mm
vecht voor behoud
Velsen
boeken
B
1
1
Ondergrondse van Moskou
met „glanzende paleizen"
P 64
ELDEN
slopershamer krijgt geen kans meer
mm
Stichting
VOORDELIGSTE KOOPJE IN DE STAD
Verandering
I HI MM
Bekoorlijk
De vlak aal1 hot ^anaa1
DE STEM
|.-f>41 ,*.«^>1.
A-'
A v ".J*,~': -
Wat eens een rustiek stra;
:n. Er moet
worden aan de slagader van 's
nnoj heeft als witspeier
pel. Het witte centrum onoe-
door de troepenmacht We
perspectieven. Spassky
en zet bovendien nog m
ikke f-pion)
f6-f5!
lig gespeeld. Na 26. g£5: volg'
Pg7 met gelijk spel) {8
5, Pe7-d5 27. De3-d2, Dd8-t»
■fl, Pd5-e7 29. Dd2-b4, W
blijft zich koel en knap ver
f2, Df8-f7 31. Thl-fl, Tg8-f8
>p f5 levert niets op 32.
5:, Dg6 34. h5, Tf5: 35. Wh
Kc2, hg6: en zwart «taa
Pe7-d5 33. Lg2xd5, Td8xd5
c3, Td5-d8 35. d4-d5
irschat zijn positie. Juist
'evolgd door 36 Pf6
e complicaties. De te
der meer een pion).
c6xd5 36. Pe2-d4, Dit-*
vas 37. Pd5:, Dc5 38. P<*:{
Pb4:, Le6: alhoewel
et eindspel gunstiger g
Dc7xe5 38. Pc3-b5, d5-d4 n
Ie5-c5 40. Db4-b3 _,it
nder in tijdnood, maar
ds verloren)
Tf8xf5 41. Tf2-c2
i vette blunder) n
)c5xb5 en wit vond het toe
MUHRINOt -
•.wel Kortschnoj in het kandida.
'.rnooi zowel Reschewski als Tal
ipen had, bleek hij in de finale
opgewassen te zijn tegen het
kgeweld vanzijn ze.s jaar jon.
tegenstander, de 31-jarige L».
ader Boris Spassky. Met 6,5—
wees deze zijp grote klasse. Zo. I
strategisch, tactisch als tierde. I
d bleek Spassky in bijkans alle
en zijn tegenstander te otter.
en. De huidige wereldkampioen
sjan zal dus het komende jaar
uw zijn titel moeten verdedigen
Spassky.
1966 mislukte Spassky's aanval
wereldtitel - hij verloor toen
atch met 12,511,5. Spasskyj
n in de komende strijd zijn aan.
slijk gunstiger. Zijn grote triom.
n het kandidatentoernooi heb.
oewezen, dat de uitdager nog
i in kracht toeneemt en de
kwereld wacht dan ook een ge-
ge strijd. Onderstaand volgt een
al boeiende gevechten uit da
i Spassky-Kortschnoj
ssky als strateeg en tacticus
V. Kortschnoj
Zwart: B. Spassky
te matchpartij gespeeld te Kiew
s
c4, e7-e6 2. g2-g3, d7-d5 3. Lil-
g8-f6 4. Pgl-f3, Lf8-e7 5 0-0
b2-b3, b7-b6 7. Lcl-b2, Lc8-b7
e3, c7-c5 9. Ddl-e2, Pb8-c6 10
1, Ta8-c8 11. d2-d3, Dd8-c7
shands ondernemen beide spe.
og geen directe acties, maar bë.
alle aandacht aan het strate-
formeren van hun troepen-
t)
ol-c3, Tf8-d8 13. Pf3-h4, d5xc4
lxc4, a7-a6!
begin voor een actie op de da-
üigeL De tekstzet dient uiter-
als voorbereiding voor b6-b5)
il-bl, Pc6-a7 16. Lg2xb7, Del*
Ph4-f3
icht beter was 17. Lal om de
rs b6-b5 althans tijdelijk te ver.
ren)
b6-b5 18. Pf3-d2, Db7-d7 19.
