lente.
Steeds vloeiender worden de lijnen van de moderne caravan. Proeven in windtunnels
beïnvloeden de vormgeving.
n:
Uprite 400; Sprite Alpiiw;
Sprite Major, Eedes Dit-
astone, Eocles Sapphire St
:cles Cottage; Wilk; Sta»;
>r; Bluebird Europa
d Conqueror; Bluebird CtJ
bird Consort; Bluebird Col
[oird Vanquard S en D; Blue I
■bird Guadian A en B; BI»
?5 kg.
ïlwandig
Bij de zogenaamde sta-caravans
Bnobiele woninkjes, die langer zijn
dan 7,5 meter en breder dan 2,5 me
ter) is het beeld anders. Hier heeft
de btw prijsverhogend gewerkt, om
dat op deze categorie niet het weelde-
irief van 18 procent, maar het ge-
jrone tarief van 5 percent van toe-
was. Het percentage sta
caravans in de prijsklasse van 7000-
K)0 gulden daalde daarom met bij-
na de helft, terwijl bijvoorbeeld de
•plaatsbare bungalow van boven
20.000 gulden nu bijna 7 percent
i het totale aanbod omvat, tegen
j geen 3 percent vorig jaar.
Ondanks deze prijsbewegingen een
ïidens naar de duurdere caravan.
De expositie in de RAI laat minder
lerwagens zien dan vorig jaar
102 tegen 318), maar beduidend
ier sta-caravans (82 tegen 57). En
irmee zit men dan midden in een
[obleem, dat met name de Neder-
Kampeerraad niét onbe-
ierd laat. Zo'n instelling kan na-
irlijk, met het kijk- en koopfeest
de RAI pal voor de deur, geen al
(onvriendelijke dingen zeggen, maar
feiten spreken voor zichzelf.
[•Uit een in 1967 ingesteld onderzoek
sk, dat van de beschikbare plaat-
voor tenten en caravans op de
iderlandse kampeerterreinen (en
bar, nergens anders horen de ca-
ivans om landschappelijke redenen
'i 27,5 procent werd gebruikt als
ute standplaats voor een heel sei-
Kti. Een nieuw onderzoek in de zo-
|?r van het afgelopen jaar leerde,
t het toen al 37,5 percent was ge-
Kden en die stijging zal zich onge-
ijfeld verder doorzetten,
ft logische zaak, zoals alles, waar-
1$ het mes aan twee kanten snijdt.
»r veel caravanbezitters biedt een
Ute standplaats een goed rendement
tor de investering in hun mobiele
Bierhuisje, plus uitstekende moge
heden voor weekend-recreatie.
■oSerzijds is het verhuren van vas-
1 standplaatsen voor de uitbaters
kampeerterreinen een stabiele,
s gunstige factor bij de bedrijfsvoe-
ug. Het geeft een bepaalde zeker-
(iJ ten aanzien van de seizoen-
pmsten.
Jiteraard heeft de Kampeerraad
Uk een onderzoek ingesteld naar de
"aB. of het verhuren van vaste
jodplaatsen niet strijdig is met de
Wgen van de toeristische kam-
ïders. Daarbij bleek, dat in het
pmeen niet van een belemmering
k die belangen kan worden gespro-
Er is, zegt de kampeerraad
i de vooravond van het grote ca-
fn-iestijn, v°or toeristieke kam-
fders op de Nederlandse kam-
Taaatsen nog ruimschoots plaats,
hans in kwantitatieve zin. Wel is
[waar, dat vaak de mooiste plek-
I op de terreinen al als vaste
Pdplaats in gebruik zijn, wanneer
toeristische zwerver met zijn toer-
pn komt aankloppen, en moet
il Het een tweede keus genoegen
fen.
Steeds groter worden de bun-
ws op wielen, en daarmee
lteeds minder mobiel. Gebruikt
a s Weekendhuisje op een vaste
standplaats vormen zij een be-
I j ging voor de rondtrekken
de kampeerder.
Volgens de Kampeerraad kunnen
deze problemen worden opgelost,
wanneer de ondernemers de reële be
langen van beide groepen kampeer
ders op hun terreinen zoveel moge
lijk tot hun recht laten komen. Het
verhuren van vaste standplaatsen
moet als een normale ontwikkeling
worden aanvaard zie de steeds
groeiende belangstelling van de klant
voor de sta-caravan. Gaat deze ont
wikkeling in de toekomst zo ver, dat
de ruimte voor toeristische kampeer
ders inderdaad en niet uitsluitend
in de gebieden, waar zij het van ouds
her al moeilijk hadden qua om
vang en mogelijkheden te zeer be
perkt wordt, dan zullen maatrege
len moeten worden genomen om de
belangen van die groep kampeerders
te beveiligen. Speciale terreinen voor
toerwagens worden dan een eis des
tijds.
