F0NS JANSEN:
Beelden
stormer
met een
glimlach
Rechten van de riiens
twintig Jaar oud
V allen en opstaan in Chinese hiërarchie
n
Jk boor uit puur lijfsbehoud mijn twijfels
NOG EEN HARDE EN LANGE STRIJD
i
Hooggestemd proza
Discipline
Dubbele bodem
Opdracht
Structuur
Lijst
Nieuwe organen
Resultaten
Beweging
Uitwerking
Concreet
Europa
Honger
Belcrumgarage vraagt
i aanrijdingvrij e auto's v „■a*
I 1965 te lcoop. Mm.
16 20, Breda, tel. offijjj
T.k. NSU 3 Plus
Roode Kruisstraat 3s p et>
bergen. w'
Te koop aangeboiWTr^-,
4 van 1964, 1985. ibcr "JUi
mnnlt P xr r\ 1nn< I987
aatt
Renault 8 v.a. 19(54 v"1"-
10 van 1965 1966, Ren^t
van 1965, 1966. 1967 S?
M Super 1966. BMW lsSu<
Alle met 3 maanden "i
Garantie. Tel. 22533 4°%
na 6 uur. Tel. OieoO-^^0^
geb.r_
00k Diesel ^el(«
404 en 403 ook Diesef Tt,ea
Ford-Mustang fast-barA
C. Schrauwen. RochesJi,l9%'
56, Etten, tel. O1608-38ol
nog
'eu-
ot
966,
164,
irijf
>P
n 4
Morris Cooper S 196fT^^
motor, kuipstoelen, raoS**
f 4500,-. Past. v. B e2>
Bosschenhoofd. ^elstr- 27,
Reizen
Emigratie, ouderbezoek
emigranten, zakenreizen S?
zijn agent voor alle lurht
scheepvaart maatschannii™
en de spoorwegen BÜtefi j,
reet leverbaar. Wm H Mnf
Co.. Boul. de Ruyter
2322. Vlissingen. r M' H
Vakantie
Voor gebruikte tour-sta-i
caravans en aanhangWap
Bergen op Zoomse -
sta-vouw.
handel showterrein, Moor
ctraatcohaon 1 AAA
caravan.
straatsebaan 1000
bij Vrederust.
met®r voor.
Yanmar echte sche^TTTr
motoren, met schroef 33 "[1,
f 1765; met schroef 40 cm
f 1995 met schroef 45 rm
f 2525,- Kan met 12-24 S v
maanden worden betaald
Technisch Bureau Robbe
watersport. Wittoucksinzel
ofe%wop Zo°m M- M«wa'
Spanje: Leuke riantê~büngT'
lows te huur op Playa Ataiar
da tussen Castellon en Valei
cia, langzaam aflopend
zandstrand, een ideaal nieki»
voor familievacantie. U virn!
daar een cocktail van zon tw
lucht en rust. Inlichtingen-Ver"
huurkantoor „Alespana"Ele
onorastraat 10 Breda, tel
01600-37744.
Yanmar echte scheeps-diesei.
motoren met schroef 33 cm
f 1765; met schroef 40 cm
f 1995,-; met schroef 45 cm
f 2525,-. Kan met 12-24 of 36
maanden worden betaald
Technisch Bureau Robbe'voor
watersport, Wittoucksingel 38
Berge^ op Zoom tel. 01640-4138
Huwelijken
Oud zakenm., fin. niet onbe.
middeld, zoekt kennism. m.
dame of wed. op gevorderde
leeftijd om samen de eenzame
dagen door te komen en zo
mogelijk huwel'jk aan te gaan,
Br oner no. 35836.
International - Dezenta succes
vol sinds 1949, zoekt partner
voor bereisd, symp. meisje,
verpleegster 27 jr. R.K. Eind
hoven, Bonifaciuslaan 106. Tel
040-17250.
uto-
land-
ge-
liet
Lens.
Ttge-
Idel-
keus
ikte
als
km
Ka-
uxe
1100
vw
Ter-
3 D
ault
p-en,
1000
tin-a
mus
litan
1965,
Dart
'64
kal-
Tra-
1965
Jlitz
bak
>nze
vor-
aats
in
n.
ar-
bge-
ling
ide-
aver
jort.
bij
tot
1
International Dezenta succes- I
vol sinds 1949, zoekt partner I
voor gedisting., vooruitstr.
heer 30 jr. R.K. kassier v, be
roep, huisel. en serieus v.'aard
Eindhoven, Bonifaciuslaan 106,
Tel. 040-17250.
International - Dezenta succes
vol sinds 1949, zoekt partner
voor onderwijzeres 32 jr. R,K,
gedisting., z. charm, persoonlh.
geïnteress. in psych. en cult,
's-Hertogenbosch, postbus 47
Tel. 04100-42356.
International - Dezenta succes
vol sinds 1949, zoekt partner
voor jurist 34 jr. R.K. repres.,
sport. heer. 's-Hertogenbosch,
postbus 47. Tel. 04100-42356.
Huisdieren
'rgpoedeltjes, techel-
;e herders, cockerspa-
T.k, dwej
tjes, Duitse
niels en D. st. jachthond.
Laagveldestraat 7, Roosen
daal. Tel. 36712
Zang kanaries te koop. Noten-
dijk 82, Terhole bij Hulst.
Verhaart uw hond of kat?
