f 3350,-
ch's
njou
Zieltjes bekeren
is er niet bij;
mijn werk is
zieken genezen
Koken bij de
allerhevigste
We
Te veel tuinder te weinig ondernemer
Puzzelreis
1968/1969
uw goede geld veilig besteed
Caravans
LEPROLOGE TINY IMKAMP UIT ZAMBIA:
k.
evoluon
JULIE NIXON GETROUWD
BBC
9"
I bu"'u-08801 kriellaars, hoogleraar in landbouweconomie in Til-
ij heeft aan dit onderwerp een studie gewijd voor de Katholie
ken en Tuindersbond.
Treinramp in
Hongarije
43 doden
sr Shell-station)
ffl
Blikvanger
Gemelijk
Misvattingen
Zieltjes
Heimwee
eindhoven
IM
KLM vist achter net
bij lijn op
westkust Y.S.
PROF. F. KRIELLAARS (LANDBOUWECONOMIE) IN STUDIE:
'Sk^eiï
DE STEM VAN DINSDAG 24 DECEMBER 1968
17650
(Van een onzer verslaggevers)
ROERMOND Op de sprekerslijst van het onlangs in Londen ge
houden negende internationale lepracongres stond de naam vermeld
van de officiële afgevaardigde van de Centraalafrikaanse staat Zambia.
Het vroegere Noord-Rhodesië. Ze droeg de vertrouwd klinkende naam
mej. Imkamp.
Na het congres, dat door 500 deskundigen op het gebied der me
laatsheid werd bijgewoond, reisde mej. Imkamp door naar Roermond,
waar ze ruim een halve eeuw geleden werd geboren als dochter van
een tandarts.
Vijf jaar lang, van 1935 af, had ze er een bloeiende huisartsenpraktijk
temidden van een uitgebreide kring vrienden en familieleden. In 1941
zette ze alle verworven zekerheden overboord, verkocht haar praktijk en
vertrok. Eerst naar Dublin om er een Engelse bevoegdheid als arts te
behalen. Daarna vertrok ze naar Afrika.
Waarom? Bijna dertig jaar nadat ze dit „point of no return" in haar
leven passeerde wil ze er wel over vertellen.
„Als ik toen op een zondagmid-
ag in mijn huis aan de Klooster
straat zat, zag ik allemaal keurige
mensen voorbij komen, goed ge
kleed, hoed op, handschoenen aan.
Als ik me bezon op mijn bestaan
arts in Nederland besefte ik
dat Ik hier niet mezelf kon zijn. Ik
wilde als katholiek arts naar West-
Afrika. Aan geld hechtte ik niet en
ik was niet gebonden aan een ge
zin. Hier was ik niet onmisbaar
want er zijn artsen genoeg. In
Afrika was een schromelijk tekort.
Wat ik zocht heb ik er gevonden,
ik heb er moeten vechten tegen
eenzaamheid, teleurstelling en mis
kenning. Als ik nu terugzie en me
•aag of ik destijds juist gehan
deld heb, zeg ik echter volmondig
ja".
De eerste tien van haar Afrikaan
se jaren werkte dokter Imkamp in
dienst van enkele missiebisschop
pen de Ierse bisschop Kelly,
de Nederlandse bisschop Theunis-
sen en de Canadese bisschop Cour-
temanhce thans is ze in dienst
van de Zambiaanse regering met
de titel „medical super-intendant
of the litetaleprosarium"
Mej. Imkamp nicht van D'66
kamerlid mr. Imkamp zegt:
,lk heb ervaren dat leken in de
missie in een scheve verhouding
komen té zitten. Op een gegeven
ogenblik voelde ik dat ik werd ge
bruikt als een blikvanger voor het
katholicisme. Dat was mijn bedoe
ling helemaal niet. Ik wilde mijn
talenten waar kunnen maken".
In dienst van de Zambiaanse re
gering kan ze zich helemaaj ont
plooien. De tijd dat ze kinderen ter
wereld hielp komen bij het schijn
sel van een zaklamp is voorbij.
De elektrische centrale van de Ka-
nba-stuwdam brengt de elektrici
teit ook naar Liteta, waar ze werkt
«adat ze de kliniek van Lundase
beeft omgezet in een ziekenhuis,
een compleet nieuw ziekenhuis heeft
"ff*» in Nyimba en tussen
1959 en 1966 heeft gewerkt m het
aekenhuis van Ndola.
