lente- lenaren D APOLLO 7 VOOR ELF DAGEN DE RUIMTE IN Beter met Boter Nederland gaat akkoord met pijpleiding Morgen lancering vanaf Cape Kennedy X e^elM Astronauten van de Apollo Ruimtevaarder eet voor f 700 per dag Rendez-vous Ruimteschip Onbrandbaar Ruimtepakken "Vt Foto's nemen N Waarom heet een boterham een boterham dacht u? Omdat hij met echte boter \y; het i allerlekkerst is. I Geen speciale voorwaarden Geen vertraging als de "whisky van honderd jaar geleden are B. en w. Amsterdam: Politiefunctionaris beledigde Surinamers niet Officier eist 21 maanden voor cheque-vervalsing Duizenden mijnwerkers leggen werk neer DE STEM VAN DONDERDAG 10 OKTOBER 1968 reinigingsdienst kun. richten werkzaamheden lit bakkenladen, straat- lolwerkzaamheden e.d, ij 25-jarige leeftijd en 36,39 per maand, t salaris wordt een va- age genoten van 6%. ie AOW/AWW komt ning der gemeente, iwden is het verhuiskos- van toepassing. 8 dagen na het verschij. richten aan burgemees. p.a. afdeling onderwijs Stadhuisplein 2. la (Van onze ruimtevaartmedewerker) CAPE KENNEDY Een kunstmaan met de afmetingen van een flinke vrachtwagen, bemand door drie ruimte vaarders, zal morgen, laat in de middag onze tijd, vanaf de Amerikaanse lanceerbasis Cape Kennedy de ruimte ingaan. Het is de Apollo 7 met aan boord de astronauten Schirra, Eisele en Cunningham. De kunstmaan beschrijft gedurende bijna elf dagen banen om de aarde, waarmee de Verenigde Staten een begin maken met de mogelijk eerste expeditie van de mens naar het maanoppervlak. Het is de eerste maal dat een ruimteschip van het type Apol lo met een bemanning aan boord gelanceerd wordt. Toch werkt men reeds sinds 1960 aan dit programma. Aanvankelijk was het de bedoeling dat het zou resulteren in bemande ex pedities in banen om de maan, maar in mei 1961 gaf wijlen president John F. Kennedy het de hoogste prioriteit in de Amerikaanse ruimtevaart. Hij verklaarde dat er naar gestreefd zou worden, de eerste astronauten voor 1970 het maanoppervlak te laten be treden. Sinds die tijd heeft praktisch het hele ruimtevaartpotentieel van de Verenigde Staten paraat gestaan voor het Apollo-project. Tientallen grote concerns kregen miljoenen orders voor de bouw van het ruim tevaartuig. Er werden raketten ont worpen van ongelooflijke afmetin gen en met vermogens welke in miljoenen kilogrammen stuwkracht worden uitgedrukt. Onbemande in strumentdragers maakten bijna honderdduizend foto's van poten tiële landingsplaatsen en onder zochten de bodemsterkte en -sa menstelling. En als dan tenslotte volgend jaar de eerste twee maan- vaarders het oppervlak van de maan bereiken, weten ze dat dat mogelijk is gemaakt door een totale investering van ruim 80 miljard gulden. Dat is meer dan 65 procent van al het geld dat sinds 1959 in Amerika aan de ruimtevaart werd uitgegeven. De Apollo zal worden gelanceerd door een Saturnus lb-raket (een kleinere versie van de Amerikaanse te bemannen maanraket) welke het grote, tot in de finesses verfijnde toestel in een baan om de aarde moet brengen op een hoogte van 223 tot 278 kilometer. Gedurende de eerste twee, elk anderhalf uur in beslag nemende, omwentelingen blijft de tweede trap van de raket bevestigd aan de cabine. Pas daarna zal Schirra loskoppe len, zijn ruimteschip een halve slag draaien en, achterwaarts vliegend, met de 18 meter lange en zeven meter dikke rakethuls gedurende enkele minuten in formatie de reis voortzetten. Zodra dat tot tevredenheid be oefend is, wordt de Apollo in een lagere baan gebracht, welke haar ongeveer 25 uur na de start van cape Kennedy een voorsprong op ra.rettrap moet geven van circa 150 kilometer. 