Vraag gratis folder Laborato
rium A.P.O Heerjansweg 39,
Rotterdam 25. Tel. 010-172220.
Te koop aangeboden, witte en
zwarte dwergpoedeltjes,
dwergpinchertjeSj pekingees*
jes en huishondjes. Ampère
straat 29, Roosendaal.
Landbouw
T.k.a. 2 super B.M.D. een met
voortader. W. J. Bouwmeester,
Tractorbedrijf, Zevenbergen,
tel. 01680 - 3590.
Te koop aangeboden, 2 fja1^
machines met fraisbak-culnva-
tor-ploeg. Agria 7 pk. HoM*
d pk Fa. C. van Gaans, Sam
straat 2. Roosendaal tel. Olbou
33036. (t.o. Slipschooi Brabami
le-
Öeze
ele-
als
?k
lint
erin
>nze
!zen
laas
zijn
mo-
ico-
it
rst-
eu-
'i? et.
ir.
Itij-
nze
:st-
ba-
t>e-
net
)Ot-
ot-
Pel.
ïur
Te koop aangeboden, hl
z. vierwielig pony luchtband
wagen. Mevr. Heynen, Burg.
Janssensstr. 8, Nieuw-Vosse-
meer.
Te koop Atlas kranen 1*>'
vanaf 1962 tot 1967 gebr.
C. van Gaans, Slaaistraat 2,
Roosendaal Tel. 01650-.WIW0-
(t.o. Slipschooi Brabanty
Te koop Landbouwwagens 2
ton 4 ton. kip wagens meav
spreiders. kunstmeststrooier,
cylomaaiers, trornmelscnuu
alles nieuw en gebruikte P
gen en cultivators. Fa. t»
Gnans, Slaaistraat 2
claat. tel. 01650-33036 (t.o.
school Brabant).
Diversen
Grote prijskamp topïuIJa*
terdag 7 december om een
zware ham, konijn en
bij café ,,'t Hoekska'Heika_
'/iekcnhuisverzekering
acht kwalen Voor leeftöfl w
honderd Jaar. Assuranties*"
toor G H Vtigeboom gov
neurstraat 68 Sluis Te
Grote prijskaarting zo"j.
avond bij café ,,De Krw 7
Schonenberg, Terhole, o
uur.
Bejaardenschiet'ng dins
december bij J. de wa
Kloosterzande.
Prijskaarting zondag 8 .-.-W
Café „Centrum", Stoppei"^
Aanvang 8 uur.
Hoktentoonstelling ,z0"daL]st,
dec. bij J v. Helsland» A
v. Alf Nijs, A. V. Itege'
Schauwaert.
Binnenschieting zond^f-f8 sta-
cember bij S. Blommaen. g
tion Hulst. Inleg 4,-a
3,- Begin 3 uur.
Hoktentoonstelling z®?da£an.
cember bij Mevr. S£P B0(i-
Hulst, v. d. liefh. MeV/ug. de
daert, Aug. Freiiser,
Cauwer.
- g JflJ». OU'
Prijskaarting zondag Qttjes-
tamme konijnen bij oegjn
Lafeber. St. Jansfreen.
7 uur.
b,r^n^Ser:nHg> dpC
liefh. Leon v. Landegn
Luyekx, Al. de KO£^
Schieting op de ,igg^dp. de
zondag 8 december 25.'Te'
Caluwé, Graauw. Wf*
rug f 3.- Begin
Schifting zondag
bij R. Heijcns, Lam ^.ppen.
van De Vrede. OP
Begin 3 uur.
DE STEM VAN ZATERDAG 7 DECEMBER 1968
(Van een onzer verslaggevers)
Het spelend gemak, waarmee cabaretier Fons Jansen
's avonds na acht uur zijn publiek overdondert, blijkt in het
grijze ochtendlicht van een decemberdag opeens te zijn ver
dampt tot de waakzaamheid van een praktiserende twijfe-
aar. Hij zit kaarsrecht in zijn stemmig pak, de witte han
den zalvensbereid gevouwen en de peinzende blik voortdu
rend verleggend naar de aktetas voor hem op de cafétafel.
De geautoriseerde beeldenstormer in de vermomming van
een bedachtzame dagsluiter, die te vroeg uit de startblokken
is gegaan. Het is allemaal even wennen.
„Weet je, wat ik mevoortdurend afvraag", zegt hij, „ondanks
al die geweldige kritieken en de honderdduizenden mensen, die
naar me komen kijken: of zo'n programma nou wel voldoende in
houd heeft, ik ben als de dood, dat het achteraf een lege huls is
met een hoop technische foefjes erin. Een moppentapper, die al
leen maar affiches plakt. Je hoort het publiek reageren en dan
loop je het risico, dat je zo'n lach gaat uitbuiten, dat je tegen je
eigen succes gaat leunen".
„Ik vind, dat een cabaretier
voortdurend attent moet zijn op
moselijk bedrog, dat ie alsmaar zijn
motieven moet onderzoeken. Is die
vondst nou wel zo leuk, of is het
misschien alleen een produkt van
je eigen ijdelheid? Je hebt drie jaar
alles opgeschreven, wat je hoorde
of verzon. Ik heb thuis een kaart
systeem met duizenden invallen, op
onderwerp gerangschikt. Alle grap
pen over muziek bij elkaar, alles
over de televisie op één pluk. Ik
heb met die televisie nog niks ge
daan, maar dat komt nog wel. Ik
vind het voorlopig nog een te be
kend straatje. Moet je weer begin
nen over Willem Duys en Mies
Bouwman. Ze kunnen beter nog
wat hetijen in de kaartenbak."