Het merendeel van de uitbaten
van kampeerterreinen geeft thans
de voorkeur aan een gemengde kam-
peerbevolking, zowel in verband met
de sfeer op het terrein als voor wat
de leefbaarheid betreft. Maar straks?
De caravanbezitters tonen meer en
meer de neiging, zich niet weer tel
kens voor en na een tocht in
het drukke recreatie- en weekend
verkeer te storten. Ook aan specifie
ke caravanparken, waar uitsluitend
vaste standplaatsen ter beschikking
staan, 2al in bepaalde gebieden ze
ker niet te ontkomen zijn. Een zo
danige ontwikkeling, verzekert de
Kampeerraad ijlings, hoeft geen be
dreiging te betekenen voor de toe
ristische kampeerders, mits andere
ondernemers maar bereid zullen blij
ven, de belangen van die groep te
behartigen.
Het is natuurlijk een visie, maar zij
geurt naar het lavendel van een
idealisme dat doorgaans in de zaken
wereld nauwelijks op te snuiven valt
en toerisme is meer en meer big
business aan het worden. Als het
verhuren van een vaste standplaats
voor de klant aantrekkelijk is en
voor de exploitant lucratief als
bovendien de caravanbouwer, die de
dure beweegbare bungalows slijt, er
als onderdeel van de verkoop-servi
ce een vaste standplaats bij doet, die
toch ergens vandaag moet komen
(dit is al regel aan het worden) dan
lijkt die toekomst voor de toeristische
kampeerder bepaald minder roos
kleurig, dan de Kampeerraad, geit
en kool sparend, wil doen geloven.
Gelukkig ligt er voor de avontuur
lijke trekker buiten Nederlands krap
bemeten lappendeken nog een en
ander braak. Ook daaraan wordt
door de steeds naar nieuwe markten
zoekende industrie gedacht. Zij levert
een mobiele zomer-residentie van
54.000 gulden (compleet met dakter
ras, te zien op de RAI), maar ook
bescheiden, comfortabele toerwagen-
wagentjes voor twee personen, waar
in opa aan de zijde van oma van zijn
pensioen een lange, luie, goedkope
vakantie kan maken. En de doorbraak
op het gebied van centrale verwar
mingssystemen brengt in de scala
van mogelijkheden tot dusver on
gekende variaties binnen veler be
reik.
Tot voor kort lag het gebruik van
de caravan voornamelijk in de zo
mermaanden. Slechts een kleine
groep doorgewinterde kampeerders
Twee tendensen zjjn dit jaar
duidelijk toonaangevend bij de
ontwikkeling van de caravan-
bouw: zowel toer- als sta-wagens
worden groter. Dikwijls niet spec
taculair een paar centimeter in
de breedte en 10 of twintig cen
timeter in de lengte, maar zelfs
deze kleine verschillen hebben
een verrassende invloed op de
ruimtewerking en de bewoon
baarheid, zoals men dat eigen-
ogig in de Amsterdamse RAI kan
gaan zien. Wat vervolgens sterk
opvalt, is de toenemende luxe en
de grotere aandacht voor comfort.
Allemaal het logische gevolg van
het gestegen levenspeil. Wat men
thuis gewend is, wil men in de
vakantie niet ontberen.
Een voortdurend in betekenis toe
nemende toeleverings-industrie stelt
de caravan-fabrikanten in staat, aan
deze vraag n,aar meer luxe en com
fort te voldoen. Dikwijls kunnen de
hieruit voortvloeiende prijsverhogin
gen worden opgevangen door een gro
tere, meer rationele en daardoor
goedkopere produktie. De zich ook
in de caravan-branche voordoende
fusies werken eveneens produktie-
verhogend en dus prijsverlagend.
Niet alleen in Engeland, maar ook
in Duitsland en Joegoslavië vindt
men momenteel caravanfabrieken
met een produktiecapaciteit van
12.000 eenheden per jaar. Dat is het
dubbele van hetgeen tot dusver in
de grootste continentale kampeer
wagen-fabrieken werd geproduceerd.
Dit alles maakt het mogelijk, dat
er thans 3,10 m lange, dubbelwan
dige, geïsoleerde en onafhankelijk
geveerde caravans kunnen worden
aangeboden voor nog geen 2500 gul
den en een grote, 4,40 meter, lange
wagen voor minder dan 4000 gulden.
bleef zijn mobiele behuizing het he
le jaar door trouw. De in de laatste
jaren qua ventilatie en isolatie sterk
verbeterde caravans en de verbeter
de verwarmings-mogelijkhcden heb
ben hierin verandering gebracht.