's het moment, waarop de Woordraket tot ontsteking gebracht zal worden, waardoor de baan van net ruimteschip een zodanig ellip- vorm krijgt dat het een aan- om via n°8 een drietal ma noeuvres opnieuw in de buurt van n?g ,steeds ronddraaiende Satur- nu? te komen. rendez-vous-procedure, die e ook m het verleden zo vaak heb- beoefenen in het twee van S Gemini-programma, is bemors grootste belang voor de maanexPeditie. na ,zu"en twee astronauten OD hef Iglng van het onderzoek aLtal r ,aa.n°PPerVlak °°k via een de in eI e i?anoeuvres de rest van maai ^"Cirkelvormige baan om de Ske„ ergelaten AP°Uo moeten een vefiïii"? ver?ekerd te zijn van de, bge terugkeer naar de aar- Programm/ ?aterdaga™nd op het PraktiVh staande rendez-vous zal doof fiLgekeel geleid worden lo geen i?.10nA omdat de Apol- beeft pradarinstallatie aan boord voor de wanneer de rakettrap zullen ,,ronaliten ip zicht komt, ringen mSfer eigen bereke- schattenfn df1' °"ld?t banden tig is dif vuimte bijzonder las- fase 'een soort o"™ tijdens deze zijn ogen d=, i, geweervizier voor de juiste'mf moet helpen op voltooien .et jendez-vous te raket uitgerust m 't ""gebrande ke flitslirhtf- f, ee? VIjftal ster- meter afstand T M °P 180 kil°" atstand te zien moeten zijn. tenlZh|tehnn°M^em,ande testvluch- sie om na koo'ddoel van deze mis- schikt is vonr'Apollo ge- het volgende i* f,Ware taak *a" weet te wf m dit aan de tien dagen cT'iq '1 m<jn de vl"eht en 19 uur laten duren. ontsnappingeraket voor noodgevallen beaanningverbiyf raketeenheid verbindingeetuk raketcomputer tweede trap hetgeen een grote verandering be tekent in de Amerikaanse ideeën over bemande ruimtevaart. De eerste Mercupr- en Gemini- vluchten van eertijds namen res pectievelijk niet meer dan 15 minu ten en vijf uur in beslag. Overigens is het duidelijk dat de vastgestelde tijd alleen zal worden volgemaak indien de Apollo aan de verwachtingen voldoet. Bjj defec ten aan belangrijke apparatuur zal het astronautentrio eerder naar de aarde terugkeren. Dit Apollo-ruimteschip bestaat uit twee delen Een bemanningverblijf dat ke gelvormig is, met een hoogte van 3,65 meter, een doorsnee van 3,96 meter en een gewicht van bijna zes ton en een raketeenheid, welke in we zen niets anders is dan een ze ven meter lange en tien ton zware metalen cilinder, volge stopt met brandstoffen, batte rijen, zuurstofcilinders, koelin stallaties en raketjes voor de standregeling in de ruimte. Dit laatste onderdeel kan volge- tankt ruim 25 ton wegen, doch de beperkte draagkracht van de Sa turnus lb maakt dat in dit geval onmogelijk. Pas bij toepassing van de 110 meter hoge en 2700 ton zware Saturnus 5-lanceerraket valt dit te verwezenlijken en kan boven dien als extra lading nog het maan landingsvaartuig worden meege voerd. Om de astronauten alle tijd te geven de voorgeschreven proeven met de Apollo te doen, waaronder het uitproberen van de boordraket door Schirra, het met behulp van een sextant en een kleine computer navigeren door Eisele en het con troleren van de vitale boordsyste men door Cunningham, zal er maar weinig tijd overblijven voor het volbrengen van andere experimen ten. Alleen Eisele zal proberen 600 foto's en tien rollen film te schieten voor het in beeld brengen van be langrijke geologische formaties op aarde en meteorologische verschijn selen in de dampkring. Medische experimenten zullen bestaan uit een uitgebreid onderzoek van de astronauten voor en na de vlucht. eerste trap lift! ji'Ri h De eerste bemande Apollo-vlucht had al moeten plaatsvinden op 21 februari 1967, maar een brand in het ruimteschip, en maand eerder, verwoestte de hele cabine en bracht de astronauten Grissom, White en Chaffee om het leven. Schirra en zijn bemanning waren toen reserve voor deze vlucht. Sindsdien is de Apollo op revolutionaire manier