„Die voorpret is voor mij mis
schien nog belangrijker dan de
voorstelling zelf. Ik ben nu een
maal van huis uit een schriftelijk
mannetje, ik schrijf en draag het
toevallig ook nog zelf voor. Ik heb
nooit de hete drang gevoeld om
cabaretier te worden, maar op een
gegeven moment ben ik gewoon
?n de schuifdeuren uitgegroeid.
Ik werkte op Waalheuvel en na een
maand voelde je gewoon, dat je
hard aan een feessie toe was. Als
secretaris van G3 kreeg je vragen
op je tafel, waar je met je eigen
streng dogmatische achterland geen
raad mee wist. Ik ben een produkt
van de jezuïeten, ik ging op de
vrije zaterdagmiddag onder leiding
van de paters naar het Centraal
Station in Amsterdam om verlopen
Katholieke Illustraties in trein-
coupees te leggen. Daarmee waren
we natuurlijk zwaar in overtreding,
want je mag geen afval in de een
trein kieperen. Maar wij tartten het
gevaar, omdat we wisten, dat het
voor de goede zaak was. Later is
het verrekte gemakkelijk om te
jjeggen: ik ben er toen ingetrapt.
Maar toch vind ik het onsportief
om achteraf die paters een trap na
■e geven. Die zaten immers in het
zelfde schuitje als wij. Je zat in
een duidelijk kader, je wist tot op
oe millimeter, waar je moest staan.
ot.heeft me in militaire dienst ook
zhijd aangetrokken: als je nou
maar achter je voorman bleef, was
er geen vuiltje aan de lucht.
Je inhaleert jaren achter mekaar
slaafs de dogmatiek, totdat je op
een gegeven moment merkt, dat
het allemaal niet meer klopt met
je eigen levenservaring. Dat je je
hebt vastgeklampt aan abstracties,
waar geen gram vlees aan zit. Bij
ons op Waalheuvel stond de kerk
al jaren geleden op zijn grondves
ten te dreunen, maar hij bleef nog
overeind. Elke week kwam er een
nieuwe lading soldaten binnen, die
gelijk fris van de lever losbrandde.
De kortsluiting was niet van de
lucht en als je geen antwoord wist
op een vraag, dan was er geen pas
toor in de buurt, die het verlossen
de woord sprak, want zijn oplei
ding dateerde ook van twintig jaar
terug. Tenslotte kwamen we terecht
bij een handvol specialisten, men
sen in de vuurlinie, professors van
seminaries, van de universiteit in
Nijmegen. Zo werd de alleenzalig
makende theologie met kunst en
vliegwerk voor het gewone alle
daagse leven weer een beetje aan
vaardbaar gemaakt."
„In die tijd heb ik mijn eigen
twijfels ook ferm geattaqueerd. Ik
schreef een paar boeken over de
liefde, die nou niet meer te prui
men zijn. Ik weet het: de mensen
zien me als cabaretier werken en
zeggen: „God bewaar me, is dat
echt dezelfde vent, die dat hoog
gestemde proza heeft afgescheiden?
Dan kan ik alleen maar antwoor
den: „Je moet die boeken bekijken
in de context van die tijd. Er werd
toen alleen gesproken over de me
dische kant van de liefde. En over
de moraal. Ze wisten je precies te
vertellen, tot hoever het een dage
lijkse zonde was en waar het op
eens doodzonde werd. Over de lief
de zelf werd met geen woord ge
rept.
Ik heb met die boeken niks an
ders geprobeerd dan de intermen
selijke waarden weer wat op te
poetsen. Op het moment, dat Trim
bos binnenkwam, ben ik er gelijk
mee opgehouden. „Weg wezen
Fons", dacht ik, „de leek heeft oj
dit terrein geen bliksem meer t
zoeken".
Ik kom uit een vervormde gene
ratie, die uit puur lijfsbehoud i
zijn eigen twijfels is gaan borer
Ik stelde een onderzoek in naar d
oorsprong van de doodzonde en ho-
verder ik groef, des te duidelijke;
werd het, dat we belazerd waren
Ik dacht: „een zaak, die zo ratio
neel in elkaar is geschroefd, moet
ook even rationeel weer uit elkaar
kunnen worden geschroefd. Tho
mas spreekt met geen woord ovei
de doodzonde en dat klopt: de dui
zend gulden, die je van een vrek
gapt, wegen niet zwaarder op Godr
weegschaal dan de cent, die je var
een weduwe pikt. Je kunt van Got
niet straffeloos een grutter maken,
die voor elk menselijk falen eer
apart geijkt gewicht achter de hand
heeft."
„In Indië ben ik indertijd al be
zig geweest met het relativeren van
mijn vermeende zekerheden. Ik heh
in die tijd een „land en volkeren-
kunde" geschreven voor hen, die
naar Nederland trokken. „Neder
land", stelde ik vast, „is een bij
zonder vreemd land, dat bevolkt is
met witte mensen, die nog in een
geest geloven. Namelijk de heiligt
geest. En op 6 december komt ei
een bisschop op een paard, die ca
deautjes uitdeelt, die je zelf hebt
betaald- En op 1 april belazeren ze
elkaar. Dat vinden ze enig, daar
lachen ze zich wild om."
