„PHOTOKINA" IN KEULEN
Spionage
vanuit
de ruimte
RUSLAND OPEN BOEK VOOR AMERIKANEN
Dertig dagen
Open de hemel
Ferret
Ideaal
10
(Van een onzer
verslaggevers)
WASHINGTON - Er be
staat geen twijfel over, dat
de Russen de overmees
tering van Tsjecho-
slowakije militair even
knap voorbereid als
uitgevoerd hebben.
Maar de Amerikanen heb
ben dank zij hun „ruimte
spionnen" de Russische
invasie stap voor stap
kunnen volgen en uit
publikaties blijkt thans met
welk een verbazingwek
kende nauwkeurigheid
zij hun werk hebben
verricht. Amerika bezit
positief bewijsmateriaal
over het vertrek van
anti-ballistische defensieve
projectielen in Rusland
en een latere vermindering
daarvan.
Details zijn bekend ge
worden over de meest
verbazingwekkende
luchtoperaties door Ameri
kaanse satellieten. Beetje
bij beetie komen zij
achter de Sovjet-Russische
militaire geheimen.
Vanaf het begin van de
Russische inval in
Tsjechoslowakije hebben
de Amerikaanse spionnage-
camera's, buiten de
stratosfeer in een baan
om de aarde draaiend, de
Russische militaire be
wegingen over duizenden
kilometers gevolgd en ze
met een „niets ontziend
oog" vastgelegd. Vlieg
velden staan onder regel
matig toezicht, zowel in
als buiten de Sovjet-Unie,
startbanen voor raketten
worden nauwkeurig in
het oog gehouden, de
plaats van troepen en tank
eenheden en de aan-
en afvoer daarvan worden
in kaart gebracht.
(Van onze medewerker fotografie)
KEULEN De tweejaarlijkse manifestatie van de fotografische industrie in Keulen, die onder de naam Photokina
dit jaar met de toevoeging „68" wereldvermaardheid geniet, heeft naast een commercieel aspect ook
een belangrijke culturele functie.
Sinds 1950 hebben negen photokina's ruim tweehonderd speciale tentoonstellingen op diverse gebieden van
de fotografie gepresenteerd. Ook dit jaar zal de culturele manifestatie een belangrijk onderdeel vormen van
het geheel, zodat niet alleen van een „wereldbeurs" maar terecht ook van een „wereldtentoonstelling van de
fotografie" gesproken kan worden.
De Photokina '68 die van 28 september tot en me) 6 oktober plaatsvindt in de jaarbeurshallen te Keulen
presenteert dit jaar twintig speciale tentoonstellingen.
Belangrijke tentoonstellingen die de aandacht zullen vragen: „De Rechten van de Mens", foto's van de
jeugd uit vijftig landen tot stand gekomen in samenwerking met de Unesco, FIAP en de wereldjeugdorgani
satie WAY; „Sport in Beeld", waaraan de Stichting World Press Photo een belangrijke bijdrage levert; emi
nente voorbeelden van geslaagde reclamefotografie onder de titel „PhotoGraphis"; een presentatie van
Eurohpot, de organisatie van Europese beroepsfotografen; de resultaten van de derde Europa Jeugdprijs voor
Fotografie en Film met als motto: „Wij Europeanen"; en de onderwijstentoonstellingen van de Famous Photo
graphers School, waar naast recent werk van de oprichters van dit instituut ook werk getoond zal worden
van fotografen en aankomende fotografen die zich via deze school in hun vak bekwamen.
Dat bijzondere opnamen niet zonder meer tot stand komen, bewijzen twee foto's van Philippe Halsman met cfe
beeltenissen van Salvador Dali en Maharishi Mahesh Yogi die deel uitmaken van deze tentoonstelling.
De laatste vooral bekend door het feit dat hij o.a. de Beatles, Mia Farrow, Shirley Maclaine en Sandy Shaw
voor zijn levensbeschouwing wist te winnen werd door Halsman gefotografeerd tijdens een recent bezoek
aan de Verenigde Staten.