gewijzigd. Alle nylonhoudende en dus brandgevaarlijke stoffen zijn eruit verwijderd en vervangen door een nieuw ontwikkeld materiaal, met teflon geïmpregneerde beta, dat niet kan branden en pas bij 2.000 graden Celsius begint te smelten. Gedurende de fase voor de start heeft de Apollo een cabine atmos feer bestaande uit 60 procent zuur stof en 40 procent stikstof. Eerst na de lancering zal zuivere zuur stof worden toegevoerd. Ook is voor noodgevallen op de grond een groter en makkelijker te openen ontsnappingsluik aangebracht, brand ontstaan, dan is in de cabine brand ontstaan dan is in de cabine een brandblusser aanwezig om een gevaarlijke situatie te voorkomen. Door het uitstel van ruim ander half aar, zag men kans de originele maanpakken, inclusief meteorieten en temperatuurbeschermende lagen op tijd klaar te hebben. SATURN IB WALTER MARTY SCHIRRA <r.), de commandant van de Apollo 7, is met zijn 45 jaren de oudste Amerikaanse astronaut. Hij maakte deel uit van de groep van zeven testpiloten, die in april 1959 werd geselec teerd voor het eenmans Mercury-project. In oktober 1963 maakte hij zijn eerste ruimtevlncht en in december 1965 volbracht hij samen mot Tom Stafford in de Gemini 6 het eerste rendez-vous in de ruimte. Schirra, die vader is van twee kinderen, is een veteraan uit de Koreaanse oorlog, waarin hij minstens twee Mig's neerschoot. Hij heeft de rang van kapitein ter zee bij de Amerikaanse marine. De astronaut, die thans 4500 vlieguren op zijn naam heeft staan, maakt in de Apollo 7 zijn laatste ruimtevlucht. Hoewel hij bekend staat om zijn punctualiteit en rustig optreden, vinden de keuringsartsen het, gezien zijn leeftijd, niet meer verantwoord hem te zijner tijd nog bloot te stellen aan de inspanningen van een maanvlucht. DONN EISELE (m.), een 38-jarige luchtmachtmajoor, is de tweede piloot van de Apollo 7. Voor hem wordt het de eerste ruimtevlucht. Voordat hij in 1963 in het astronautenteam werd opgenomen, studeerde Eisele ruimtevaartwetenschappen aan het luchtmacht-instituut voor tech nologie en haalde hij als een van de eersten de brevetten aan de school voor experimentele testvliegers van lucht- en ruimtevaartuigen. HU is gehuwd en heeft vier kinderen. WALTER CUNNINGHAM (1.), de derde piloot, is een van de weinige burgervliegers in het astronautenteam. Hoewel hij vroeger piloot was bij het Amerikaanse korps mariniers, ging hij in 1954 studeren aan de universiteit van Californië in Los Angeles, waar hij doctoraal examen aflegde in de natuurwetenschappen. Hij is onder meer expert op het gebied van de elektronika. In zijn vrije tijd vloog hij nog bij de mariniers. Later hielp Cunningham mee aan het bouwen van experiment-pakketten in onbemande kunstmanen en in 1963 kwam hij als astronaut bij de NASA, waar hij een groot aandeel had in de ontwikkeling van experimenten welke volgend jaar door ruimtevaarders op de maan zullen worden uitgevoerd. Deze astronaut die 36 jaar oud is en 2500 uur heeft gevlogen, is gehuwd en vader van twee kinderen. Als reaervebemanning voor de Apollo 7 zijn de astronauten Thomas Stafford en John Young en Eugene Cernan aangewezen. Stafford vol bracht met Schirra het eerste ruimte-rendez-vous, Young maakte de allereerste Gemini-vlucht en Cernan was de man die tot nu toe het langst buiten een ruimteschip verbleef. Maar toen de drie astronauten op zekere dag met he' drukpak aan wilden plaatsnemen in de Apollo, bleek er nog maar voor twee man ruimte te zijn, zo dik waren de kostuums geworden. Er zat niets anders op dan de te dikke elleboog- en schouderstukken te verwijderen en de middelste man, Eisele in dit geval, een ander soort pak te ge ven. Want ook bij de maanexpeditie zal een van de drie inzittenden