met de jongeren
AANKONDIGINGSKERK
NAZARETH
een groot
inter
nationaal
kunstwerk
(ERIJH.H. DEKKER
DE JONGE
(STAAL-
ONSTRUK-
ITIES
Landbouw-
Magazijnen
01150-3314-3634
I 01185-364
>5) 1625
B
KERSTMIS 1948
DE STEM
KERSTMIS 1968
Igeachte cliëntèle
'RETTIGE FEESTDAGEN
i
In een
loORSPOEDIG 1969.
yielesingel 34-38 - tel. 01180-5253
delburg
'LEVEn^CIER
elier - Horloger
IjKSTRAAT 30 - GOES
evestigd 1834
oor:
LOODSEN
li ARAGES
FABRIEKSHALLEN
■Tevens
IONTAGEKRAAN
VERHUUR
LE
.V.
MIJNHEER" ERNST
HET gebouw waar hij
woont heet geen „pa
leis" meer.. Maar in
enkele grote kamers hangt
nog iets van de sfeer die
bij het woord paleis hoort.
Vroeger hoorde er nog
meer bij, zoals een titel en
een paarse toog. Nu loopt
hij altijd rond in een simpel
zwart pak. En de speciale
galakleding wordt alleen
nog bij zeer officiële gele
genheden uit de kast ge
haald. Net als trouwens de
titel.
Want de bisschop van Breda wil
het liefst gewoon „meneer de bis
schop" worden genoemd. Of eigen
lijk nog liever: „bisschop" of me
neer Ernst". Een duidelijk teken,
dat hij de afstand tussen hem en
de gelovigen in zijn bisdom zo
klein mogelijk wil maken. Hij is
vriendelijk en modern, staat open
voor veel nieuwe stromingen. Re
den waarom hij ook de jongeren
meer kansen en inspraak wil ge
ven. Oók in het kerkelijk beleid.
Daarover praten we op een mid
dag in zijn „huis" bij een kopje
the».
Hoe zou u, tegen de achtergrond
van wat er dit jaar aan rampen
in de wereld gebeurd is, de houding
van de jeugd willen karakteriseren?
De jeugd heeft een brede blik,
interessen die over heel de wereld
gaan; die wereldwijd zijn zou je
kunnen zeggen. En ze is ook bereid
zich daarvoor in te zetten. Ze doet
dat op heel verschillende manier.
Alle wereldgebeurtenissen hebben
hun repercussie bij de jeugd.
Als je vergelijkt met de tijd, dat
ik zelf jong -as is het een groot
verschil. Je wist er vroeger veel
minder van. En je was er toch min
der bij betrokken ook. Niet dat de
dingen waarvan je wel op de hoogte
was, je minder raakten. Dat zou ik
niet willen zeggen.
Hoe zouden de priesters in deze
tijd moeten werken en optredenmet
Mme voor de jeugd?
(Korte stilte) De priesters moe
ten, geloof ik, zoals alle volwasse
nen, proberen te achterhalen wat er
bij de jeugd leeft. En dan ook zien
of ze deze interessen dat waar
voor de jeugd zich wil inzetten
kunnen steunen. Tenminste als de
jeugd zelf dat zou wensen. Het is
natuurlijk duidelijk, dat die com
municatie van twee kanten moet
komen. Het kan alleen slagen als
zowel de jongeren als de priesters
willen spreken en luisteren naar
elkaar. Ik dacht niet dat het con
tact op het ogenblik al voldoende is.
Een heleboel jongeren die ge
doopt zijn, katholiek zijn opgevoed,
gaan na hun schooltijd niet meer op
zondag, of zaterdag, naar de kerk.
Ze voelen zich dichter bij God, zeg
gen ze, in een enkel onverwacht mi
nuutje van contact, als ze blij of
dankbaar of gelukkig zijn.
Nou, daar zou ik met de jonge
ren niet over willen strijden.Als
zij zich op hun eigen manier bij God
vóelen, dan zou ik dat ten eerste
waarderen, en ten tweede lijkt mij
dat priesters, als zij daarmee in aan
raking zijn, goed doen dat te steu
nen. Kijk, als het voor de jongeren
daar gelegen is, of onder meer daar
gelegen, dan moet je je afvragen
hoe kan dat zo tot ontplooiing ko
men, dat dat ook hun leven verder
oriënteert.
Ligt het aan thuis, aan school of
aan de kérk, dat ze niet meer naar
de kerk gaan?
Je kunt niet één oorzaak noemen.