4, b5-b4 20. Pe4xf6+, Le7xf6
:3-e4, Lf6xb2 22. Tblxb2, 17-15
:4-g5, Pa7-c6
-f4
merkwaardige en tevens beslis-
fout. Het is onbegrijpelijk, dat
tSpeler de voor de hand liggen-
24. d4! over het hoofd ziet. Bij-
eeld 24. d4!, cd4: 25. ed4:, Pd4:?
14:, Dd4: 27. Da6: en matin
i zetten. Zwart moet daarom na
b repliceren met 24. De",
ia de kansen nagenoeg gelijk
e6-e5!, 25. De2-h5, h7-h6 26.
3, Dd7-e6 27. Pf3xe5, Pc6xe5
xe5, De6xe5 29. Tb2-e2, Tc8-c6
l5-f3, Tc6-d6 31. Te2-d2, a6-aa
•t' staat nü glad gewonnen)
'3-f4, De5-e6 33. Kgl-f2, a5-a4
'2-e2, g7-g5 35. Df4-f2, Kg8-g7
-h4, De6-e5 37. Df2-f3, Td8-e8
:2-f2, g5xh4 39. g3xh4, Td6-g6
1-hl, f5-f4! 41. e3xf4, De5-d4+
gaf zich gewonnen. Er had nog
n volgen: 42. Kfl, T18 43. f5,
44. Tf2, Tf5: 45. Df5:, Tf5: 46.
3d3:
ssky als verdediger
!e tweede matchpartij ontstond
zetten - Spassky was de zwart-
- 1. d2-d4, d7-d5 2. c2-c4,
3. Pbl-c3, Lf8-e7 4. c4xd5, e6x
Lcl-f4, c7-c6 6. e2-e3, Lc8-f5
L' Lf5-e6 8. h2-h3, Le7-d6 9.
Pg8-e7 10. Ddl-b3, Le6-c8
Pe7-g6 12. Lf4xd6, DdBx
Pb8-a6 14. g4-g5, Pg6-
Pa6-c7 16. 0-0, Lc8-g4
18. Pf4-e2
3. Db7: volgt 18PfS
0-0 mét de dreiging 20
«20Pe3:)
0-0-0 19. e3-e4, f7-f6 20.
Pc7-e6 21. g5xf6, g7xf6 22
t, Kc8-b8 23. Lg2-h3, Th8-g8
3-e3, d5xe4 25. f3xe4 de vol-
stelling.
i na 25. ƒ3xei
(Van een onzer verslaggevers)
Het dorp Velsen ondergaat zij
afsterving zonder gekerm
Toch doet het veel pijn dat de
Ijzeren handen van de steeds ver
dergaande industrialisatie en he'
uitbreidende scheepvaartverkeer
alweer een stuk afhakken van het
dorp waarover H. Potter al in
1809 schreef dat het „zo bekoor
lijk is".
Maar hoe machtig ze ook z(jn,
de planologen krijgen na de thans
in uitvoering zijnde „operatie"
geen kans meer voor verdere aan
tasting van het mooie dorpsge
zicht.
Bestuurders en bewoners van de
gemeente hebben elkaar gevon
den in de overtuiging dat het
overblijvende stukje verleden
niet tegen de vlakte mag.
Op papier is Velsen met ruim
68.000 inwoners na Amsterdam,
Haarlem en Hilversum de vierde
gemeente van Noord-Holland. Reëel
is dit administratieve gegeven niet,
want de overgrote meerderheid van
de werkzame bevolking woont niet
meer in het eigenlijke Velsen, maar
in het snel groeiende IJmuiden (bij
na 40000), Santpoort (14.000), Drie
huis (3500) en in de woonbuurt Vel
gen-Noord (10.000). Deze woonker
nen ressorteren weliswaar onder de
gemeente Velsen, maar ze hebben
stuk voor stuk een geheel eigen ka
rakter.