nooit het beschermende ruimteschip verlaten. Het pak van Eisele weegt nu elf kilogram, da. van Schirra en Cunningham 25. Laatstgenoemde had daarbij al gauw uitgerekend dat ook de vroegere kruisvaarders in dergelijke „gewichtige wapen uitrustingen" gekleed gingen. Overigens zullen deze pakken al leen tijdens de lancering en de terugkeer gedragen worden. Voor de rest van de vlucht zullen de as tronauten gemakkelijke vliegover- alls aan hebben. Indien alle proeven met de Apol lo 7 naar wens Terlopen zal de landing in de Atlantische Oceaan plaatsvinden op dinsdag 22 oktober. Een goede afloop zal tevens van doorslaggevende betekenis zijn voor de Apollo 8-vlucht in december van dit jaar. Afhankelijk van de behaalde re sultaten zal hierbij namelijk ge tracht worden de astronauten Bor- man, Lovell en Anders een vlucht om de maan te laten uitvoeren. Laat de Apollo 7 echter nog onop geloste problemen achter, dan zal de volgende bemande missie ook beperkt blijven tot een reis in ba nen om de aarde. Vanaf nu staan ons in ieder ge val nog maximaal vijf bemande proefvluchten te wachten, alvorens de maanlandingsexpeditie Cape Kennedy kan verlaten. Maar velen, onder wie Apolloproject-generaal Samuel Philips, geloven dat het er minder kunnen worden zonder dat daarbij overbodige risico's behoe ven te worden genomen. Hoewel slechts een bemanning van drie koppen met de Apollo 7 de ruimte zal ingaan, zullen vrijdag aanvankelijk vier astronauten in de capsule plaatsnemen. Het is name lijk gebleken dat de ruimtevaar ders, wanneer ze voor de start eenmaal met vastgegespte veilig heidsriemen in de Apollo liggen, bepaalde knopjes aan de zijkanten van het instrumentenpaneel niet meer kunnen overhalen. Daarom zal John Young, een lid van de reservebemanning, met Schirra, Eisele en Cunningham mee de cabine ingaan en hen assisteren bij de laatste controlehandelingen. Pas een tiental minuten voor de eigenlijke start zal Young zijn col lega's zo snel mogelijk verlaten en een veilig heenkomen zoeken in een van de ondergrondse controle- bunkers in de buurt van lanceer- complex 34. Hoewel de Amerikanen zelf nog nauwelijks geloven dat ze momen teel de Russen voor zijn in de ruim terace, eisen ze al wel een groot aantal records voor zich op welke gevestigd zijn door hun bemande ruimteschepen of hun astronauten. Dit zijn de belangrijkste: De langste bemande vlucht: 330 uur 35 min. en 17 sec. door Bor- man en Lovell in de Gemini 7. Het eerste rendez-vous tussen twee bemande ruimteschepen, de Gemini 6a en Gemini 7. De eerste maal dat twee ruimte schepen in een baan om de aar de aan elkaar werden gekoppeld (de bemande Gemini 8 en de onbemande Agena 8). De astronaut met de meeste ruimte-ervaring: James Lovell met 425 uur 9 min. en 31 sec. De meeste bemande ruimte- vluchten: 16 (Rusland 9). De meeste astronauten die in de ruimte zijn geweest: 19 (Rus land: 11). De grootste hoogte door de mens bereikt: 1370 kilometer door Conrad en Gordon in de Ge- mini 11. De langste ruimtewandeling aan een stuk: Eugene Cernan met 2 uur, 7 minuten. De man die in totaal de langste tijd buiten een ruimteschip ver bleef: Edwin Aldrin met 5 uur 30 minuten. Daartegenover staan echter ook Russische ruimtesuccessen zoals de eerste satelliet ooit gelanceerd, de eerste kunstmaan die een lan ding op de maan maakte, de eerste mens in de ruimte (Gagarin), de eerste interplanetaire sonde, het eerste ruimteschip dat een landing op de planeet Venus maakte, het eerste driepersoonsruimtevaartuig, de eerste ruimtewandeling door dé mens en het eerste ruimteschip dat na een vlucht om de maan behou den op aarde terugkeerde. (ADVERTENTIE) t •"i i\C: Cv (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG. De Nederlandse