ALLE BOUWMATERIALEN
Verlegh helpt u Beuwen
Stad van de toekomst
stad van de
spelende mens
KVP -jongeren
achter De Jong
als lijsttrekker
Puzzelreis *68- 69
gisteren getekend
Alternatief
Teleurgesteld
NUTSSPAARBANK BREDA
Oorlogsvliegers
en hun helpers
honden reünie
in Zuid-Limburg
Nederlandse hulp
aan Biafra
.Boschlust'
ZUID-HOLLAND
ONDER VOORBEHOUD:
Leopard-contract
Geen behoefte aan „lapwerk"
WONINGBOUW NU ABOMINABEL
Waarom alleen technici?
MAATSCHAPPELIJKE SUPERMARKET
DEN HAAG (A.N.P.) In Den
Haag is gisteren het contract gete
kend voor de levering aan de Kon.
Landmacht van 415 Leopard-tanks.
De tanks zijn bestemd voor vervan
ging van de Centurions bij zes tank
bataljons van het Nederlandse leger
korps. Met deze tankorder is een be
drag van 459 miljoen gemoeid.
Voor Nederland tekende de kwar
tiermeester-generaal, luiten ant-ge-
neraai ir. L. W. C. Adank. Voor de
Duitse leverancier van de tank,
Krauss-Maffei A.G., tekenden dr. H.
Wolf en dr. ir. Th. Carl. De 415 tanks,
zo staat in het contract, zullen voor
eind 1971 worden afgeleverd.
In het contract is verder opgeno
men een verplichting voor Krauss-
Maffei om tot een bedrag van 160
miljoen D.-mark orders bij de Ne
derlandse industrie te plaatsen. Het
Nederlandse ministerie van Economi
sche Zaken en het Westduitse Bun-
desministerium für Verteitigung heb
ben voorts een overeenkomst bereik
over plaatsing bij de Nederlandse in
dustrie van nog eens een bedrag var
200 miljoen D-mark aan compensatie
orders.
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA Op een congres van
de KVP-jongeren dat gisteren op
het kasteel Bouvigne te rBeda
begonnen is, heeft voorzitter ir.
J. Stienen verklaard dat premier
De Jong bij de volgende verkie
zingen aanvaardbaar zal zijn als
lijsttrekker, indien hij kans ziet
het beleid van het huidige kabi
net meer in de richting te sturen
van het programma dat de groep
van achttien voor ogen staat.
„Het kabinet is nu nog ver af van
de vooruitstrevende politiek die de
samensprekende christelijke partijen
voorstaan", aldus de heer Stienen.
Minder positief liet de KVP-jonge-
"envoorzitter zich uit over ir. A. Von-
leling die mogelijk de toekomstige
eider van de PvdA wordt. Zoals be-
'"end heeft Vondeling onlangs ver-
daard dat de KVP geen geschikte
"'geringspartner is.
„Als de PvdA aan dat standpunt
asthoudt," zei ir. Stienen, „en de
IVP geen andere regeringspartner
en vinden, moet de partij maar
eens overwegen om in de oppositie
te gaan. Als Nederland hierdoor on
regeerbaar wordt, zal de volle ver
antwoordelijkheid bij de PvdA lig
gen."
Een alternatief is er volgens de
KVP-jongerenvoorzitter niet, omdat
een progressieve concentratie niet
tot een regeerbare combinatie zou
kunnen komen zonder de medewer
king van de drie christelijke par
tijen.
Ir. Stienen zei overigens te hopen
dat de PvdA de crisis waarin zij
verkeert, spoedig te boven zal komen.
