TIENDUIZENDEN WEER GENEZEN
Constateren
van kanker
is nog geen
doodvonnis
N.S. -machinisten
zijn ontevreden
Westerterp en de wapenleverenties aan Nigeria
Dat vind ik zó
snoezig van GuJf,
die gratis
zegeltjes.
■F
RAPPORT VAN F.S.V.
Intellectuelen vragen gratie voor Hugo Claus
Een gulden
Alle organen
Behandeling
Nieuw centrum
Toilet
Man bedreigt
familie
met broodmes
PHILIPS m
batterijen
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM „Kanker genezen? Dat gelooft men niet," zegt een staf
lid van Het Nederlands Kankerinstituut, in een gesprek met collega's en
leken. Een andere specialist stelt met klem: „Het constateren van kanker
is nog geen doodvonnis." Deze uitspraken, flarden van gesprekken, te
kenden wij op bij een bezoek dat wij brachten aan het instituut in
Amsterdam. De cijfers die aan de laatste opmerking ten grondslag lig
gen, spreken duidelijke taal. Vijfennegentig procent van de huidkanker
gevallen is te genezen. Bij mondkanker kan veertig procent van de
gevallen worden genezen. Stembandkanker zestig procent. Baarmoeder
kanker in vroege stadia tachtig procent. Voor diepgelegen organen zijn
percentages moeilijker te geven.
De stafleden van het Antoni van
Leeuwenhoekhuis de naam van
het centrum van de vereniging Het
Nederlands Kankerinstituut ko
men niet zo gauw met cijfers over de
brug. Want zekerheid over de gene
zing van een patiënt, die behandeld
is, krijgt men pas na verloop van
tien tot vijftien jaar. Wel durft men
te stellen dat er in Nederland tien
duizenden mensen rondlopen, die
genezen zijn van kanker. Het Ne
derlands Kankerinstituut heeft daar
in haar vijfendertigjarig bestaan ze
ker een „hoek"-steentje toe bijge
dragen. Maar dat verzwijgen de hui
dige specialisten in alle bescheiden
heid.
De vereniging „Het Nederlands
Kankerinstituut" werd in 1913 op
gericht. Initiatiefnemer was de heer
J. H. de Bussy, die „onder druk van
een droevig geval in eigen gezin"
met prof. J. Rotgans en prof. W. M.
de Vries een Amsterdams comité
stichtte, dat zich snel over het ge
hele land uitbreidde. Spoedig was
een imposant bedrag bij elkaar ge
bracht en kon de vereniging begin
nen met de realisering van de doel
stelling: kanker en aanverwante
ziekten te onderzoeken en te gene
zen. In 1914 betrok men een heren
huis aan de Keizersgracht. Het ge
bouw kreeg de naam Antoni van
Leeuwenhoekhuis.
De kliniek bood ruimte aan ze
ventien kankerpatiënten. Het labo
ratorium bevatte acht a negen werk
ruimten. Maar al spoedig was het
vriendelijke grachtenhuis te klein.
Plannen voor nieuwbouw konden
niet verwezenlijkt worden. Het be
stuur prees zich echter gelukkig,
toen de minister van Arbeid een
vrijgekomen militair hospitaal aan
bood voor het symbolische bedrag
van één gulden per jaar. Na een in
grijpende verbouwing kon dit ge
bouw, gelegen aan de Sarphatistraat
in 1929 in gebruik worden genomen.
Het Nederlands Kankerinstituut
huist er nu nog.
Was er in de eerste dertig a vijf
endertig jaar van het bestaan van
het instituut sprake van de arbeid
van „solitairen", uit deze tijd stamt
het woord „teamwork". De grote
vlucht, die de wetenschap na de
Tweede Wereldoorlog nam, drukte
zijn stempel tevens op het kanker
onderzoek. Het is noodzaak gewor
den om in groepsverband te werken.
Voorbeeld: thans worden in het
Antoni van Leeuwenhoekhuis de ge
gevens van elke patiënt beoordeeld
door een aantal stafleden met ver
schillende specialistische opleiding,
die onderling nauw overleg plegen.