In het eigenlijke Velsen, dat zelfs
voor de meeste Noordhollanders stil
en onontdekt ligt tussen het Noord
zeekanaal en de verkeersweg naar
IJmuiden, lijkt de tijd te hebben stil
gestaan. De stedebouwkundigen heb
ben er hun drang naar vernieuwing
niet uitgevoerd. Met de mooie En-
gelmunduskerk, waarvan de bouw
reeds in de twaalfde eeuw begon,
en de daaromheen gegroepeerde
achttiende eeuwse behuizingen be
hoort het tot de zeer weinige, oor
spronkelijke dorpsgezichten waarover
ons land en met name het westen,
beschikt.
Als er niets gedaan zou worden,
zou het dorpje binnen enkele tien
tallen jaren ongetwijfeld zijn ver
dwenen. Immers, degenen die er ver
antwoordelijk voor zijn dat de groter
wordende schepen op een behoorlij
ke wijze 's lands hoofdstad kunnen
bereiken, hebben in het verleden met
een simpele pennestreek al een deel
van Velsen van de landkaart wegge
streept, Dat wat is overgebleven,
verkeert in een toestand die drin
gend vraagt om herstel.
Teneinde dit alles te bevorderen,
ts kortgeleden de Stichting Dorp-
Velsen opgericht waarin zijn verte
genwoordigd het ministerie van cul
tuur, recreatie^ en maatschappelijk
werk, het provinciaal bestuur, de ge
meente en de bewoners van het dorp.
Door eigendomsverwerving en ge
bruik wil men het behoud van Vel
sen garanderen.
Secretaresse mevrouw J. R. Fran-
se-Goldstein woont zelf in een oud
huis, dat straks als de verbre
ding van 't Noordzeekanaal is gerea
liseerd en enkele andere zijn ge
sloopt, aan de rand van Amster
dams waterader zal staan. Zij is één
van de voorvechters van het behoud
van Velsen. „We vechten ons een
ongeluk tegen afbraak", zegt ze ge
ëmotioneerd. „We moeten niet al
les offeren aan de voortschrijdende
industrialisatie. Je kunt wel alles
tegen de vlakte gooien, maar wat
houd je over? Kijk naar IJmuiden.
Wat er nog stond, is door de Duit
sers platgegooid. Wat er nu is ge
komen, is walgelijk nuchter. Nee,
velse-n moet blijven bestaan. Als de
ze stichting er tien jaar eerdeT was
geweest, was het misschien nog mo-
Selyk ook de rest van <ms dorp te
sparen. Dan hadden ze aan de an
dere kant kunnen verbreden. Nu is
°,at niet meer mogelijk, omdat Van
beider er met één van z'n gebou
wen zit. Het zou gewoon teveel kos-
dat gebouw te verplaatsen."
Mevr. Franse is dolgelukkig met
uo steun van de overheid, speciaal
die van wethouder van- openb. wer
ken, de heer C. Ockeloen. „De vori
ge wethouder huldigde bet' standpunt
aat alles maar tegen de vlakte
moest, maar gelukkig heeft de heer
V el-oen daarover andere gedach-
SHchti g'S °°k voor:dller van onze
inS6?,,.®3 Wet 51,001 meer, dat be-
oorlijke Velsen, Maar het vercüeiu
de mjï Wijven. Aan de noordzij-
151 ln de schaarse najaarszon
-en schoon karakteristiek dorpsplein-
nitwat Z,aI met W'jVen bestaan. De
C™uwolen van enkele nuchtere ar-
«Jo Tv ekl)en de vleeshouwerij-sla-
ustaat 20 °P de nog niet
ewX ramen) al voor een deel
staande woning van schilder Bee-
VlaktJ"^ °Vèr k0rte t«d toSen de
■h, ®eveer veertig panden ver-
ee mÜLn0g' dan wordl aan de KW2'-
ster, Van de industrieën geen
ten meer gegeven.