„Later, op Waalheuvel hebben
we diezelfde tactiek van relative
ren gevolgd. We hadden geen an
dere keus. Ik prikte wat kerkelijkt
waarheidjes door en verwerkte ze
in mijn lezingen. Dat was geen
kwestie van trappen, maar van me
zelf corrigeren. Ik ben nu eenmaal
geen man, die tegen de storm op
roeit. Als er een is, die zich ver
baast over de snelheid, waarmee de
kerk is gedevalueerd, dan ben ik
het. Bij de eerste openbare voor
stelling van „De lachende kerk"
dacht ik zelfs: „Kan ik dat nou wel
buiten de beslotenheid van mijn
eigen kring zeggen? Man, het
schaamrood steeg me bjj voorbaat
al naar de wangen". Nu wordt dat
zelfde programma gekwalificeerd
als pretentieloos oubollig amuse
ment. En dat allemaal in een tijds
bestek van nauwelijks zes jarr. Ga
daar maar eens aanstaan. Wat in
1962 nog op een provocatie leek,
blijkt in 1968 een werk van barm
hartigheid te zijn geweest."
„Je kunt er achteraf om lachen
en dat hebben in feite ook de hon
derdduizenden gedaan, die naar
„De lachende kerk" en „Hoe meer
zielen": zijn komen kijken. Eigen
lijk vreemd: een zaal vol mensen,
die lachen om de waarheid. Eerst
kwamen de katholieken, de geën
gageerde slachtoffers van het chris
tendom, daarna dook het openbaar
schouwburgpubliek op. Dat kwam
waarschijnlijk op de kritieken af.
De protestanten huurden me in het
begin alleen voor een uitkoop. Die
wilden eerst in groepsverband be
kijken, of het wel door de beugel
kon.
Met de protestantse humor heb
ik het overigens heidens moeilijk
gehad. Ik wilde in „Hoe meer zie
len" nu eenmaal de oecumene bij
de kop nemen, maar er was in mijn
wijde kennissenkring geen dominee
of ouderling, die in staat was wat
kerkelijke inside information te
geven. Er viel gewoon niks te
lachen. Nou komt dat misschien,
omdat ik zelf katholiek ben opge
voed en de sfeer in andere kerken
niet aanvoel. Uit pure nood heb ik
tenslotte maar wat katholieke hu
mor protestants overgedoopt. Uit
eindelijk zat er in dat hele pro
gramma nauwelijks 25 procent al
dan niet authentieke protestantse
humor."
„Je moet van theater nooit een
magie maken en nooit alleen maar
leven voor dat applaus".
breedte gaan werken", zei hij. Dat
had ik zelf ook al ontdekt, maar
je moet er dan wel rijp voor zijn.
Ik ben nu eenmaal geen clown, die
doet een wekker om zijn pols en
zegt, dat het een horloge is. Met
zo'n gag kan die man dan zijn hele
leven vooruit, want het publiek
verwacht niks meer van hem.
Bij mij ligt de zaak even anders:
ik vind mijn aanwezigheid op het
toneel alleen de moeite waard, als
ik wat te zeggen heb. Ik houd van
humor met een dubbele bodem. Het
hoeft voor mij ook niet actueel te
zijn, dat kan ook trouwens moei
lijk met mijn wijze van werken: ik
heb nu alweer 90 procent van mijn
nieuwe programma in de kaarten
bak, maar wat het uiteindelijk
wordt, blijft ook voor mij een ver
rassing. Zolang je de vondsten niet
geschift of gerangschikt hebt, kun
je nog alle kanten uit."
„In mijn nieuwe programma heb
ik daar geen last meer van, want
daar laat ik de kerk gewoon in
het midden. Wim Kan had na „Hoe
meer zielen" al tegen me gezegd,
dat ik niet in die kerk moest blij
ven hangen. „Je moet meer in de
„Maar zover is het nog niet, want
eerst moet ik nog drie jaar met
„Driemaal andermaal" de boer op.
Dat betekent, dat het zwaartepunt
van mijn leven voorlopig nog op de
avonden ligt. Ik weet het, ik heb
succes, ik heb fijne kritieken gehad
en ik wil ook best bekennen, dat
ik na de première in Den Haag als
een vorst een paar dagen op mijn
lauweren heb gerust. Maar je moet
er verdomd goed voor waken, dat
je van het theater geen magie
maakt, dat je niet ademloos gaat
leven voor dat applaus. Want op
een gegeven moment valt toch weer
dat doek en sta je alleen. Laat mij
dat succes nou maar rustig relati
veren. Ik voel me er wel bij. Zo
lang ik drie uur in een auto zit om
twee uur te kunnen optreden, is
er alle reden om aan andere din
gen te denken. Ik zorg wel, dat ik
's avonds fit het toneel op stap.
Cabaret vraagt een ijzeren levens
discipline en daar heb je je maar
aan te houden. Daarom eet ik
's middags om drie uur warm. Al
leen, wat dacht je. De rest van mijn
gezin hoeft 's avonds niet te zingen.
En daarom drink ik nou geen ster
ke drank. Ik kan het ook op een
zuipen zetten en denken: „Het zit
na die goeie kritieken wel snor, ze
lachen toch wel, maar dat is waan
zin". Je moet altijd zorgen, dat je
net effe een tikkie meer wakker
bent dan je publiek."