Een kenmerkend verschil in werk
wijze met de meeste grote zieken
huizen. De discussies daarbij ver
groten het inzicht en verhogen de
„efficiency" van de groep deskun
digen, zodat tijdverlies voor de pa
tiënten wordt vermeden en onvol
ledige behandeling wordt voorko
men.
Kanker kan uitgaan van vrijwel
alle organen en weefselbestandde
len en omdat bijna geen enkele ge
zwel hetzelfde is, is het van belang
door goede observatie en documen-
tatie de kennis er over steeds ver
der te verdiepen. Des te sterker de
indeling van de gezwellen gediffe
rentieerd wordt naar plaats, micros
copische structuur, de groeisnelheid
enz., des te gerichter kan de aanpak
worden.
De vorm van behandeling wordt
in hoge mate bepaald door de wijze
van uitbreiding en het beloop, dat
men bij een speciaal geval moet
verwachten.
In het bijzonder als het vormen
van kanker betreft, die weinig voor
komen, lukt het alleen door concen
tratie in een gespecialiseerd insti
tuut hiervan voldoende gevallen te
onderzoeken om ervaring in herken
ning. gedrag en behandeling op te
De ontwikkeling van een
goedaardig (A, aan de linker
kant! en een kwaadaardig (B,
rechts* gezwel, waarbij speci
aal is gelet op de wijze van groei.
A: Regelmatige uitbreiding tus
sen de weefsellagen.
B: Onregelmatige infiltrerende
uitbreiding door de weéïsella-
gen. (Uit brochure „Kanker, een
probleem?")
doen. Het nauwkeurig volgen van
de patiënt na de behandeling en ook
samenwerking met andere research
centra zijn van groot belang om het
ervaringsgebied zo groot mogelijk
te maken.
Als voornaamste vorm van be
handeling heeft het Antoni van
Leeuwenhoekhuis nog steeds ope
ratie, bestraling en medicamenten,
die in staat zijn de groei van het
kankerweefsel te beïnvloeden. Bij
verschillende vormen van kanker
kunnen de mogelijkheden van elk
van deze behandelingswijzen ver
schillend liggen en moet men zelfs
van patiënt tot patiënt nagaan, wel
ke vorm als meest belovende in dat
geval moet gelden. Bij vele vormen
van kanker kan operatief of met be
straling door medici met ervaring op
deze gebieden een belangrijk per
centage tot genezing worden ge
bracht.
Er blijven echter nog vele vormen
van kanker, waar slechts in gering
percentage definitieve genezing valt
te bereiken. De ervaring met een
aantal chemische middelen, dat
thans beschikbaar is voor de behan
deling van kwaadaardige gezwellen,
neemt steeds toe. Het gebruik van
deze middelen brengt overigens
nogal wat problemen met zich mee,
omdat er min of meer ernstige ne
venwerkingen kunnen optreden. Er
wordt echter uitgebreid onderzocht
hoe de schadelijke nevenwerkingen
kunnen worden tegengegaan.
Steeds meer wordt nagegaan in
hoeverre combinaties van verschil
lende vormen van behandeling het
eindresultaat kunnen verbeteren.
Een voorbeeld hiervan is de metho
de om via de slagaders, die de plaats
van het gezwel van bloed voorzien,
bepaalde stoffen toe te dienen, die
het gezwel in zijn groei remt. Na de
verkleining van het gezwel wordt
dan in tweede instantie een opera
tie uitgevoerd, of wordt het betref
fende gebied bestraald.
Voor de bestraling heeft men de
beschikking over een telecobaltstra-
ler. Daarnaast zal binnenkort een
zeer modern apparaat een plaats
krijgen in het Antoni van Leeuwen
hoekhuis: een lineaire versneller.
Hierin wordt röntgenstraling ver
wekt bij een spanning van acht mil
joen volt. Door de komst van deze
kostbare apparatuur is het mogelijk
de vereiste doses straling ook in
diep gelegen gezwellen toe te die
nen. Voor de vaak moeilijke bereke
ningen over de verdeling van de
doses in het lichaam bij bestraling
met röntgen- of gammastraling
wordt meer en meer de computer
gebruikt.
