„Mijn camera wordt verlegen bij het zien van zoveel ellende.».5' Jules Croiset in overweldigende toneelbelevenis BIGCLES: AFREKENING IN CAIRO Alle nummers tot 1 januari gratis BEWEGING Revolutionair filmer van de actualiteit EENHEID EERLIJKHEID ENERGIEK ■sb je deze al? NEDERLAND I NEDERLAND II.- BELGIë Vlaams BELGIë (Waals) DUITSLAND I DUITSLAND II Luister naar 13 DE STEM VAN DINSDAG 19 NOVEMBER 1968 13 feperfektioneerd. edkoper. 'iats verkocht, gemaakt.... ir vooruit? royaal Fiat, 'n Wagen om oen. 'n Wagen om vrij mee te ndirekte stuuroverbrenging, óór. 4 cil. 1089 cc, 53 pk, (laken bekl.) 15745^# .Noord', Th. P. v. d. rel. 01100-7991/7792 KEIJZER EN ZN. 25 Tel. 01150-4564 JORIS IVENS 70 JAAR (Van onze filmmedewerker) BREDA Gisteren vierde de cineast Joris Ivens zijn zeventigste verjaardag. Reeds veertig jaar legt hij nu door middel van zijn camera getuigenis af van de tijd, waarin hij leeft. Hierdoor heeft hjj zich, als internationaal grootmeester van de documentaire-film, een plaats verworven in de geschiedenis van dit medium. Als hommage aan Ivens zullen deze week in het Amsterdams film museum een aantal voorstellingen aan zijn werk gewijd worden. Het Bredase vestzaktheater De Trapkes wijdde gisteravond een film programma aan de cineast. „De Franse schrijver ApoIIinaire heeft eens gezegd: „Er kan een ge dicht gemaakt worden over een vogel die slechts een vleugel heeft..' „Er zou ook een gedicht gemaakt kunnen worden over die onvermoeibare „vliegende Hollander", waarvan men nooit precies weet of hij in Azië of in Amerika, in Rome of in Moskou, in Santiago of in zijn woning in het zesde arrondissement te Parijs is," aldus opent de vooraanstaande Franse filmcriticus George Sadoul het artikel „Un maitre du cinema-verité" in A. Zalzman's boek „Joris Ivens". Wie is deze Nederlandse wereld burger, die in eigen land niet eens rigemeen bekend is, docli, die als eni ge Nederlandse cineast een wereld faam geniet? Georg Henri Anton Ivens werd op 18 november 1898 in Nijmegen gebo- ren. Hij is een zoon van de eigenaar van de, bij de filmers en fotografen bekende, firma Capi. De bedoeling was dat Ivens zijn vader in de zaak zou opvolgen. Na ie h.b.s. ging hij naar de handels ho geschool in Rotterdam. Deze oplei ding werd na zes maanden onderbro ken ten gevolge van de eerste we reldoorlog. Hij werd luitenant bij de artillerie. Na de beëindiging van zijn studies stuurd zijn vader hem, in 1922, naar de technische Hochxhule in Charlottenburg, vlak bij Berlijn, het cultuurcentrum van die tijd. Sociaal contact met de arbeiders kreeg Ivens toen hij besloot zich, als arbeider, verder te bekwamen, o.a. bij de Zeiss- fabrieken in Jena, tijdens de jaren van de inflatie. Nadat hij nog een korte tijd in Pa- rij: was geweest, keerde hij in 1926 naar Nederland terug. Hij vestigde zich in een filiaal van zijn vaders zaak te Amsterdam. De rel om het verto ningsverbod van de Russische film „De Moeder" van Pudowkin was de aanleiding om in 1927 „De Neder landse filmliga" op te richten, een or ganisatie, die nu nog in een aantal steden in Nederland actief is. Joris Ivens was technisch adviseur. De films werden eerst in zijn zaak