(Van onze medewerker)
TN de preambule tot het handvest
van de Verenigde Naties ligt ver
ankerd de gedachte dat het streven
naar internationale vrede en veilig
heid en bevordering van de econo
mische en sociale vooruitgang zijn
grondslag vindt in de zorg voor de
mens, in de erkenning van de waar
digheid en de waarde van de men
selijke persoon, in de gelijke rech
ten van mannen en vrouwen. Daar
mede is tot uitdrukkking gebracht
dat het in deze universele wereld
organisatie niet slechts gaat om re
geling van de machtsverhoudingen
en de betrekkingen tussen staten,
maar uiteindelijk om het welzijn
van de afzonderlijke mens, die
om de woorden van het handvest te
gebruiken beveiligd moet worden
tegen het onuitsprekelijk leed van
de oorlogsgesel, waardoor de mens
heid tweemaal in deze eeuw ge
troffen werd: deze gedachte remt de
diepste drijfveer voor de opbouw
van de wereldorganisatie, die ten
doel heeft gemeenschappelijke maat
regelen te nemen tot het handhaven
van internationale vrede en veilig
heid.
In artikel 13, eerste lid sub 6 van
het handvest is aan de algemene
vergadering opgedragen mede te
werken aan de verwezenlijking van
de rechten van de mens en de grond-
vrijheden voor allen zonder onder
scheid naar ras, geslacht, taal of
godsdienst. Met deze woorden werd
een nieuwe ontwikkeling van het in
ternationale recht ingeluid, omdat
behalve de staten nu ook de indivi
duele mens als drager van rechten,
die geëerbiedigd moeten worden,
werd erkend
Dit was reeds geschied in de wet
geving van sommige nationale sta
ten, zoals in de Nederlandse grond
wet, waarin de zgn. grondrechten
zijn omschreven, doch nimmer tevo
ren waren de rechten van de mens
in wereldverband tot gelding ge
bracht.
De algemene vergadering van de
Verenigde Naties heeft zich van de
haar in het handvest verleende op
dracht gekweten door de proclamatie
op 10 december 1948 van de „uni
versele verklaring van de rechten
van de mens". Daarin staat dat alle
mensen vrij en gelijk in waardigheid
en rechten geboren zijn, dat een
ieder aanspraak heeft op alle nader
in de verklaring omschreven rechten
en vrijheden zonder enig onder
scheid van welke aard ook, zoals ras,
kleur, geslacht, taal, godsdienst, po
litieke of andere overtuiging, natio
nale of maatschappelijke afkomst,
eigendom, geboorte of andere status.
De burgerlijke en politieke, zowel
als de economische, sociale en cultu
rele rechten worden in 26 artikelen
in algemene termen aangeduid en
daaraan is toegevoegd de bepaling,
dat in de uitoefening van zijn rech
ten en vrijheden eenieder onder
worpen is aan de beperkingen, welke
bij de wet zijn vastgesteld ter verze
kering van de onmisbare erkenning
en eerbiediging van de rechten en
vrijheden van anderen en om te vol
doen aan de gerechtvaardigde eisen
van de moraliteit, de openbare orde
en het algemeen welzijn in een de
mocratische gemeenschap.
Deze verklaring van 1948 bevat
geen afdwingbaar recht. Het is als
het ware een klaroenstoot, die een
gemeenschappelijk beleden overtui
ging uitdrukt en een richtlijn aan
wijst voor toekomstige ontwikkeling
gen, evenals dit b.v. het geval was
met de „declaration des droits de
l'homme et du citoyen" van 1789 uit
(Van onze correspondent in
Peking Colin McCullough)
PEKING Mutaties in de
K»edehinese partijleiding worden
™ehts zelden onmiddellijk be-
ettdgemaakt. De Chinese leiders
Waren daarover soms maan-
en ang een welhaast spreekwoor-
IJke 2"'ijgzaamheid. De erva-
'Wg heelt geleerd dat een op zich
vols'agen onbeduidende ge-
oeurtenis vaak aanleiding kan
i'JJi °mt voor de gehele wereld
belangrijke nieuws wereldkun-
hèo/j !na't®n- Een treffend voor-
is bijvoorbeeld het uitge-
ei(e artikel dat het officiële
'nese persbureau Hsinhua eind
tJigemaand w'jdde aan het ver-
na:. In" 6en f''1'nese delegatie
aar Albanië.
In dit
rermeld,
wtikej stond onopvallend
ShengThi/owel HuanS Yung
s? Volksleger 1 Roodchine'
titter e2 wu Teh, vice-voor-
van P.u-' Revolutionaiie Comi-
'id van in hu" kwaliteit van
Chinese rv Centrale Comité van de
"dmaakten mun,istische Partij, deel
naar het n-A" ?e Chinese delegatie
,i" aw bevriende bergstaat-
le Albanië tw i161
f'echts bekend als^f waren beiden
"t P rAi!'
wicht kan men opmaken,
Ud
plaatsvervangend
U Van r. i' ontvel
Ui< ik beriZ ^mi1é
dat de aanstelling van nieuwe leden
waarschijnlijk op de agenda heeft
gestaan van de onlangs gehouden
12e bijeenkomst van het Centrale
Comité.
