BRITSE EXPEDITIE GAAT OP ZOEK NAAR UNIEKE WETENSCHAPPELIJKE GEGEVENS Eiland kwam in paar uur omhoog uit de Pooi zee MACHT PER DEFINITIE GRUWELIJK GEVAAR „Ik heb ze allemaal en terecht geraakt Bijtende satiricus Paul Weber 75 jaar Evacueren Nieuw eiland Plantengroei Andere taken V) Verketterd Soldatenkrant AIlTEX NEDERLAND 4 v Ras La; ss|r, I SSStOLTK P *3 Kp^Race n Le I ?0?J?tU)YD 4 te Papeete i I SENEGALKUST 3 v Pointe NoirJ CAO-HOOGÖVENS 12 DE STEM (Van een medewerker) LONDEN Een Britse expeditie onder leiding van sir Vivian Fuchs is dezer dagen naar het Zuidpoolgebied ver trokken om een wetenschappelijk onderzoek in te stellen op een eiland dat vorig jaar december bij een vulkanische uit barsting in enkele uren tijds uit zee omhoog kwam rijzen. Vanuit een Britse basis op het naburige eiland Deception heeft men het ontstaan van dit eiland nauwkeurig kunnen gadeslaan. Het gebeurde tijdens een afschuwelijke nacht, waarin hagelbuien, donderslagen, vloedgolven en dichte as- en stofwolken elkaar afwisselden. Voor geleerden is deze plot selinge geboorte van een eiland een unieke gelegenheid om het ontstaan en de biologische gevolgen van een vulkanische eruptie te bestuderen. De Britse basis op het eiland Deception, dat behoort dat de zuidelijke Shetland eilanden groep, was vroeger een belang rijk centrum voor de walvis vangst. Tijdens de Tweede We reldoorlog werd het door de Duit sers bezet en gebruikt als vlieg basis. In 1944 werd het eiland door de Engelsen bezet en werd er een meteorologisch onderzoek- station gevestigd. Tot vorig jaar 4 december, de dag van de dramatische vulkanische eruptie, werd het eiland uitsluitend gebruikt door Britse Zuidpoolonder- zoekers. De vliegbasis, die vrijwel het gehele jaar bruikbaar bleef, maakte het mogelijk om van daaruit dieper door te dringen in het Zuid poolgebied. Enkele dagen voor de vulkanische uitbarsting waren er maar vijftien mensen op de Britse basis, voorna melijk werklui voor het opzetten van nieuwe hangars en enkele we tenschapsmensen die bezig waren met een studie over de karakteristiek van het eiland. Elders op het eiland waren eveneens Chileense en Argen tijnse bases gevestigd. In de tijd die aan de uitbarsting voorafging hadden zich al vele ma len aardbevingen voorgedaan. Nie mand kon echter vermoeden dat dit de onheilspellende voortekenen wa ren van een eruptie. Op de derde december, enkele mi nuten voor elf uur 's avonds, kwam er uit het noorden een reusachtige wolk opzetten. Even later hoorden de Chilenen op hun basis een harde ex plosie. Onmiddellijk daarop viel een dikke asregen neer die het zicht tot op enkele meters beperkte. Vanuit de Engelse basis werd ter stond een hulpgroep naar de Chi leense basis gestuurd. Zij moest ech ter spoedig terugkeren omdat de evacuatie van de eigen basis drin gend gewenst was. Dikke hagelstenen, gevormd door waterdamp die ongeveer 30.000 voet omhoog gedrukt was, vermengden zich met de dichte asregen. Hierdoor werd het zicht nog meer beperkt. Een grillige storm maakte het zelfs enige tijd onmogelijk om radiocontact met de buitenwereld te krijgen. Een uur later kreeg Paul Myers, chef van de Britse basis, van hoger hand toestemming om de basis te evacueren. Het Britse zuidpoolschip, dat op twaalf uur varen van het eiland Deception lag, was op volle kracht op weg om redding te