Velsen wil weer leven, niet stev-
PAARDERASSEN VAN DE WE
RELD Door Daphne Machm
Goodall Uitgave La Rivière
Voorhoeve, Zwolle. Dit is een fors
uitgegeven boek met meer dan 320
foto's en kleurplaten over de ken
merken van meer dan tweehonderd
paarde- en ponyrassen. Zelrs de man,
die meent, „alles van paarden af te
vreten, zal hier nog verrassingen ont
moeten. Niet a'leen da men in dit
boek ooms werkelijk unieke foto's
aantreft, men vindt er bovendien ge
gevens cvar de verschillende rassen,
zodat men zich een indruk kan ver
men over capaciteit, voorkc-men en
karakter van ia-der ras. In deze zin
is het een uniek nas'agwerk, waar de
paardenliefhebber voor zijn genoegen
in bladert en dat hem Spelenderwijs
a's het wa~e een hoop hippische
kennis bijbrengt. Want iedere foto is
vooczisu van a'levlei technische
gegevens: afstamming, robe, schoft
hoogte en andere, details, waardoor
men zich 'een goede indruk van
hêt betreffende rad kan vormer..
Het moet een enorm werk geweest
zijn. deze uitgave voor te bereiden
e-;i ts catalogiseren. Alleen dit al is
een bewijs dat de schrijfster een eru
diet op hippisch gebied moet zijn.
Hat blijkt da. zij praktisch haat hele
leven tussen paarden heeft dóen-ge
bracht. Ook als hippisch pedagoge
geniet zij bekendheid, zij houdt zich
o.m. gaa-ne bezig met het africhten
van springpaarden.
Het ba'angrljke van haar boek is
bovendien dat zij hr.-tff-weteij door te
dring,sin achter het ijlteren gordijn, zo
dat haar studie zc-nder meer wereld-
cmva'tend kan worden genoemd.
ADRTAAN BROUWER door Fe
lix Timmermans Uitgave Maïi-
teau. Als Marnix-pocket verscheen
bij Manteau Felix Timmermans' laat
ste werkstuk: Adriaan Brouwer- Het
is in 1948 postuum verschenen en ér
is misschien moed vcof nodig er
aan te beginnen, omdat Timmer
mans' proza niet meer van deze tijd
is. Maar wie zich aan dit avontuur
waagt, zal spoedig ervaren dat de
geheel eigen stijl Van de beroemde
Vlaming ook thans nog best te ge
nieten is. De erin tentoongespreide
levenslust staat we] in diepe tegen
stelling tot het passimisme van deze
tijd en daarom is het lezen van deze
pocket een verkwikking. Anderzijds
staat de eenvoud van Timmermans'
denken wel heel erg ver af van de
gecompliceerdheid van de tegenwoor
dige wereld.
RUITER EN PAARD IN EVEN
WICHT Gregor von Romaszkan
L. J. Veen's uitgeversmaatschappij
n.v., Amsterdam. Evenwicht is het
grondbeginsel van de rijkunst; de
meeste ruiters met aanleg hebben
daarvoor een intuïf gevoel. Hoe zij
in bepaalde Omstandigheden op hun
paard moeten zitten, wordt hun wel
iswaar geleerd, maar zelden wordt
ingegaan op de vraag waarom het
nu zo moet. Dit probeert de schrij
ver van dit boek wetenschappelijk
te benaderen, daarbij uitgaande van
de wetten der mechanica. Gregor
von Romaszkan heeft zijn bevindin-
geai neergelegd in een (studie)boek,
dat voor gevorderde "ruiters en in
structeurs belangrijk kan zijn, al zal
men het aldus merkt Wouter Slob
op in zijn voorwoord niet altijd
eens zijn met de theorieën van de
schrijver. Over evenwiclq van paard
en ruiter bestaan allerlei opvattingen
en het boek van deze Oostenrijkse
cavalerie-officier levert stof te over
voor de discussie over dit belangrijke
onderwerp in de rijkunst.
