f f f f Er is een kom vandaag en draag morgen 'n bontmantel met extra lage prijzen stelt kuflex u schadeloos voor al die jaren zonder bont boek voor iedereen BOEKENMARKT IN RAI: voer voor literatuur-sociologen A. v. Ravels m GARANTIE W m GARANTIE W Kioosterzande, Tel. Ó1148-413 Kijk wat o krijgt voor 9.995,» V.V.Z.B. - GOES afwezig MEINDERT WOLDRINGH Verschuiving Genres Bovenlaag Gelukt DE STEM VAN VRIJDAG 11 OKTOBER 1968 53 Elke bontmantel S? wordt geleverd met i\i Mt een schriftelijk *J GARANTIE- yTIFICAATlevens yT> 'US -ïji I ECHTHEID Elke bontmantel W ij* wordt geleverd met Hi <j> een schriftelijk *J GARANTIE- -M yTIFICAATtevens y7> 'IJS I ECHTHEID Bij aankoop worden 2 dagretours vergoed. De betaling kan op prettige en diskrete wijze JÊ worden JgfeÈ geregeld. /jjjRöj EXTRA AANBIEDING Prachtige nerts bisam Normale prijs 1490,— Bij ons slechts EXTRA AANBIEDING Russisch Persianer met nertzkraag Normale prijs 1990,- Bij ons slechts Bovendien 6% korting Bovendien 6% korting Pas tijdens het rijden geeft de Renault 1GTS immers zijn geheimen prijs. Zoals zijn formidabele wegligging. Zijn krachtige motor, die goed is voor een top van ruim 160 km per uur. Zijn luxueuze afwerking. En vooral: vele creatieve extra's, die bij de Renault 16 TS standaard zijn. Een enkel voorbeeld: draadjes op de achterruit, die elektrisch ontwasemen en ontdooien. Daardoor heeft u altijd een helder uitzicht op de auto's, die u ver achter u laat. Aan alles is gedacht. Dat merkt u onmiddellijk, zodra u een proefrit maakt. Komt u eens langs. Om zelf de comfortabele geheimen van de Renault 16 TS te ontdekken! Heden vrijdag 11 okt. ho pen onze geliefde ouders Camiel Corijn (Van een onzer verslaggevers) AMSTERDAM „De roman is dood" heeft Harry Mulisch, die er drie onafgemaakt in zijn bureau-Ia heeft liggen, onlangs gezegd toen hem werd gevraagd, waarom hij zich nog uitslui tend met pamflettarische geschriften bezighoudt. Boud be weerd Inderdaad staat de door Mulisch zozeer bewonde rende Lenin nummer t op de wereldranglijst van meest ver taalde auteurs (200 vertalingen), maar tweede is Simenon (137), derde Tolstoi (122), vierde Doslojewski (96) en vijfde Hemmingway (91). Dat zijn allemaal romanschrijvers. Evenmin als men mag zeggen, dat God dood is, zolang er gevulde kerken zijn, zomin kan men stellen, dat de roman dood is, zolang er in alle uit.- hoeken van de aardbol een markt voor blijkt te bestaan. Mu lisch za! wel bedoeld hebben, dat de romanschrijver in hem dood is. Da's dan jammer. Leve zijn opvolger. In aansluiting aan ons voorgaand bericht wordt aan de telers bekendgemaakt dat de peren crisis- en interventieregeling, voor zover nu be kend, althans ook op maandag 14 oktober nog voortduurt. Snelle aanvoer van klasse III en kleine maten van peren blijft gewenst. Westdorpe, 10 okt. 1968. B 193. De plechtige uitvaart zal plaatshebben maan dag 14 oktober a.s. om 10.00 uur in de kerk van Onze Lieve Vrouw Visi tatie te Westdorpe. Hoeveel jaar wacht u al op uw mooie bontmantel? Nu is er 'n enorme verzameling kwaliteiten. Nu zijn er genoeg modellen om een modeblad t# vullen. Nu kunt u kiezen uit meer dan 500 mantels. En wie groot is, kan met kleine prijzen voor de dag komen. Vooruitlopend op de verlaging van de weeldebelasting per 1 januari a.s., geeft Kuflex EDELBONT u nu al 6% korting. Het zou immers jammer zijn als u nu teveel betaaltl Waar wacht u nog op? Kom vandaag naar Kuflex EDELBONT en draag morgen de mantel waar u al zo lang op hebt gewacht. 3/4 MODELLEN LANGE MODELLEN PERSIANER PATTES JEMEN Normale verkoopprijs 495,- Normale prijs 695,- Juf Bij ons slechts Bii ons slechts v Bovendien 6% korting. Bovendien 6% korting. en Celina Bommelijn hun 45e huwelijksdag te vieren. Dit is de wens van hun kinderen en kleinkinderen. TANDARTS HULST dinsdag 15 oktober zaterdag 19 oktober Hiermede moeten wij U het droevig bericht geven, van het overlijden van de docent aan de academie voor beeldende kunsten St.-Joost te Breda, De Heer Deze collega en leraar is onverwachts door God geroepen. Wij zullen zijn voortreffelijke kwaliteiten in ere en dankbare herinnering houden. Breda, 9 oktober 1968. De St.