Het komt ook voor, dat het een re
actie is omdat ze vroeger gedwon
gen waren te gaan. En naar gelang
de dwang groter geweest is en naar
gelang het minder een zaak van
overtuiging was, is in die mate ook
te verwachten dat men als men
vrij is het ook helemaal niet meer
doet. Van de andere kant kan het
zijn, dat de liturgie zoals we die
aantreffen buiten hun eigen leven
staat. En mij dunkt, dat men zich
in het algemeen vrijer opstelt ten
aanzien van allerlei zaken. Ik dacht
dat dit geheel van factoren hier een
rol in speelt.
Kunnen beat- en jazzmissen deze
jongelui weer naar de kerk bren
gen?
(Peinzend)Het blijkt in ieder
geval, dat deze missen voor de jon
gelui aantrekkelijk zijn. Dat is dui
delijk hè. Je kunt niet zeggen dat
het voor hen blijkbaar geen verschil
maakt of ze naar een jeugdsoos gaan
of naar de kerk. Dat maakt het
blijkbaar wèl. Het is vaak geen
keuze of - óf. Ze doen het een èn
het ander. Het lijkt mij dat ze ook
in de kerk en in de liturgie en in de
missen hun eigen sfeer willen aan
treffen. En ze gaan die ook maken.
Dat vind ik het goede daarvan.
Heeft het nog iets met geloofsbe
leving te maken?
Ik moet u eerlijk zeggen, ik be
grijp eigenlijk niet dat men daar
aan twijfelt. Want als iemand naar
een gregoriaanse mis toegaat, er
eventueel nog een reis voor maakt
om dat te kunnen beleven, wordt er
niet aan getwijfeld of het wel een
zaak van geloof is. Dat wordt
zonder meer voetstoots aangeno
men. Het is gewoon een kwestie
van cultuur en leefwereld. (Zegt,
dat gregoriaans of polyfone of mo
derne muziek, wat geloof betreft
allemaal even waardevol of waar
deloos kunnen zijn). Ikzelf ben zo
als veel mensen dan eens door het
een, dan eens door het ander ge
boeid. Ik zou niet mogen zeggen,
dat andere diensten mij niks zeg
gen, maar ik wil zeggen, dat ik me
in jongerenmissen bijzonder voel
aangesproken.
Voelt u zich dan jonger?
(Lacht hartelijk) 't Is mogelijk
Ik denk het, ja.
De jeugd maakt in haar reacties
op wereldgebeurtenissen een nogal
ongeduldige indruk. Maar is dat on
geduld soms niet begrijpelijk als de
jeugd zo vaak het tegendeel ziet
van wat gepreekt wordt. De jeugd
heeft toch het recht te protesteren?
Dit ongeduld is begrijpelijk. En
hoe meer van dit ongeduld er is
hoe beter. De jongeren zijn fris hè.
Ze zijn nog niet zoals wij, die ouder
zijn, in aanraking gekomen met de
taaiheid van de menselijke insti
tuties, die je zo moeilijk veranderd
krijgt. De jeugd gaat er gerust te
gen aan. (Lacht) En dat is.
dacht ik ook erg waardevol.
Dat het niet allemaal zo gauw ge
beurt als de jeugd het wil, dat we
ten ze zelf ook wel. Maar anderzijds
weten ze dat als ze zich er niet voor
inzetten het altijd zo blijft.
Vroeger werd van de jongeren
verwacht dat ze (glimlacht) ge
hoorzaam waren, en maar luister
den en wachtten. Maar dat is nu
wel anders geworden. Daarin ligt
voor mij ook de Teden van die jon
gerenmissen. Wat krijg je in de kerk
anders gekke toestanden als de
jongeren wel in de samenleving
eigen ruimte verkrijgen en je zou
ze die in de kerk niet geven.
Hoe unit u de jeugd ruimte ge
ven?
Met name zou ik persoonlijk meer
contact met de jongeren willen heb
ben. Als u mij nou vraagt hoe, dan
weet ik dat ook nog niet. Ik heb
het afgelopen jaar wel contacten
gehad, zo met gespreksgroepen.
Maar ik ben er voorstander van dat
de jongeren eerst eens de ruimte
verkrijgen in de liturgie, daarna
een informeel contact, maar wel
met een reële uitwisseling van ge
dachten. We moeten het maar eens
proberen. En als dit mislukt moe
ten we weer wat anders proberen.
Dan zou ik ook willen, dat de
jongeren een zekere eigen plaats
verkrijgen daar waar kerkelijk be
leid wordt gemaakt. In het Pasto
raal Concilie is dat geprobeerd. De
eerste keer kwam dat niet erg uit
de verf. De tweede keer al een stuk
beter. Hier in het bisdom is in het
statuut voor het diocesaan pasto
raal beraad opgenomen, dat de jon
geren er meer in betrokken zullen
worden. De bedoeling is eigenlijk
dat er in het bisdom directe con
tactmogelijkheden geschapen wor
den en dat daaruit een jongeren-
delegatie voortkomt.