Halsman voor wie deze opdracht de achtennegentigste omslagfoto betekende voor het tijdschrift Life
ging bijzonder zorgvuldig te werk om uit het ene uur dat de oosterse wijsgeer in zijn studio zou vertoeven
het uiterste te halen.
De opname van de Spaanse schilder, stuntman en levenskunstenaar Salvador Dali, verliep met minder strub
belingen. Halsman maakte deze foto van de surrealistische meester tijdens een verblijf op diens landgoed in
Port Lligat, waar hij een regelmatige en graag geziene gast is.
In feite, dreven vele van de publiciteifsfunts waarop Dali de wereld verrastte op de inventiviteit van Halsman,
zoals bijvoorbeeld de frappante opname waarop hij althans voor het oog aan zijn vibrerende snor onder
een vliegende helikopter werd meegevoerd.
25
DE STEM VAN ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1968
voor Russische en Rood-Chinese in
tercontinentale raketten te ontdekken
De Midas is een combinatie van de
Samos- en Ferretsatelliet. In het be
gin van 1960 is zij getest. Haar snel
heid bedraagt 17.000 mijl per uur
en vliegt binnen anderhalf uur over
Moskou en andere Russische steden.
Het aantal Midassatellieten dat
zich door de lucht beweegt, is niet
bekend, maar men neemt aan, dat
er een netwerk van 12 stuks bestaat.
De instrumenten, die de Midassatel-
liet aan boord heeft, zijn uiterst ge
voelig en kunnen radiosignalen op
vangen bij 't lanceren van een raket.
De overgevoelige instrumenten zijn
tegen de grootste koude en hitte be
schermd. De Midassatelliet kan on
middellijk een intercontinentale ra
ket ontdekken, wanneer zij haar ba
sis verlaat en daarop grondstations
in Amerika waarschuwen.
Een andere satelliet, Vela ge
noemd, geeft Amerika het vertrou
wen dat Rusland zich aan zijn nu
cleaire afspraken houdt. De Velasa-
telliet kan elke nucleaire explosie
vanaf de grond en in de dampkring
registreren. In de laatste modellen
worden nieuwe technische vindingen
getest. Deze surveillance voorziet in
een gedeeltelijke controle van het
door Rusland ondertekende verdrag
tegen het voortzetten van proeven
met nucleaire wapens. Het laatste
paar Velasatellieten werd in 1967 de
dampkring ingezonden. De andere zes
paar werden in 1963, 1964 en 1965 ge
lanceerd. Elk paar was een verbete
ring van zijn voorganger.
Een nog bedrevener spionagesatel-
liet is op komst, de Mol, een be
mande satelliet, die in haar experi
mentele ontwikkeling is. De eerste
modellen zullen twee astronauten in
staat stellen om zonder ruimteuitrus
ting gedurende 30 dagen hun werk
buiten de dampkring te verrichten.
Deze satelliet zal niet alleen de ge
bruikelijke camera's en elektronische
zintuigen bevatten, maar ook televi
siecamera's aan boord hebben, die
in staat zijn close-up foto's te ma
ken. Een andere bemanning zal niet
alleen in staat zijn radarstralen,
maar ook alle radiocommunicaties en
scheepsmeldingen naar de kust te on
derscheppen. Miniatuurcomputers
worden aan boord geplaatst om alle
waarnemingen nog te verbeteren en
te vervolmaken. De eerste vlucht
was gepland in 1969, maar is tot
1970 uitgesteld, hoofdzakelijk door de
kosten van de oorlog in Vietnam.