Een officieel communiqué dat op
31 oktober na afloop van deze ver
gadering uitgegeven werd, had al
enkele belangrijke dingen aan het
licht gebracht. Naast de vermelding
dat in de culturele revolutie een de
finitieve overwinning was geboekt,
werd in het communiqué onder an
dere „en passant" medegedeeld dat
Lio Tsjao Tsji uit de partij was ge
stoten en vervallen was verklaard
van al zijn functies. In het commu
niqué werd voorts bekend gemaakt
dat leider Mao en Lin Piao belang
wekkende speeches gehouden hebben
tijdens dit congres. Over de inhoud
werd echter geen woord gerept.
Doorgaans duren deze vergaderin
gen van het Centrale Comité niet
lang. Driemaal werd slechts één dag
vergaderd. De elfde vergadering,
gehouden aan de vooravond van de
culturele revolutie, nam minder dan
twee weken in beslag. Opmerkelijk
was dat voor de twaalfde vergade
ring drie weken nodig waren. Ver
ondersteld wordt, dat de leden van
het Centrale Comité over uitermate
belangrijke onderwerpen hebben
moeten beslissen. Lang gespro
ken is waarschijnlijk over de in de
toekomst te volgen structuur van de
politieke en economische plannen.
Het resultaat van deze besprekingen
zal, naar verwacht mag worden,
pas bekend worden wanneer de
plannen volledig geëffectueerd zullen
zijn. En zelfs dat is nog maar de
vraag. De praktijk heeft dikwijls
anders uitgewezen.
De bepaald niet onbelangrijke pro
motie van Huang Yung Sheng, die
in de hiërarchieke lijn tot dusver
slechts een tiende plaats innam,
hoeft geen verbazing te wekken.
Vermoedelijk is het een bewijs, dat
het Centrale Comité juist dié men
sen die tijdens de culturele revolutie
het meest van zich hebben doen
spreken, als volwaardig lid van het
Centrale Comité heeft opgenomen.
Tot deze personen behoren, aldus
diplomatieke kringen in Peking, de
echtgenote van Mao, „Chang Ching"
Chang Chun Chiao en Yao Wen Yu
an.
De benoeming van de vice-voor-
zitter van het Revolutionaire Comi
té van Peking, Wu The, kan aange
merkt worden als een belangrijke,
betekenisvolle verandering in de sa
menstelling van het Centrale Comi
té, dat bestaat uit ongeveer negen
tig permanente en 19 plaatsvervan
gende, niet stemgerechtigde leden.
Wu The figureerde namelijk op
een lijst van 86 personen waar
van slechts tien voor de culturele
revolutie deel uit maakten van het
Centrale Comité (zowel stemgerech
tigde als niet stemgerechtigde le
den) die in oktober van dit jaar
bekend gemaakt werd en waarop al
le namen voorkwamen van de lei
dinggevende leden van de provincia
le of gemeentelijke Revolutionaire
Comité's.
De. lijst van detze namen werd af
zonderlijk genoemd na de veertien
reeds bekende topfunctionarissen
van de partij en werd bovendien
met de nodige nadruk in hiërarchie
beduidend hoger geplaatst dan de
andere Chinese leiders.
Dit is wellicht meer van symbo
lisch dan van essentieel belang. Het
past in ieder geval volkomen in het
kader van de proclamatie die op de
nationale feestdag uitgevaardigd
werd. Toen werd trots bekend ge
maakt dat „thans het gehele land
rood is en dat revolutionaire comi
té's zich inmiddels in alle provin
cies, gemeenten en autonome ge
bieden hebben gevestigd".
De revolutionaire comité's moeten
erhter en dat maakt de benoe
ming van Huang Yung Shen en Wu-
The zo belangrijk beschouwd
worden als geheel nieuwe organen
met een door de culturele revolutie
verkregen politieke en administra
tieve macht. Het valt dan ook te
verwachten, dat de belangrijkste le
den van ieder Provinciaal Revolutio
nair Comité ee.n belangrijke stem
zullen hebben binnen het Centrale
Comité.
Deze veronderstelling ligt boven
dien geheel binnen de invloedssfeer
van het Nationale Congres, dat de
macht heeft om de politieke lijn van
de partij uit te stippelen, verbete
ringen aan te brengen in het Pro
gramma van het staatsbestel van de
partij en dat daarnaast ook een wel
willend oor te luisteren legt bij het
Centrale Comité en andere centrale
organen binnen de partij. Van het
congres wordt derhalve verwacht
dat het voorziet in een eventuele
herziening van het staatsbestel en
wel in overeenstemming met de
reeds geboekte resultaten van de
culturele revolutie.
In het huidige staatkundige bestel
werd, zoals dat in 1956 werd besten
digd. bijvoorbeeld niet met nadruk
gewezen op de gedachten van Mao
over de te volgen ideologie. Dit in
tegenstelling tot het vastgestelde
staatsbestel van 1945.
Er hebben zich inmiddels belang
rijke veranderingen voorgedaan. Het
congres is waarschijnlijk gevraagd
andere, staatkundige, mogelijkheden
goed te keuren die hoewel ze geen
onmiddellijke resultaten zullen af
werpen, al indirect besproken en
soms geprezen zijn door de officiële
Chinese pers. In november nog be
schreef het dagblad De Rode Vlag
de revolutionaire comité's als het
meest representatieve revolutionaire
machtsorgaan sinds de revolutie.