-Joostgemeenschap Heden overleed na een kortstondig ge dragen lijden, mijn lie ve zorgzame man, va der, grootvader, broer, oom en neef ALBERT VAN DAM op de leeftijd van 63 jr. Uit aller naam: G. van Dam van Graefschepe Kinderen cn kleinkinderen NERTZKOPPEN NATUREL PERSIANER PATTES Normale prijs 795,- Normale prijs 795,- FljF Bij ons slechts j."" Bij ons slechts J J»"™ Bovendien 6% korting. Bovendien 6% korting. NERTZ BISAM NERTZ MURMEL Normale prijs 1195,- OOfl Normale prijs 1495,- jlQjT Bij ons slechts Bi| °nS slechts RUSSISCH PERSIANER NERTZ FLANKEN Normale prijs 1700,- TOOK Normale prijs 1950,- Bij ons slechts I Bij ons slechts Bovendien 6% korting. Bovendien 6% korting. In 1967 verschenen er 11.262 nieu we titels. Dertien procent daarvan waren romans en novellen. Men kan liet allemaal op drie cn een halve kilometer boekenplank bijeen zien staan tijdens de boekenmarkt, die vrijdag 11 oktober door een van Ne derlands bezigste bijtjes op literair gebied, Annie M. G. Schmidt, in de Amsterdamse RAI geopend wordt en die duurt tot en met zondag 20 ok tober. Voor drs. A. Nuis, die in Lei den moderne Nederlandse literatuur doceert, om een beetje wanhopig te worden. Zijn stokpaardje is litera- tuur-sociologie een zeer nieuw begrip. Over de relatie schrijver - lezer is weliswaar al veel gesproken, maar wie zich, zoals hij, in de ma terie verdiept, ontdekt, dat er eigen lijk bar weinig van bekend is. Er zijn bovendien zoveel aspecten, dat het in kaart brengen van deze wereld een Odyssee-zwerftocht ver eist, waarvan je nauwelijks weet waar je moet beginnen, laat staan waar het einde ligt. Hetgeen drs. Nuis doet verzuchten: „Ik zou wel eens, al was het maar van een boek, willen weten waar het terecht komt en wie het leest Zo'n man moet straks als een verdwaasde ronddolen op de boekenmarkt, waar naar schatting 100.000 bezoekers zul len neuzen in evenveel boeken. Bijvoorbeeld dit. Na de oorlog is er in de Nederlandse literatuur een verschuiving opgetreden. Voordien waren de schrijvers vrijwel zonder uitzondering academici, die zich richtten op de bovenlaag van de be volking. De kwaliteit van hun boe ken was vaak omgekeerd evenredig aan de oplage. Een bestseller werd met wantrouwen bekeken. Dat kon nooit veel wezen Dat is allemaal veranderd. De academicus onder de schrijvers is zeldzaam geworden. De bestseller wordt met andere adore rende ogen bekeken. Drs. Nuis heeft dit verschijnsel zelf gesignaleerd in „De Gids". Hij kan er geen verkla ring voor geven. „De verschuiving intrigeert me en ik hoop, dat we er in zullen slagen wat meer inzicht in deze materie te krijgen", zegt hij. Alle onderzoekingen hebben zich tot dusver vrijwel uitsluitend beperkt tot de verkoop van het boek, maar ze strekken zich niet uit tot de re latie tussen schrijver en lezer in de literatuur". Hoe ingewikkeld de zaak ligt blijkt, als drs. Nuis verder praat over het maagdelijke terrein, waar hij de ploeg van zijn research door heen wil gaan halen. Hij zegt bij voorbeeld: „Er verschijnen meer ge dichtenbundels dan dertig jaar gele den, maar dat zegt op zichzelf niets over de belangstelling voor poëzie. Uitgevers zijn tegenwoordig bereid gedichten uit te geven met verlie zen, die worden gecomperseerd door winsten uit andere uitgaven. Voor de oorlog gebeurde dat zelden, omdat er weinig of niets viel te compense ren, men kon het risico eenvoudig niet nemen. Het veel of weinig ver schijnen van poëzie heeft minder te maken met de belangstelling van de lezer dan met de economie van het boekbedrijf". Een probleem voor de literatuur- socioloog is ook het onderverdelen in genres. Wat is literatuur? Waar ligt de grens met de sub-literatuur, met de thrillers cn psychologische thrillers van Simenon, om een heel sprekend voorbeeld te noemen. Bo vendien zit je onmiskenbaar in je maag met de kolossale oplagen van boeken, die vroeger „keukenmeiden romans" werden genoemd, boeken, die volgens een bepaald recept ge schreven worden en waarvoor men heen te breken