angst voor audio-visuele hulpmiddelen
ontbreekt
in onderwijs
Niet de kerk, maar Castro is herder
HET CUHA
VAN FIDEL
S.E.R.: GARANTIE
INBOUWEN IN
W.W.-U1TKERING
péfrole hahn
"Wat ga.ai Tk «loeit?
Ouderwets
Beginnen
Tegenzin
Verwondering
Persoontijk contact
Informatie
Chinees, in bezit van
opium, gearresteerd
Twee kinderen
gewond bij
ontploffing
(Van een onzer redacteuren)
EINDHOVEN „Televisie, bandrecorder en film moeten ge
ïntegreerd worden in ons onderwijs. Tot op heden worden die
audio-visuele hulpmiddelen echter meestal maar incidenteel in de
school gebruikt. Een soort toegevoegde ballast, een nieuwigheid
waar men nogal huiverig tegenover staat. Dat werpt weinig nut af.
Die apparaten en hun mogelijkheden moeten gewoon bestanddelen
van onze onderwijstechniek gaan uitmaken".
Dr. R. J. Ritsma, fysicus, lector in de algemene didactiek en de peda
gogiek aan de Technische Hogeschool in Eindhoven, zegt het uit de grond
van zijn hart. Hij weet, als academisch medewerker van het Instituut voor
Perceptie Onderzoek van de TH, precies waar hij over spreekt. Zijn re-
searchwerk, vooral gericht op het menselijk oor en de processen die daar
mee verband houden, heeft hem heel veel geleerd over de TV en het
onderwijs. 1 ;i
Het is overigens een wat vreem
de zaak met die moderne hulp
middelen en ons onderwijs. Geen
zinnig talenleraar zou ;het- talen
practicum riu nog kunnen missen.
Tien jaar geleden is men begon
nen de bandrecorder de klassen
binnen te halen om de uitspraak
van de leerlingen te verbeteren.
Daaruit is langzaam maar zeker
een hele nieuwe methodiek voor
het vreemde-talenonderwijs ge
groeid. Met vallen en opstaan wamt
al doende leerde men, deed men
ervaring op, ook hier.
wordt geïnstrueerd via methoden
en met hulpmiddelen die twee ge
neraties achter lopen."
Een denkertje? 'Misschien well
Maai' toch ook de moeite waard
om eens over te, puzzelen.
„En nou geloof ik dat we over
die integratie van de technische
audio-visuele hulpmiddelen in ons
onderwijs veel te veel theoretise
ren. We moeten er gewoon mee be
ginnen. Voor alle vakkn. En dan
maar experimenteren. Dan ont
staan er methodieken. Dan zullen
we wel ervaren, of al die theorieën
kloppen met de parktijk."
Rustig formulerend komt dr.
Ritsma dan tot de volgende op
zienbarende uitspraak. Het over
denken, zonder yporoordeel, .-aneer
dan waard. r®v go* t,
„Voor mij is elk natuurkunde
onderwijs dat wordt gegeven zon
der proeven en alleen maar met en
via het schoolbord toegepaste wis
kunde. Dat is geen natuurkunde.
Welnu, men zal zich zo langza
merhand moeten gaan afvragen,
of onderwijs zonder audio-visuele
hulpmiddelen nog wel door de beu
gel kan in deze tijd, of het nog
wel echt onderwijs is."
Hij is er zich levendig van be
wust dat bij vele docenten een
tegenzin bestaat om met die televi
sie, die bandrecorder, die dia,
die film, te werken. Misschien is
daarbij juist de televisie wel de
meest gebeten hond.
Waarom? „Ach, het is eigenlijk
eenvoudig te verklaren. Er zit na
tuurlijk angst om zelf overbodig te
worden. Dat is ontzim, want dat
wat via het scherm in de klas Wordt
gebracht, moet juist door de leraar
ter plaatse in persoonlijk contact
worden uitgewerkt, besproken,
aangevuld.
Maar de grootste handicap is' wel
dat het heel menselijk is voor de
overdracht van kennis de metho
den en middelen te gebruiken die
men zelf heeft voorgeschoteld ge
kregen. Dat betekent in feite niets
meer of minder dan dat de gene
ratie van schoolgaanden steeds
Dr. Ritsma meent dat het behou
dende element in ons onderwijs voor
eert groot dee] op die situatie is
terug te brengen. „Ik geloof ver
der dat er op dit gebied in ons on
derwijs nauwelijks iets zal gaan
veranderen, als onze hogescholen en
universiteiten „ouderwets" blijven.