Voor de vele activiteiten van het
Nederlands Kankerinstituut vormt
het voormalige militaire hospitaal
een te strak keurslijf. Maar er is
hoop, want de plannen voor een
nieuw centrum zijn al gereed. Het
gebouw zal 61 miljoen kosten. In
dien alles volgens schema verloopt,
zal begin 1970 met het heiwerk kun
nen worden begonnen. In 1974 kan
het nieuwe Antoni van Leeuwen
hoekhuis een feit zijn. Het bestuur
van het Nederlands Kankerinstituut
bezint zich bovendien op een nieu
we beheersvorm, die afgestemd
moet zijn op een intensieve samen
werking met de twee Amsterdamse
universiteiten.
(ADVERTENTIE)
Elke keer als ik m'n tank volgooi krijg ik zo'n Ieult
zegeltje. En die jongens van Gulf zijn echt niet krenterig.
Want 't is niet zomaar een zegeltje. Welnee, f 2,50 is-ie
waard.
Zo heb ik die gezellige rubberboot tenminste vlot bij elkaar.
.Maar er zijn nog een heleboel andere dolle arti-
keltjes.Dus dat wordt wel weer flink naar de
j Gulf pomp rijden. Anders red ik 't niet.
Extra
Kick
Aktie
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT De machinisten bij de Nederlandse Spoorwegen zien met
angstige ogen de komende winterdiensti ✓geling van de NS tegemoet. Met
ingang van 29 september zullen met het nuidige personeelsbestand meer en
kortere treinen dat tot dusver gaan rijden. Dit brengt een ernstige taakver
zwaring met zich mee o.a. van de machinisten, die nu al werkdagen kennen
"an negen en vaak zelfs bijna tien uur, waarbij achter elkaar een aanta'i
werkdagen wordt gemaakt met in totaal zestig tot zelfs tachtig werkuren.
uur achtereen rijdt zonder dat hij de
kans krijgt te gaan eten. „De meeste
machinisten eten dan ook terwijl ze
een trein vervoeren. Dit komt beslist
de veiligheid niet ten goede en het is
dan ook in wezen niet toegestaan."
De machinisten maken zich, zo
vervolgt het rapport, dan ook ernstig
bezorgd over het zeer grote aantal
afkeuringen, het aantal hartpatiënten,
zenuwpatiënten enz. in hun beroeps
groep.
Aldus de niet-erkende Federatieve
Spoorweg Vakvereniging in een dezei
dagen gepubliceerd rapport. Dit rap
port is tot stand gekomen in samen
werking met de beroepsmachinisten
en vormt 'n produkt van gesprekken
en vergaderingen met een aantal per
soneelsleden uit deze groep. Het han
delt over de machinist en zijn werk
omstandigheden bij de NS.
Een programma van eisen, dat
hieruit is ontstaan, zal de machinis
ten op 28 september ter beoordeling
worden voorgelegd.
In het rapport wordt onder meer
gesteld dat de machinist veel te wei
nig gelegenheid krijgt zich te ont
spannen. Per dag honderden kilome
ters bij snelheden van 125 (hier en
daar al 140) km per uur, waarbij on
derweg op honderden signalen gelet
moet worden. Na een rit volgt vaak
een rangeeropdracht en dan begint
alweer een nieuwe rit. De constante
hoogspanning bij dit werk moet zich,
aldus het rapport op den duur wre
ken en komt ook do veiligheid niet
ten goede.
In veel gevallen komt de machinist
niet aan een behoorlijke schafttijd
toe. Het komt volgens het rapport
voor, dat een machinist soms acht
(Van een onzer redacteuren)
De smerige oorlog in Afrika's
grootste staat, de 58 miljoen in
woners tellende federatie Nigeria,
roept drie problemen op: de (on
rechtmatigheid van de afschei
ding van Biafra, de hulpverlening
aan de hongerende en stervende
slachtoffers onder de burgerbe
volking en de kwestie van de wa
penleveranties. Aan dit laatste fa
cet heeft het Brabantse Tweede-
Kamerlid drs. Th. Westerterp
(KVP) opmerkelijk veel aandacht
besteed, en niet zonder succes.
Kort geleden heeft hij, voor de
eerde keer in enkele maanden tijds,
vragen gesteld aan de regering. In
mei vroeg hij of de berichten dat
Nederland wapens leverde aan de
Nigeriaanse generaal Gowon, juist
waren. Zo ja, hoeveel vergunningen
waren dan wel niet afgegeven? En
moest, hangende de vredesbesprekin
gen m Kampala, aan die wapenleve-
nngen geen einde worden gemaakt?