proef gedraaid. Hij vergezelde Pudowkin toen deze 24 uur Nederland mocht bezoeken. Intussen was Ivens zelf gaan fil men. Hij maakte wat opnames voor een nooit voltooide film in een bar op de Amsterdamse Zeedijk. Eerst wilde hij echter de montage-wetten (ADVERTENTIE) Dat objectieve, onafhankelijke programmablad met minstens 72 pagina's kost u maar f 4,65 per kwartaal! Inderdaad onbetaalbaar goedkoop! Als u zich nu opgeeft als abonnee, ontvangt u bovendien alle nummers tot 1 januari 1969 gratis... ja, gratis! AD 13 COUPON Noteer mij als abonnee op Avrobode Ik ontvang alle nummers tot 1 januari 1969 gratis Naam Straat Plaats (at vakje jaarlijkse betaling halfjaarlijkse betaling betalt s verlangd) ƒ18,60 9,30 'nK per kwartaal 4,65 t u a,u.b. geen geld over maar wacht op onze giro-acceptkaart) AVRri^ A°n on£efrankeerde enveloppe aan: Plak ~--ntW00rdnUmmer 300°' Amsterdam. bestuderen, de beweging en het rit me. Werkzaamheden voor de univer siteit van Leiden gaven hem nog voldoende tijd om de bouw van de Maasbrug in Rotterdam „De Brug", 1928, te verfilmen. Tegelijkertijd werkte hij aan het filmisch-esthe- tisch meesterwerk „Regen", 1929. Na opdrachten van de Algemene Neder landse Bouwvakarbeider Bond ging Ivens door met de op de Zeedijk be gonnen experimenten in „subjectief" camera-gebruik. De camera moet los komen van het statief. Hij moet mee bewegen met de bewegingen van de cineast: „Ik-film", 1929. Terug van een kort bezoek aan Rusland maakte Ivens zijn eerste geluidsfilm in op dracht van Philips. „Industriële sym- phonie", 1931. Hij is dan volleerd cameraman en begint zijn omzwer vingen, die hem over de hele aarde zullen voeren, als een belijdepd film kunstenaar. Hoe kan men iemand beter be schrijven, dan aan de hand van zijn eigen getuigenissen? Iemand, die zo'n eenheid vormt met zijn werk, dat hij zegt: „Mijn camera wordt verlegen bij het zien van deze ellende", kan men eigenlijk alleen door deze ca mera leren kennen. Waar zijn camera moest observeren, stond ook Ivens. Hij hoefde zijn onderwerpen niet te zoeken, zij liepen hem gewoon voor de voeten. Zij waren het die zijn le ven bepaalden. Hij nam slechts de be slissing wel of niet op de knop te drukken. Grote namen vergezelden hem dikwijls daarbij, zoals Dziga Vertov, Robert Flaherty, Frank Ca- pra, Ernest Hemmingway, Greta Gar- bo, Gérard Philipe, Jacques Prévert, Chris Marker en de Franse nouvelle- vague-filmers. Zijn camera draaide behalve in Ne derland, in België, Rusland, Spanje, China, Amerika, Canada, Indonesië, Australië, Tsjechoslowakije, Bulga rije, Polen, Italië, Duitsland, Frank rijk, Chili, Mali, Cuba en in Vietnam. In veel landen is hij ook als leer meester opgetreden. Soms maakte hij samen met zijn leerlingen films. Hij is vice-president van de wereldorga nisatie van documentaristen, winnaar van de Vredesprijs, Lid van de Aca demie du Cinéma in Parijs. In Duits land kreeg hij een groot aantal ere lidmaatschappen, evenals bij soort gelijke instituten o.a. in Oost-Duits- land en Nederland. Op ontelbare fes tivals zijn zijn films bekroond, zoals in Cannes, Moskou, Leipzig en Ka- rolovyvary. Op andere festivals had hij vaak zitting in de