met een hoger ver. koopcijfer, dan is er sprake van een bestseller. Van 't Reve is het geiukt momenteel in Amerika zelfs een schriftelijke schrijverscursus kan volgen. Een andere sector is die van de pornografische boeken. De ene kriticus vindt De Sade een smeer poes, de andere acht hem een van de grootste denkers van de laatste eeuwen. De grenzen zijn allemaal volstrekt onduidelijk en tussen de genres liggen grote overgangsgebie den. Het is geblinddoekt verstopper tje spelen in een kolenmijn. Een ander aspect bijvoorbeeld is, dat de economie van de uitgeverij vaak een rol heeft gespeeld in de li teratuur. Zelfs grote schrijvers wa ren soms genoodzaakt om volgens een recept te schrijven. In de vorige eeuw deugde een roman niet, als hij niet uit minstens twee of drie dikke delen bestond. De schrijver hiejd er rekening mee. Wat Nederland be treft wordt een inzicht in de relatie schrijver - lezer nog bemoeilijkt door de invloed van de buitenlandse lite ratuur. Drs. Nuis: „Als je kijkt naar het einde van de vorige eeuw, zie je, dat de roemruchte tachtigers blij mochten zijn met een oplage van 500 exemplaren per boek, terwijl Franse uitgaven, bijvoorbeeld die van Zoia, al met een oplage van 2000 exemplaren in Nederland waren geboekt voor de verschijning. De literatuur moest het hebben van een smalle bovenlaag, die bovendien nog erg op het buitenland georiënteerd was. En nog speelt het buitenlandse boek een grote rol. Toen ik zelf vlak voor de oorlog belangstelling kreeg in literatuur kocht ik veel Franse boeken, want die waren goedkoop. Vlak na de oorlog kwamen de goedkope Engelse pockets op de markt. Literatuur-liefhebbers koch ten ze. Ze hebben later natuurlijk ook Nederlandse boeken gekocht, maar bij velen blijkt de belangstel ling voor de buitenlandse, schrijvers te blijven bestaan". Drs. Nuis wil ondanks zijn zelfbe schuldiging van onwetendheid het Nederlandse publiek toch splitsen in twee groepen: een actieve en een passieve groep. De actieve groep bestaat uit lezers, die altijd direct reageren en voor een dialoog met de schrijver zorgen. Ze omvat ongeveer 30.000 mensen. Weet een schrijver door die groep door te breken. Hermans daarente gen richt ziel) zo specifiek tot de ac tieve groep, dat hij de anderen wel licht nooit zal bereiken. Drs. Nuis daarover: „Het is na tuurlijk prettig voor een schrijver, dat hij kan rekenen op zo'n actieve markt van 30.000, maar ons kleine taalgebied brengt met zich mee, dat deze groep ook de buitenlandse lite ratuur pleegt te volgen. Als gevolg hiervan wordt de Nederlandse schrij ver wat neerbuigend behandeld door het publiek, waarvoor hij schrijft. Aan de andere kant is dit publiek ten aanzien van de buitenlandse schrijvers volkomen passief. De re latie schrijver lezer bevindt zich hierdoor in Nederland in een wat merkwaardige situatie". De 398 erkende uitgevers en 2062 erkende boekverkopers in Nederland (fusies in de afgelopen uren voorbe houden, Van den Brink, directeur van de uitgeversmaatschappij Else vier heeft er in het kader vgn de boekenmarkt voor gepleit) zullen van de zorgen van een aankomend literatuur-socioloog niet wakker lig gen. Zij hebben het vorig jaar voor 300 miljoen gulden omgezet en wil len de komende jaren meer om zetten, steeds meer. Dat betekent: nieuwe markten aanboren. Als die op het gebied van de literatuur lig gen: best. Je lanceert niet voor voor niets een Jan Cremer, die nota bene nog bekrood wordt ook. Maar mocht er een willige markt zijn voor populair-wetenschappelijke boeken en hobbyhoeken hetgeen het geval is en niet eens toevallig dan komen die er te kust en te keur. Boeken over religie een zeer groeiende markt? Alsjeblief, daar zijn ze. Het gaat er de h.h. uitgevers en boekverkopers (al dan niet erkend) niet om, wat er gelezen wordt, het gaat er om, dat er gelezen wordt. Vandaar de boe kenmarkt 1968 in de RAI, om wikkeld met het ulevellen-papier van allerlei manifestaties. Van daar de slagzin, die hij meekreeg: „Er is een boek voor iedereen".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1968 | | pagina 4