bieden. Het Chileense schip „Pilato Pardo", dat in de nabijheid van het eiland voor anker lag, moest door de hoge golven en de opgezweepte zee alle pogingen tot hulp opgeven. Tijdens de nacht wisten de 29 Chi lenen, na een moeizame klauterpartij langs de kust, doorweekt en de uit putting nabij de Engelse basis te be reiken. De Engelsen waarschuwden onmiddellijk de Argentijnen. Zij wis ten dat het Argentijnse schip door motorpech niet in staat was om uit te varen en bovendien was bekend dat een van de Argentijnen met een ernstige beenbreuk in bed lag. In de loop van de middag, vier de cember, wierden vanuit de Pilato Pardo enkele helikopters gestuurd die de Chileense en Engelse eiland bewoners naar het Engelse schip Shackleton overbrachten. De Argen tijnen werden later opgehaald. Toen de stofwolken en de donkere lucht wat opgetrokken waren be merkte de bemanning van de Shack leton niet zonder verbazing dat zich niet ver van het eiland Decep tion een geheel nieuw eiland gevormd had. Men kon duidelijk drie kraters onderscheiden. De lengte van het eiland kon ongeveer geschat worden op één mijl. Van verre kon men dui delijk de dikke stoflagen en ander puin onderscheiden, waarmee het eiland overdekt was. Een dergelijke vulkanische uitbar sting, waarin in één nacht een nieuw eiland geboren werd, heeft zich al eerder voorgedaan. Vaak verdwijnen deze eilanden weer even plotseling als ze gekomen zijn. Deze eeuw nog was een tijdens een vulkanische uitbarsting uit zee om- hooggekomen eiland in de buurt van Sicilië aanleiding tot grote diploma tieke moeilijkheden. Wie was nu de eigenaar van dit eiland? De zaak kwam gelukkig tot een oplossing toen het eiland even snel als het versche nen was weer in de diepte van de zee verdween. Toen de rook opging na de krach tige vulkanische explosie was er een nieuw eiland geboren. Dergelijke gevallen hebben zich ook voorgedaan in Indonesië en bij de Philippijnen. Heden ten dage ligt de belangstel ling voor dit soort eilanden eerder op het wetenschappelijke dan op het politieke vlak. Geleerden trachten nu uit te vinden hoe een vulkanische uitbarsting ontstaat en vooral hoe het nieuwe eiland wordt gekoloniseerd door verschillende vormen van le- Een zicht op het nieuwe vulka nische eiland. HKSSilii ven. Een belangwekkende kwestie is hoe de natuur zich op het eiland ont wikkelt. Enkele jaren geleden bood het plotseling ontstaan van het eiland Surtsey voor de kust van IJsland daartoe een prachtige gelegenheid. Het eiland waarheen de expeditie van sir Vivian Fuchs thans op weg is stelt de geleerden in staat eenzelfde onderzoek in te stellen op een eiland in het Zuidpoolgebied. Het staat vrijwel onomstotelijk vast, dat het eiland binnen enkele jaren weer zal verdwijnen. Wind en golven wissen namelijk langzamer hand de stof- en puinlaag van het eiland af. Wanneer de bovenlaag uit lava zou hebben bestaan dan zou het eiland waarschijnlijk eeuwig blijven voortbestaan. Uit biologisch oogpunt zal het on derzoek van sir Vivian Fuchs zich vooral richten op de mossoorten en de plantengroei die zich op het eiland gevormd hebben. Sinds de uitbarsting heeft het eiland nu bijna een volle Zuidpoolzomer en een gehele winter met zware sneeuwval doorgemaakt Veel plantengroei verwacht men in dit ruige klimaat niet aan te treffen. Slechts wat elementaire plantengroei. Naast