BRITSE EXPEDITIE GAAT OP ZOEK NAAR
UNIEKE WETENSCHAPPELIJKE GEGEVENS
Eiland kwam in paar uur
omhoog uit de Pooi zee
MACHT PER DEFINITIE
GRUWELIJK GEVAAR
„Ik heb ze
allemaal
en
terecht
geraakt
Bijtende satiricus Paul Weber 75 jaar
Evacueren
Nieuw eiland
Plantengroei
Andere taken
V)
Verketterd
Soldatenkrant
AIlTEX NEDERLAND 4 v Ras La;
ss|r,
I SSStOLTK P *3 Kp^Race n Le
I ?0?J?tU)YD 4 te Papeete i
I SENEGALKUST 3 v Pointe NoirJ
CAO-HOOGÖVENS
12
DE STEM
(Van een medewerker)
LONDEN Een Britse expeditie onder leiding van sir
Vivian Fuchs is dezer dagen naar het Zuidpoolgebied ver
trokken om een wetenschappelijk onderzoek in te stellen op
een eiland dat vorig jaar december bij een vulkanische uit
barsting in enkele uren tijds uit zee omhoog kwam rijzen.
Vanuit een Britse basis op het naburige eiland Deception
heeft men het ontstaan van dit eiland nauwkeurig kunnen
gadeslaan. Het gebeurde tijdens een afschuwelijke nacht,
waarin hagelbuien, donderslagen, vloedgolven en dichte as-
en stofwolken elkaar afwisselden. Voor geleerden is deze plot
selinge geboorte van een eiland een unieke gelegenheid om
het ontstaan en de biologische gevolgen van een vulkanische
eruptie te bestuderen.
De Britse basis op het eiland
Deception, dat behoort dat de
zuidelijke Shetland eilanden
groep, was vroeger een belang
rijk centrum voor de walvis
vangst. Tijdens de Tweede We
reldoorlog werd het door de Duit
sers bezet en gebruikt als vlieg
basis. In 1944 werd het eiland
door de Engelsen bezet en werd
er een meteorologisch onderzoek-
station gevestigd.
Tot vorig jaar 4 december, de dag
van de dramatische vulkanische
eruptie, werd het eiland uitsluitend
gebruikt door Britse Zuidpoolonder-
zoekers. De vliegbasis, die vrijwel
het gehele jaar bruikbaar bleef,
maakte het mogelijk om van daaruit
dieper door te dringen in het Zuid
poolgebied.
Enkele dagen voor de vulkanische
uitbarsting waren er maar vijftien
mensen op de Britse basis, voorna
melijk werklui voor het opzetten
van nieuwe hangars en enkele we
tenschapsmensen die bezig waren
met een studie over de karakteristiek
van het eiland. Elders op het eiland
waren eveneens Chileense en Argen
tijnse bases gevestigd.
In de tijd die aan de uitbarsting
voorafging hadden zich al vele ma
len aardbevingen voorgedaan. Nie
mand kon echter vermoeden dat dit
de onheilspellende voortekenen wa
ren van een eruptie.
Op de derde december, enkele mi
nuten voor elf uur 's avonds, kwam
er uit het noorden een reusachtige
wolk opzetten. Even later hoorden de
Chilenen op hun basis een harde ex
plosie. Onmiddellijk daarop viel een
dikke asregen neer die het zicht tot
op enkele meters beperkte.
Vanuit de Engelse basis werd ter
stond een hulpgroep naar de Chi
leense basis gestuurd. Zij moest ech
ter spoedig terugkeren omdat de
evacuatie van de eigen basis drin
gend gewenst was.
Dikke hagelstenen, gevormd door
waterdamp die ongeveer 30.000 voet
omhoog gedrukt was, vermengden
zich met de dichte asregen. Hierdoor
werd het zicht nog meer beperkt.
Een grillige storm maakte het zelfs
enige tijd onmogelijk om radiocontact
met de buitenwereld te krijgen.
Een uur later kreeg Paul Myers,
chef van de Britse basis, van hoger
hand toestemming om de basis te
evacueren. Het Britse zuidpoolschip,
dat op twaalf uur varen van het
eiland Deception lag, was op volle
kracht op weg om redding te bieden.
Het Chileense schip „Pilato Pardo",
dat in de nabijheid van het eiland
voor anker lag, moest door de hoge
golven en de opgezweepte zee alle
pogingen tot hulp opgeven.
