FOTOGRAFIE ALS
w
grafiek voor de melkboer
SPROOKJE VAN DEURLE DAT WERKELIJKHEID WERD: MUSEUM DHONT-DHAENENS
„we hebben een heel moeilijk
en ook heel mooi leven gehad'
4GEN N.V.
DIJK ZN.
Ir
■m
DE STEM VAN ZATERDAG 7 DECEMBER 1968
jedrijfsbrandweer-
iet enige
1st zal worden ver
tijdens hun dienst
samengesteld uit
en produktie.
lijk zijn voor het
de blusvoertuigen.
irieken en bedrijfs-
alsmede de adem-
i hun zorg worden
opleiding van het
verzorgen.
:e beschikken over
Jnderbrandmeester
een ruime brand-
hemische industrie
opleiding en erva-
lasfoto, met in de
tinnen 10 dagen te
g Personeelszaken
dus 65, Vlissingen.
aan de Sloehaven
lemische bedrijven,
fosforzuur- en een
ieds. Met de bouw
i aanvang gemaakt,
ndse medewerkers
NAULT R4 Export
INAULT R8 Major
NAULT R16
if. 1500 S
landen volledige garantie I
AULT DEALER:
TEL. 01148 - 41'
firn Eesters, 25 jaar,
een levendige ten
gere donkere jonge
man, is zo langzamerhand
een meester in zijn vak ge
worden. We gebruiken al
leen het zwaar geladen
woord „kunst" niet, omdat
we hem dan een etiket op
plakken waarop hij hele
maal geen prijs stelt. Maar
één ding staat wel vast. In
die betrekkelijk kleine we
reld van de Nederlandse
reclame-fotografie, de gra
fische fotografie, staat deze
Tilburgse vakman hoog
aangeschreven. Zo hoog
zelfs dat de topmensen
hem al herhaaldelijk heb
ben aangeraden naar „het
Westen" te komen.
]VIaar dat doet hij niet. „Ik
voel me in Tilburg best thuis
ei kan vandaar uit heel goed ver
te werken" Wat voor hem wer
ken is, illustreert hij letterlijk aan
4e hand van honderden foto's. Een
indrukwekkende verzameling in de
klassieke stijl die een grote beel
dende ontvankelijkheid van de ma-
ker demonstreren, en van verruk
kelijke fotografieken en abstrac
te fotogrammen. De laatste getui
gen van een volstrekte beheersing
van het materiaal
Woor mij vormt de compositie
hèt grote probleem. In mijn
werk zoek ik naar vormen die niet
voor de hand liggen. In die vor
men. zwart en wit en in grijscon
touren, ontdek ik de mens, poog ik
structuren te vangen in een rit
misch bewegen, in hun bijzondere
sfeer."
Een ding wordt onmiddellijk dui
delijk, als men dit „fotografische"
werk ziet. Het monumentale trekt
hem. Keer op keer dwingt het hem
tot een benadering, tot een worste
ling met, de vormen, tot een vast
leggen van het machtige spel van
lijnen en schaduwen, van licht en
donker. En in dat alles, wat verlo
ren vaak de mens. Als het ware
één geworden met de techniek die
hij schiep en waarvan hij niet
meer los kan komen.
Zeer sterk vindt men dat in zijn
fotografieken, waarin hij via 't ne
gatief dt tinten omkeert of in ele
mentaire tinten de sfeer vangt. En
in zijn opzienbarende fotogrammen
schept hij zich een geheel eigen we
reld van bizarre vormen, een we
reld van abstractie, zonder dat er
een camera aan te pas komt.
Daaruit ontstaat het beeldmate
riaal voor zijn grafisch reclame-
werk. Treffende impressies, die
vaak meer „zeggen" dan de teksten
die zij moeten illustreren Zoals,
bijvoorbeeld, dat waarlijk adembe
nemende beeld van chaos dat in
een jaarverslag van een verzeke
ringsmaatschappij het hoofdstukje
over de stormschade onderstreep
te.
IVJisschien zie ik dat wel gra
fisch, dank zij mijn opleiding."