een biologisch onderzoek zal de expeditie, die in totaal uit zes man bestaat, zich ook met andere ta ken bezighouden. O.a. het in kaart brengen en fotograferen van het eiland, het opnemen van de tempe raturen van de fumarols (dampbron) en het maken van een analyse van de gassen die daarbij vrijkomen. Hierdoor hoopt men de kracht en de duur van de eruptie te berekenen en de samenstelling van het materiaal waaruit het eiland is opgebouwd. Het gehele project zal ongeveer acht we ken in beslag nemen. Moeilijkheden worden er niet verwacht. Deskundi gen zijn namelijk van mening dat er voorlopig geen kans is op een tweede eruptie. De expeditie zal voorts trachten de oude vliegbasis op het eiland Decep tion weer grotendeels in gebruik te nemen. Maar de basis staat zelf op een plaats waar zich in vroeger jaren al eens eerder een vulkanische erup tie heeft voorgedaan zodat getwijfeld moet warden aan een blijvende ves tiging op het eiland. (Van onze kunstredactie) De bekende Duitse graficus A. Paul Weber is 75 jaar geworden. Hij vindt, dat dit alleen hem aan gaat. Of, zoals hij zegt: „Ik ben zo laf om in deze dagen met een mooi karwei onder te duiken en dus on vindbaar verdwijnen." Dat mooie karwei is de illustratie met dertig grote litho's voor een Simplicissimus uitgaven van Bertelsmann verslag in het komende jaar. Ongehoord en ongezien kan nu al wel voorspeld worden dat die litho's huiveringswekkend scherp twee elkaar aanvullende thema's zullen verbeelden. Allereerst dat macht per definitie een gruwel Is. Ongeacht of ze uitgeoefend wordt door een Adolf Hitler of een axel Springer, door een Ulbricht of een Strauss, door rechts of door links. Voorts dat mens en dier, dat elk schepsel in zijn diepste. woBen een zaam en weerloos Is. Op genade en ongenade overge leverd aan macht en massa. Maar in die weerloze eenzaamheid ook de laatste hoop op een menselijk be staan. Een hoop waarin hij blijmoedig blijft leven. Het zijn thema's, verbeeld in dui zenden variaties, die al vijftig jaar de kenmerken zijn van Webers werk. Thema's ook die hem zeker bij alles wat officieel is of pretendeert te zijn. meer vijanden dan vrienden, meer verkillende afweer dan verdiende er kenning hebben bezorgd. Zo was het in de republiek van Weimar, zo was het onder Hitier en onder Adenauer, zo is het ook gebleven in de jaren van de Duitse „Grosse Koalition" van Kiesinger en Brandt. In de jaren van het derde rijk le verde hem dat een langdurig logies in een gestapo-gevangenis op. na 1945 hinderlijk gesnuffel van het Verfas- sungsamt, de Westduitse B.V.D. In de D.D.R., waar zijn litho's toch wel doordringen, wordt hij officieel net zo verketterd als in de bondsrepu bliek. Wanneer links mij rechts vindt, het kleurloze midden mij verfoeit en rechts mij uitmaakt voor vuurrood dan kun je toch wel zo ongeveer concluderen, dat ik goed zit. Dat ze het allemaal verkeerd begrijpen, maar dat ik ze ook allemaal en te recht geraakt heb", zegt hij er zelf van. En gaat, allesbehalve verbitterd doch integendeel neuriënd van ple zier terug naar de steen om er meestal zonder enige voorbereidende schets op papier een nieuwe sati rische litho op te zetten in trefzekere lijnen. Bijtend tot op het merg, maar ergens in een hoekje of lijntje ook altijd de kleine glimlach. Pre cies zoals in al zijn puur menselijke platen wel altijd