Als we haar vragen om iets
vertellen over haar werk
temidden van lijders aan melaats-
be'd stelt dokter Imkamp aller
eerst een gebiedende eis. "Stej me
de krant alsjeblieft niet voor
si ee,n soort vrouwelijke Albert
«weiteer of als een medische
Wer Damiaan. Dat ben ik hele-
aal met. Ik doe gewoon mijn
werk als arts en ben zo gelukkig
in een tijd te leven, waarin genees
middelen bestaan waarmee me
laatsheid te bestrijden valt. Het
meest gebruikte preparaat is dap-
sone, een goedkoop en eenvoudig
te bereiden sulfonen-preparaat. Als
er bij de patiënt nog enige immu
niteit aanwezig is kan hij van le
pra worden genezen".
Ter staving van haar betoog toont
dokter Imkamp een aantaj dia's
van patiënten met vreselijk ver
vormde gezichten en lichaamsde
len. Na een jaar behandeld te zijn
in het leprosarium van Liteta kun
nen ze terug in de maatschappij
en verder polyklinisch behandeld
worden.
„Er bestaan nogal wat misver
standen over de melaatsheid. Weet
u dat lepra minder besmettelijk
is dan tbc? Lepra is een zenuw
ziekte en geen huidziekte, zoals
algemeen wordt veronderstelt. In
het eerste stadium voelt de patiënt
prikkelingen en jeuk. Ais hij „dan
meteen naar ons zou komen, zou hij
heel spoedig genezen zijn.
Het grootste probleem is dat le
pralijders zich schamen om te ver
tellen dat ze symptomen der ziek
te bij zichzelf hebben waargeno
men. Ze warden dan meteen ge
meden door hun omgeving. Lepra
is zelfs een echtscheidingsgrond.
De bijbel heeft het zijne bijgedra
gen tot deze valse schaamte. Me
laatsheid werd voorgesteld als een
straf voor de zonde. Daardoor
wordt de lepralijder ook nu nog
vaak ten onrechte gezien als een
door God getekende".
Tot omstreeks het jaar 1000 was
de ziekte in eein groot deel van
Europa verspreid. Ook in Neder
land bestaat nog ergens een klein
leprosarium. In 1872 ontdekte de
Noor dr. Hansen de bacil die de
lepra verwekt. Ze lijkt veel op de
tuberkelbacil. De ziekte heeft een
incubatietijd van 2 tot 8 jaar en
soms nog langer. Neus, voorhoofd
en oren kunnen wanstaltig zwel
len. Aanvankelijk heeft de patiënt
hevige zenuwpijnen. Later wordt
hij gevoelloos, voornamelijk aan
handen, voeten en de huidafwijkin
gen op het lichaam.
Mej. dr. Imkamp: „Er wordt
vaak beweerd, dat hele lichaams
delen langzaam verteren en afval
len. Dat is niet juist. Wel leidt de
gevoelloosheid tot ernstige gevol
gen. Wie met handen zonder ge
voel een gloeiend hete pot van het
vuur neemt, merkt niet dat hij
brandwonden tot in de derde graad
oploopt. Dat kan blijvende misvor
ming tot gevolg hebben.
Iets dergelijks gebeurt wanneer
lijders aan de ziekte hun gevoel
loze voeten tot op het bot stuklo
pen".
Een paar jaar geleden is dokter
Imkamp naar Nederland gekomen
om verpleegsters voor het rege-
rinigs-leprosarium van Liteta te zoe
ken. Het leprosarium bestaat uit
een aantal stenen huisjes waar zie
ke mensen en vrouwen elk voor
zich hun huishoudentje doen. In
het centrum ligt een aantal ge
bouwen waar de zieken worden be
handeld.
Bij de zusters van het kostbaar
bloed in Tienray vond ze drie re
ligieuzen die wel naar Litate wil
den gaan: Leonie Possen uit Boch-
oiltz, Mirja Janssen uit Oss en Xa-
verius de Boer uit Den Helder.
Evenals dokter Imkamp zijn de
drie religieuzen niet in dienst van
de missie maar in die van de re
gering van Zambia.
Sinds kort is in Liteta zr. Chris-
tinette Schoonenberg uit Roermond
aangekomen. Zij zorgt voor de huis
houding der drie zusters en werkt
in haar vrije tijd aan de ontwikke
ling der vrouwelijke patiënten.
MEJUFFROUW TINY IMKAMP
lepra is te genezen
„Ze vragen me hier wel eens
hoeveel zieltjes ik al heb gedoopt.
Op zulke dwaze vragen antwoord
ik niet eens. Het is mijn taak niet
om mensen te bekeren of zieltjes
te winnen, zoals dat heet, maar
om zieken medisch bij te staan.