jury. Het is in dit verband onmogelijk alle films, die Ivens gemaakt heeft, op te sommen. Van de laatste jaren zijn: „Cuba, een bewapende natie", 1961, de paraatheid van het Cubaanse volk na de revolutie; „Rotterdam-Euro poort", 1965, de bouw van de nieuwe haven tegen beelden van het oorlogs bombardement; „Lion du Vietnam", 1966, bijdrage tot een protest-docu mentaire waaraan ook medewerkten: Alain Resnais, Claude LeLouche, ^gecnpostzegel, de AVRO betaalt de portokosten I l i EINDHOVEN Toen in 1870 te Parijs de Zuidamerikaan Isidore Lu- cien Ducasse op 24-jarige leeftijd stierf was hij krankzinnig. Daar be staat nauwelijks twijfel aan getuige zijn laatste op schrift gestelde uitin gen. Maar op de weg naar die krank zinnigheid heeft hij de wereld met enkele bundels met overweldigende levensindrukken verrijkt. Overwe gend negatieve indrukken, maar zo geniaal onder woorden gebracht, dat de inhoud, hoe schokkend ook, toch ondergeschikt blijft aan de schoon heid van deze barokke poëzie. Het afgelopen weekeinde bracht toneelgroep Globe in de stadsschouw burg Eindhoven de première van „De zangen van Maldoror" van Com- te de Lautréamont (pseudoniem voor Ducasse). Jules Croiset presteerde het in dit solotoneel om anderhalf uur lang het publiek ademloos ge boeid te houden. Een geweldige pres tatie, omdat vooral bij solotoneel eenzelfde hoog niveau gedurende de hele voorstellingen vrijwel tot de uitzonderingen behoort. Jules Croiset speelde niet de krankzinnige Comte de Lautréamont, hij was het- Zo intens was zijn spel, dat de toeschouwer niet anders kon dan meegroeien in die waanzinnige draaikolk van gevoelens, ook al was zijn eerste reactie bij het eerste gezang over de totaal verdierlijkte mens er een van afkeer, van met de handen de oren dicht houden om die morbide klanken, die zo weinig heel laten van de mens èn van zijn Schepper, want ook tegen Hèm richt zich de aanval, niet te horen. Voor degene, die alleen naar de schouwburg gaat om een vrolijk avondje door te brengen, zijn de zes gezangen van Maldoror niet aan te bevelen. Geluk was voor de jonge dichter blijkbaar een woord waarvan hij alleen de klank kende. Voor hem was de wereld opgebouwd uit leu gens, die hij een voor een probeert te ontmaskeren in brandende vol zinnen. Lyriek, die ondanks haar ba rokke overdaad van de vorige eeuw. toch nergens verouderd aandoet. Jules Croiset bezorgt met deze ge zangen de toneelliefhebber een van de belangrijkste theaterervaringen van dit seizoen. Hij toont een grote veelzijdigheid, die hij in een ge woon toneelstuk nauwelijks tegelijk kan ontplooien en die daarom te meer verrassend aandoet. Hij weet de stemming van de krankzinnige dichter met een ongelooflijke affini teit te peilen en die met een énkel handgebaar, met een enkele trek van de mond accent te geven. In het lied over de oude oceaan is hij zélf het oergeweld, in het haaiengevecht is hij werkelijk die niet te onderdruk ken dierlijkheid. In de kracht van Jules Croisets optreden hebben decor en belichting een grote rol. Het toneelbeeld van Sonja Brill, echtgenote van Jules Croiset, als een soort doolhof, on dersteunde de geestelijke ontredde ring in de