Dan immers leren de studenten
niet met moderne methodieken en
denkpatronen om te gaan. Dacht u
dan dat ze straks, als ze het om"
derwijs ingaan, wel die moderne op
vattingen aan hun leerlingen voor
schotelen? Welnee, ze vallen instinc
tief terug op de methoden en mid
delen die ze zelf hebben geleerd."
Het is daarom dat hij zijn studen
ten wèl laat denken over de nieu
we methodieken en hulpmiddelen.
Het is ook daarom dat op de TH
in Eindhoven al anderhalf jaar bij
fret o^dei{swijs jnet televisie
wordt geëxperimenteerd. Als die
studenten straks voor de'klas komen
te staan, verzetten ze zich beslist
niet meer tegen televisie en wat
dies meer zij. Ze weten dat hun
taak er anders, mooier, een veel
vruchtdragende!- door kan worden.
De TH trok daarvoor een t.v.-
regisseur aan. De man had steeds
goede amusementsprogramma's
gemaakt. Maar snel leerde hij dat
het maken van t.v.-programma's
voor het onderwijs echt heel ande
re eisen stelt. Het is, bijvoorbeeld,
helemaal niet van belang de spre
ker steeds in beeld te brengen.
Wél, om te onderstrepen wat die
zegt, de beelden te brengen die de
leerlingen boeien. Die er inheien
wat de man zegt. Onderwijs-t.v.
moet visueel ondersteunen wat de
docent vertelt. Dat speelt trouwens
ook bij onderwijs-dia's en bij onder-
wijsfilms. „Je moet dus veel meer
geven dan op een laboratorium
mogelijk is".
Goede educatieve televisie ma
ken is heel moeilijk. In de Vere
nigde Staten, bijvoorbeeld, weten
'ze dat. Na veel vallen en opstaan.
Als men er één programma wil
maken van een half uur over een
educatief onderwerp test men zo'n
vierhonderd leraren. Er blijven er
dan enkele over. Dan groeit er een
programma, gemaakt door de bes-
Dr. RITSMA
toegevoegde ballast
ten in hun vale, maar ze brengen
het niet zelf- Dat brengen stelt na
melijk speciale eisen. Na een jaar
hard werken komt het dan uit de
bus. Dan klinkt het als een klok
en leren de jongelui meer in die
üartig minuten dan andiers vaak in
een half jaar. Als er tenminste
goede nazorg is en als de klasse
leraren goed zijn voorbereid.
„Kijk, elke verwerving van ken
nis, begint met verwondering. Wel
nu, die televisie kan bij de leerlin
gen die verwondering stimuleren,
beter dan een docent het vaak
voor de klas kan. De hele wereld
staat immers voor dat medium
open. De allergrootsten kan men
ervoor halen. Wiskunde, bijvoor
beeld, kan razend interessant wor
den door te laten zien wat er in
de wereld op wiskunde berust. En
wat dacht u van aardrijkskunde en
ruimtevaart?"
Toen een rector van een lyceum
in ons land op een kwade dag een
tekort aan leerkrachten had, begon
hij voor zijn eerste klassen bepaal
de lessen via de televisie te latén
geven. Toen bleek dat zijn beste
docent het voor de t.v bar slecht
deed. Enfin, in drie jaar ontwik
kelde die school een verbazend
goed programma voor die eerste
klassen. Toen men eenmaal de
juiste manier en de juiste mensen
had gevonden. De kwade dag was
achteraf een goede dag gebleken.
Kritisch staat dr. Ritsma tegen
over de mening dat er niets gaat
boven het persoonlijke contact in
het onderwijs. Natuurlijk, er zijn
vele zaken die alleen via dat veel
geprezen persoonlijke contact goed
behandeld kunnen worden. Maar
in klassen met' veertig leerlingen?
Of voor een gehoor van honderd
studenten?
Bovendien, wat is persoonlijk
contact „Als een leraar, een do
cent honderd studenten toespreekt
via een microfoon noemt men dat
nog steeds persoonlijk contact.
Waarom? Zijn stem is veranderd,
zijn studenten ziet. hij niet meer
afzonderlijk, een discussie van
mens tot mens is niet mogelijk.
Maar leraren vinden dat toch nog
„persoonlijk contact".
