De kloof in het rode kamp
Nederland
UIDVIK SVOBODADE MAN DIE GEEN TIJD KREEG OM IN TE SLAPEN
„kiest" ook
president
VOOR EN TEGEN TSJECHOSLOWAKIJE
Leger bouwt woningen voor Papoea s
Hartpatiëntje
overleden
„ACTIE PRECEDENT": BEMOEI JE MET JE EIGEN ZAKEN
Oude kerk beschadigd
Overwinning
Gearresteerd
Kapstok
Leuzen
Stemmen
Toezeggingen
Betalen
(Van onze redactie buitenland)
£)E belangrijkste officiële en illegale communis
tische partijen hebben zich thans uitgespro
ken over het ingrijpen van de troepen van het
Warschau-pact in Tsjechoslowakije. Een aantal
van deze partijen heeft ingestemd met het optre
den van deze troepen, maar men moet daarbij
niet uit het oog verliezen dat deze uitspraken
zeer gebonden kunnen zijn aan nationale belan
gen. Noord-Vietnam en Mongolië zijn in hoge
mate afhankelijk van de hulp die hen wordt ge
boden vanuit Rusland, terwijl de Westduitse
C.P. voortdurend hulp ontvangt uit Oost-Duits-
land.
Voor het eerst in de na-oorlogse geschiedenis
Communistische partijen in niet-communistische landen:
van het communisme heeft zich echter een zeer
groot aantal partijen uitgesproken tegen de po
litieke ijjn van Moskou. In tegenstelling tot na
de Hongaarse crisis hebben de grootste West-
europese partijen (die van Italië en Frankrijk)
en de partijen van de (bedreigde) communisti
sche landen Roemenië en Joegoslavië zich lijn
recht opgesteld tegenover de Sovjet-Unie. Een
duidelijk bewijs voor de tweespalt tussen de op
Rusland georiënteerde communistische partij
en alsook voor de zich verdiepende kloof tussen
het Chinese communisme en het Sovjetrussi-
sche treft men aan in onderstaand overzicht
van de officiële standpunten der diverse com
munistische partijen.
Mening t.a.v. hef ingrijpen in
ENGELAND
FRANKRIJK
ITALIë
HONGARIJE
(1956)
VOOR
VOOR
VOOR
en
TSJECHOSLOWAKIJE
(1968)
TEGEN
TEGEN
TEGEN
AUSTRALIë
VOOR
TEGEN
NEDERLAND
VOOR
TEGEN
VERENIGDE STATEN
VOOR
VOOR
BELGIë
VOOR
TEGEN
LUXEMBURG
VOOR
VOOR
FINLAND
VOOR
CHILI
VOOR
VOOR
URUGUAY
VOOR
VOOR
CANADA
VOOR
TEGEN
Illegale communistische partijen:
SPANJE
VOOR
GRIEKENLAND
VOOR
VOOR
WEST-DU ITSLAND
VOOR
VOOR
Communistische partijen in communistische landen:
ROEMENIë
VOOR
TEGEN
JOEGO-SLAVIë
VOOR
TEGEN
ALBANIë
VOOR
TEGEN
BULGARIJE
VOOR
VOOR
HONGARIJE
VOOR
VOOR
OOST-DUITSLAND
VOOR
VOOR
POLEN
VOOR
VOOR
CHINA
VOOR
TEGEN
NOORD-KOREA
VOOR
VOOR
NOORD-VIETNAM
VOOR
VOOR
MONGOLIë
VOOR
VOOR
CUBA
NOG GEEN MACHT
VOOR
Met behulp van het Indonesische
leger zijn in West-Irian op verschil
lende plaatsen dorpen gebouwd door
Arfakkers, die aanvankelijk het oer
woud in waren getrokken uit verzet
tegen de Indonesische autoriteiten.
Bij hun terugkeer kregen zij de be
schikking over deze gezinswoningen
welke voor de Papoeawereld iets ge
heel nieuws betekenen.