gezangen. Louis Andries- sen had voor de muziek een keuze gedaan uit o.m. Wagnerfragmenten en electronische muziek, die uitste kend waren samengevoegd, en de totaalindruk overtuigend versterk ten. J. Toirkens Jean-Luc Godard, Agnes Varda en William Klein; „De zeventiende breedtegraad", 1967, documentaire over Vietnam. Eerlijkheid is het voornaamste be standdeel van Ivens' films. Ellende, oorlog en agressie legde hij vast, doch steeds stond hij aan de „goede kant". Ivens is geen politicus. Hij laat zich alleen door het wereldgebeuren in spireren. Als revolutionair filmer neemt hij de actualiteit gewetensvol op. Wat de regeringen, van landen als België, Nederland, Amerika en Spanje, hem kwalijk nemen, is dat hij er eerlijk voor u'tkomt, aan wel ke kant hij staat. De mens staat bij Ivens echter steeds centraal. De mens, in zijn werk, zijn gevecht te gen de natuur, tegen de sociale on derdrukking. Ivens is weinig geïn teresseerd in wat ineenstort, hij is gepassioneerd in dat wat opgebouwd wordt. Zijn films zijn in een gevecht ont staan. De vormgeving van ieder werkstuk sluit bewust aan bij het be toog, dat hij met de film geven wil. De beeldcomposities en de wijze van montage zijn niet het volgen van mo de-grillen op dit gebied, maar ze zijn geïntegreerd in het betoog waartoe ze dienen. Dat maakt mede, dat zijn films niet verouderen. Ze zouden stuk voor stuk gemaakt kunnen zijn. Dui delijk aanwijsbaar is de Nederlandse geest van de maker, zijn gevoel voor lyriek en de manier waarop hij bijna zijn hele oeuvre in het teken van het water heeft geplaatst. Cliche's zijn daarbij nooit het redmiddel. Zijn strijdbaarheid Iaat dit niet toe. Als iemand niet verwacht had, dat hij zeventig jaar zou halen, dan is dat zeker Joris Ivens zelf. Dit con stante gevecht, onder gevaarlijke om standigheden werken, steeds aanpas sen aan nieuwe omgevingen, de acti viteit, het enthousiasme en de opstan digheid zouden een mens snel oud moeten maken. Niet Ivens. Hij werkt energiek door. In Nederland is nog bijna niets over hem geschreven. De criticus L. J. Jordaan heeft in 1931 een boek over hem gepubliceerd en ter gele genheid van zijn 65ste verjaardag verscheen bij het Nederlands Film museum een brochure van Hans Saai- tink. In het buitenland kan men ech ter meer over hem vinden. Tot het schrijven van een auto-biografie is Ivens nooit gekomen, wel vertelt hij over zijn loopbaan in de avondvul lende tv-film „Mensen aan de pols slag van de tijd". Laten we hopen, dat hij tussen zijn filmwerkzaamheden door nog de tijd mag vinden zijn beweegredenen en memoires op schrift te stellen. Moge hij intussen doorgaan met ons de werkelijkheid van de wereld te to nen in zijn beweging en zijn toe komst, met de hoop op de overwin ning van de vrije en vredelievende mens. (ADVERTENTIE) uit de internationale serie van 51 mini-auto- nummerbordjes gratis bij Melfri chocolademelk en Sterovita koffiemelk (hele en halve liters) Melk Unie 11.00 VERKENNEN EN ONTDEKKEN 11.25 GROTE EUROPEANEN: Marx 11.50 SLUITNG 18.50 DE FABELTJESKRANT 19.00 JOURNAAL 19.06 JULIA (in kleur) 19.31 AVRO'S SPORTPANORAMA 20.00 JOURNAAL 20.20 AVRO'S TELEVIZIER 20.45 DE SAINT: „Simon