Hij studeerde vijf jaar grafische en
fotografische publiciteitsvormge-
ving aan de Koninklijke Akademie
voer Kunst en Vormgeving in Den
Bosch. „Ik werk daardoor gemak
kelijker dan anderen in de reclame
fotografie. Je zou kunnen zeggen
iat ik onmiddellijk een beeld gra
fisch plaats."
Wat overigens niet wegneemt dat
zijn huidige werk geboren is uit ex
perimenteren in de donkere ka
mer. Hij is daarover volkomen
eerlijk. „Ik moest wat gaan doen,
toen ik van school kwam. Nou ik
trok de doka in en probeerde van
alles. Wat ik nu maak, heb ik niet
in Den Bosch geleerd. Het is ge
groeid. En er blijkt behoefte aan
te bestaan."
Met een fotogram is hij vaak da
gen bezig. „Daarmee ben ik heel
kritisch Werken met papier, en
negatief-gevoelig materiaal is een
precies werkje. Ik bereken tussen
fasen, grijstinten, lichtpartijen. En
vaak valt het gewoon tegen. Dan
begin ik opnieuw".
h* merkwaardige bij Besters is
dat hij door het monumentale
wordt aangetrokken, maar dat zijn
scheppend vermogen duidelijk op
zijn best is als hij het. in de initimi-
teit van zijn donkere kamer kan
ontplooien. Hij is zich daarvan zelf
bewust, maar kan het niet verkla
ren. Het feit ligt er.
Misschien is dat wel een gevolg
van de omstandigheid dat hij ge
woon overal speciale vormen ont
dekt, bij verrassing Hij fotogra
feert die vormen en gaat later de
sfeer die hem trof „verbeelden".
Dat eist rust, weken met een in
nerlijke spanning die pas oplost
als het stoffelijke materiaal is om
gezet in een geestelijke affiniteit
die hem bevredigt. Pottenkijkers
kan hij daarbij niet om zich heen
velen. Het scheppingsproces, de
herschepping van sfeer en entoura
ge is een zo persoonlijke beleving
dat anderen er niet mee te maken
hebben.
gesters arrangeert weinig. Hij
observeert werkende mensen
in hun omgeving, structuren in een
wereld van vormen. Dat legt hij
vast. In fotografieken en traditio
nele foto's. Die laatste zijn dan
door hun compositie duidelijk e-
pisch. In fotogrammen, waardoor
hij abstract beeldmateriaal schept,
impressies geeft, een innerlijke we
reld vormt die duidelijk berust op
de kenmerken van het scheppings
proces zoals zich dat keer op keer
in iedere kunstenaar voltrekt.
Jacques Levlj
P''"
Hggefi hi de zon
Ik hoor het Jicht het zonlicht pizzicato
de warmte spreekt weer tegen m'jfl gezicht
Ik Hg weer dot gaat zo maar nSet dat gaat zo
Jk lig. weer monomaan w«er monodwaas ven Hebt
Ik Mg languit g fn mijn huid te zingen
Mg 2acht te zingen antwoord op hetUcfht
lig dwaas zo- dwaas niet buiten mensen d'ngen
te zingen van het licht dat om en op mij ligt
Ik lig hier duidelijk zeer zuidelijk lig zonder
te weten hoe of wat ik lig afhen maar sfcll y
ik. weet alleen het licht van wonder boven wonder
ik weet alleen maar alles wat Ik weten wil.
„IK zie zo vaak mooie grafiek,
maar kan ze niet kopen. Dan
kan mijn melkboer deze zeker niet
kopen. Er moet een goedkopere
weg gevonden worden om meer
mensen in de gelegenheid te stel
len originele grafiek te kopen. Ik
heb een weg gezocht en naar ik
meen gevonden. Voor een tien
tje komt men in bezit van een
blad van 30,5 x 49 cm, voorzien
van een gedicht met een originele
ets, lino of litho; getekend door de
desbetreffende kunstenaar." Frits
Haans, leraar Nederlands aan de
Newman-hbs te Breda („ik heb van
alles gedaan") is nu aan de uit
gave van het derde blad serie
van tien toe. Hij heeft er dus
al enige ervaring mee opgedaan.