overheid zal op vrij korte termijn een concessie verlenen voor het aanleggen van een oliepijpleiding van Rotterdam naar Antwerpen, althans voor wat betreft het Nederlands gedeelte. Niet te verwachten is, dat aan het verlenen van de concessie bijzondere voorwaarden zul len worden verbonden. De Antwerpse havenwethouder Delwaide zei dezer dagen, zoals onze Brusselse correspondent gisteren be richtte, dat aan het verlenen van een vergunning de eisen zouden moeten worden gekoppeld, dat Nederland op de in Rotterdam aan te voeren ruwe olie, die door de leiding naar de raf finaderijen in Antwerpen wordt ver voerd, geen belasting legt en dat langs de leiding in Nederland geen petro-chemische industrieën zullen worden gevestigd. In bevoegde Ne derlandse overheidskringen heeft men geen weet van deze eisen. Men wijst erop, dat er voor dit transito- transport in Nederland geen belas ting verschuldigd is, zodat er voor de eerste eis reeds geen aanleiding is. De tweede eis zal door de Nederland se overheid niet worden geaccep teerd. Wel zouden de oliemaatschap pijen, die de pijpleiding aanleggen, te zijner tijd aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen, zo zij van plan zou den zijn langs de leiding een raffi naderij aan te leggen. Maar dat punt is niet aan de orde, ook niet in het overleg tussen het ministerie van Economische Zaken en de maat schappijen. In Nederland lijkt het veel meer voor de hand te liggen, dat de Belgische overheid aan de concessie voor het leggen van de lei ding op haar gebied desgewenst de voorwaarden verbindt, die schepen Delwaide kennelijk nu van Neder land verlangt. Als gezegd kent men ten departe- mente de Belgische eisen niet. Over de concessieverlening is trouwens geen formeel driehoeksgesprek Ne derland - België - oliemaatschappijen geweest. De maatschappijen hebben met de Nederlandse en de Belgische autori teiten afzonderlijk besprekingen ge voerd. In Den Haag is niet bekend of en welke condities door België KAAP KENNEDY (Reuter) De drie Amerikaanse ruimtevaarders die vrijdag met de ApoIio-7 elf dagen om de aarde gaan draaien, zullen in die tijd voor een waarde van 6.000 dollar 21.600,opeten, per man ongeveer 200 dollar (700 gulden) per dag. Voor een ruimtevlucht moet zeer speciaal voedsel worden gebruikt. Kruimels zijn ongewenst, die gaan In de toestand van gewichtloosheid rondzweven. De verpakking van het voedsel is dan ook speciaaJ ontwor pen. Het voedsel kan direct uit het pakje in gedroogde vorm of in blok jes met speciaal omhulsel tegen krui mels worden gegeten. Iedere ruimtevaarder heeft zijn eigen kleur verpakking: Walter Schirra rood, Donn Eisele wit en Wal ter Cunningham blauw. Zij vinden het eten smakelijk maar hebben toch liever biefstuk. zij'n gesteld. De Nederlandse voor waarden hebben betrekking op het te volgen tracé, de bescherming van landschap en watervoorziening en overlast in het algemeen. Voorts moet een beschikking worden uitge vaardigd die grondeigenaars ver plicht de aanleg van de leiding te ge dogen. Al deze formele zaken zijn nog niet afgerond, maar de procedure van de concessieverlening zal de aan leg van de pijpleiding stellig niet ver tragen, zo werd van officiële zijde opgemerkt. (ADVERTENTIE) Cutty Sark is de enige whisky, die geen kleurstof bevat, ze is helder als glas, net als de whisky van 100 jaar geleden. Dat verschil kunt u zien en... proeven, 'n Pure, zuivere smaak. Probeert u het maar eens! f21.95 per ties. Gratis miniatuurflesje(14cm.hoog) bijelkefles Cutty Sark. T/m 31-10-68. Blended Scotch Whisky CUTTY SARK Op (lei geïmporteerd door H.B.de Beer Anno 1770 Amsterdam Op het gevaar af dat iemand mij van een stiekeme fitheidsactie zal verdenken, meen ik toch melding