Sinds het laatste congres van de
KVP-jongeren in maart toen de
radikalen uittraden om zicb bij de
PPR te voegen is de samenwer
king tussen KVP en jongerengroepen
aanzienlijk verbeterd. Bij het her
schrijven van de beginselverklaring
van de KVP zal een door de jonge
ren vervaardigd stuk als uitgangs
punt worden gebruikt, aldus ir. Stie
nen,
Hij meende dat de jeugdorganisa
ties van de KVP. ARP en CHU een
avant-garde positie in de groep van
achttien zullen moeten innemen. Me
dewerking met de Arjos, die evenais
de CHJO een vertegenwoordiger
naar het congres had gezonden, is
nodig om de conservatieve achter
ban van de anti-revolutionairen mee
te krijgen voor een progressief be
leid, aldus ir. Stienen.
De voorzitter van de KVP-JG
noemde de extra uitgaven van 225
miljoen gulden voor defensie „mis
schien nog acceptabel", maar toonde
zich teleurgesteld over de wijze
waarop het besluit naar buiten is ge
bracht. Al heeft deze regering meer
voor ontwikkelingshulp gedaan dan
enig ander kabinet, 't blijft te weinig,
aidus ir. Stienen.
(ADVERTENTIE)
Alle kantoren van de Stichting Nutsspaarbank zijn Oudejaars
middag vanaf 12.30 uur gesloten.
Wegens rentebijschrijving is het hoofdkantoor Ca-
tharinastraat gesloten van 1 jan. tot 8 jan. 1969.
De stads-bijkantoren zijn gedurende deze periode
normaal geopend.
Het rijdend bijkantoor heeft tot 8 januari 1969
GEEN dienst.
(Van een onzer verslaggevers)
MHEEE In het Zuidlimburgse
Mheer zal van vrijdag 6 t.m. maan
dag 9 juni 1969 een eerste reünie
plaatsvinden van de in de oorlog dank
zij de „piloten-lijn" ontsnapte KAF
piloten en hun piloten-helpers.
Na ongeveer 25 jaar zal het voor
de RAF-piloten van weleer een
vreugde zijn hun Nederlandse vrien
den weer eens te ontmoeten in het
land, waaraan zij zoveel mooie en
spannende herinneringen hebben uit
de oorlogsjaren.
Deze ontmoeting is georganiseerd
door de Royal Air Forces Escaping
Society onder leiding van de heer P.
Prins uit Rotterdam en met de Kerk
radenaar Johan Schalies als secreta
ris. De reünisten zullen rondritten
maken door Zuid-Limburg vanaf
Valkenburg, waar een krans bij het
verzetsmonument wordt gelegd, een
bezoek brengen aan het oorlogskerk
hof Margraten en tenslotte deelne
men aan verscheidene festiviteiten.
Op 8 juni zal in Mheer het RAF-mo
nument worden onthuld.
Deze ontmoeting in begin juni zal
in het begin van juli gevolgd worden
door het bezoek van ongeveer 50 Ca
nadese en Amerikaanse oorlogsvlie
gers, vergezeld van hun vrouwen. Zij
stellen zich voor een 100-ta.l Neder
landse pilotenhelpers met hun echt
genotes uit te nodigen voor een grote
receptie te Amsterdam. Voor het con
tact tussen de Nederlandse piloten-
helpers en de Britse oud-RAF-pilo-
ten is een viermaandelijks blad „The
Escape" opgericht oir. de band tussen
de oude oorlogsvrienden weer aan
te halen. Bij deze internationale con
tacten wordt samengewerkt met de
Escaping Society en de Nederlandse
zustervereniging.
DEN HAAG (A.N.P.) Twee F-
27-Troopships van de Kon. Lucht
macht hebben gisteren van de vlieg
basis Soesterberg een zending van
5Vs ton medicamenten en voedings
middelen, bestemd voor de zieke en
gewonde kinderen uit Biafra, naar
Parijs overgevlogen. Vandaar zal de
lading waarschijnlijk vandaag al door
Franse vliegtuigen naar Gabon wor
den getransporteerd.
Dit is de tweede maal dat de Kon.
Luchtmacht is ingeschakeld bij het
vervoer van goederen voor Biafra.
De eerste maal, 25 november j.l., be
trof het een lading van zeven ton,
die geheel door de minister van De
fensie ter beschikking was gesteld.