Dat de naam van de reeks „Pen en
burijn" niet direct bij de melkboer
aanslaat, is wel duidelijk. „Behal
ve bij wat vrienden en kennissen
in Breda en omgeving is de inte
resse hier flauw", zegt hij. De reac
ties komen vooral uit de rest van
het land. Opvallend veel uit Gro
ningen. Vooral de weerklank bij
de Neerlandici valt me wat tegen.
En deze bladen geven nu eindelijk
de kans aan een leraar Nederlands
om zoals zijn collega's in aard
rijkskunde en geschiedenis bijv.
ook eens wat literatuur aan de
wand in de klas te hangen. Som
migen doen het al met succes.
£RITS Haans geeft toe, dat de
eerste prent met een sonnet van
Bredero en een houtsnede van Jan
Michielsen niet zó geslaagd is. „Het
is voor een kunstenaar ook een
bijzondere opgave. Hij kan maar
niet zo een plaatje bij een gedicht
maken, maar moet zich ook ver
diepen in het hele denk- en leef
klimaat van de dichter en zijn
tijd." Hoe moeizaam een dergelijk
proces in zijn werk gaat illustreert
hij met een aantal proefbladen
voor de tweede en derde uitgave.
Bij „Liggen in de zon" van Hans
Andreus heeft de Apeldoomse kun
stenaar Cees Andriessen werkelijk
een magnifiek lijnenspel getekend,
uitgevoerd als driekleurige lino. De
oranje-rode tinten onderstrepen
uitstekend de tekst. De derde prent
is ook praktisch klaar. Het is een
stukje knappe topografie (met
oud-oorspronkelijk grafisch mate
riaal; aangevuld met verdorde bla
deren) van de Rotterdammer Emil
Puettmann. Een spel van blokjes
(„dat duidt op de vokalen in het
gedicht") groeit door de tekst van
Engelmans gedicht (cantilene)
„Vera Janacopoulos" heen, zodat
er een samenklank tussen woord
en grafisch spel ontstaat.
TA, de keuze van de gedichten
en de kunstenaars is zuiver per
soonlijk. Als iemand een prent of
een gedicht niet mooi vindt hoeft
hij hem ook niet te nemen zegt
Frits Haans. Op zijn kamer aan de
Tuinzichtlaan, heeft hij een grote
verzameling grafiek opgebouwd en
weet dus waar de beste kunste
naars zitten. „Ik heb zelf ook ge
schilderd en heb dus nogal con
tacten in deze kringen". En hij
heeft nog veel meerEn dan
groeit er een boeiend „historisch"
verhaal over zijn trekken met een
poppentheater door Brabant; zijn
tijd in Bergen op Zoom (Etcetera,
Aula, toneel met middelbare
schooljeugd); het schrijven van
kinderboeken en -spelletjes voor
poppen; het plegen van gedichten
voor het tijdschrift Roeping (voor
een rijksdaalder per stuk) om uit
eindelijk te belanden bij een re
kensommetje dat zijn nieuwe reeks
„Pen en Burijn" hem voorlopig nog
geld kost. Duidelijk wordt in ieder
geval, dat Haans een enthousiaste
ling is, die in het „dorre Neder
lands" zoveel aanknopingspunten
vindt tot andere activiteiten, dat
je met plezier zijn relaas beluis
tert. Hij doet het allemaal zonder
subsidies en dergelijken, louter als
hobby en uit idealisme. „Dan ben
je ook vrijer in het kiezen van je
onderwerpen", zegt hij terecht.
EN: „O ja, bij het gedicht van
Engelman geeft mijn collega
Cartens (je weet wel, die momen
teel een studie schrijft over En
gelman, in opdracht van het mini
sterie) een uitleg; bijgevoegd op
een inlegvel. Akke Sins gaat ook
een prent maken. En Batterman,
Frank Ivo Damme, de Tsjechische
Jirincova en Lou Strik. Nog meer
plannen heeft hij. Plannen, die de
aandacht verdienen. Resultaten,
die de aandacht verdienen, niet al
leen omdat ze goed zijn, maar
vooral ook omdat ze duidelijk ma
ken, dat niet iedereen maar over
hobby's praat in de roes vam het
jaar 2000.