De regering deelde daarop mee,
Y00r periode na 1 juli ver
gunningen waren verstrekt voor de
evering van 600 granaten ten be-
noeve van een fregat dat Nederland
hi ,,g,?ria verkocht had (het heette
er „wilhelmina"), voor de leveran-
houwitzer-granaten, en
van ruim 16 miljoen ge-
smo nen' (Westerterp: „Dat
artiii 2<N §emaakt worden door de
rtuienebedrijven, een staatsonder-
eming. Dat is toch al te gek!").
ziuU°a.yoe®'n® van de regering dat
vwo.,r Was de verdere afgifte van
bSni?ge1 voorlopig te staken,
fier J?1? volksvertegenwoordi-
Uffi® daarom stelde hij op 6
meHo Kamer mondelinge vragen,
VVD SMS PvdA- ARp. CHU,
(Buiten? jen .?PR- Minister Luns
van ri?n uZaken), juist terug
PortiJIï ffrucl}tmakend bezoek aan
middellij'v tp de leveranties on-
zesde nnw Iaten stopzetten. Hij
t°e stappen te ondernemen
om andere landen, met name onze
partners in de Bxelux, tot eenzelfde
besluit te brengen.
België, een belangrijke wapenle
verancier, volgde het Nederlandse
voorbeeld. Maar Engeland zet de
wapenleveringen tot op de huidige
dag voort, tot ongenoegen van de
linkervleugel van Wilsons eigen La
bour-party, de Liberalen en de rech
tervleugel der Conservatieven. Dat
is tijdens het tumultueuze debat in
het Lagerhuis van vorige week dins
dag duidelijk gebleken. Tussen haak
jes: het gemengd gezelschap van de
tegenstanders toont opnieuw aan,
dat de Britse buitenlandse politiek
niet alleen de Britse trouwens!
nog altijd in sterke mate een ver
lengstuk van de binnenlandse is.
Voor Westerterp is de verklaring
van minister Thomson in het Lager
huis aanleiding geweest om aan onze
eigen Luns te vragen of de Neder
landse regering ook contact met Lon
den opgenomen heeft, en wat het
resultaat daarvan geweest is. Deze
vragen zijn nog niet beantwoord.
Westerterp: „Ik vind het belangrijk
dat vanuit Nederland een uitdrukke
lijk beroep op Engeland gedaan
wordt."
Voor het standpunt van de Britse
regering heeft hij weinig goede woor
den. Thomsons stelling dat Engeland
de wapenleveranties aan de federale
Nigeriaanse regering niet kan staken,
omdat het daarmee zijn invloed in
Lagos zou verspelen, noemt Wester
terp een „schijnargument", want, zo
vraagt hij, wat is tot op heden dan
wel het effect van die invloed?
Veeleer lijkt het zo, dat de rege
ring in Londen maar moeilijk kan er
kennen, dat de federatie Nigeria, een
voormalige Britse kolonie en in de
huidige vorm een Britse creatie, be
paald geen succes is. Daar komt bij
dat de Britse zakenwereld in Nigeria
enorme belangen heeft. Stopzetting
van de wapenleveranties aan Lagos
zou de toch al wankele Wilson-rege-
ring in de binnenlandse politiek geen
goed doen. Vandaar.
In mei waren de gruwelen van de
oorlog in het verre Afrikaanse land
bij ons nog nauwelijks bekend. Toch
stelde Westerterp vragen. „De presi
dent van de Ivoorkust", zegt hij,
„hield in mei een persconferentie in
Parijs. Ik was daar in verband met
het Europese parlement. De oorlog
in Nigeria is erger dan die in Viet
nam, las ik in de krant en niemand
protesteert."
Heeft het zin de kwestie in de Ver
enigde Naties te brengen? Wester
terp: „De oorlog zal daar als een bin
nenlandse aangelegenheid bestem
peld worden, tenzij de westerse mo
gendheden Biafra en masse erken
nen. Dat doen zij niet, want ze wil
len er niet van beticht worden op de
Biafraanse olie uit te zijn. Tot nog
toe hebben alleen Gabon, Zambia,
Tanzania en de Ivoorkust Biafra er
kend gelukkig geen uitgesproken
'westerse' landen. Interventie via de
V.N. lijkt op dit ogenblik uitgeslo
ten".