Ditmaal zijn de medicamenten en
voedingsmiddelen geleverd in op
dracht van de ministers van Land
bouw en Sociale Zaken en Volksge
zondheid, benevens door de gezamen
lijke huisartsen van Beverwijk en
door een aantal particulieren.
(ADVERTENTIE)
Speciaal
(ADVERTENTIE)
De oplossing van nummer vijf in de eerste ronde van onze „Puzzel-
reis 1968 - 1969" is een plaats in de provincie Zuid-Holland. Welke?.....
Ja, daar kunt u achterkomen door de letters van de tekening in de
juiste volgorde te plaatsen. En dan deze oplossing samen met de vier
voorafgaande goed bewaren. Want maandag en dinsdag komen de
laatste opgaven uit de eerste ronde aan de beurt. En zoals u weet
moet de oplossing van de zeven opgaven tegelijk worden ingezonden.
(ADVERTENTIE)
GINNEKENWEG 290 - BREDA - TEL. 01600-30300-47850
DE STEM VAN ZATERDAG 28 DECEMBER 1968
In onze serie Vrije Tijd deze
keer aandacht voor de moge
lijke gevolgen van een toe
nemende vrije tijd voor onze
stedenbouw.. Het sociaal-cul
turele leven zal in de toe
komst andere en meer voor
zieningen vragen. Aarzelend
komt er hier en daar wat op
gang.
Onze redacteur Henk Egbers
had hierover een gesprek
met de heer M. G. van Haa
ien, consulent van de stich
ting Ruimte voor de Jeugd
te Rotterdam.
Teteringen
HET RESTAURANT VOOR
REE EN KALKOEN
eigen kalkoenkwekerij en
hertenpark
sfeervolle omgeving
gerenommeerde keuken
TELEFOON - 01691 - 383
ROTTERDAM „We moeten nieuwe steden bouwen. Vanaf 1945
tot nu is er met de stedenbouw geknutseld, omdat de enige norm de
woningbouw was. Deze norm is veel te eenzijdig en gaat zó niet meer
op. Maar hoe gevaarlijk het is van „een nieuwe stad" te spreken illu
streert bijvoorbeeld een boekje in de etalage bij De Slechte: „Stad
van de toekomst". Het is voor vijf cent te krijgen
De heer M. G. van Haaien is consulent van de Stichting Ruimte
voor de Jeugd en heeft zijn bureau in het Bouwcentrum te Rotter
dam. Hij is de enige sociaal-culturele man temidden van een groot
team deskundige technici, die in ons land en ver daarbuiten
voor een deel het leefklimaat van onze „nieuwe" woonkernen bepalen.
„Ik heb", vertelt Van Haaien, „met
deze mensen moeten leren praten; en
zij met mij. Zo langzamerhand
breekt bet inzicht door dat niet al
leen technici onze woon- en leef
ruimten moeten bepalen.
Het was oorspronkelijk al heej wat
als ze bij me kwamen met hun teke
ningen en vroegen: „Hebben we zo
genoeg ontmoeting in onze plainnen
gedaan?" Nu is er al een veel gro
tere inspraak en overleg op gang ge
komen. Maar ik ben nog een van
de weinigen. Onze sociale academies
hebben deze materie nog niet onder
de knie. Er zijn nog geen mensen
voor".
Door de glaswand zie je alles lig
gen. Tientallen dakpannen, die je
gegarandeerd niet op je hoofd krijgt
zo goed liggen ze allemaal. Vloer
bedekking om geheel ons land mee
te plaveien. De nieuwste regenpij-
Pen, glassoorten, tegels, stenen, bel
len, sluit- en hangwerk, badkuipen
en fornuizen, genoeg om alle ontwik
kelingslanden er boveinop te helpen,
voor aannemers, maar ook voor hen,
ie „bouwheer" spelen of zelf „bre
ken een oord om te watertanden,
(over de prijzen spreken we dan
maar niet). Voor de technici van
het Bouwcentrum een opgave om al
deze technische kunststukken bijeen
te brengen in technisch perfecte hui
zen en gebouwen. Maar we komen
er steeds meer achter, dat een huis
"jet c.v., met een dak dat niet lekt,
et mengkranen en af zuignappen,
"og.met altijd een huis is om te „wo
nen Want waar gaat het om?