JEAN SULLIVAN: ALs IK. DE
LIEFDE NIET HAD: N. Nelissen,
Bilthoven. In d-eze ro-man, die nau
welijks de structuur van een roman
heeft, wordt de lezer geconfronteerd
met denken en doen van de priester
Stvozri, die in he. milieu vxln publie
ke vrouwen en souteneurs, r-ond de
Par ij se Place Pigalle, zijn arbeids
veld heeft gevonden. Zijn nonnen
zijn niet die vaat z(jn bisschop. Ziel
zorg is voor hsm identiek met d®
persooniijjke relatie tot de medemens
41 wel in ca meest mise abele, vaak
•e fstotenda. omsiaaiidigheden. Het is
em priesterschap van uiterste zelf
verloochening, dat voor de niet begrij-
snae Aircriwe A „et can ce
arati» van zelfvernietiging dveigt te
giaan. De schrijve: fllcsoftii-t over de
'locfdfiguur van liet beek. laat hem
au het wtord en treedt niet hem in
'ehat. Het onechte en onwaarachtige
ver cl daardoor ontmaskerd en door
ie deklaag van conventie en traditie
h-eeri worat de kern der r.ingen zicht
baar. Het :s een onthullend en ont
hutsend. een virtuoos geschreven
boek. dat met de grootste gemene
„waarden" afrekent ten gunste van
de menselijke oprechtheid en het
waarlijk inte menselijk» contact,
waarmee het woord christendom
toch hiog altijd iets te maken heeft.
TON LEMAIRE: TEDERHEID. Am-
boboeken, Utrecht. In deze studie
filosofeert de jeugdige auteur over
het wezen van de tederheid, zoals
die zich manifesteert als de tegenpool
van luidruchtige passie en vitaliteit.
De tederheid, zegt hij, is liet mede
dogen dal de vergankelijke mens helpt
zijn vergankelijkheid te dragen en
hein ie verzoenen met de nostalgie
van hst leven.
Lemaire baseert zijn filosofie var,
de tederheid op een pessimistische
levensvisie, waaruit de hoop op een
hiernamaals, in welke vorm dan ook,
is gebannen. Als zodanig is het een
filosofie van de wanhoop: een plei
dooi om het in wezen ondraaglijke
nog enigszins draaglijk te- maken.
Een Roland Holst-achtige bespiege
ling over' de zachtheid, te midden van
de ..mateloze verlatenheden".
Men hoeft overigens de levensvisie
van de auteur niet f> delen om met
bewondering en instemming kennis te
kunnen nemen van een groot aantal
uitspraken over de erotiek, de zacht
moedigheid en het intermenselijke
contact in het algemeen. Die uit
spraken namelijk getuigen niet al
leen van een borende intelligentie,
maar ock en vooral van een grote
eerbied voor wat de schrijver „de
tere schoonheid" noemt van een we
reld die door de mens zelf ontluis
terd wordt.
NANS HOOGSTRATEN: EN GIJ
ZULT STILLE ZIJN; N.V. Drukkerij
J. J. Groen en zomen. Een eenvou
dig, maar goed en fijnzinnig verhaal
over- een boerengezin, dat door de
aantrekkingskracht van de techniek
niet onberoerd wordt gelaten en
waarin de zoon andere opvattingen
heeft dan de vader. De ontwikkeling
van de gebeurtenissen wordt voor de
schrijfster bepaald en gedragen door
een streng, reformatorisch godsver
trouwen, dat soms door zijn nadruk
kelijkheid stoort, maar niet wezen
lijk afbreuk doet aan da intrige.
H. WERNER: MARCUS NAPO
LEON; Uitgeverij „West-Friesland",
Hoom. Een alleraardigst
verhaal over het zoentje van de bos
wachter, dat in een hol voor de regen
wil schuilen, en dan in een bijzonder
wereldje belandt, waar iedereen de
tijd vult met knobbelen, kniezen,
knagen en knikkebollen. Met behulp
van een portie '„kevernevel" weet
M-arcus, na een aantal barre avontu
ren, orde op zaken te stellen. Illustra
ties en tekst werken op een speelse
manier samen om de lezertjes enke
le prettige uren te bezorgen.