Hij heeft gesproken met sir Louis
Banefo, opperrechter in Biafra en
leider van de vredesbesprekingen in
Kampala en, vorige week, met de
Biafraanse minister van Economi
sche Zaken Okibo, voor Westerterp
een oude bekende. Okibo onderhan
delde destijds namens Nigeria over
associatie van de federatie met de
EEG.
Westerterp: „Hij vergeleek Biafra
met Tsjechoslowakije. Als de fede
rale regering Biafra bezet, zal er on
der de 14 miljoen Biafranen verzet
blijven bestaan," zei hij.
Afrika's toekomst, zoals Wester
terp die ziet: „Tegenstellingen van
stammen. Er zullen nog veel conflic
ten ontstaan, omdat de huidige staats
grenzen, die nog op de indeling van
het koloniale tijdperk gebaseerd zijn,
dwars door de stamgebieden lopen."
Tenslotte: „Een afgrijselijke oorlog!
Zelfs de Duitsers hebben in 1945 in
Holland nog voedseldroppings toege
staan Ondertussen duren de
vredesbesprekingen in Addis Abeba
voort. En ondertussen heeft Lagos
het „beslissende offensief' ingezet,
zoals dat heet.
K. BASTIANEN
DRS. TH. WESTERTERP
zestien miljoen geweerkogels
Er zijn ook andere problemen. Het
rapport: „Op de meeste stations zijn
trouwens de w.c.'s voor het personeel
onvindbaar Het ernstig gebrek aan
tijd heeft bovendien tot gevolg dat
het voor machinisten gewoon een
probleem is, zoals ieder mens, nor.
maal en op tijd naar een w.c. te gaan.
Een machinist die tussen aankomst
en vertrek van een trein vier minu
ten tijd heeft, kan niet op zijn gemak
eens naar een afgelegen diensttoilet
zoeken, waarvoor hij bovendien ook
nog ergens een sleutel moet gaan
halen
Door de NS-regeling van het zo-
merverlof kan volgens het rapport
ongeveer een derde deel van het
tractiepersoneel maar eens in de drie
jaar met zijn gezin op vakantie gaan,
Er zijn ook klachten over de werk
ruimte van de machinisten. „Er is
vrijwel geen treinstel zonder tocht
Sommige (locs) schudden zo erg, dat
onder het rijden de cabinedeuren
constant opengaan. In een groot aan
tal cabines kunnen voorts uitlaat
gassen ongehinderd binnendringen".
AMERSFOORT (ANP) Wegens
bedreiging met een broodmes van
zijn ouders, zijn zwager en zijn
schoonzusje heeft de politie van A-
mersfoort gisternacht de 22-jarige
magazijnmeester H. P. uit Amersfoort
aangehouden.
P. was omstreeks middernacht de
woning van zijn ouders binnengegaan
en gelastte zijn vader en moeder, en
daarna zijn zwager en zijn schoon
zusje, die allen in bed lagen, zich
weer aan te kleden om per taxi met
hem mee te gaan naar Rotterdam,
waar hij zijn van hem weggelopen
vrouw en dochtertje wilde gaan zoe
ken. Bij het uiten van een reeks drei
gementen zette hij zijn familieleden
letterlijk het mes op de keel.
Zijn ouders verklaarden later te
genover de politie ervan overtuigd
te zijn geweest, dat hun zoon ook het
mes gebruikt zou hebben, wanneer ze
niet gauw genoeg aan zijn wens ge
volg hadden gegeven.
Een van de bewoners van het huis
slaagde er tenslotte in de politie te
waarschuwen. P. verkeerde onder in
vloed van sterke drank.
Vindt u ook al dat u dit jaar te
vroeg met vakantie bent gegaan?
Niets aan te doen, mensen, troost U
ermee dat het grauwe, grillige leven
u nu nog zonnig toelacht. Grijnzen
kan het nog lang genoeg. U kunt na
tuurlijk uw laatste snipperdagen op
snoepen, maar dat betekent slechts
uitstel van executie.