»Va„ een wezenlijke creatieve be
moeienis met de stedebouw, is nog
feen sPrake", zegt de heer Van Haa-
i,l!' 'e Nationale Speelraad onder
eiamg van prof Bladergroen en een
(.Üh SS. ®PSei'chte rijkscommissie
oer 'e'6ing van mejuffrouw Moll
'i® "et Bouwcentrum, die de wo-
7itS m deze "ïd eaat bestuderen.
nUl CDlste staP3es- Ook onze stich"
Kiumte voor de Jeugd krijgt
HnJer)"!;,e"instituut meer erkenning.
Hoowe ik pij,, in mijn lijf heb van
nnrt en m'in bureau de rap-
Wk ,niet meer kan torsen is er
ook daadwerkelijk iets aan de
sang.
ifc»M '!an n'e' an4ers of deze ge
nachten werken door. Het gaat erom
in 5°elende vn'e li'd als totaliteit
nil ormen om te zetten. Tech-
sp I® maatschappelijk zijn speel-
m.„ aen te denken. Maar hoe ko
rt'?e er concreet uit? Ik dacht
vnm volgende bij onze plannen
Blaat houden. Op de eerste
tussoÜ mo®ten we van de scheiding
mssen vrije tijd en arbeicj af. Ook
volwaa ng tuss&n de ieu£d en de
volwassenen moet opgeheven wor-
arrhite» moet al Wa1 technisch-
aan't?ctj>nisch te maken is, alleen
fan in. worden als 't een gevolg is
den .anders en niet als groothe-
beela^ 2 daarom ben ik bijvoor-
centra e,gen.het bouwen van creatie-
Het n statussymbolen),
funrti™' 6ro,m de mens te 'aten
W" doenrerin >unnen dit met na-
schennf e voorwaarden te
comm T het proces van de
PataSCat,le op gang helPen- Geen
din2 age „'met cursussen en „lei
en Har„„r„meer vanuit wijkcentra
p»k*. maar kijken naar die
achviteitenarwaan'leldlng ontstaat tot
<>e totaVo I moeten uitgaan van
mens ni van het denken rond de
deelfaolrt niel vanult de ceUen en
"logehit r moet ee" integratie
le ZlJn. van sociale, culture-
re acttótei?ele' „sportieve en ande-
een nlaat fe"' Daarom moeten zij
4e wilwegen op die Ponten in
móét zijn" Waar men a"emaa'
silemaa'/ 7elke huizen de mensen er
al heen moeten is nog niets
zinnigs te zeggen. Iedereen is ervan
overtuigd, dat onze huidige woning
bouw abominabel is, maar gedach
ten over nieuwe woonvormen zijn
nog zo exclusief en zo spraarzaam, dat
we voorlopig in ons land wel door
zullen gaan op door de eeuwen plat
getreden paden. „Ik krijg wej de
indruk, dat men ook in het Bouw
centrum de verbetering van. de
woningbouw, alleen zoekt in de ma
ten", peinst van Haaien. Dat is al
iets, maar er is veel meer. Dat blijkt
bij het denken over grotere eenhe
den, zoals ze zijn neergelegd in een
lijvig rapport over nieuwe woon. en
leefgedachten.
„Het ligt al een half jaar in Den
Haag en we hebben nog geen ant
woord". Daarin wordt zeer grondig
(voorzien van talloze schetsplannen)
de noodzaak van een sociaal-culture
le benadering bij de opzet van nieuwe
stadswijken uiteengezet.