Dat kan niet op korte termijn.
Maar we hebben geprobeerd in de
onlangs gehouden vergadering de
jongeren te laten meespelen door
hun te vragen zich uit te spreken
over Humanae Vitae. We mikken
op alle jeugd. Maar omdat we het
nog niet voor elkaar hebben op de
manier die we wensen, moet ik eerst
een beroep doen op de georgani
seerde jeugd.
U hebt er herhaaldelijk op gewe
zen, dat je als christen in deze tijd
niet ontkomt aan een politiek en
sociaal engagement. Dat dit zelfs
duidelijk uit het christen-zijn voort
vloeit. Vindt u dat de jongeren zich
er genoeg mee bezighouden?
De jongerengroepen, die zo sterk
van zich doen spreken, worden hier
door gekenmerkt. Bij hen leeft dat
allei zeer sterk. Ik geloof ook, dat
het engagement bij de kerk, zoals
dat nu toeneemt, onder invloed van
deze tendens bij de jongeren staat.
En dat de ouderen dit voor een aan
zienlijk deel van de jongeren leren.
Ik weet niet in welke mate dat wat
je zo sterk in de jongerenkringen
hoort, representatief is. In zoverre
zou ik graag, dat, wat bij hen zelf
tot leven komt, een bredere ver
spreiding geven. Met name de jon-
gerendiensten doen dat ook.
Humanae Vitae en de jeugd?
We hebben wel eens de indruk,
dat de zaak voor de jongeren niet
de moeite waard is om zich druk
over te maken. Omdat men het een
soort achterhoedegevecht vindt.
Voor ouderen is dit een existentieel
vraagstuk, een probleem in hun
persoonlijk bestaan, een verande
ring die ze zelf nog hebben door
gemaakt. Zodoende is het begrijpe
lijk dat de encycliek een geweldi
ge repercussie heeft in de wereld
van de ouderen. Maar we hebben
dikwijls de indruk dat het voor de
jongeren eigenlijk al een achter
haalde zaak is.
De plaats van de seksualiteit in
het leven van de huidige jonge ge
neratie?
De huidige generatie komt eerder
met de seksualiteit in aanraking
al enigszins voorafgaande aan de rij
ping in de persoonlijke betrekkin
gen. Maar dan kun je toch verwach
ten en dat zie je toch ook dat
er later, als ze wat ouder worden
en wanneer er wel een rijping in de
persoonlijke betrekkingen komt, ook
inderdaad liefde is. Ik bedoel, ze
zijn toch niet minder lief tegenover
elkaar dan ouderen lijkt me.
Waarom laat u zich mijnheer de
bisschop noemen in plaats van mon
seigneur?
Dat is gekomen op de persconfe
rentie toen ik benoemd was. Ik zei,
dat ik bezwaar had tegen de titel
monseigneur, omdat ik vind dat die
uit de tijd is, afstand geeft. Toen
vroegen ze: Ja, wat wilt u dan wel?
Daar had ik niet over nagedacht.
Ik zei maar „mijnheer de bisschop"
omdat het net in mijn hoofd op
kwam. Op het ogenblik zou ik wil
len dat ook dat mijnheer er nog
afgaat. Ik wil gewoon bisschop ge
noemd worden, net zoals men zegt
burgemeester, dokter, pastoor. En
kelen zeggen al en dat vind ik
ook heel geschikt meneer Ernst.
Maar sommige mensen hebben er
nogal moeite mee, merk ik. (Hij
lacht uitbundig, zegt dan ernsti
ger). Probeer nou dat monseigneur
eens helemaal uit uw verhaal te
houden. Daar doet u mij een groot
plezier mee
Zou u in een andere tijd bisschop
hebben willen zijn?
In welke tijd je leeft is niet je
eigen keuze. Dus ik ben maar blü
dat ik in deze tijd leef. En in een
andera tijd.... (peinzend)als
dat zou moeten zijn in het verle
den met die verhoudingen van
toen zou ik dat niet kunnen, dacht
ik. Er zijn veel mensen tegenwoor
dig die het niet meer zouden kun
nen uithouden in vroegere verhou
dingen. Die afstanden, en alleen
maar officiële contacten. Daar zou
ik niet in kumnen leven, 't Is op
het ogenblik veel gemakkelijker
ook. Alleen al door de kleding was
men vroeger geïsoleerd. Buiten de
kerkelijke plechtigheden draag ik
geen toog meer. Alleen als ergens
gala voorgeschreven is, dan moet ik
wel. Maar ja, dat komt zo zelden
voor.