KOPENHAGE (RTR) De kathe
draal van Roskilde is gistermiddag
door brand ernstig beschadigd.
De kathedraal, die in 1084 is inge
wijd, bevat de graftomben van veel
Deense koningen De zeehaven Ros
kilde ligt ca. dertig km ten westen
van Kopenhagen op het eiland Sce-
HOUSTON (Reuter) De vijf
jarige Maria Giannaris, die 19 augus
tus in Houston (Texas) het hart
kreeg van een elfjarige jongen, is
gisternacht onverwacht overleden.
Artsen zeiden dat het nieuwe hart
van Maria plotseling stil was blijven
staan en dat pogingen het weer op
gang te brengen hadden gefaald.
Zij was de 32e harttransplantatie
patiënt in de wereld.
(Van onze redactie buitenland)
Dertien jaar geleden bracht
Nikita Kroestjev de Tsjech
ische partijleiders in grote
verlegenheid. Bij zijn bezoek aan
taag wilde de onberekenbare
roestjev zijn Tsjechisch vrien/
Seneiaal Ludvik Svoboda ont
moeten.
eenVn-tda' een oude man> maar eens
aan "a'e Tsjechische held, die
Eevnniit e van ke* rode leger had
poSf' ^as reeds vijf jfar een
als boekhnI!sCaSt m Sle0t Zijn tijd
Moravië °P een kolchos in
stminisH?malige Partijleiders, met
denhem ny aan h®t hoofd, haal
laas w5° s!Lel mogelijk terug naar
sprek'haj ®vob°da een lang ge-
arna rehabim* ^ro!rTstiev- Niet lang
araal Novotny de oude
zen. Svoboda was voor Dubcek de
man, toen hij Novotny aan de kant
gezet had als president: De oude ge
neraal had een prachtige staat van
dienst, maar was politiek niet geënga
geerd. Svoboda, zijn naam betekent
zowel in het Russisch als Tsjechisch
vrijheid, kreeg enige tegenstand van
de studenten. „Wij willen Svoboda
niet, wij willen geen president, die
op zijn zetel inslaapt", aldus schre
ven de studenten op spandoeken.
Dubcek wilde niet wijken: hij had
m de functie van president een
„kleurloze" man nodig, maar een
man, waarvoor de Russen grote ach
ting hadden.
SWeraal.
stapoen ^jfch°slowakije zijn eerste
Politieke V. op weg naar de Srote
da, t ""«mscn, was Svobo-
"mt de t^r.°)'eTigens al jaren niet
8«zien mawv- ad ingelaten, een
jaardae 1J,21?n zeventigste ver-
hem met jde[.s,ci}eidden de Russen
iet-Unie": t' j „Held van de Sov-
D(J de liberale partijbon
harder naarmate de situatie met name
in Praag verslechterde. Hij bleef aan
de kant van zijn volk staan. „Heb ver
trouwen in mij", zei Svoboda, toen
hij vrijdagmiddag naar Moskou reis-
Svoboda is niet „kleurloos" geble
ven. Svoboda vervult thans een rol
die hij niet gezocht heeft en die Dub
cek hem niet toebedeeld had.
Sinds enige
dagen is Svoboda, ernstig uiterlijk,
witte haren, snel bewogen, de man,
waarop alle hoop van de Tsjechen
gevestigd is. De oude generaal onder
handelt in het hol van de leeuw.
Hoe hard is Svoboda
Svoboda, een eerlijke en zachte
man, wist van geen wijken, toen de
Warschaupactlanden Tsjechoslowa
kije binnenvielen. Zijn taal werd
de. In de eerste dagen van de be
zetting is zijn stem vaak te beluis
teren geweest op de illegale radio
stations. Het was steeds weer een
bewogen stem. „We zuilen allen sa
menwerkend voor de overwinning
van het socialisme en communisme.