Het gaat daarbij om een soort van
maatschappelijke supermarkten,
waar de totale mens benaderd wordt
in zijn beleven van de wereld rond
om zich. Datgene wat de moderne
winkelcentra reeds doen met de com
mercie wordt doorgetrokken naar
•M. G. VAN HAALEN
niet alleen technici.
maal en neemt niet navenant toe.
Het laatst bekende percentage is van
1963 en dat was 2,9 pet. De architect
van het gemeenschapshuis „De Meer
paal" in Dronten ging uit van 5 pet.
en zei tevreden te zijn wanneer hij
met dit gebouw de 6 pet. zou halen.
Persoonlijk ben ik van mening, dat
het pas zin heeft te praten en te
doen wanneer we de communicatie
vormen kunnen vinden, die de 5
pet. naar de 20 pet. brengen. En het
is nu de gunstigste tijd, dat het har
monisch functioneren van jong en
oud kan en moet starten in een sa
menleving. die assistentie krijgt van
opgeleide krachten op dit terrein.
alle facetten van het maatschappe-
lijk-culturele leven. „Ze zeggen wel
dat supermarkten rotdingen zijn",
betoogt Van Haaien. „Ik vind het
pracht-instellingen. Het 's een vrij"
blijvende ontmoetingsplaats voor tal
loze mensen; een mogelijkheid, die
meesta] ontbreekt in onze steden.
Wanneer mijn vrouw bij de stijfsel
staat, maak ik met deze of gene een
praatje. En zie je iemand, waarmee
je geen zin hebt te spreken, dan
zijn er achter allerlei rekken uit
wijkmogelijkheden. Dat is een voor
beeld van wat ik zei: „Je moet voor-
waardein scheppen en niet construe
ren".
„De mens zoekt naar een nieuwe
vrijheidsbeleving. Het begrip vrijheid
is zeer relatief. Dat de mens geen
raad weet met He groeiende vrije
tijd is flauwekul. Het blijkt dat de
mens iedere stap weet op te vangen.
De vrije zaterdag is een opgeloste
zaak, ondanks het ach-en-wee-geroep
en het instellen van commissies rond
„dit probleem", bij het ontstaan er
van. We moeten nu eindelijk eens be
grijpen. dat de periode, waarin we
ons gelukkig voelden met de sociale
vrijheid, voorbij is. De politieke par
tijen proberen nog we] steeds de ou
de begrippen van sociale vrijheid op
te peppen, maar de sociale strijd is
voorbij. Niemand wordt er koud of
warm van".
Het culturele leven? De heer Van
Haaien zit in een wijkraad en heeft
daarover zo zijn eigen bevindingen.
„Het is niet voldoende het culturele
leven van de bevolking te stimule
ren. Ondanks de toenemende vrije
tijd is de deelname van de bevol
king aan de officiële cultuur mini-
Maar die zijn er praktisch nog niet.
Waar zijn de mensen, die op sociaal-
cultureel terrein inspraak kunnen en
moeten hebben bij planningen van
steden en agglomeraties? En toch
zullen deze plannen mede bepaald
moeten worden met sociaal-culture
le normen. Dat gebeurt nu te hooi
en te gras, terwijl het met name de
technici blijven, die uiteindelijk de
zaak in elkaar zetten. Het gaat er
niet alleen om of een stoep zes me
ter breed moet zijn en bepaalde rooi
lijnen aangehouden moeten worden.
Een straatwand heeft bijvoorbeeld
ook een culturele invloed; er zijn an
dere zaken dan maten en esthetische
lijnen die daarvoor medebepalend
kunnen zijn. Maar de sociale acade
mies die daartoe eigenlijk de mensen
zouden moeten opleiden, weten dit
nog niet en leveren zodoende geen
figuren voor. Ik hou er nog wel eens
lezingen en het valt me bijvoorbeeld
op, dat vierdejaars nog geen tekenin
gen, plattegronden kunnen lezen. Ja,
lezingen houden dat leren ze wel.