een venijnig on dertoontje verbergt. Die even felle veroordeling van el ke macht ook voor zichzelf en het onvoorwaardelijk partijkiezen voor de weerloze, de kleine mens zijn ook dominerend in Webers levens gang. Al in 1914 - 1918 brachten die eigenschappen hem in moeilijkheden: hij weigerde principieel en stelsel matig om officier te worden: „Als er dan toch gediend moest worden voor het vaderland, dan alleen als roem- en naamloos soldaat." Een erg beste soldaat werd hij ook niet. en de laatste twee oorlogsjaren be stond zijn „Front-Einsatz" als teke naar voor de soldatenkrant met als standplaats Spa. Dat gedwongen tekenen van pren ten voor het soldatenweekblad bete kende voor de in het Thüringer Armstadt geboren Weber tevens de beslissende keer in zijn kunstenaar schap. Van de toegepaste grafiek die hij voor de oorlog hoofdzakelijk had beoefend, legde hij zich nu toe tot het vrije teken- en lithokunst met een duidelijk satirische tendens. De lithokunst heeft hij zich nog eigen gemaakt op de strikt ambtelijke wij ze zoals die destijds veelvuldig be oefend werd. Waren het aanvankelijk voorname- lijK satirische illustraties bij uitga ven van o.m. Reintje de Vos, Sim plicissimus of Machiavelli, bij de griezelige ontwikkeling in de repu bliek van Weimar wendde Weber zich gl gauw vrijwel geheel tot de politiek. Meedogenloos kon hij zijn in het aan de kaak stellen van machtsmisbruik zowel bij rechts als bij links, in de cultuur zowel als in de massamedia. Samen met zijn gro te vriend Niekisch, twee jaar geleden gestorven aan de tussen 1937 en 1945 opgelopen Gestapo-folteringen, was hij de dominerende figuur in de in middels legendarisch geworden tijd schriften Widerstand en Entscheidung. Al in de twintiger jaren tóen half ScHeepsberichter ^r0cI4E tó Thameshaven 1 Cardon n R'dam H®»m 4 te Savannah nieuw 1 n Curasao PrjlN 1 «TOOlTs v Georgetown n Madeira ffipARA 4 te Maracaibo Een naar sensatie hongerend I nigte die omhoog kijkt naaI die vanaf een toren zeUm?0™ plegen. Een zeer recente H™(. Weber, opgenomen in het P schenen „Der Bliek vom I (Uitg. C. H. Beek. Munchen) m? ]l tende moderne fabels van G®tlie I A.nFaui Weber blijmoedig satiric' Duitsland Hitier en zijn Na^f I als een ongevaarlijke gek jre;. I den, onderkende hij reeds ,a jl gende gevaar. Het grootste WWJJ I is misschien wel dat hu I 1937 daarmee door kon n I jaai gevangenschap lel0a imeri- I vrijheid, vooal omdat m vreeJ. I kaanse interventie vooro I de. Na de oorlog was «9 I eerste Duitse kunstnaar lie jn nodiging in Nederland e-P Haarlem en Groningen. Ook na 1945 -gedurende hriPj hele nazibewind bleet u jj meer in het verl,orgaa W zijn huls te Sclirets''aken en burg bleek vy®I"er®nv.prfflü)deii voorspellende visie on te;en Onvermoeibaar keerde n J cj,tsmis' de nieuwe vormen van „toost bruik. Signaleerde h« r van nco-nazistische str ffeer. stond hij op de bres v jaien- lozen. Zijn jaarlijkse kr beheer, der, uitgegeven w «s ^oorl wordt evenzeer geducht t(I1 of en bewonderd. Hu blu ](Jer( stf® ievén en dood. Met voor het leven profeteren- I SvNÏA 3 V Stavanger n Thameshav, SmeNDRECHT 4 te Chimbote I SïnmAM 3 v Barcelona n Las Pain 5$SlAND3 v rede Santos n Z&o de Janeiro J1SM1DISKE P 3 Kaap Verdische Ei CHARIS P 3 Santa Maria n Point Pitire tctc 3 te Freeport MARNE LLOYD 3 te Brighton JïffiRCURIÜS 3 v Kingston n I