HENK EGBERS
E' was eens een textielfabrikant te Gent, die grote suecesssen boekte
•n zijn zaken en in zijn vrije tijd schilderijen verzamelde Zijn vrouw
die hem gedurende heel zijn leven in alles bijstond, deelde ook de
Un a 9s,e"'n9 voor kaai man voor diens hobby. Samen reisden zij
be^M belangrijkste Europese musea en leefden in vriendschap met
Ia6 ande kunstenaars van dichtbij en ver. De schilderijen die zij ver-
,„me en boden hun dikwijls troost in de smart om het verlies van hun
eniae zoon.
Lat« verlegden zij hun woon.
aai rlf'r Jan Gent naar Deurle
Sim Mart Ihet zuster<iorp van
ie kumf Laethem- De beken-
W'inaarskolonie- Zv bouw
vans .E10°t landhuis en geen
N klehSV6"8 niet die van
vin onder L h"ertje' of hi' was
ie collprii ven met werk uit
«aa en af behange"- Toen de
z'ven krnkJr°UW de leeftÜd der
den, kwanfpl overschreden had-
een dat Z1J eendrachtig over-
b^n zoU mC„0teCtie na hun dood
die vorm aaTa ijven en in
Schonken n gemeenschap ge-
atehltec? ondp uVe gaven z« «e»
omwerpen een museum te
0n wordpi. de eollectie
boj» werd ,,-t rgebracht- De
«um aan,io 0erd' het mu-
ïetlragen «7 gemeenschap over-
vrouw belp»foVerzamelaar en
"kbig het n» ÜÏÏen ,ang en £e-
le opening k van de offlcië-
^jeBdatet„SPï°0kje- Een sPro°k-
P^rle aan werd te
bet te„- de Leie od 30 n™«».
-orle aan dé r - werd te
toen J0 Eeie °P 3» novem-
"tfjos Dhont nJHseu'o mevrouw
st'jlvoUe biiee'nW? in een
Ueenkomst van genodig
den werd geopend met redevoe
ringen van de heer Van Elslande,
gewezen minister van de Neder
landse cultuur, dr. W. van Bese-
laze, hoofdconservator van het
Koninklijk Museum voor Schone
Kunsten te Antwerpen en de heer
F. van Mechelen, minister van de
Neuerlandse cultuur. Het is een
sneeuwwit, in de beste zin van
het woord modern gebouw, dat
daai dicht aan de legendarische
Leie verrees naar hef ontwerp
van de jonge Brugse architect
Van Biervliet, die nog onlangs
een andere ontwerp van zijn hand,
een cultureel centrum voor de
provincie West-Vlaanderen, met
een prijs bekroond zag. Het ge
bouw met een geveloppervlak van
50 bij 25 m heeft de ruimte van
uitgestrekte gazons om zich heen
waaraan een ijzerplastiek een
fraai accent verleent. Het interieur
bestaande uit twee door een corri
dor met daarin uitmondend ont-
vangstvertrek gescheiden zalen,
waarvan een de permanente col
lectie bevat en de ander voor af
zonderlijke tentoonstellingen van
eigentijdse kunst is bedoeld, be
schikt bij dag en bij avond tot in
alle hoeken over een verlichting
die eenvoudig voorbeeldig te noe
men is. Dit alles dank zij binnen
huisarchitect Mees uit Deurle, die
de heer Dhont gedurende vele ja
ren ook bij de aankoop van schil
derijen als adviseur terzijde stond.