DR. CHR. P. RAVEN; ONTWIK
KELING ALS INFORMATIEVER
WERKING; W. de Haian, Hilversum-
J. W. Meulenhoff, Amsterdam. Dit
voor de leek lang niet gemakkelijke
boek behandelt de moderne informa
tie-theorie, die mogelijk kan bijdra
gen tot de oplossing van de vraag oi
bij de ontwikkeling der dieren de
geordende structuur niet uit wanor
de bestaat. Bij de geslachtelijke
voortplan' ing vindt via de bevruchte
eicel overdracht van informatie
plaats van ouders op nakomelingen.
Gedurende de ontwikkeling wordt zij
gedecodeerd. De auteur gaat na wat
ue aai'<j van de code is en hoe de „in
fo* matie" tijdens de ontwikkeling
wordt verwerkt. Het boek vraagt-
meer dan een elementaire kennis
van de biologie.
DS. H. NOORDERMEER. „EEN
BERICHT ONDERWEG." (oecume
nisch radiopastoraat IKOR, Hil
versum). Dit boekje is het derde
deel in de serie „Mens en Bijbel",
die onder auspiciën van de gelijk
namige werkgroep wordt uitgege
ven. De eerste twee (losse) afleve
ringen handelden over het Oude Tes
tament, de»l drie betrekt zich op
het Nieuwe. De serie wordt bege
leid door een veertiendaagse radio-
eatechese, eveneens getiteld „Mens
en Bijbel". (Op donderdagavonden
van 19.40 tot 20.05). In „Een be
richt onderweg" trekt ds. Noorder-
meer lessen voor de actuele chris
telijke praktijk met name uit de brie
ven van de apostel Paulus. De exe
gese is zeer eenvoudig gehouden en
populair geschreven. Dit is ook dui
delijk de opzet van het boekje, dat
meer weg heeft van een reeks pre
dikaties maar dan zeer reële
dan van een theologische verhan
deling. Naar ons gevoelen volgt ech
ter vaak iets te nadrukkelijk „de
mca-aal van het liedje". Maar de
poiging tot een eigentijdse prediking,
die uit het boekje spreekt, lijkt ons
zeer lofwaardig.
J. L.
D. COPPES. „Daarom, mijnheer".
Uiig. Semper Agendo n v, Apel
doorn, Dolf Coppes, thans stafleider
van de radio-telefonische hulpdienst
„Stichting Correlatie" en als zoda
nig, na de uittreding uit zijn priester
ambt, in een stuk zielzorg werk-
Baam, heeft een fel protest geschre
ven tegen de encycliek Humanae
Vitae.
Hij doet dit in het boekje „Daar
om, mijnheer". Een vergelijking met
het (eerder besproken) boek van
dr. B. Delfgaauw „Sexualiteit, pau
selijk gezag en geweten", eveneens
een kritiek op de encycliek, is niet
helemaal eerlijk, omdat de uit
gangspunten en beweegredenen van
beide auteurs verschillen- Is het boek
van Delfgaauw meer doordacht, meer
wetenschappelijk verantwoord, Cop
pes gaat er als één brok bewogen
heid tegenaan. De ondertitel spreekt
dan ook van „een pastoraal pro
test". En vanuit deze „dagelijkse, de
praktische pastoraal", komt hij tot
de conclusie: „Als ik het goed aan
voel, gaat het helemaal fout, tenzij
er eindelijk moed betoond wordt.
Waarom zou zoveel eeuwen na het
begin van de kerk niet iemand op
nieuw naar de paus mogen stap
pen, zoals Paulus destijds naar Pe
trus stapte om hem te wijzen op
misbruiken?"
Precies hetzelfde bijbelse conflict
tussen Paulus en Petrus wordt ook
door Delfgaauw aangehaald. Een op
roep aan de Nederlandse bisschop
pen om in deze zaak de gang van
Paulus te gaan, vormt in beide boe
ken de slotconclusie. De bewogen
heid waarmee Coppes tot zijn pro
test komt, zal velen aanspreken,
sommigen zullen hem niet kunnen
volgen. Maar aan de eerlijkheid er
van behoeft o.i. niemand te twijfelen.
t "I
Ook geloofde men sterk aan. de
aanwezigheid van een fabelachtige
schat, die onder Moskou begraven
zou liggen alsook aan onsterfelijke
afgezonderde mensen en op zijin
minst een slapende prinses.