Dat ik elke zondag 54 km van
Liteta naar de kerk ga om de zon
dagsmis bij te wonen is mijn per
soonlijke zaak. Ik ben gelovig. Ja
maar ik blijf bij wat ik al 20 jaar
geleden heb gezegd, namelijk dat
de organisatie, de structuur van de
kerk hopeloos verouderd is.
Wat wij in Liteta nastreven is ont
wikkelingswerk in de ruimste zin.
Patiënten die een jaar in ons lepro
sarium zijn geweest moeten niet al
leen genezen weggaan maar er ook
iets opgestoken hebben. We pro
beren hen te leren lezen en schrij
ven.
Voor de vrouwelijke patiënten komt
er een naaischool. Voor de mannen
een kippenfarm. Ze beleven ook
veel plezier aan de muziekinstru
menten, waarvoor het geld destijds
door de Roermocrodjsie muziekgozel-
schappen bij elkaar is gebracht."
Of mej. Imkamp ooit heimwee
heeft gehad? „Toch wel ooit, ja.
Jaren geleden toen de wereldom
roep een aankondigde dait speciaal
voor mij een groet Zou worden uit
gezonden had ik een uur tevoren al
alle ramen en deuren afgesloten.
Op mijn knieën zat ik bij de radio
om maar goed te kunnen luisteren.
Toen na de gesproken groet de
plaat van Jo Erens werd gedraaid
met „Wie sjoen ös Limburg is"
raakte mijn gemoed vol. Stel je voor
zoiets midden in de rimboe".
Kerstmis viert mej. Imkamp bij
haar familieleden. Op 27 december
vertrekt ze weer voor drie jaar
naar Zambia. Haar hoofddoel blijft
het behandelen van lepralijders
in het laprosarium van Liteta
Verder geeft ze in het Engels
voorlichting via de Zambiaanse ra
dio. Haar woorden worden ver
taald in een aantal inheemse talen.
Op deze manier wil mej. Imkamp
proberen om vooroordelen tegen
het melden van ziektegevallen weg
te nemen. Tenslotte gaat ze opnieuw
een aantal „medical assistants" op
leiden. Dat zijn inheemse verple
gers, die de bevoegheid hebben om
bepaalde medische handelingen te
verrichten en diagnoses te stellen.
,Jk vind het wel fijn om weer
eens hier te zijn geweest want mijn
hart trekt nog altijd naar Limburg,
naar Roermond. Toch ga ik graag
weer terug. Het is me hier te eng
geworden. Ik hoor daarginds. Daar
hebben ze me nodig".
(ADVERTENTIE)
Lucht is bij een temperatuur van
-200 °C (tweehonderd graden
onder nuleen vloeistof die r
borrelend kookt, zoals bij u thuis
het theewater.
Bij de koudgaskoelmachine in het
Evoluon kunt u dit bekijken.
Veel van zulke interessante
en vernuftige zaken maken
een bezoek aan het Evoluon
tot een belevenis. Voor
iedereen I
Toegang f 1.-
dagelijks 10-18 uur
zondags 13-18 uur
Ruim parkeerterrein
Gerieflijk restaurant.
Voordelige Trein-
Toegangsbiljetten
verkrijgbaar op meer
dan 100 N.S.-stations
le Kerstdag gesloten
In 1966 gesticht floor Philips.
BOEDAPEST (AFP) Het trein
ongeluk dat zich zondagavond ten
zuiden van de Hongaarse hoofdstad
Boedapest heeft voorgedaan, heeft
volgens voorlopige gegevens van de
Hongaarse spoorwegen het leven ge
kost aan 43 personen, terwijl 57 men
sen gewond werden.
Het reddingswerk is de hele nacht
voortgezet, ondanks de dikke mist
op de plaats van de ramp. Het on
geluk ontstond toen een passagiers-
trein tussen de stations Mende en
Tapiosuely, ongeveer 30 km ten zul
den van Boedapest, in volle vaart
op elkaar botsten. Volgens berich
ten in de Hongaarse kranten zijn
vele kinderen het slachtoffer gewor
den. Zij zaten in de eerste wagon
van de passagierst.rein, die letterlijk
overreden werd door de lokomotief
van de goederentrein. De oorzaak
van de goederentrein. De ramp is
veroorzaakt doordat een wisselwach
ter de uit Boedapest komende trein op
een verkeerd spoor leidde.
SCHIPHOL (ANP) De Luft
liansa heeft van de Amerikaanse en
de Nederlandse rijksluchtvaartdien
sten vergunning gekregen voor de
opening van een geheel nieuwe non
stop luchtlijn tussen Amsterdam en
Los Angeles.