Ik heb daarmee een heel vreem
de ervaring opgedaan. Een van
onze docenten is gevraagd zijn les
eens te geven via de monitor.
Toen was het ineens geen persoon
lijk contact meer. Voor zijn gewo
ne les gebruikte hij altijd wat aan
tekeningen op een papiertje. Maar
voor die monitor, voor de televisie
dus, verscheen hij met eert prach
tig uitgewerkte les. „Ja, want nu
wordt het vastgelegd", zo zei hij.
Dr. Ritsma is ervan overtuigd
dat de audio-visuele hulpmiddelen
ons onderwijs effectiever kunnen
maken naar de kant van de over
dracht van kennis, omdat men on
derwijsprocessen rationeler kan
laten verlopen. Bovendien kan
daardoor het onderwijs efficiënter
worden. „Men kan dan met hetzelf
de geld veel meer bereiken".
En in de laboratoria waar men
rich met deze dingen bezighoudt,
zoals bij het IPO, zal moeten
worden onderzocht welke speci
fieke informatie men via die
audio-visuele hulpmiddelen kan
doorgeven en hoe men dat het
best kan doen. Tevens zal ge
zocht moeten worden naar we
gen om die middelen geheel in
iet onderwijs te laten integre
ren. Heel belangrijk is boven
dien dat de betrokkenen goed
worden geïnformeerd over ge
bruik van die hulpmiddelen. Dat
is misschien nog wel het moei
lijkst, omdat allerlei irrationele
factoren daarbij zo'n grote rol
spelen.
(Van onze speciale verslaggever)
HAVANNA Een kleine enquête
'n het zondagse Havanna wijst uit,
dat de kerken goed gevuld zijn. Van
s morgens 10 tot 's middags een
uur of vier, bezoek ik er vijf: twee
de rustige, groene, zelfs statige
maar grotendeels ontvolkte buiten
wijken en drie in de oude binnen
stad, met de verveloze, donkere
Krottenbuurten, die elke wereldstad
uent. Eigenlijk doen alleen in het
alleroudste gedeelte van Havanna
en paar blokken krampachtige po
gingen overeind te blijven. Daar
staat ook de vijfde kerk, die ik bin
nenga.
Min of meer toevallig, omdat
mijn oog viel op een oud ver-
vrouwtje, dat met een
van palmgdikte wenkte. Op de
STVl0?uZat nog zo'n °ud
S m ?a.st, ,haar laS eem hand-
de l"kk?n- Toen ik nader-
merdnnU -,mgen' In het sche"
van de kaarsen °°k h&t flakkeren
<mdSIh!gHiT^6n later sta ik al
Daar lm, kelder van een gebouw,
hun w? een paar ^knapen in
verschbn/T ge.waden' Even later
SidS Pnester' die °P mü"
gen f "?epan- °P miin vra-
De mar L n™36 geen antwoord.
bang en hoe Sterker ik
zachte^wSV6- te zeggen' des ta
niet lans nf k-1J5 ®tem' Het du"ri
Ik tófs h? fluistert zelfs,
wilde weten of hij onder het
bewind van Castro elke vrijheid van
meningsuiting heeft. Meteen blijkt
al duidelijk van niet. De arme man
krijgt het duidelijk benauwd, al
blijft hij mij vriendelijk toelachen.
Hij maakt een bezwerend gebaar
met zijn rechterarm, legt een vin
ger op zijn mond en zwijgt.
Wij kijken elkaar zo 'n poosje aan.
Dan wijst hij plotseling naar boven
en zegt: Castro. Daarbij schudt hij
ook nog met zijn hoofd. Het is ken
nelijk een verontschuldiging voor
het feit, dat hij mij niets meer wil
vertellen. Ik krik om blijk te geven
van begrip, dan pakt hij mijn arm,
terwijl hij zegt: senor nuncio. De
belaagde priester stuurt mij dus
naar de pauselijke nuntius. Daar
ben ik echter nooit toegelaten.
De positie van de (katholieke)
kerk is echter niet helemaal duide
lijk. Enerzijds kan men rekenen op
een welwillende houding van Castro,
als men zich maar niet op politiek
terrein begeeft, anderzijds doet hij
zijn best meer mensen aan hun re
ligieuze verplichtingen te onttrek
ken. Een mooi voorbeeld daarvan
is het fenomeen van de vrijwillige
arbeid op zondag.