Toen een edelman te Moskou in
1718 blufte, dat hij wist waar de
schat zich bevond, gaf de tsaar hem
geld met de opdracht de schat te
vinden.
De edelman en zijn helpers groe
ven enkele kuilen waar zich nu het
Rode Plein bevindt, maar zij vonden
niets.
De tsaar liet de edelman bijna
dcqd geselen en volgens een ge
schiedschrijver in een stinkende put
werpen.
Niettemin hebben de legenden tot
diep in de 20e eeuw geleefd.
De mannen, die in onze tijd aan
de ondergrondse werkten hebben
geen spoor van het koninkrijk der
dwergen gevonden, noch van ander
menselijk leven en evenmin van een
schat. Wel vonden zij de afbrokke
lende overblijfselen van de beruchte
„beulenhofwaar de waanzinnige
tsaar Iwan de Verschrikkelijke zijn
onderdanen liet folteren, geselen en
levend door beren verslinden.
In de omgeving van deze plaats
werden geraamten, zwaarden en an
dere overblijfselen gevonden, die nu
in-musea zijn ondergebracht.
De Russen zijn trots op hun woe
lig verleden, maar zij praten veel
meer over de toekomst.
Ingenieur Ba koen in ziet de dag
komen, waarop de ondergrondse
twee kringlijnen rondom Moskou zal
hebben plus zeven diagonale lijnen
kris kras onder het hart van de
stad. Ook zegt hij, dat de onder
grondse treinen van Moskou eer
lang automatisch zonder bestuurders
zullen rijden.
De „vleeshouwerij" links is ai voor een deel gesloopt, het schildersbedrijf rechts volgt binnenkort.
ven- Mevrouw Franse: „We hopen
de industrieën ervoor te kunnen in
teresseren gelden beschikbaar te
stellen voor restauratie van de pan
den. Bovendien moeten de huizen
weer een bestemming krijgen- Je
zou kunnen zeggen dat we er een
soort Zaanse Schans van willen ma
ken, maar niet louter en. alleen voor
toeristen".
Wandelen door Velsen betekent
zoveel ais van de ene in de andere
verrassing vallen. Wie zou denken
in de stifle straatjes oude huisjes te
'-inden waar jonge vrouwen nog het
ambacht van weefster uitoefenen en
waar kunstschilders hun impressie
van een mooie «lag vastleggen?
MOSKOU (AP) De glanzende ondergrondse spoorweg van
Moskou biedt het voordeligste koopje in de stad.
Voor vijf kopeken (ongeveer vijftien cent) kan de Russische arbei
der snel in een schoon vervoermiddel naar zijn werk rijden en hij
krijgt een schilderijententoonsteling en een overzicht van de Sovjet
geschiedenis op de koop toe.
Elke 90 seconden suist een
een station binnen, dat is
met prachtige kroonluchters, muur
schilderingen, die de roem van het
recente verleden in beeld brengen en
op sommige plaatsen met vloeren
van gepolijste tegels.
De meeste van deze „ondergrond
se paleizen", zoals de Russen ze
noemen, dateren uit 1935 maar ze
glanzen r.og als nieuw, dankzij de
hard werkende vrouwen, die zwab
beren, stof afnemen en vegen en ze
dag eh nacht glimmend poetsen.
De Russische ondergrondse spoor
weg is een typisch voorbeeld van de
pronkzucht van de Sovjets. Buiten
landers die er komen schamen zich
gewoonlijk dood over hun armoedige
oude ondergrondse thuis.
De grootste sensatie voor mensen,
die er voor het eeret komen, zijn de
supersnelle roltrappen, die de passa
giers in de ingewanden der aarde op
de perrons werpen. De tunnels van
dé ondergrondse zijn de diepste ter
wereld, maar hun juiste diepte is
een militair geheim.