Hiermee krijgt Schiphol zijn eerste
rechtstreekse luehtverbinding met de
Amerikaanse westkust. Jarenlang
heeft de KLM in Amerika tevergeefs
besprekingen gevoerd om zelf op Los
Angeles te mogen vliegen.
Mr. S. NEESEN, thans hoofdredac
teur van het Dagblad het Centrum
in Utrecht, is benoemd tot secretaris-
publiciteit van de Federatie van Ka
tholieke en Protestante Christelijke
W er gevers verbonden.
(Van onze speciale verslaggever)
mo »Een behoorlijk deel van de tuinders zou geen tuinder
en zijn. Zij z;jn njet voldoende ondernemer; zij kunnen niet or-
I °I z'j weten niet met geld om te gaan". Aldus de mening
^at h een behoorlijk deel?
lan deze^me"1aarsi. 25 tot 30 Procent
Sc» onvnlflï? fn bijna constant
w™ 1'3e,.mkomen- Opvallend
uitsluitenfl V Percentage bijna
Sets tiaar z in West,and' IDe tuin-
®le' bij mal. volSens ons onderzoek
"ering te zettln°w de terin8 naar de
I 1,10 Sulden ^anneer ZÜ dit jaar
"aar dat i„tnen' leeft het §e"
Sssten vlll T-en- Indien de op-
J 8er ÜEgen krd«.)aar 10000 gulden
I fa,r een mknm dat gezin beven
I andere tuhX Van 25000 sulden.
I 'ltveaschijIt"1b°-Tgebieden vind ie
1 b de n i 20 sterk".
>iiijCdeen 0dse tuinb°uw uit de
a8v'°eit?eer beWUSte der"
IH'nders "nlita?"Het afvloeien van
I I? het afvloeien meer Problemen
I tn!r heeft een flini/T boeren- Een
1 ?Pt hij dan lap 8rond Ver-
1 fe Het de onhrl 1 zijn schul-
'Hinder L uWst van de grond.
ant doet, stelt af0n bedrÜf
- —J** -jcunji aan
«e opbrengst van
de grond hem niet in staat schuld
eisers te betalen".
„Vandaar ook, dat tuinders vrijwel
geen gebruik maken van de moge
lijkheden, die het ontwikkelings- en
saneringsfonds bieden. Zij modderen
tegen beter weten in, door, want zij
hebben over het algemeen veel
vreemd kapitaal in hun bedrijf ge
stoken".
Het onderzoek van Kriellaars wijst
verder uit, dat tuinders gemakkelijk
krediet nemen. Er wordt hun in dit
opzicht niets in de weg gelegd. Ban
ken voldoen royaal aan verzoeken
uit de tuinbouw en fabrikanten van
kassen zijn happig op bestellingen.
Ook wanneer de tuinder in kwestie
geen cent in kas heeft.
De overheid zou volgens prof.
Kriellaars de noodlijdende tuinders
hulp moeten bieden in de vorm van
een gunstige regeling om het bedrijf
te beëindigen. Zij kan de tuinder
een extra financiële bijdrage geven
of bemiddelen tussen tuinder en
schuldeisers.
Indien de marginale groep tuinders
ophoudt met het kweken van groen
te, houdt ons land niet een sterke
rest over. Professor Kriellaars: „Se
lecteer de slechten eruit en men
houdt goede en slechte tuinders over.
Je kunt eeuwig doorgaan met selec
teren zonder een select gezelschap
over te houden". Hiermee bedoelt de
hoogleraar, dat de eisen niet alleen
hoger worden gesteld, maar dat de
eisen ook steeds zwaarder worden.
De techniek bijvoorbeeld verandert
snel; de tuinders moeten zich zo snel
mogelijk aanpassen, dat het velen bij
de gedachte al duizelt.
Is er helemaal geen lichtpuntje
voor de jongen, die tuinder wil wor
den?
„Jawel", meent Kriellaars, „als
deze jongen: feeling heeft, vakbe
kwaam is, interesse heeft, bereid is
om keihard te werken, de nodige
scholing opdoet, kan organiseren, ge
luk heeft, dan hoeft hij niet te wan
hopen".
„De jonge tuinder heeft niet de
grondproblemen van de jonge boer.
Hij leeft van een klein stuk grond,
net zoals de man met kippen en var
kens".
Maar ook de overheid moet een
steentje bijdragen. Zij moet het de
tuinder (en dit geldt ook voor ande
re agrarische groepen) gemakkelijker
maken met: a. mogelijkheid tot be
lastingvrije reservering en b. minder
sterke progressie en/of hogere belas
tingvrije voet.