Tijdens de nacht wisten de 29 Chi
lenen, na een moeizame klauterpartij
langs de kust, doorweekt en de uit
putting nabij de Engelse basis te be
reiken. De Engelsen waarschuwden
onmiddellijk de Argentijnen. Zij wis
ten dat het Argentijnse schip door
motorpech niet in staat was om uit
te varen en bovendien was bekend
dat een van de Argentijnen met een
ernstige beenbreuk in bed lag.
In de loop van de middag, vier de
cember, wierden vanuit de Pilato
Pardo enkele helikopters gestuurd
die de Chileense en Engelse eiland
bewoners naar het Engelse schip
Shackleton overbrachten. De Argen
tijnen werden later opgehaald.
Toen de stofwolken en de donkere
lucht wat opgetrokken waren be
merkte de bemanning van de Shack
leton niet zonder verbazing dat
zich niet ver van het eiland Decep
tion een geheel nieuw eiland gevormd
had. Men kon duidelijk drie kraters
onderscheiden. De lengte van het
eiland kon ongeveer geschat worden
op één mijl. Van verre kon men dui
delijk de dikke stoflagen en ander
puin onderscheiden, waarmee het
eiland overdekt was.
Een dergelijke vulkanische uitbar
sting, waarin in één nacht een nieuw
eiland geboren werd, heeft zich al
eerder voorgedaan. Vaak verdwijnen
deze eilanden weer even plotseling
als ze gekomen zijn.
Deze eeuw nog was een tijdens een
vulkanische uitbarsting uit zee om-
hooggekomen eiland in de buurt van
Sicilië aanleiding tot grote diploma
tieke moeilijkheden. Wie was nu de
eigenaar van dit eiland? De zaak
kwam gelukkig tot een oplossing toen
het eiland even snel als het versche
nen was weer in de diepte van de zee
verdween.
Toen de rook opging na de krach
tige vulkanische explosie was er
een nieuw eiland geboren.
Dergelijke gevallen hebben zich
ook voorgedaan in Indonesië en bij
de Philippijnen.
Heden ten dage ligt de belangstel
ling voor dit soort eilanden eerder
op het wetenschappelijke dan op het
politieke vlak. Geleerden trachten nu
uit te vinden hoe een vulkanische
uitbarsting ontstaat en vooral hoe het
nieuwe eiland wordt gekoloniseerd
door verschillende vormen van le-
Een zicht op het nieuwe vulka
nische eiland.
HKSSilii
ven. Een belangwekkende kwestie is
hoe de natuur zich op het eiland ont
wikkelt.
Enkele jaren geleden bood het
plotseling ontstaan van het eiland
Surtsey voor de kust van IJsland
daartoe een prachtige gelegenheid.
Het eiland waarheen de expeditie
van sir Vivian Fuchs thans op weg is
stelt de geleerden in staat eenzelfde
onderzoek in te stellen op een eiland
in het Zuidpoolgebied.
Het staat vrijwel onomstotelijk
vast, dat het eiland binnen enkele
jaren weer zal verdwijnen. Wind en
golven wissen namelijk langzamer
hand de stof- en puinlaag van het
eiland af. Wanneer de bovenlaag uit
lava zou hebben bestaan dan zou het
eiland waarschijnlijk eeuwig blijven
voortbestaan.
Uit biologisch oogpunt zal het on
derzoek van sir Vivian Fuchs zich
vooral richten op de mossoorten en
de plantengroei die zich op het eiland
gevormd hebben. Sinds de uitbarsting
heeft het eiland nu bijna een volle
Zuidpoolzomer en een gehele winter
met zware sneeuwval doorgemaakt
Veel plantengroei verwacht men in
dit ruige klimaat niet aan te treffen.
Slechts wat elementaire plantengroei.
Naast een biologisch onderzoek zal
de expeditie, die in totaal uit zes
man bestaat, zich ook met andere ta
ken bezighouden. O.a. het in kaart
brengen en fotograferen van het
eiland, het opnemen van de tempe
raturen van de fumarols (dampbron)
en het maken van een analyse van de
gassen die daarbij vrijkomen.
Hierdoor hoopt men de kracht en
de duur van de eruptie te berekenen
en de samenstelling van het materiaal
waaruit het eiland is opgebouwd. Het
gehele project zal ongeveer acht we
ken in beslag nemen. Moeilijkheden
worden er niet verwacht. Deskundi
gen zijn namelijk van mening dat er
voorlopig geen kans is op een tweede
eruptie.