Daarbij aansluitend wees het blad
op het Partij Comité en het Volks
congres en voegde daaraan toe dat
de Revolutionaire Comité's aanmer
kelijk betere vertegenwoordigers wa
ren van de arbeidende klasse dan
de zogenaamde gekozen organen.
Uitverkiezing in plaats van benoe
ming zou zeker een verandering
vereisen van de Chinese constitutie,
die nu vraagt om verkiezingen die
op gang komen van de onderste re
gionen tot de hoogste politieke in
stanties.
(Copyright De Stern-
Globe and Mail).
FMNSDAG aanstaande leeft de
wereld precies 20 jaar met
een verklaring, waarin de Rech
ten van de Mens zijn neergelegd.
Mr. H. E. SCHEFFER, die als
raadsadviseur verbonden is aan
de stafadeling wetgeving pri
vaatrecht van het ministerie van
Justitie, heeft naar aanleiding
hiervan bijgaande beschouwing
geschreven.
het begin van de Franse revolutie
en de „Bill of Rights" van 1789, die
gespaard ging met de Amerikaanse
onafhankelijkheidsverklaring.
Welk gevolg is nu aan deze plech
tige en grootse verklaring van 1948
gegeven? Zij vormt het begin van
een wereldwijde beweging voor de
rechten van de mens, die nog in
volle gang is. De Verenigde Naties
hebben in vele van haar vertakkin
gen een raam uitgezet voor de be
handeling van met deze rechten ver
bonden vraagstukken.
Behalve de vaste commissie voor
de rechten van de mens en die voor
de rechten van de vrouw hebben de
Internationale Arbeids Organisatie
(arbeidsvoorwaarden), de Unesco
(onderwijs en opvoeding), de We
reldgezondheidsorganisatie, de FAO
(strijd tegen de honger), en de Inter
nationale Organisatie voor Vluchte
lingen zich met verschillende aspec
ten van de rechten van de mens be
ziggehouden.
Wie de moeite neemt na te gaan
het grote aantal verdragen, verkla
ringen en aanbevelingen, welke in
het kader van de Verenigde Naties
in een tijdperk van twintig jaren zijn
opgesteld tot bevordering en verster
king van de rechten van de mens, zal
onder de indruk komen van het uit
gebreide netwerk, dat zich voor dit
doel over alle terreinen van de in
ternationale samenwerking heeft
verspreid. De verklaring heeft voorts
een grote invloed gehad op de na
tionale constituties in het bijzonder
van de jonge, na de oorlog ontstane
staten en herhaaldelijk op de recht
spraak. De verklaring heeft menig
maal tot maatstaf een beleidslijn ge
diend voor het nemen van beslissin
gen door nationale en internationale
organen.
In het bestek van deze beschou
wing is het onmogelijk ook maar bij
benadering een opsomming te geven.
Doch met erikele voorbeelden zij
duidelijk gemaakt welke uitwerking
aan de beginselen van de verklaring
zijn gegeven.
Het recht op leven, vrijheid en vei
ligheid heeft geleid tot het verdrag
van 1948, waarin „genocide", d.w.z.
uitroeiing geheel of gedeeltelijk van
een volksgroep tot misdaad wordt
verklaard.
Het recht vrij te zijn van slavernij
of dienstbaarheid heeft geleid tot een
aanvullend verdrag van 1956 tot af
schaffing van slavernij en slavenhan
del en een internationaal arbeids-
verdrag van 1957 tot afschaffing van
dwangarbeid.
Het recht op een nationaliteit is de
aanleiding geweest tot het verdrag
van 1961 tot beperking van staten-
loosheid, nadat reeds in 1949 een ho
ge commissaris voor de vluchtelingen
was benoemd en in 1951 een verdrag
betreffende vluchtelingen tot stand
was gekomen.
Het recht tot het sluiten van een
huwelijk en het vestigen van een fa
milie was het uitgangspunt voor een
verdrag van 1962 betreffende mini
mum leeftijd en toestemming tot hu
welijk, alsmede registratie van hu
welijken.
Het recht op gelijkheid voor de
wet zonder enig onderscheid vorm
de de grondslag voor het verdrag van
1965 tot afschaffing van alle vormen
van rassendiscriminatie.
Andere onderwerpen, die in be
handeling zijn genomen, hebben o.m.,
betrekking op rechtswaarborgen te
gen willekeur bij gevangenhouding
en behandeling van gevangenen, op
het recht op asyl teneinde aan ver-
ADVERTENTIE)
Krnder-klanken-kleuren-plaat,
waarop 12 geliefde artiertrj
24 kinderliedjes zinge:
mèt alle teksten en een
bijgevoegde langspeelse
plaat met tekeningen om
zelf in te kleuren.
Zó'n prijs voor zó'n plaat
kan alleen maar
tijdelijk zijn! En de
netto-opbrengst komt ten
goede aan het
Bio-Revalidatie-centrum
(stichting Bio-Vacantieoord)
voor gehandicapte kinderen.
Verkrijgbaar bij alle platenhandelarm
volging te ontkomen, op vrijheid van
gedachten, geweten en godsdienst,
op vrijheid van meningsuiting, op
vrijheid van nieuwsgaring, op recht
op onderwijs, op de rechten van het
kind.