te moeten maken van twee belangwek kende ontdekkingen die het mense lijk bestaan op dit ondermaanse flink kunnen veraangenamen. Vooral de slechte slapers onder u en hen die nogal eens last hebben van een ka ter, zullen hierbij baat vinden. Een Australische uitvinder heeft een apparaatje gebouwd, dat de slechte slaper door middel van elek- tro-magnetische golven de gewenste rust moet verschaffen. Het zijn acht magneten van een bepaalde sa menstelling die, in schuimplastic ge lijmd, in de kussensloop worden aan gebracht, zodat de slaper met ztjn hoofd in het centrum van een mag netisch veld ligt. De magneten ver zwakken de elektrische pulsen die de hersenen uitzenden. Daardoor wordt de spanning verminderd en slaapt de slaper rustig. Waarmee natuurlijk eveneens alle, zeker de schone, slaapsters zijn be doeld. Engelse onderzoekers hebben, Jn een poging een middel te vinden te gen hooikoorts, „en passant" een mid del gevonden tegen een andere kwaal, de kater. Het bestaat uit een cilin dertje zuurstof met een rubber mondstuk. Kosten 32,50. Met name Duitse zakenlieden schijnen het al veel te gebruiken na b.v. zware za- kenlunches. Het is mis met miss Nederland. Ze heeft in het schoonheidsconcours om de titel miss International in Tokio de halve finale niet eens gehaald. Hij is er vanDoorman Drs. Aarden van de Radikalen heeft in de Kamer deze week toch een onverstandige opmerking ge maakt. Hij zei dat minister Luns maar vervangen moest worden, want hij leed aan „politieke slijtage". Zulke dingen zijn voor mannen als Luns alleen maar een reden te meer om niet weg te gaan. Hij vat het op als een uitdaging voor een slijtage slag. En krakende wagensPre cies Het heeft even geduurd,, maar ik ben er achter. Ik weet nu hoe dat zit met die Forsyte Saga in Enge land. Zoals u zich nog zult herinne ren vertelde ik enige dagen geleden van een anglicaanse geestelijke die zijn avonddienst verzette, om zijn mensen de Forsyte Saga op de t.v. niet te ontnemen. Edoch, deze Saga is op de Nederlandse t.v. al „uit". Hoe zit dat in Engeland? In Engeland zit dat zo. Daar zijn ze met de herhaling van de serie bezig. Iemand, die zojuist in Enge land op vakantie is geweest, liet het me weten. Bedankt! Frits van der Poel is ontslagen. Nou kan hij de hele dag fijn Plate draaien. MERIJN AMSTERDAM, (ANP) B. en w. van Amsterdam delen in ant woord op schriftelijk door raadsleden hierover gestelde vragen mee dat noch de chef van liet politiebureau Warmoesstraat noch zijn plaatsver vanger de op Surinamers betrekking hebbende uitspraak: „Het is een zootje zwervers, luie sodemieters" heeft gedaan. Uit het ingestelde onderzoek is niet kunnen blijken of een andere politiefunctionaris de gewraakte de nigrerende uitlatingen tegenover de pers heeft gedaan, aldus b. en w. Deze uitlating uit 8e mond van een politiefunctionaris kwam voor in het artikel „Nederland geen paradijs voor Surinamers" in de Haagse Post van 24 augustus j.l. AMSTERDAM (ANP). De 20- jarige kantoorbediende Willem C. van Z., uit de hoofdstad incasseerde medio maart op een gestolen ver valste bankcheque van de Neder landse Overzee Bank 36.800. Van ochtend eiste de officier van justitie bij de Amsterdamse rechtbank te gen hem een jaar en negen maan den, door te brengen in de jeugd gevangenis in Zutphen. WASHINGTON (AP) Duizenden mijnwerkers zijn in staking wegens het uitblijven vain een nieuwe ar beidsovereenkomst met de bruinkool industrie. De vorige week zijn reeds 40.000. mijnwerkers, die aangesloten zijn bij de grote vakbond U.M.W. in staking gegaan. Verwacht wordt dat voor maandag overeenstemming be reikt zal zijn over de hoge eisen van de U.M.W.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1968 | | pagina 7