De Russen zijn bijzonder geïnte
resseerd in de Mol. In een rapport
aan hun regering zeggen V. Denisov
en F. Soluyaoov, beiden werkzaam
bij de Russische intelligence: „Ame
rikaanse generaals wensen hartstoch
telijk bemande satellieten in de ruim
te te brengen. De bazen van het
Pentagon zijn van oordeel, dat be
mande satellieten de sleutel kunnen
zijn voor de suprematie in de ruim
te en dat piloten de aangewezen men
sen zijn om belangrijke gegevens te
verzamelen. Voorgesteld is ruimte
schepen ,te gebruiken voor gelijktijdi
ge verkenning en overbrenging van
informatie. Tot groot verdriet van
de Pentagon bazen kan een dergelijke
dienst niet door onbemande spionage
satellieten worden verzekerd".
Amerikaanse spionage-satellie-
ten zijn naar Amerikaans inzicht
een factor bij het bewaren van de
vrede. Zij zijn vitaal voor een
verdere vooruitgang in de bespre
kingen met de Russen «ver we
derzijdse ontwapening.
En dit alles van buiten de damp
kring, op een hoogte van 100 tot 300
mijl. De Russen weten, dat zij in
al hun bewegingen worden gadege
slagen. Krachtige ruimtecamera's
zijn ontwikkeld, die objecten kunnen
fotograferen, kleiner dan een ten
nisbal. Ultra-moderne radarappara
ten kunnen door wolken en bossen
dringen en ontdekken projecten als
verborgen startbanen voor raketten,
tanks- en troepeneenheden.
Elektrische zintuigen in de satel
lieten kunnen zelfs ondergedoken
duikboten ontdekken. Sommigeelek
tronische zintuigen kunnen atoomex
plosies fotograferen en andere kun
nen radio- en telefoonmededelingen
van diep in Rusland en China „oppik,
ken."
Spionage-satellieten geven de
Amerikaanse militaire autoriteiten
met een verbazingwekkende nauw
keurigheid up-to-date informatie over
de communistische kracht en ont
wikkeling. Het is voor Pentagonoffi-
cieren een routinekarweitje gewor
den om het Congres achter gesloten
deuren foto's van satellieten te ver
klaren. Senatoren staan verbaasd
over hetgeen zij van de „luchtspion-
nen" hebben geleerd. President John
son heeft verklaard, dat de Ameri
kaanse investeringen in de ruimte
objecten volkomen verantwoord,
want waardevol, zijn geweest en nog
zijn.
De „luchtspionnen" werken zo ef
fectief, dat het „open de hemel"-
programma, in 1956 voor het eerst
door president Eisenhower voorge
steld, realiteit is geworden zonder
de medewerking van Rusland, waar
op de Amerikanen hadden aange
drongen.
Rusland heeft zijn eigen satellie
ten. die zowel Amerika als China
tot werkterrein hebben. Hun pro
gramma is echter beperkt, zo ver
klaart U.S. News „World Report",
waaraan wij deze interessante gege
vens ontlenen. Het eerste Amerikaan
se luchtspionagesysteem werd opera
tioneel in 1963, na vier jaren experi
menteren. De namen van de eerste
typen satellieten waren Discover, Sa
mos en Midas. Het werkprogramma
wordt uitgevoerd door de Air Force
onder directie van het departement
van Defensie en geleid door de Cen
tral Intelligence Agency en National
Security Agency.
De satellieten hadden geen afzon
derlijke naam, maar werden door
nummers aangegeven. De lancerin
gen werden in een kort en bondig
communiqué bekendgemaakt. Tot op
n !i?eft Amerika meer dan 200
geklassificeerde satellieten gelan
ceerd, Het is ongebruikelijk, dat de
lV,ersclullende satellieten in één
week lanceert. Het hangt van de in
ternationale toestand af. In elk ge-
V»Aumstens één 'atelliet op pad.
hfkk de luchtspionsatellieten
hebben meerdere missies. ZP wor-
W,1 a felanceerd vanaf Vanden-
rag, de Air-Forcebasis in Califor-
en t.v.-signalen belangrijk essentieel
nieuws naar de grondstations. Voor
meer preciese informaties werpen de
satellieten films in de hitte weer
stand biedende capsules af, die na
de stratosfeer te hebben verlaten
door daarvoor speciaal uitgeruste
vliegtuigen worden opgevangen. Ge
durende de minuut, dat de satelliet
over zijn doel vliegt komen krach
tige camera's in werking, die met
radiosignalen vanaf de thuisbasis ge
richt worden.