Tijdens de tweede wereldoorlog
hebben zij goede diensten bewezen
als schuilplaats voor die Moskovie-
ten tijdens bombardementen. Zelfs
wijlen Joseph Stalin trok in 1941
met zijn generale staf in dé stations
Byeloroesky en Kirovsky. De tun
nels waren tijdens luchtbombarde
menten van de Nazi's de veiligste
plaatsen van de stad.
„Onze ondergrondse is de jongste
ter wereld en wij hebben noodt op
gehouden hem uit te breiden", zei
hoofdingenieur Arkady Bakoenin on
langs op een persconferentie.
Naarmate Moskou groeit worden
nieuwe tunnels geboord naar de ver
ste uithoeken van de stad. Op het
ogenblik, zijn 123 km in bedTiji.
Bakoenin deelde mee. dat 7.200
treinen 'gemiddeld 4,2 miljoen passa
giers per dag vervoeren.
De bouwers van de ondergrondde
hebben zich ten doel gesteld hét
iedere arbeider mogelijk te maken
in eén kwartier van zijn woning
naar de fabriek te komen.
Ex-premier Nikita Kroestjev is in
de dertiger jaren de grote stuw
kracht achter de bouw van de on
dergrondse geweest. Als jeugdig
functionaris van de, partij te Moskou
spoorde hij de arbeiders in vurige
redevoeringen aan sneller te werlcen
én zich. niets gelegen te laten liggen
aan de gevaren van het gewaagde
ondernemen.
Om hen te inspireren heeft hij
zelfs vele uren doorgebracht in de
modderige tunnels, half vol water.
Uit Sovjet-publikaties uit die da
gen blijkt, dat de Moskovieten de
bouw van de ondergrondse met spe
ciale belangstelling volgden, omdat
een o-u.de legende wilde, dat onder
Moskou een ondergrondse stad be
stond.
In de atmosfeer van mysticisme
en bijgeloof te Moskou in de 18e en
19e eeuw haddén zich gefuchtrn ver
spreid, volgens welke onder de stad
een koninkrijk van dwergen bloeide.
Het gerestaureerde Velsen zal zo'n
50 tot 60 huizen blijven tellen. Op
een deel daarvan staat nu nog „on
bewoonbaar verklaarde woning". De
stichting Velsen-dorp hoopt daar ver
andering in te brengen.
Er wordt daarom op de grote
trom geslagen, daar in Velsen. Ie
dereen moet het weten dat die moder
ne tijd dit stukje van vroeger niet
mag opeisen. Het moet blijven, het
kleine winkeltje van de kruidenier
waaronder opmerkzame dorpelingen
wijnkelders hebben ontdekt, 't schil
derachtige, voormalige raadhuis het
gebouw van de Vrijmetselarij, de „in
springende" woninkjes in de Dorps
straat en de kerk, waarvoor het
woord pittoresk te geringschattend
is. Naast de gotische bouwfragmen-
ten zijn daarin ook romaanse te ont
dekken, hetgeen een bewijs vormt
voor de stelling dat het hier gaat
om één van de Willibrord-kerken
in de provincie.
..Zo aangenaam en verrukkend
de landstreek hier over het geheel is,
zo bekoorlijk is bijzonder het dorp
Vclzen:
het krielt, als 't ware. in deszelfs
omtrek
ran schoone buitenplaatsen en
lusthoven".
Dat schreef zoals gezegd, in de
negentiende eeuw H. Potter. Voor
degenen die de moeite nemen, zijn
regels op de waarheid te toetsen,
heeft zijn mening een verrassen
de werkelijkheid.
Schilder Belsem heeft al een deel van zijn huis aan het Noordzeekanaal
moeten prijsgeven. Nu het profiel van de waterweg opnieuw enkele meters
meer landinwaarts wordt gelegd, zal ook het resterende deel tegen de
vlakte gaan. Maar voorlopig komen de schepen nog op enkele tientallen
meters bij hem „om de hoek".