Geruime tijd geleden verzocht
Fidel Castro de mensen ook in de
vrije uren mee te werken aan de
opbouw van Cuba. Het zou daarbij
niet zozeer gaan om de produktie,
maar wel om het veranderen van
mentaliteit en persoonlijkheid.
De zondag werd zo de dag van
deze zogenaamde vrijwillige arbeid.
De gelovigen onder de Cubanen
kwamen daardoor in een gewetens
conflict. Wie moesten zij volgen: de
kerk of Castro? Een heleboel van
hen kozen voor geen van de twee,
maar voor Cuba. Dat wil zeggen:
zij wensten wel te werken voor hun
Cuba. Maar niet als zij daardoor
aan het touwtje zouden lopen van
Fidel. Daarmee susten zij zichzelf:
anderen blijven trouw aan de kerk
en mijden consequent de zondagsar-
beid.
Zij houden er echter rekening
mee dat zij vroeg of laat door de
ze „negatieve" houding in moei
lijkheden zullen geraken. Zover is
het nu nog niet. Problemen rijzen
er alleen voor de mensen, die niet
werken en evenmin een kerkdienst
bijwonen.
Het pragmatische communisme,
waarmee Castro zijn zes miljoen
Cubanen naar een beter sociaal wel
zijn voert, is op een plaats gaan
staan, die de kerk had kunnen in
nemen. De geestelijkheid trok zich
vrijwel niets aan van de abnorma
le en onmenselijke toestanden op
het Cuba vóór Castro. Men preek
te en daarmee was het werk ge
daan. Enige echte geestelijke leiding
gaf de kerk praktisch niet. Nu is
Castro de herder en de Cubaanse
kudde volgt hem.
ROTTERDAM (ANP) De Rot
terdamse recherche heeft een 62-ja-
rige in de Maasstad wonende Chi
nees gearresteerd, die in zijn huis
op Katendrecht twee kilogram be
reide opium verborgen hield. De
waarde van de opium wordt door
de politie geschat op f 10.000,. tot
f 15.000,-.
(Van- onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De Sociaal Economische Raad heeft minister Rool-
vink (Sociale Zaken) geadviseerd in de wachtgeld- en werkloos
heidsverzekering een garantieregeling in te bouwen. Deze zou er
op moeten neerkomen, dat een onvrijwillig werkloze werknemer,
die binnen zes maanden na zijn eerste werkloosheid werk aanvaardt
tegen een lager loon, zijn oorspronkelijke uitkering opnieuw krijgt
als hjj in die nieuwe betrekking eveneens werkloos zou worden.
(ADVERTENTIE)
Pétrole Hahn maakt aan
roos radicaal een eind.
Gebruik dagelijks Pétrole
Hahn, de wereldvermaarde
haarlotion met die prettige
en heerlijk frisse geur.
1
pétrole
1
hahn
I
1®
lil
J
0
o:
h
ui
a
1
li
TEGEN ROOS EN
HAARUITVAL
Imp.: Roparko-Rotterdam
De wachtgeld- en werkloosheids
uitkering is afgestemd op het laatst
verdiende loon. Dit maakt een werk
loze huiverig om een nieuwe betrek
king tegen lager loon dan dat van
de oorspronkelijke baan te aan
vaarden, want als hij in de nieuwe
werkkring ook weer werkloos zou
worden, zou de W.W.-uitkering op
dat lagere loon afgestemd worden.
De S.E.R. vindt nu, dat als zo'n
werkloze binnen een half jaar ander
werk aanvaardt hij gedurende de pe
riode, waarin hij op grond van de
eerste werkloosheid recht o>p uitke
ring zou hebben (2,5 jaar) bij nieu
we werkloosheid de oorspronkelijke
W.W.-uitkering herkrijgt.
De S.E.R. meent voorts, dat de
garantie ook van toepassing moet zijn
op degenen, die onmiddellijk aan
sluitend op een hun verleend ontslag
tar voorkoming van onvrijwillige
werkloosheid werk tegen lager loon
aanvaarden. Ook voor hen zou dus,
bij ontslag uit de nieuwe betrek
king, een W.W.-uitkering moeten
gelden op basis van het inkomen uit
die eerste baan. Tenslotte bepleit de
S.E.R. een overgangsregeling voor
hen, die op het tijdstip van inwer
kingtreding der garantieregeling al
werkloos zijn.
Door deze garantie hoopt de S.