Zou u in deze tijd jong hebben
willen zijn?
Ja (erg enthousiast). Dat zou mij
wel hebben geleken. Ik geloof, dat
de jongeren van nu meer mogelijk
heden hebben dan wij vroeger ge
had hebben. Zoals wü zijn, van mijn
leeftijd, heb je je een aantal zaken
later eigen moeten maken terwijl
de jongeren er nu al mee opgroeien.
Lijkt me veel gemakkelijker. Ik ge
loof niet, dat ik schade opgelopen
heb door mijn verleden. Tenmin
ste, ik ben me dat niet bewust. Er
zijn wel mensen van mijn leeftijd,
die veel schade hebben opgelopen
door de situatie van toen.
We geloofden vroeger minder dat
je wat aan de toestand zou kun
nen veranderen. Ook dat is nu an
ders.
Zou u in deze tijd tot de strijd
bare jongeren behoord hebben?
Ik denk het wel ja
JOSé TCHHKKRS
In dit kerstnummer o.a. t
ISSCHOP ERNST en de jongerenJOSé TOIRKENS
uit boven'het'Va- kerk steekt
Ve's vS^iaHiea. e de heu"
NAZARETH, december
Olga uil Argentinië ligt
op vijf meter van de grot
van de Heilige Boodschap
in de nieuwe Aankondi-
gingskerk in Nazareth op
haar knieën. Steentje voor
steentje herlegt ze het 1500
jaar oude byzantijnse mo
zaïek.
Terwijl haar hamertje zacht
jes tikt vertelt ze haar bewogen
levensverhaal.
Haar vader was katholiek, haar
moeder jodin. Kort na de Israë-
lisch-Arabische oorlog van vorig
jaar ging ze zonder een cent op
zak naar Israël. „Ik wilde iets
voor het land doen", zegt ze.
Olga, die in Buenos-Aires kunst
geschiedenis studeerde en schil
derde, werkte in een Israëlische
kibboets. Een jaar. Een bezoek
aan Nazareth bracht haar in con
tact met de architect, pater Bene-
dictus, onder wiens toezicht de
nieuwe Aankondigingskerk wordt
gebouwd. Hij stelde haar voor
mee te werken aan dit bouw
werk voor God. „Ik ging er
op in, alhoewel ik het kaartje om
naar huis terug te vliegen al in
mijn bezit had. Maar iets iets
houdt me tegen hier weg te
gaan".
Wellicht heeft deze gevoelige vrouw
in Nazareth de weg tussen joden
dom en christendom op eigen wijze
in de kunst gevonden. Terwijl Ol
ga vertelt, knielt een groep Spaanse
pelgrims voor het altaar in de grot
waar de engel Gabriel Maria voor
spelde, dat uit haar schoot een
won met de naam Jezus zou wor-
len geboren.
Het gezongen gebed zwelt door
le prachtige akoestiek in de kerk
>an tot een concert voor God. Het
jeel-blauw-rode licht dat door de
ramen parelend naar binnen valt,
geeft er een diepe mystieke kracht
aan.
Mystieke kracht uit kunst. Want
de nieuwe kapitale basiliek is een
groot internationaal kunstwerk.
Meer zelfs. Het is een bouwwerk
waaraan joden, mohammedanen en
christenen gelijk hun beste krach
ten hebben gegeven. Onder toe
zicht van de orde der Franciscanen
is sedert tien jaar de grondslag ge
legd voor een unieke kerk op een
unieke plaats.
Artiesten uit de gehele wereld
hebben jarenlang gewerkt aan de
fresco's, beelden en koperen krui
zen, beroemde Oostenrijkse en
Franse glazeniert, Italiaanse wand-
schilders en Israëlische koperslagers
hebben zich volledig gegeven ter
verfraaiing van de nieuwe Aankon-
digingskerk. Onder hen ook een
landgenoot.
Niel Steenbergen ontwierp één van
de grote noordelijke deuren van de
kerk.
Van binnen van kunst flonke
rend, van buiten somber en strak.
Toch staat de nieuwe basiliek als
het allesoverheersende bouwwerk
in het hart van Nazareth. In april
1969 zal de basiliek pas officieel
voor pelgrims en bezoekers worden
opengesteld. Een uitzondering wordt
voor de kerstnacht gemaakt.
Evenals vorig jaar gaan de grote
zware deuren open voor duizenden
gelovigen uit de gehele wereld voor
het bijwonen van de nachtmis.