en Delilah" (in kleur) 21.35 DE GERT EN IIERMIEN SHOW 22.20 JE MAG NAAR BUITEN LEUNEN 22.30 TWEEDE JOURNAAL 22.35 PAUZE 23.00 TELE AC: NOTEN EN TONEN. Les 9 23.30 SLUITING 18.50 19.00 19.03 20.00 20.20 20.45 21.35 22.00 22.05 22.55 23.00 DE FABELTJESKRANT JOURNAAL SCALA JOURNAAL DE DUBBELGANGER: ,,Het verhaal van generaal Stone (in kleur) DE ANDERE RUSLANDEN. „Bezoek aan onbekende Sovjet republieken" (in kleur) AMATEURS ACTIEF OPENBAAR KUNSTBEZIT: Inleiding tot het nieuwe cur susjaar VERBINDING MET: Vanavond vanuit België TWEEDE JOURNAAL SLUITING 14.05, 16.00 SCHOOLTELEVISIE 17.55 SCHOOLTELEVISIE 18.55 ZANDMANNETJE 19.00 TIENERKLANKEN 19.25 ALLEDAG 19.50 KEURIG FRANS 19.52 ZOEKLICHT 19.57 MEDEDELINGEN 20.00 JOURNAAL 20.25 DE TROOST VAN JE GEZEL SCHAP. Tv-spe] van Robert Anderson 21.55 VERGEET NIET TE LEZEN 22.30 JOURNAAL 13.50, 14.20 en 15.05 SCHOOLTELE VISIE 18.10 BERICHTEN 18.15 PING-PONG 18.30 SCHOOLTELEVISIE 18.55 LA PENSéT ET LES HOMMES 19.25 ZANDMANNETJE 19.30 LES OISEAUX RARES 20.00 JOURNAAL 20.30 LA CHANSON DU SIèCLE 21.50 L'HOMME a LA VALISE 22.40 JOURNAAL 20.00 JOURNAAL 20.15 TREFFPUNKT AIRPORT 21.00 DAS FERNSEHGERICHT TAGT. Franz Ladwiner staat terecht wegens brandstichting 22.30 JOURNAAL 22.50 ZUR SACHE Jazz: Berliner Jazztage 1968. 23.55 JOURNAAL 17.35 VENEZIANISCHE MASKEN UND ZUBEREIEN 17.45 NIEUWS 17.50 DIE DREHSCHEIBE 18.15 ALLES UNTER EINEM DACH 18.50 DIE GLOBETROTTER Het goud van de Inka's, tv-film (in kleur) 19.30 HEUTE 20.00 SPORTSPIEGEL 20.30 MIT DEM FLUGZEUG IN DIE FERIEN? Reportage over de voor-en nadelen van charter maatschappijen (in kleur) Aansluitend NIEUWS 21.00 GAUNER GEGEN GAUNER. Zaken doen met miljonairs, de tectivefilm 21.45 BILANZ 22.15 HEUTE Dinsdag 19 november HILVERSUM 1 402 M KRO: 12.00 Van twaalf tot twee: ge- varieerd programma (12.22 Wij van het land; 12.26 Mededelingen t.b.v. land- en tuinbouw 12.30 Nws. 12.41 Act. 13.00 Raden maar 14.00 Conci liepostbus 14.05 Schoolradio 14.30 Pizzi- cato: muzikaal middag-magazine 16.00 -16.02 Nws. 17.00 Overheidsvoorlichting Het verkeer op Curacao. Vraaggesprek met Cees van Maasdam met mr. J.C. Hooftman 17.10 Voor de kinderen 18.00 In de volksmond: volksliedjes 18.19 Uitzending van de Pacifistische Socia listische Partij 18.30 Nws. 18.46 Act. 19.05 Licht ensemble en solisten 19.40 Conciliepostbus 19.45 Zoekend geloven godsdienstige uitzending 20.00 Radio Kamerorkest en solisten: klassieke en moderne muziek 20.55 Revolutie in de detailhandel, lez. (4-, 21.05 Moderne ka- mermuz. (opn.) 21.30 Babel: kunst kroniek 22.30 Nws 22.40 Med. 22.42 Overweging 22.45 De zingende kerk, muz. lez. 23.00 De kerk om vijl voor twaalf, Braziliaanse reisnotities 23.30 Nichtwatch: jazzmuziek 23.55 24.00 Nws. HILVERSUM 2 298 M AVRO: 12.00 De Amsterdamse Po- litiekapel 12.26 Med. t.b.v. land- en tuinbouw 12.29 Overheidsvoorlichting: Uitzending voor de Landbouw 12.39 Sportrevue 13.00 Nws. 13.11 Radiojour naal. NRU: 13.30 Spiegel van België: Muziek en nws. van onze zuiderburen 14.00 Stereo: De lichte muze belicht: filmmuziek AVRO: 15.00 Stereo: Wijs: zang en gitaar: Joodse wijsheden en wijsjes 15.05 Stereo: Rotterdams Ka mermuziek Gezelschap: moderne muz. 15.40 Weerklank uit het verleden (4): stemmingsbeeld rondom een muzikaal onderwerp 16.00 Nws. 16.02 Braziliana: licht zuidamerikaanse muz 16.30 Kunst kroniek 17.00 Stereo: Big Band Beat: Nederlands Jazz-orkest 17.25 Jazz Spec trum. NRU: 17.50 Opening wervings campagne van Openbaar Kunstbezit 1969, door mr. H. A. M. T. Kolfscho ten. AVRO: 17.55 Med 18.00 Nws. 18.16 Radiojourn. 