De expeditie zal voorts trachten de
oude vliegbasis op het eiland Decep
tion weer grotendeels in gebruik te
nemen. Maar de basis staat zelf op
een plaats waar zich in vroeger jaren
al eens eerder een vulkanische erup
tie heeft voorgedaan zodat getwijfeld
moet warden aan een blijvende ves
tiging op het eiland.
(Van onze kunstredactie)
De bekende Duitse graficus A.
Paul Weber is 75 jaar geworden. Hij
vindt, dat dit alleen hem aan
gaat. Of, zoals hij zegt: „Ik ben zo
laf om in deze dagen met een mooi
karwei onder te duiken en dus on
vindbaar verdwijnen." Dat mooie
karwei is de illustratie met dertig
grote litho's voor een Simplicissimus
uitgaven van Bertelsmann verslag
in het komende jaar.
Ongehoord en ongezien kan nu
al wel voorspeld worden dat die
litho's huiveringswekkend scherp
twee elkaar aanvullende thema's
zullen verbeelden. Allereerst dat
macht per definitie een gruwel Is.
Ongeacht of ze uitgeoefend wordt
door een Adolf Hitler of een axel
Springer, door een Ulbricht of een
Strauss, door rechts of door links.
Voorts dat mens en dier, dat elk
schepsel in zijn diepste. woBen een
zaam en weerloos Is.
Op genade en ongenade overge
leverd aan macht en massa. Maar
in die weerloze eenzaamheid ook de
laatste hoop op een menselijk be
staan. Een hoop waarin hij blijmoedig
blijft leven.
Het zijn thema's, verbeeld in dui
zenden variaties, die al vijftig jaar
de kenmerken zijn van Webers werk.
Thema's ook die hem zeker bij alles
wat officieel is of pretendeert te zijn.
meer vijanden dan vrienden, meer
verkillende afweer dan verdiende er
kenning hebben bezorgd. Zo was het
in de republiek van Weimar, zo was
het onder Hitier en onder Adenauer,
zo is het ook gebleven in de jaren
van de Duitse „Grosse Koalition"
van Kiesinger en Brandt.
In de jaren van het derde rijk le
verde hem dat een langdurig logies in
een gestapo-gevangenis op. na 1945
hinderlijk gesnuffel van het Verfas-
sungsamt, de Westduitse B.V.D. In
de D.D.R., waar zijn litho's toch wel
doordringen, wordt hij officieel net
zo verketterd als in de bondsrepu
bliek.
Wanneer links mij rechts vindt, het
kleurloze midden mij verfoeit en
rechts mij uitmaakt voor vuurrood
dan kun je toch wel zo ongeveer
concluderen, dat ik goed zit. Dat ze
het allemaal verkeerd begrijpen,
maar dat ik ze ook allemaal en te
recht geraakt heb", zegt hij er zelf
van.
En gaat, allesbehalve verbitterd
doch integendeel neuriënd van ple
zier terug naar de steen om er
meestal zonder enige voorbereidende
schets op papier een nieuwe sati
rische litho op te zetten in trefzekere
lijnen. Bijtend tot op het merg, maar
ergens in een hoekje of lijntje
ook altijd de kleine glimlach. Pre
cies zoals in al zijn puur menselijke
platen wel altijd een venijnig on
dertoontje verbergt.
Die even felle veroordeling van el
ke macht ook voor zichzelf en
het onvoorwaardelijk partijkiezen
voor de weerloze, de kleine mens zijn
ook dominerend in Webers levens
gang. Al in 1914 - 1918 brachten die
eigenschappen hem in moeilijkheden:
hij weigerde principieel en stelsel
matig om officier te worden: „Als
er dan toch gediend moest worden
voor het vaderland, dan alleen als
roem- en naamloos soldaat." Een
erg beste soldaat werd hij ook niet.
en de laatste twee oorlogsjaren be
stond zijn „Front-Einsatz" als teke
naar voor de soldatenkrant met als
standplaats Spa.
Dat gedwongen tekenen van pren
ten voor het soldatenweekblad bete
kende voor de in het Thüringer
Armstadt geboren Weber tevens de
beslissende keer in zijn kunstenaar
schap. Van de toegepaste grafiek
die hij voor de oorlog hoofdzakelijk
had beoefend, legde hij zich nu toe
tot het vrije teken- en lithokunst
met een duidelijk satirische tendens.
De lithokunst heeft hij zich nog eigen
gemaakt op de strikt ambtelijke wij
ze zoals die destijds veelvuldig be
oefend werd.