Televisie aan boord zendt de
plaatjes onmiddellijk naar de grond
stations, waar experts de transmis
sies verder uitwerken. Camerasatel
lieten gooien filmcapsules op com
mando van de grond uit. Kleine
hoogtecontroleraketten leiden de cap
sule correct in de eerste baan op
weg naar de aarde. Ondertussen be
paalt de Air Force zijn koers en
stuprt gegevens naar de Hickam Air-
Focebasis in Hawaii.
Van hieruit ontvangen vliegtuigen,
die op 200 km afstand rondvliegen
hun instructies. Bij het binnengaan
van de atmosfeer werpt de capsule
automatisch zijn door de hitte ver
schroeid schild af en werpt vervolgens
een bundel aluminiumsnippers af.
Radar ontdekt de snippers en het
dichtst bijzijnd vliegtuig gaat op weg
naar de capsule. Op 50.000 voet
springt een parachute van de cap
sule open, gevolgd door een helder
oranje-witte hoofdparachute. Het
vliegtuig gaat op de capsule af en
pikt de lijn op. Bemanningsleden,
op dit soort werk getraind, trekken
de capsule aan boord. Films en ge
luidsbanden worden onder bewaking
naar Californië gevlogen, waar zij
worden bestudeerd en eventueel aan
de nationale nieuwscollectie worden
toegevoegd. De films zijn meestal
zwart-wit, maar sommige zijn in
kleur.
In december 1966 stelde het de
partement van defensie 100 miljoen
dollar beschikbaar voor een volledi
ge satelliet, een combinatie van de
Samossatelliet en andere satellieten.
Ofschoon de nadruk van haar werk
wordt gelegd op het fotografische
nieuws kan zij zowel ontdekken, re
gistreren en rapporteren over com
munistische communicaties als het
volbrengen van andere functies. Veel
van het elektronisch luistervinkje-
spelen langs de grenzen van Rusland
en China werd door de grondsta
tions gedaan, maar dit zal door ver
beterde satellieten worden overgeno
men. „Ferret", zoals deze satelliet
wordt genoemd, kan tweemaal daags
over Moskou vliegen en kan mede
delingen onderscheppen, die vanuit
het Russische hoofdkwartier naar
schepen en onderzeeërs op zee wor
den gestuurd of signalen bemachti
gen, die tussen troepeneenheden wor
den uitgewisseld, zoals tijdens de re
cente manoeuvres in Tsjecho-Slowa-
kije. De „Ferret" kan zelfs signa
len opvangen van kleine radiotoestel
len, zoals die door geheime agenten
worden gebruikt, dank zij een spe
ciaal elektronisch systeem.
Een andere belangrijke satelliet in
het Amerikaanse herkenningsarse
naal is de Midas. Deze satelliet
wordt in slaat geacht ianceerbases
JïJNï ?eldt 010 verschillende
redenen als de meest geschikte. Van
IS W05den de Slieten in een
in rtp on) de aarde gebracht:
Het tnnra 1C de Poolcirkel.
voordeel van deze r0ute in de
raketten lkC ,richtiIlft is> "at de
recrnliat tussen de lan-
Rakê ten de P°0l»rkel kruisen,
ben van' Va,se start heb-
eeen 1.1, e oceaan en er is
fornVVn /T de steden in Cali-
£ty^tVo^fe&t^ért6tVrs
&ah,ur„rraiionè#i
nenmaai in hun baan zéndên radio-
Dit is de Mol, een bemande satelliet, die nu in experimentele ont
wikkeling is. Twee astronauten zullen gedurende dertig dagen zon
der ruimtepak buiten de dampkring hun spionagewerk kunnen
verrichten.