E.R. weerstanden tegen het aan
vaarden van werk tegen lager loon
weg te nemen of te verminderen.
Minister Roolvink had ook nog ge
vraagd, of het niet gewenst zou (zijn
aan werknemers, die na werkloos
heid een baan tegen een lager loon
aanvaarden, een uitkering te ver
strekken, die het verschil tussen het
oude en het nieuwe loon wegneemt.
Op deze vraag heeft de S.E.R. nog
niet geantwoord. Dit punt zal wor
den bezien in het kader van de
arbeidsmarktpolitiek.
AMSTENRADE (ANP) Een
aardgasontploffing heeft zich gister
morgen in de woonwijk Treebeek,
op de grens van de gemeenten Heer
len en Amstenrade, voorgedaan. 2
kinderen werden licht gewond.
Ondanks een enorme ravage is de
schade slechts gering. Een kwartier
lang stroomde een enorme gas-
stroom uit een leiding en het mag
een wonder heten, dat geen brand
ontstond.
Het Vaticaanse dagblad, dat de me
lodieuze naam „Osservatore Romano"
draagt, heeft maandag j.l. twee volle
kolommen gewijd aan de verkeers
regeling in Rotterdam. Het verhaal
was in zijn geheel overgenomen uit
„Nouvelles de Hollande", het Ne
derlands informatieblad voor het
buitenland. Twee kolommen Rotter
damse tunnelwerken, metro etc., ter
wijl in ons land toch echt wel din
gen aan de orde zijn, die de Osser
vatore Romano zouden moeten inte
resseren.
„Bladvulling" noemt De Tijd het.
Ergerdacht ik: een slechte krant.
Dat eerste maatje haring, dat elk
jaar naar Soestdijk gaat, mag onder
hand wel twee maatjes worden.
En één eerste kievitsei is ook te
weinig voor zo'n familie.
De president-directeur van Heine-
kens bierbrouwerij, de heer A. Hei-
neken, heeft geen waakhonden. Hij
zou wel willen. De man is nl, in het
bezit van drie honden, waarvan hij
er een gebrandmerkt wilde zien als
waakhond: dan zou hij f 60 op de
hondenbelasting besparen.
De gemeenteraad van Noordwijk, de
gemeente waar de heer Heineken
woont, trapte er echter niet in.
Nu ik toch aan het roddelen ben:
pikante bijzonderheid bij de uitslag
van de stemming in de raad was dat
een van de twee vóórstemmers de
president-directeur van Bols yias.
Terwijl de omroeper van radio Mer-
seyside te Liverpool dezer dagen op
het punt stond een uitzending te be
ginnen, stak mevrouw M. McCon-
ville, de nieuwe werkster, in een van
de studio's de stekker van de stof
zuiger in een stopcontact. Het ge
volg: het hele radiostation viel uit
Mevrouw had een verkeerd stopcon
tact gebruikt en daarmee de 3250
Watt stroomkabel van de studio's uit
geschakeld. Heren elektriciteits-doe-
het-zelvers, hoe kon dat?
Uit Kronkels (Carmiggelt) rubriek
in het Parool: „Klein meisje bij het
zien van een doodshoofd: Dat is een
meneer aan de binnenkant".
MERIJN
Vandaag brengt de familie Stapaan een middagje door in de speeltuin. Het is natuurlijk voor de
kinderen, maar ook opa doet z'n best een jonge opa te zijn. Iedereen heeft plezier.
Dat blijkt wel uit de gekke mutsen, die zij hebben opgezet en waarmee de familie u aan het
puzzelen zet! Want uit al die piepkleine rebusjes moer u ontdekken wat pa van plan is te gaan doen.
Hij loopt tenminste ergens heen en dat belooft wat!
VAN JONG NAAR OUD....
U begint bij de jongste; dat is zullen we maar aannemen de hond. Dan gaat u verder, opklimmend
volgens de leeftijden, de rebusjes oplossen.
Elk rebusje is één lettergreep en u eindigt, da; kan niet anders, bij opa. In dezelfde volgorde leest
u wat pa gaat ondernemen! (U kunt de familieleden nog? In willekeurige volgorde: oa, nicht San
dra (20), Liesbeth, moeder, opa, Jeroen.
Vul het weer in - en bewaar ook deze puzzel met de andere! Dus ook puzzels 1 en 2, want over
enkele dagen heeft u ze zéér hard nodig. Nog niets inzenden!