Agrarische organisaties hebben de
ze punten al eerder onder de aandacht
van de minister gebracht. De KNBTB
heeft zelfs een rapport gewijd aan
het probleem van de bedrijfsoverna
me in de agrarische sector.
Op verruiming van de markt hoeft
de tuinder, aldus prof. Kriellaars, niet
te rekenen. Hij heeft zijn afzet in de
EEG-landen en hij kan de concurren
tie op deze markt goed aan. Maar het
is om praktische redenen uitgesloten
tuinbouwprodukten ook daarbuiten
af te zetten. De hoogleraar zegt:
„Neem aan, dat we koelschepen naar
Afrika sturen. Alles gaat goed tot het
moment van lossen. Dan begint de
narigheid. Door de hoge temperatu
ren verrot binnen een mum van tijd
de hele lading". En daar zijn de tuin
der en de potentiële consument niet
mee gediend.
Hier dan de derde „etappeplaats" in de eerste ronde van
onze Puzzelreis 1968 - 1969.
Zoals wij zaterdag al uitvoerig meldden komen er drie of zo
nodig vier van dergelijke ronden. De opgave voor iedere afleve
ring luidt telkens: rangschik de letters op de tekening zodanig, dat
men de naam van een gemeente in de betreffende provincie krijgt.
Deelnemers moeten alle zeven opgaven uit de eerste ronde tegelijk in
zenden. Zij moeten uiterlijk dinsdag 7 januari 1969 in bezit zijn van „Do
grote puzzelreis '68 - '69", De Stem, Reigerstraat 16, Breda.
Van de tweede ronde, waarvan de eerste opgave op zaterdag 11 januari
1969 wordt gepubliceerd, moeten de oplossingen uiterlijk 22 januari 1989
binnen zijn.
Voor zowel de eerste als de tweede ronde geldt, dat de deelnemers uit
sluitend oplossingen mogen insturen, geknipt uit dit blad.
Andere voorwaarden zijn
1. Aan de tweede ronde kan slechts worden deelgenomen door die deel
nemers, die de eerste ronde goed hadden.
Aan de derde ronde slechts door die deelnemers, die zowel de eerste als
de tweede ronde goed hadden.
Men mag uitsluitend onder zijn eigen naam deelnemen. Derhalve kan in
één gezin slechts één prijs vallen.
2. Per gezin mag per ronde slechts één oplossing worden ingezonden.
3. Uitsluitend vaste abonnees van dit blad en zij, die zich gedurende de
wedstrijdperiode als abonnee opgeven, zijn tot „De grote puzzelreis '68- 69
toeglaten.
4. Personeel en medewerkers van dit dagblad en van het Reclame Service
Bureau Laurens A. Daane N.V., alsmede hun gezinsleden zijn van deel
name uitgesloten.
5. Over „De grote puzzelreis '68 - '69" is geen correspondentie toegestaan.
6. Vertraging door de PTT of door welke oorzaak dan ook, valt buiten
verantwoordelijkheid van de organisatoren evenals zoek raken van in
zendingen.
7. Door deelname aan „De grote puzzelreis '68 - '69" verklaren de deelnemer*
zich akkoord met de voorwaarden.
8. Inzendingen, die niet aan de voorwaarden voldoen, zijn ongeldig.
Voor de juiste, oplossingen zijn aantrekkelijke prijzen beschikbaar;
een hoofdprijs van f 150,-, voorts een prijs van f 50,-, vier van f 25,-
en nog eens dertig prijzen van een tientje.
Julie Nixon, een dochter van ae
toekomstige Amerikaanse president
Richard Nixen, is zondag in New
York in het huwelijk getreden met
Dwight David Eisenhower, een klein
zoon van de voormalige president.
De kerkelijke inzegening van het hu
welijk vond plaats in de schitterend
versierde Collegiale kerk. Bruid en
uruidegom zijn beiden 20 jaar. On
der de gasten waren de leden van
Nixon's toekomstige kabinet en vice-
president Spiro Agnew. De meeste
gasten waren echter familieleden en
persoonlijke vrienden van de geko
zen president. Op de foto het paar
bij het verlaten van de kerk.
(ADVERTENTIE)
BROWN BOVERI
wasautomaten
vaatwasmachines
strijkmachines
wasdroger
centrifuges
befaamde fabrikaten
van een wereldconcern
met de degelijke garantie
van de importeur
BROCHURES OP AANVRAAG GRATIS'IMPORTEUR; GEBR. TIMMERMANS N.V., KESSEL (BIJ VENLO]