Nou ja, executie. Ik wil u bepaald
niet aanpraten dat u tot het leven
bent veroordeeld. Integendeelwees
blij dat u het leven hebt.
En steek nog maar een sigaret op.
Tenminste als u bereid bent de Ja
panse professor Tomizo Josjida uit
Tokio te geloven, die heeft gezegd dat
tabak niet bijzonder kankerverwek
kend is. Hij zei dezer dagen letterlijk:
„Men kan zonder gevaar honderd si
garetten per dag roken als men niet
voor kanker gepredisponeerd is."
Verdachte theorie, als u het rnfl
vraagt. Even verdacht als de praat
van mensen die zeggen dat je toch
niet voor je tijd doodgaat. Dat klopt
inderdaad, als je er maar bij zegt dat
het, wanneer je doodgaat, ook je
tijd is.
Bij nader inzien blijkt het boven
staande te zijn ontaard tot een den
kertje.
Ik beklaag de gemeente-ambtena
ren van Luik, die hun werkzaamhe
den in het achttiende-eeuwse stadhuis
aldaar plegen te verrichten. Eind vo
rige week ontdekte men daar name
lijk een vlooieninvasie, wat als ge
volg had dat een aantal openbare
plechtigheden voor het weekeinde
moesten worden afgelast. Deskundi
gen geloven dat de invasie te wijten
is aan restauratie-werkzaamheden.
Dan zullen het wel heel oude vlooien
zijn.
Ex-mlnister Vondeling, die door
een verkeersongeluk bijna een jaar
tiiet heeft kunnen werken, komt bin
nenkort met een boek op de markt.
De titel zal luiden: „Nasmaak en
voorproef."
Die nasmaak zal wel bitter zijn,
en de voorproef? liets van dat voor
proefje kunnen we al smaken uit de
titels van enkele hoofdstukken. De
nacht van Schmelzer heet in het
boek: „moord met voorbedachten
rade", en een hoofdstuk over oud-
jrremier Cals: „Cals is dood, leve
Cals".
Haagse kringen vrezen het ergste
voor Schmelzer trouwens, voor wie
niet? want Vondeling maakt
naar verwachting op Prinsjesdag zijn
rentree in de Tweede Kamer.
Katholieken, dag! (Uit het Duits)
Een klein buurmeisje van me kwam
vorige week hijgend uit school thuis
inet het nieuws dat de zusters (reli
gieuzen) op school zich in moderner
kledij hadden gestoken. Zij zei het
zo: Mam, de zuster heeft haren en
benen gekregen!
Dr. J. Linthorst Homan is de
nieuwbenoemde ambassadeur van de
EEG in Londen. Daar zit De Gaulle
achter! Als nu Engeland een poging
onderneemt om in de EEG te ko
men, roept iedereen vanzelf: Lint
horst HO, MAN!
„De republiek Zuid-Afrika telt 3
miljoen blanken en 12 miljoen kleur
lingen. In 1962 was het gemiddeld
Jaarinkomen van een blanke mijn
werker 3587 dollar, dat van een
kleurling 216 dollar. De blanken heb
ben een belastingvrij inkomen van
840 dollar, de kleurlingen daarente
gen slechts van 10 dollar." (Uit het
r.-k. maandblad Bijeen)
„De staat kan geen enkele andere
autoriteit dan de hare tolereren". (De
Gaulles jongste encycliek
MERIJN
(ADVERTENTIE)
die rl iliiüMateiil
móéten i fcJÏM] JMuj mi
wet
goed
zijn! 18 liJLf
BRUSSEL (ANP) Ruim 200 Belgische intellectuelen (kunstenaars,
hoogleraren en journalisten) hebben een manifest ondertekend, waarin zij
vernietiging verlangen van de gevangenisstraf en geldboete, waartoe de
Belgische schrijver Hugo Claus in juni door de rechtbank van Brugge werd
veroordeeld.
Claus werd toen veroordeeld tot vier maanden gevangenisstraf en een boete
van 725 gulden wegens „aantasting der goede zeden" door opvoering van zijn
toneelstuk Mascheroen, vorig jaar december in Knokke, waarin drie blote
mannen optreden als Heilige Drievuldigheid.