De basiliek is nieuw, zijn ge
schiedenis even oud en enerverend
als het verhaal van het christendom
zelf in het heilige land. De vraag
waar het in wezen om gaat is ol
de plaats, waar in het verloop van
zestien eeuwen vijf kerken ter ere
van Maria verrezen, inderdaad de
aankondigingsgrot aangeeft.
In 1960 uitgevoerde opgravingen
hebben volgens archeologen en the
ologen overtuigend het bewijs gele
verd, dat voor twijfel omtrent de
juistheid van de plaatsbepaling geen
rechtvaardiging meer bestaat.
In dat jaar werden bij het oplich
ten van het byzantijnse mozaïek een
aantal bedolven stenen en bogen
gevonden, die er op duidden dat op
die plaats een kerkje had gestaan.
Op de gevonden stenen was dui
delijk een laag kalkpleister zicht
baar met daarin een aantal gegrifte
namen voorzien van kleine kruisjes.
Die namen en kruizen zijn ongetwij
feld van vroeg christelijke oor
sprong.
Het is zeer waarschijnlijk, dat
een tot het christendom bekeerde
EEN SPEELSE beschouwing over
ons zwoegen en zwelgen. I
iy
DR. CORN. VERHOEVEN
sterven.
MASAI in Kenya kunnen zich
niet aanpassen aan de ontwik
keling. Zij zijn gedoemd uit te
PIET SNOEREN
e Een detail uit de bronzen deur van Niel Steenbergen.
jood, Jozef van Tiberias, gebruik
heeft gemaakt van een aan hem
door keizer Constantxjn de Grote
verstrekte vergunning in Nazareth
de eerste kerk te bouwen.
Het ligt volgens deskundigen voor
de hand, dat hij daarvoor de aan
kondigingsgrot als bouwplaats heeft
gekozen. De gevonden stenen wij
zen daar tenminste op. Dit kerkje
zou ongeveer honderd jaar hebben
bestaan. Omstreeks 427 na Christus,
ten tijde van de beroemde byzan
tijnse keizer Theodosius de Twee
de, werd op dezelfde plaats de eer
ste grote kerk gebouwd.
In 570 berichtte een onbekende
pelgrim uit Italië over het bestaan
van de byzantijnse kerk in Naza
reth.
Maar als in 1100 de vrome kruis
vaarders het heilige land betreden
ligt de kerk in diep verval. Ze
venenzeventig jaar later schrijft de
Griekse pelgrim Johannes Phokas
over de schoonheid van de nieuwe
kruisvaarderskerk, die op de plaats
van de in verval geraakte byzan
tijnse kerk is verrezen.
Dit voorbeeld van kruisvaarders
architectuur is echter geen lang le
ven beschoren. Al in 1263 wordt de
kerk door sultan Bibar verwoest.
In 1620 wisten de Franciscanen
door hun goede betrekkingen met
het Turkse sultanaat toestemming
tot de herbouw van de kerk te
verkrijgen.
Het duurde echter honderd jaar
voordat met de bouwwerkzaamhe
den begonnen kon worden.
De nieuwe kerk voldeed ech
ter niet aan de verwachtingen.
Reeds in het begin van deze
eeuw werden plannen gesmeed
om een fraaie kerk, de heilige
maagd Maria waardig, in Na
zareth te bouwen.
Pas in 1960 was het benodigde
kapitaal (twintig miljoen gul
den) bijeen en werd de Isra
elische bouwonderneming Sole]
Boneh opdracht gegeven air
aannemer de werkzaamheden
voor de nieuwe basiliek uit tf
voeren volgens de plannen var
de Vaticaanse architect profes
sor Muzzio.
"P<EN TWEEDE vakantie per jaar
1 zal u best bevallen. Bovendien
is het gezond. En dat hoeft niet
per se wintersport te zijn. Ook in
eigen land zijn de mogelijkheden legio
T?EN WEDUWE vertelt over haar
1 eenzaamheid. JAC. LEVIJ
"ITOOR KLEINE Stemlezertjes een
hele pagina met een fijn kerst
verhaal, een kleurplaat en een
grote puzzel.
■pEN GEPENSIONEERDE schoen-
maker uit Dongen vertelt hon
derduit over „hoe het vroeger
allemaal was".
KEES BASTIANEN
WAT ER ook voor weer op komst
is, de televisie brengt in ieder
geval een witte kerst op de
buis.
LEO THURING
STRIJDKRACHTEN EN gewetens
vrijheid was het onderwerp van
een paneldiscussie in onze serie
„Pro en Contra".
1AYOUT
MARINUS VAN BIJNEN