Waren het aanvankelijk voorname-
lijK satirische illustraties bij uitga
ven van o.m. Reintje de Vos, Sim
plicissimus of Machiavelli, bij de
griezelige ontwikkeling in de repu
bliek van Weimar wendde Weber
zich gl gauw vrijwel geheel tot de
politiek. Meedogenloos kon hij zijn
in het aan de kaak stellen van
machtsmisbruik zowel bij rechts als
bij links, in de cultuur zowel als in
de massamedia. Samen met zijn gro
te vriend Niekisch, twee jaar geleden
gestorven aan de tussen 1937 en 1945
opgelopen Gestapo-folteringen, was
hij de dominerende figuur in de in
middels legendarisch geworden tijd
schriften Widerstand en Entscheidung.
Al in de twintiger jaren tóen half
ScHeepsberichter
^r0cI4E tó Thameshaven 1
Cardon n R'dam
H®»m 4 te Savannah
nieuw
1 n Curasao
PrjlN
1 «TOOlTs v Georgetown n Madeira
ffipARA 4 te Maracaibo
Een naar sensatie hongerend I
nigte die omhoog kijkt naaI
die vanaf een toren zeUm?0™
plegen. Een zeer recente H™(.
Weber, opgenomen in het P
schenen „Der Bliek vom I
(Uitg. C. H. Beek. Munchen) m? ]l
tende moderne fabels van G®tlie I
A.nFaui Weber blijmoedig satiric'
Duitsland Hitier en zijn Na^f I
als een ongevaarlijke gek jre;. I
den, onderkende hij reeds ,a jl
gende gevaar. Het grootste WWJJ I
is misschien wel dat hu I
1937 daarmee door kon n I
jaai gevangenschap lel0a imeri- I
vrijheid, vooal omdat m vreeJ. I
kaanse interventie vooro I
de. Na de oorlog was «9 I
eerste Duitse kunstnaar lie jn
nodiging in Nederland e-P
Haarlem en Groningen.
Ook na 1945 -gedurende hriPj
hele nazibewind bleet u jj
meer in het verl,orgaa W
zijn huls te Sclirets''aken en
burg bleek vy®I"er®nv.prfflü)deii
voorspellende visie on te;en
Onvermoeibaar keerde n J cj,tsmis'
de nieuwe vormen van „toost
bruik. Signaleerde h« r
van nco-nazistische str ffeer.
stond hij op de bres v jaien-
lozen. Zijn jaarlijkse kr beheer,
der, uitgegeven w «s ^oorl
wordt evenzeer geducht t(I1 of
en bewonderd. Hu blu ](Jer( stf®
ievén en dood. Met
voor het leven profeteren-
I SvNÏA 3 V Stavanger n Thameshav,
SmeNDRECHT 4 te Chimbote
I SïnmAM 3 v Barcelona n Las Pain
5$SlAND3 v rede Santos n
Z&o de Janeiro
J1SM1DISKE P 3 Kaap Verdische Ei
CHARIS P 3 Santa Maria n Point
Pitire
tctc 3 te Freeport
MARNE LLOYD 3 te Brighton
JïffiRCURIÜS 3 v Kingston n
I pOLXPITOMUS 3 v Durban n Pena
SEEOOSKERK 3 v Bast London n
JSVU v Maracaibo n Curasao
STOAAT COLOMBO 3 v Tnneomal
LSJaT^/bEETOWN 3 te Tema
STRAAT VAN DIEMEN 4 V Smga]
TRLrWONG 3 V Mogadiscio n
Zanzibar
UTRECHT 3 te Djakarta
ZAFRA 3 t.a. rede Durban
CAREBEKA-3 p 3 Vlissingen n
nlUGENTTA 2 v Zaandam n Le Hav
MARIJKE IRENE 2 800 m o
Guadeloupe n Curasao
PLANCIUS 3 v Pasajes
BJLLITON 2 200 m zw Monrovia n
Penang
CAPILUNA 4 te La Spezia verw
DAHOMEYKUST 2 v Le Havre n
A'dam
PIADEMA 3 te Palermo