pOLXPITOMUS 3 v Durban n Pena SEEOOSKERK 3 v Bast London n JSVU v Maracaibo n Curasao STOAAT COLOMBO 3 v Tnneomal LSJaT^/bEETOWN 3 te Tema STRAAT VAN DIEMEN 4 V Smga] TRLrWONG 3 V Mogadiscio n Zanzibar UTRECHT 3 te Djakarta ZAFRA 3 t.a. rede Durban CAREBEKA-3 p 3 Vlissingen n nlUGENTTA 2 v Zaandam n Le Hav MARIJKE IRENE 2 800 m o Guadeloupe n Curasao PLANCIUS 3 v Pasajes BJLLITON 2 200 m zw Monrovia n Penang CAPILUNA 4 te La Spezia verw DAHOMEYKUST 2 v Le Havre n A'dam PIADEMA 3 te Palermo DOS IN A 2 v Mena al Ahmaoi n Gotenburg KAAP HOORN 2 155 m zw Havana Curasao KOUDEKERK 2 400 m no St. Helena Kaapstad MARNE LLOYD 2 20 m zw Aruba Brighton MERWE LLOYD 29 to Seattle UIJKERK 2 60 m z Dakar n Antwerpen ONDINA 2 20 m zzo Las Palmas n Lagos PATRO 2 360 m z Monrovia n Genu PHILIPPIA 2 165 m nw Pto Rico Portland QUEEN OF SHEËBA 2 460 m zzo Monrovia n R'dam STEENKERK 3 te Genua STRAAT TO WA 2 v Walvisbaai n Kaapstad ACTEON 3 te R'dam ANNENKERK 4 te A'dam ATLANTIC STAR v R'dam n Gotenburg BALONG 3 te R'dam BENINKUST 3 te A'dam CALTEX NAPLES 4 v R'dam n Cad CHEVRON DELFZIJL 3 te R'dam EBMSTROOM 3 v A'dam n Felistowe HATHOR 4 v A'dam n Algiers HERCULES 3 te A'dam KREBSIA 3 te R'dam MADISON LLOYD 4 te A'dam MOORDRECHT 4 te R'dam OSIRIS 3 te R'dam PALAMEDES 4 te R'dam SOCRATES 4 v A'dam n Bremen STRAAT ACCRA 3 v R'dam op pn Staart ALUDRA 5 te Djeddah verw AMERSKERK 4 te Duinkerken AMSTELSLUIS 5 te New Castle verw CAMPHUYS 5 te Bahrein verw CAPILUNA 4 te La Spezia CAPISTERIA 4 te Tripoli CHEVRON ROTTERDAM 3 v Perthamboy n Punta de Palmas DIONE 5 te Geelong verw DOSINA pass 4 Socotra n Gothenbur; FOREST TOWN 4 thv Dakar n Europi GROOTBKERK 5 te Madras verw HOLLANDSDREEF 5 te Mombasa verw KALYDON 4 v Vungro Bay n Camranh Bay KENIA 5 te Thameshaven verw K.OSICIA 4 v "Whitegaite n Thameshaven KKYPTOS 4 te Stavanger LIMBURG pass 4 Ceylon, n Calcutt» MEMNON 4 v Ponta del Gada n Le Havre MINOS pass 4 kp Passero n R'dam MISSISSIPPI LLOYD 5 te Hongkong verw NEDER EEMS 4 v Mena al Ahmadi r Khoralmufattah ™NSES ANNA 4 v Kiel n Sku-tskae: PRINSES EMILIA 4 Golf v Patras Aegion ®OUTSKERK 4 v Kobe n Hongkong oUCRATES pass 4 Tersehellingerbanl n Bremen STRAAT CHATHAM 9 te Melbourne verw STRAAT LUZON 5 te Melbourne verv i^WONG 5 te Zanzibar verw WESTERTOREN 4 t.a. Kharmusa Bandar Mashur CAPULONIX te Kharg Eil. verw. AASTERKERK 4 ten anker rede Bushire £ABYLIA 5 te Bombay verw. KATm/rfixT0 SaiS°n m' Singapore TnnSJJK? te Barcelona verw. nm*S?SUM 4 te Hamburg 4 te Karachi ST?n 6 te Singapore verw. STFFwïiPA 3 vn Karachi nr Dubai STRt 4 vn Gemia nr Rotterdam VAN A7cL^BOK 4 te Bahrein bourn 4 Vn Devonport nr Mel- VUFi*AMT»te Bombay verw. VLIELAND 4 te Fredericia A baja^STU® 3 vn BMembang nr Sura AnIsEveIrSw3 V" Christobal 5 *e Puntare CHEVRcin THE HAGUE 5 te Sydney BOEREE 4 5 SinSaP°re nr Kobe KATEL!s,AnzDurbc?n nr Kobe KHASTFt i a Singapore nr Kobe SENEC Rnii8 Bucksport SLIEDRFcm.8!,5 L°bit° verw. STRaat taT.. te Santos TJINEGARW 4 KaaPstad te Beira verw Loureneo Marques i Gisteren heb- bestuur van hS!®*1 Van de raad van VaardiRden /„°Venl met afee" hisaties, d.® werknemersorga- v°or deze Z1ln bij de c.a.o gesproken °bdarneming, met elkaar gehouden gesprek, dat werd oan bestuur van^Ho Van de raad daagd 'o, morgenm?ddag.enS' V6r"

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1968 | | pagina 12