18.25 Stereo: Licht ensem ble met zangsolist 18.50 Paris vous par- le 18.55 Voor de kleuters 19.00 Tref punt: discussierubriek voor actuele za ken 19.35 Vanavond: gev. progr. 22.30 Nws. 22.40 Radiojournaal. NRU: 22.55 Muz. van deze eeuw (opn.) 23.55-24.00 Nws. HILVERSUM 3 240 M EN FM VARA: 12.00 Nws. 12.03 Zorro, een programma voor tieners 13.00 Nws. 13.03 Ekspres: gevarieerd platenpro- gramma (14.00 Nws.) 15.00 Nws. 15.03 Er Jee Em Drie 16.00 Nws. 16.03-18.00 Mix: licht gev. platenpr. (17.00 Nws.). BRUSSEL VLAAMS 324 M 12.00 Nws. 12.02 Lichte muz. 12.40 Weerber., med., progr.-overz. en SOS- berichten voor de schippers 12.48 Lich te muz. 12.55 Buitenlands persoverz. 13.00 Nws., weerber-, beursber. en dag klapper 13.20 Tafelmuz. 14.00 Nws 14.03 Schoolradio (15.00-15.03 Nws.) 16.03 Nws. 16.06 Beursber. 16.11 Lichte or- kestmuz. 16.15 Voor oudere luisteraars 17.00 Nws., weerber. en med. 17.15 Jazzmuz. 18.00 Nws. 18.03 Voor de sol daten 18.28 Paardesportuitslagen 18.30 Franse les (herhaling) 18.32 Gr.-muz. 18.35 Verkeerswenken 18.40 Lichte or- kestmuz. 18.45 Sportkroniek 18.52 Taai- wenken 18.55 Gr.-muz 19.00 Nws., weer ber. en act. 19.40 Lichte orkestmuz. 19.45 Voor de middenstand 19.55 Lichte orkestmuz. 20.00 Internationaal Mu ziekfestival Praag 1968 (plm. 20.35 In de pauze: Boekbespreking) 21.25 Kamermuz. 22.00 Nws. en ber. 22.15 De zeven kunsten: literatuur 22.30 Dansmuz. 23.00 Nws. 23.10 Concert 23.30 Nws. 23.35-23.45 Ligging van de zeeschepen. Woensdag 20 november HILVERSUM 1 402 M NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Het levende woord 7.15 Op het eerste gehoor: lich te muz., met nws. en act. TROS: 8.00 Nws. 8.11 Luister uit en thuis: ver- zoekpr. voor de militairen (8.30 Nws. 8.32-8.42 Act.; 9.00-9.10 Gymnastiek voor de huisvrouw> 9.35 Waterstanden 9.40 Voor de kleuters 9.55 Radio Ka merorkest: klassieke muziek 10.30 Voor de vrouw 11.00 Nws. 11.02 Piek uur: wedstrijdprogramma 11.45 Act. HILVERSUM 2 298 M VARA: 7.00 Nws. en ochtendgym nastiek 7.20 Socialistisch strijdlied 7.23 Stereo: Lichte grammofoonmuz. (7.30- 7.35 Van de voorpagina). VPRO: 7.54 Dezé dag, VARA: 8.00 Nws. en act. 8.20 Stereo: lichte gr.-muz. (8.30-8.35 Van alle markten thuis, praatje voor de huisvrouw) 9,00 Klassieke gewijde muz. (gr.) 9.40 Schoolradio 10.00 Lich te gr.-muz. 10.50 Voor de kleuters 11.00 Nws. 11.02 Voor de vrouw 11.40 Klas sieke muz. (gr.). HILVERSUM 3 240 M EN FM NCRV9.00 Nws 9.02 Lichte vocale muziekjes 10.00 Nws. 10.03 Mengelmu- ze: nieuwe langspeelplaten met com mentaar 10.30 Swingin' softly: big band en soft swing uit de USA. NRU: 11.00 Nws. 11.03 Muziek-lezen: Het laatste internationale nws. op het gebied van de lichte muziek (12.00 Nws.).

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1968 | | pagina 13