Welk belang ook aan deze toepas
singen op verspreide gebieden moet
worden toegekend, er bestond zonder
twijfel behoefte aan een algemene
regeling waarin aan de rechten van
de mens, zoals deze in de universele
verklaring van 1948 waren geprocla
meerd, een concrete rechtsgrondslag
werd gegeven. Dit is geschied in de
twee verdragen van 1966, met een
plechtig woord „international cove
nants on human rights" genoemd.
Het ene verdrag heeft betrekking op
economische, sociale en culturele
rechten, het andere op burgerlijke en
politieke rechten. Zij zullen in wer
king treden nadat zij door 35 sta
ten zijn aanvaard, hetgeen tot heden
nog lang niet het geval is.
Het verdrag betreffende de bur-
gelijke en politieke rechten voorziet
in de instelling van een „commissie
voor de rechten van de mens", aan
welke de verdragsstaten verslag die
nen uit te brengen over de wijze
waarop zij uitvoering hebben gege
ven aan de door hen aanvaarde ver
plichtingen. Zij kunnen, indien zij
zulks op basis van wederkerigheid
uitdrukkelijk verklaren, de bevoegd
heid van de commissie erkennen om
onder bepaalde voorwaarden klach
ten van een verdragsstaat in be
handeling te nemen over schending
van verdragsverplichtingen door een
andere staat. In een zgn. „Optional"
(facultatief) protocol kunnen zij nog
een stap verder gaan en ook aan
individuele personen het recht toe
kennen zich met een klacht tot de
commissie te wenden.
In Europa heeft in dit opzicht een
eendere en verdergaande ontwikke
ling plaats gevonden. Reeds op 4
november 1950 kwam onder auspi
ciën van de Raad van Europa tot
stand het verdrag van Rome tot be
scherming van de rechten en funda
mentele vrijheden van de mens. Bij
dit verdrag werd een commissie in
gesteld, tot welke een ieder zich met
klachten onder inachtneming van be
paalde regels kan wenden. In be
paalde gevallen kan de zaak worden
voorgelegd aan het te Straatsburg
gevestigde Europese Hof voor de
rechten van de mens, dat ter zake
uitspraak doet.
Zover is men in wereldverband nog
niet gevorderd. De verdragen van '66
kennen wel een procedure voor rap
portage en behandeling van klachten
voor een internationaal forum doch
voorzien niet in de mogelijkheid van
een rechterlijke beslissing, die bin
den is voor de staat, waartegen de
klacht gericht is. Wat op regionaal
terrein in West-Europa en dan
alleen voor zover de leden van de
Raad van Europa het verdrag van
Rome hebben aanvaard mogelijk
is, blijkt voor andere delen van de
wereld nog niet te realiseren, al wor
den reeds pogingen tot navolging van
het Europese systeem o.a. in Latijns-
Amerika ondernomen.
Wel is bij de algemene vergadering
van de Verenigde Naties een voor
stel aanhangig gemaakt tot benoe
ming van een hoge commissaris voor
de rechten van de mens, wiens taak
zou zijn de verwezenlijking van de
rechten van de mens te bevorderen
en het in acht nemen van de univer
sele verklaring te verzekeren. Een
beslissing over dit voorstel, dat in
brede kring gesteund wordt, is nog
niet genomen.
Ging het in de universele verkla
ring nog uitsluitend om de indivi
duele mens, in de verdragen van
1966, heeft men ook de rechten van
de groep betrokken, door voorop te
stellen het recht op zelfbeschikking
dat alle volken (wat een volk is,
wordt niet gedefinieerd) toekomt.
Uit de in het voorjaar van 1968 te
Teheran gehouden V.N.-conferentie
over de rechten van de mens is wel
gebleken hoe men in politiek vaar
water met de daaraan verbonden ge
varen komt door het dekolonisatie
probleem en het probleem van de
ontwikkelingslanden aan de rechten
van de mens te verbinden.
De „proclamatie van Teheran" be
vat tal van politieke desiderata, die
doelmatiger in een ander kader kun
nen worden besproken dan op het
strikt humanitair vlak van de men
senrechten.
Dient men begrip en waardering
te hebben voor het werkelijk zeer
vele dat in de afgelopen twintig ja
ren is gedaan om de rechten van de
mens tot betere en meer algemene
gelding te brengen, de ogen mogen
niet gesloten worden voor het feit,
dat in onze wereld nog steeds aan
miljoenen mensen deze rechten ont
zegd zijn. Zij komen om het leven
door oorlogshandelingen, zij sterven
van de honger, zij worden door dicta
tors of bezettende machten belet
hun mening te uiten en in vrijheid te
leven, zij missen onderwijs.
Er zal nog een harde en lange strijd
gevoerd moeten worden om een mens
waardig bestaan te verzekeren niet
slechts aan hen. die het voorrecht
hebben te wonen in de landen van de
westelijke beschaving, die de stoot
hebben gegeven voor de beweging
voor de rechten van de mens en
waar deze rechten reeds in belang
rijke mate verwezenlijkt zijn, maar
ook aan hen, die in andere delen
van de wereld leven en van vele de
zer rechten verstoken zijn. De wor-
stelling om de politieke, materiële
en culturele voorwaarden te schep
pen, waaronder voor eenieder de
wereld leefbaar gemaakt wordt, gaat
voort en vraagt de inzet van alle
beschikbare k"srMen
MR. H. E. SCHEFF