Een kampeer-vakantie onder winter
se omstandigheden is geen avontuur
meer hoeft dat althans niet meer
te zijn.
Er zijn thans twee systemen in ge
bruik om tot een betere waTmtever-
deling te komen in toer- en sta-cara
vans. Een ervan, te zien in een
Zweedse caravan, benut een gesloten
buizenstelsel, waarin een door een
gaskachel verwarmde vloeistof (een
mengsel van water en antivries) cir
culeert. De warmte straalt zowel
uit over de caravanvloer als in de
koffers en vandaar langs de wanden
en vensters.
Bij een ander systeem wordt de
door een gaskachel verwarmde lucht
door een elektrisch aangedreven
schoepenwals voortgestuwd in flexi
bele buizen, die in de kofferruimten
onder de zitbanken uitmonden. Via
ventilatie-openingen stroomt de war
me lucht over het vloeroppervlak.
Ook hier ontwijkt een deel via de
ruimte tussen wand en rugkussens
en stroomt langs de vensters. Een
nadeel ten opzichte van het eerste
systeem is, dat de voortstuwing elek
triciteit vergt.
Wat de 125 standhouders op de
19.000 vierkante meter van de Cara-
van-RAI bij elkaar hebben staan ver
tegenwoordigt een waarde van drie
en een half miljoen. Zij hopen uiter
aard voor een veelvoud van dat be
drag te verkopen. De ontwikkeling
van een kampeervorm, die comfort
paart aan mobiliteit, gaat met zeven-
mijls-laarzen. Vorig jaar werden er
in Nederland meer dan 20.000 kam
peerwagens verkocht er rijden er
nu 90.000 rond. Dat kan allemaal nog
omhoog en het zal ook wel omhoog
gaan.
Bij het onderstel vallen de volgen
de technische ontwikkelingen het
meest op. Door verzinking of een
andere oppervlakte-behandeling wor
den chassis, dissel en koppeling be
ter beschermd. De koppelingen op
zich zijn weer verbeterd, omdat de
in het systeem opgenomen hydrau
lische schokbreker beter wordt be
schermd en minder in het oog valt.
De werking wordt soepeler. Het ge
bruik van onafhankelijke caravan-
remmen, zowel elektrisch als va-
cuümremmen, neemt toe.
Het elektrisch uitschakelen van de
oplooprem vanuit de auto wordt mo
gelijk gemaakt. Uitstappen, voordat
men achteruit kan rijden, is daar
door overbodig. Het systeem was
ook vorig jaar al in de Rai te zien,
maar vindt nu veelvuldig toepassing.
De vorm van de carrosserie wordt
bij veel merken vloeiender, soms op
grond van proeven in de windtunnel.
Opvallend is het toenemend gebruik
van dóór middel van een vacuüm
gevormde eindpanelen of andere
wanddelen. De vergrote produktie
door een aantal fabrikanten heeft de
aanschaf van de daartoe benodigde,
kostbare installatie mogelijk gemaakt.
Ook het voorurend (zij hét in lang
zaam tempo) toenemnd gebruik van
gewapend polyester in de caravan-
bouw heeft grote invloed op de vorm
geving.
Steeds meer fabrikanten gaan ge
bruik maken van een voor-gefabri
ceerde metalen beplating, gewoon
lijk voorzien van een in de oven ge
moffelde laklaag. Deze laag is in de
regel harder en gladder dan de by
het gebruikelijke spuiten verkregen
een op stucwerkcmfwarocmfodmfof
oppervlakte-bescherming. Nieuw is
een op stucwerk lijkende oppervlak
te-finish van het gebezigde alumi
nium, die volgens de fabrikant het
opbollen bij warmte tegengaat en te
vens sterker is. Bij enkele modellen
sta-caravans wordt een nieuw wand-
materiaal toegepast. Het bestaat
uit een gruislaag, gebed in kunsthars,
met als ondergrond geolied hard
board.
Voor de ramen gaat men steeds
meer veiligheidsglas en perspex ge
bruiken. Nieuw zijn vensters met in
gebouwde ventilatie-roosters. Dub
bele ramen behoren bij enkele mer
ken al tot de standaard-uitrusting*
Bij de meeste merken kunnen ze als
extra worden geleverd. Het toene
mend wintergebruik stelt hogere ei
sen aan isolatie en verwarming.
Vandaar dat de isolatie bij veel fa
brikanten dit jaar weer is verbeterd.
Vooral de vloer, een lange tijd in
dit opzicht verwaarloosd onderdeel,
kreeg veel aandacht.