Waar halen we het apparaat en
de opleiding vandaan om de stede
bouwers te assisteren bij het ont
werpen van steden, die het nieuwe
vrijheidsbrieven van de mensen moe
ten opvangen? Een andere vraag is:
hoe overwinnen wij de enorme weer
standen, die de consequenties van
goed doordachte plannen ongetwij
feld zullen oproepen?
Ik beschouw me echt niet als een
of andere sociaal pedagoochelaar,
die ergens zijn standje staat te ver
dedigen. Ziet u daar die man zitten
achter dat tafeltje in de hoek? Dat
is de directeur van het Bouwcen
trum ir. Van Ettinger. Als we meer
Van Ettingers zouden hebben, die
met zoveel overtuigingskracht hun
goede en originele ideeën kunnen
uitdragen, zouden we spoedig ver
der zijn".
Met meneer Van Haaiens. („Ik ben
een man van kreten en grote vellen
papier. Die moeten er ook zijn") zou
er ook wat te doen zijn. Hij zegt ge
obsedeerd te zijn door de gedachten
van een overgangsperiode. Daarom
doeit hij datgene wat nu eenmaaj in
een overgang gebeuren moet („Nog
zoveel parochiehuizen in het zuiden
oplappen; speelplaatsjes construeren
maar dat is het niet") en tevens
ver vooruit kijken („Kijken waar aan
leiding ontstaat tot activiteit"). De
Stichting Ruimte voo? de Jeugd,
waaraan hij nu vier jaar als consu
lent verbonden is, heeft zich met
name ten doel gesteld om studie te
maken van verantwoorde voorzie
ningen voor het vrijetijdsleven van
jong en oud, goede voorbeelden hier
van te documenteren en te publice
ren, voorlichting en adviezen te ge
ven, samenwerking, nationaal en in
ternationaal, te bevorderen tussen
personen en instellingen die werk
zaam zijn op dit terrein. Zo staat het
allemaal geschreven in het blazoen
van de stichting.
Maar wie met haar consulent praat
weet dat deze officiële regels steeds
meer een eigen vooruitstrevende in
terpretatie krijgen, vooral omdat hij
werkt met een bewogenheid voor „de
mens". Daarom wordt deze vreemde
eend in de bijt van het woningbouw-
(etc.)be|eid steeds meer geaccep
teerd; bij ministeries; bij provincia-
bouwkundige bureau's; bij provincia
le en gemeentelijke instanties, die
toch snel ontdekken dat leefbaarheid
niet alleen te vatten is in bouwwet-
ten, voorschriften, subsidies, maten
etcetera.
„Nee, in het zuidwesten van Ne
derland worden we nog niet veel ge
vraagd. Ja, in Breda heb ik achter
af eens een aantal speeltuintjes mo
gen bekijken met de wethouder. Dat
was wel aardig". Maar Van Haaien
is het eens met die studenten, die
onlangs kwaad wegliepen na een
schermutseling op het (flop)congres
van de Stichting. „Jullie zitten hier
maar te kletsen over het aanleggen
van speeltuintjes en -velden, of
over de kubieke inhoud van wijkcen
tra", klonk het, ,.maar het wezen
waarover het zou moeten gaan wordt
niet gehoord: er ontstaat n.l. een
geheel nieuw mensbeeld. En die nieu
we mens vraagt heel andere voorzie
ningen dan lapwerk".
De adviseur van de Stichting peinst:
een nieuwe mens een nieuwe stad.
Hoe? Dat weten we niet precies. Wat
we wel weten is dat eraan gewerkt
moet worden met een grote flexibi
liteit, zodat we de pas naar de toe
komst niet blokkeren; dat er met méér
normen voor menselijke leefbaarheid
aan gewerkt moet worden, dan tot
op heden het geva] is.
De mensen zijn er niet voor de
normen, maar de normen voor de
mens. De stad van de toekomst
wordt wel genoemd de stad van
de spelende mens. Dat zal pas
mogelijkheid worden, wanneer
het samenspel tussen het sociaal-
economische en het sociaal-cultu
rele geweten op gang komt.
„WILD"-restaurant