DOS IN A 2 v Mena al Ahmaoi n
Gotenburg
KAAP HOORN 2 155 m zw Havana
Curasao
KOUDEKERK 2 400 m no St. Helena
Kaapstad
MARNE LLOYD 2 20 m zw Aruba
Brighton
MERWE LLOYD 29 to Seattle
UIJKERK 2 60 m z Dakar n
Antwerpen
ONDINA 2 20 m zzo Las Palmas n
Lagos
PATRO 2 360 m z Monrovia n Genu
PHILIPPIA 2 165 m nw Pto Rico
Portland
QUEEN OF SHEËBA 2 460 m zzo
Monrovia n R'dam
STEENKERK 3 te Genua
STRAAT TO WA 2 v Walvisbaai n
Kaapstad
ACTEON 3 te R'dam
ANNENKERK 4 te A'dam
ATLANTIC STAR v R'dam n
Gotenburg
BALONG 3 te R'dam
BENINKUST 3 te A'dam
CALTEX NAPLES 4 v R'dam n Cad
CHEVRON DELFZIJL 3 te R'dam
EBMSTROOM 3 v A'dam n Felistowe
HATHOR 4 v A'dam n Algiers
HERCULES 3 te A'dam
KREBSIA 3 te R'dam
MADISON LLOYD 4 te A'dam
MOORDRECHT 4 te R'dam
OSIRIS 3 te R'dam
PALAMEDES 4 te R'dam
SOCRATES 4 v A'dam n Bremen
STRAAT ACCRA 3 v R'dam op pn
Staart
ALUDRA 5 te Djeddah verw
AMERSKERK 4 te Duinkerken
AMSTELSLUIS 5 te New Castle
verw
CAMPHUYS 5 te Bahrein verw
CAPILUNA 4 te La Spezia
CAPISTERIA 4 te Tripoli
CHEVRON ROTTERDAM 3 v
Perthamboy n Punta de Palmas
DIONE 5 te Geelong verw
DOSINA pass 4 Socotra n Gothenbur;
FOREST TOWN 4 thv Dakar n Europi
GROOTBKERK 5 te Madras verw
HOLLANDSDREEF 5 te Mombasa
verw
KALYDON 4 v Vungro Bay n
Camranh Bay
KENIA 5 te Thameshaven verw
K.OSICIA 4 v "Whitegaite n
Thameshaven
KKYPTOS 4 te Stavanger
LIMBURG pass 4 Ceylon, n Calcutt»
MEMNON 4 v Ponta del Gada n
Le Havre
MINOS pass 4 kp Passero n R'dam
MISSISSIPPI LLOYD 5 te Hongkong
verw
NEDER EEMS 4 v Mena al Ahmadi r
Khoralmufattah
™NSES ANNA 4 v Kiel n Sku-tskae:
PRINSES EMILIA 4 Golf v Patras
Aegion
®OUTSKERK 4 v Kobe n Hongkong
oUCRATES pass 4 Tersehellingerbanl
n Bremen
STRAAT CHATHAM 9 te Melbourne
verw
STRAAT LUZON 5 te Melbourne verv
i^WONG 5 te Zanzibar verw
WESTERTOREN 4 t.a. Kharmusa
Bandar Mashur
CAPULONIX te Kharg Eil. verw.
AASTERKERK 4 ten anker rede
Bushire
£ABYLIA 5 te Bombay verw.
KATm/rfixT0 SaiS°n m' Singapore
TnnSJJK? te Barcelona verw.
nm*S?SUM 4 te Hamburg
4 te Karachi
ST?n 6 te Singapore verw.
STFFwïiPA 3 vn Karachi nr Dubai
STRt 4 vn Gemia nr Rotterdam
VAN A7cL^BOK 4 te Bahrein
bourn 4 Vn Devonport nr Mel-
VUFi*AMT»te Bombay verw.
VLIELAND 4 te Fredericia
A baja^STU® 3 vn BMembang nr Sura
AnIsEveIrSw3 V" Christobal 5 *e Puntare
CHEVRcin THE HAGUE 5 te Sydney
BOEREE 4 5 SinSaP°re nr Kobe
KATEL!s,AnzDurbc?n nr Kobe
KHASTFt i a Singapore nr Kobe
SENEC Rnii8 Bucksport
SLIEDRFcm.8!,5 L°bit° verw.
STRaat taT.. te Santos
TJINEGARW 4 KaaPstad
te Beira verw Loureneo Marques i
Gisteren heb-
bestuur van hS!®*1 Van de raad van
VaardiRden /„°Venl met afee"
hisaties, d.® werknemersorga-
v°or deze Z1ln bij de c.a.o
gesproken °bdarneming, met elkaar
gehouden gesprek, dat werd
oan bestuur van^Ho Van de raad
daagd 'o, morgenm?ddag.enS' V6r"