Hoewel glaswol en polystyreen
schuim altijd de meest gebruikte iso
latiematerialen zijn, ontstaat gaan
deweg meer belangstelling voor po-
lyurethaanschuim, waarvan het iso
lerend vermogen bijzonder groot is.
Bovendien verdraagt het hogere tem
peraturen en geeft het bij brand aan
de vlammen weinig of geen voedsel.
Een andere consequentie van winter
gebruik is, dat het dak sterk genoeg
moet zijn om een dikke sneeuwlaag
te kunnen torsen.
Verschillende fabrikanten demon
streren de kwaliteit van hun produkt
in dit opzicht met foto's van cara
vans waarop een groot aantal per
sonen staan. Er zijn zelfs enkele ty
pen, waarvan het dak als terras kan
worden gebruikt.
De interieur-indeling van de toer
wagens is zeer gevarieerd men
kan in de RAI een dozijn mogelijkhe
den zien. Veel gevraagd zijn de
tweetafel-modellen omdat die de kin
deren een eigen domein verschaf
fen en bovendien veel zit- en slaap-
ruimte opleveren. Een andere inde
ling, waarvoor groeiende belangstel
ling bestaat is de twee-persoons lang
slaper met kopkeuken en toilet. Bij
de sta-caravans bewijzen vouwwan
den en schuifdeuren goede diensten
bij het onderverdelen van de woon-
en slaapruimten.
De vraag naar groter comfort en
meer luxe komt uiteraard vooral
24JAN.TNI2FEBR
Daarom is het goed, dat de in
dustrie niet louter voer verschaft
voor de hongerenden naar een
sta-caravan, maar tevens aan
dacht heeft voor uitbreiding van
de actieradius der toerwagens, zo
wel wat afstand als wat seizoen-
matige bruikbaarheid betreft.
tot uitdrukking in de aankleding en
inrichting van het interieur. Kostba
re houtsoorten, gewoonlijk in de vorm
van fineer, of voortreffelijk geïmi
teerde kunststofplaten wekken, sa
men met een nylon tapijt of een an
dere luxueuze vloerbedekking een in
druk van welstand. Ook wordt veel
gebruik gemaakt van polyvinylchlo-
ride als bekleding van wanden en zol
dering. Een roestvrij stalen aanrecht
behoort bij de meeste merken voort
aan tot de standaard-uitrusting even
als een of meer voet- of handwater-
pompen. Watervoorziening door mid
del van een druktank neemt sterk
toe. Elektrische waterpompen zijn
in opkomst. Een koelkast is reeds in
gebouwd ofwel de fabrikant heeft re
kening gehouden met inbouw achter
af.
De was- en toiletruimte is voor
al bij de Nederlandse constructeurs
een omstreden voorziening geweest.
In deze houding begint echter een
kentering te komen, niet alleen om
dat men moet concurreren met de
buitenlandse kampeerwagens, maar
ook, omdat in de steeds groter wor
dende wagens meer ruimte beschik
baar is. Aan de inrichting wordt de
laatste tijd veel aandacht besteed.
Men treft er veelal een spiegel, een
lichtpunt, een toiletkastje, een fon
teintje met voetpomp en soms zelfs
een douche aan. De wanden zijn
gewoonlijk bekleed met het prakti
sche tegelboard.
Er bestaat een groot verschil tus
sen de verlichtingsarmaturen van
enkele jaren geleden en nu. Zowel
de vormgeving als de constructie zijn
aangepast aan moderne opvattingen
en mogelijkheden. Er zijn thans gas
lampen met vonkontsteking. Moder
nisering ook bij de elektrische ver
lichting, waarbij steeds meer tl-bui-
zen worden toegepast. Zij bieden het
voordeel van meer licht ondanks min
der stroomverbruik, maar zijn duur
der in aanschaf. Het gebruik van een
elektrisch luifellicht neemt toe. Er
bestaat een onbreekbare uitvoering
die ook naar binnen licht uitstraalt.
Tenslotte kan men in de Ral con
stateren, dat steeds meer aandacht
wordt, besteed aan de beveiliging te
gen diefstal. Gebleken is, dat de gro
te aantallen dikwijls kostbare cara
vans, die vaak lange tijd onbeheerd
op kampeer- en parkeerterreinen
staan opgesteld, een verleidelijk en
gemakkelijk doelwit zijn voor dieven.
Er zijn nu tal van apparaten
op de markt verschenen, die ca
ravan-diefstal bemoeilijken
van simpele alarminstallaties tot
voorzieningen, waarbij de koppe
ling wordt vergrendeld of de wie
len worden geblokkeerd. Bij enke
le merken behoort een dergelijke
beveiliging al tot de standaard
uitrusting.
Buiten de Nederlandse krappe lappendeken is er nog plaats genoee
voor ongestoorde caravanvreugde.