£n daar hangt dan onder de
beste condities de collectie
van het echtpaar Dhont-Dhae-
nens. Om er slechts een enkele
greep uit te doen: een sublieme
serie tekeningen en schilderijen
van Albert Servaes uit verschil
lende perioden, een paar sterke
Permeke's maar evenzeer zijn Ja
mes Ensor, Opsomer, Evenepe-
oeh Jakob Smits, Henri Victor
Woivens, Rik Wouters, George
Minne, Constantin Meunier. Albert
Savergs en zovele andere moderne
Vlaamse meesters uitstekend ver
tegenwoordigd.
y/an dit ogenblik af behoort de
ze boeiende collectie, die geen
bepaalde lijn of richting vertoont
dan die van de goede smaak al
leen noch ook niet naar volledig
heid streeft, toe aan de Vlaamse
gemeenschap en verder aan allen,
die er tegen een normaal entree-
gtld kennis van willen nemen.
Maai dat dit museum, waarvoor
reeds de nodige uitbreidingsplan
nen bestaan, onder leiding van
mevrouw Servaes, die even char
mant als actief als permanent
conservatrice fungeert, een be
langrijke rol in het Vlaamse cul
turele leven zal gaan spelen lijkt
wel zeker.
En dit alles werd geboren uit
een privé-initiatief. Hoewel
ook wij In Noord-Nederland een
museum bezitten dat oorspronke
lijk uit privé-initiatief ontstond
het Museum Kröller Müller op de
Hoge Veluwe lijkt een herha
ling ervan bij ons heden ten dage
ondenkbaar. Daarom hebben wij
lang gepraat met de merkwaardi
ge man, die als Vlaming dit mo
derne artistieke sprookje verwer
kelijkte. Maar Jules Dhont (71) is
allei minst een merkwaardige
man, althans niet naar het uiter
lijk Hij is een kleine vriendelijke
oude heer met een kaal hoofd, een
grijs snorretje en een bril. wiens
hele wezen menselijkheid, harte
lijkheid en eenvoud uitstraalt.
Waarom heet het museum
Mevrouw Jules Dhont - Dhae-
nens?
Och zegt hij, u moet weten,
we hebben een heel moeilijk en
ook heel mooi leven gehad, mijn
vrouw en ik, mijn vrouw heeft me
altijd in alles terzijde gestaan en
zo heb ik het geheel aan haar wil
len opdragen.
En is het nu in uw eigen
huis niet ontzettend leeg gewor
den?
Ja, geeft Jules Dhont toe,
dat wel, ge moet er wel aan
wennen en soms missen we be
paalde schilderijen wel eens heel
erg. Laatst nog zei mijn vrouw:
dat die beide tekeningen van Ser
vaes van onze slaapkamer weg
zijn, dat geeft toch wel gaten in de
wand. Ik zeg tegen mijn vrouw:
zal ik ze weer ophalen? De oude
heer Dhont lacht met zijn bruine
ogen,we zouden daar natuurlijk
wel het recht toe hebben, maar
we hebben het maar niet gedaan.
We hebben natuurlijk zelf nog wel
iets hangen, een paar mooie Rik
Woutersen en dergelijke en dan
ik koop er nog wel eens iets bij.
dat kan ik toch niet laten
£r straalde op de openingsdag
een stille vreugde uit van het
echtpaar Dhont, de vreugde van
in wijsheid en eendracht oud ge
worden mensen die iets aan ande
ren geschonken hebben. Welnu, de
heer en mevrouw Dhont hebben
iets groots geschonken, niet alleen
aan de Vlaamse gemeenschap
maar even goed aan de bewoners
van zuidwest-Nederland en aan
heel Nederland.
£e Nederlander die dan ook
een bezoek brengt aan Vlaan
deren, met H'ame aan de prachti
ge Leiestreek, waaraan de naam
van Gezelle en van alle tot de
Laethemse school behorende schil
ders verbonden is, mogen niet na
laten een bezoek te brengen aan
het unieke museum Mevrouw Ju
les Dhont - Dhaenens te Deurle.
In deze wintertijd geopend op alle
feestdagen, verder donderdags van
14 17 uur en zaterdags en zon
dags van 10 - 12 en van 14 - 17
uur.
WILLEM ENZINCK