We zullen eerlijk streven naar een
gelukkig leven in ons land, omdat
dit een constructieve bijdrage is aan
de strijd van alle progressieve krach
ten. Wij zullen streven naar een ge
lukkige wereld, waarin geen oorlogen
meer zijn". Het zijn cliché's, maar het
is de simpele taal, die een volk in
nood begrijpt.
KROETSJEV
Svoboda werd op 15 november
1895 geboren in Hroznatin in de hoog
landen van Bohemen-Moravië ais
zoon van een keuterboertje. Volgens
niet officiële bronnen vocht hij reeds
na de oktoberrevolutie aan de kant
van het Rode Leger.
In 1922 werd hij ingelijfd bij het
leger. Van 1931 tot 1934 studeerde hij
aan de militaire academie iin Hra-
nice. In 1939 beègaf hij zich naar Po
len waar hij zich aan het hoofd stel
de van een Tsjechisch legioen, waar
mee hij zich na de ineenstorting van
Polen naar de Sovjet-Unie begaf. Van
daaruit voerde hij het bevel over een
Tjechisch bataljon, dat aan de zijde
van de Russen tegen de Duitsers
vocht. (Zijn 17-jarige zoon werd in
1944 door de Duitsers doodgeschoten).
Grote bekendheid kreeg Svoboda
door zijn overwinning op de Duitsers
in 1944 aan de Dukla-pas bij de
Tsjechisch-Poolse grens.
Op 4 april 1945 werd Svoboda tot
minister van defensie benoemd in
welke functie hij tot 1950 aanbleef.
In die tijd, aldus officiële Tsjechische
bronnen, stichtte hij het nieuwe
Tsjechische volksleger.
tragische gebeurtenissen van de af
gelopen dagen geen kans voor gekre
gen.
In 1948 werd hij gekozen tot lid
van de nationale vergadering (parle
ment). Hij trad in dat jaar tot de
communistische partij en bleef tot
1949 lid van het centrale partij co
mité. Van 1950 tot 1951 was hij vice-
premier en voorzitter van de Tsje-
chise staatscommissie voor lichame
lijke opvoeding en sport. Kort daarna
viel hij in ongenade. In 1952 zou hij
met vier andere ministers gearres
teerd zijn. hij heeft zich nooit voor 'n
rechtbank behoeven te verantwoor
den.
De Tsjechische studenten schreeuw
den in april van dit jaar: „Wij willen
geen president, die op zijn stoel in
slaapt". Svoboda heeft er door de
SVOBODA
(Van een onzer redacteuren)
UDDEL - Je moet je met je eigen
zaken bemoeien, zeggen ze in Ud-
del. Dat klinkt op het eerste gehoor
niet bijster vriendelijk. Toch ligt in
deze korte terechtwijzing de kern
besloten van een niet-onvriende-
lijk bedoelde campagne, waar bin
nenkort, in september en oktober,
het hele Nederlandse volk mee te
maken gaat krijgen. Die campagne
Is de Aktie Precedent, opgezet als
een dringende oproep aan ieder
een om méé invloed uit te oefenen
op de Amerikaanse presidentsver
kiezingen. Een klein deel van de
aanzienlijk grote groep voorstan-
ders van deze actie bevindt zich
thans, tot 31 augustus, in Uddel.
uit te zitten negentig gulden. Er
zijn ook weekend-werkers.
„Dat geld wordt graag opge
bracht. Het zijn noofczakeliik jon
geren van in de twintig, die ko
men. Zij kunnen hier creatief werk
zaam zijn voor een zaak, waar zij
blijkbaar warm voor lopen." Aldus
de 24-iarige Amsterdamse student
en kampleider Flip Lambalk. Sa
men met zijn medewerkers legt hij
in deze weken de publiciteitsDasis
voor Aktie Precedent.
Het gaat in Uddel vooral om het
uitdenken èn produceren van pro
pagandamateriaal. De grafische
produktie is niet gering. Staoeis ge
schriften, pamfletten, muurkranten,
plakkers en speldjes komen in de
ene werktent gereed om later te
worden doorgezonden naar de
plaatselijke actievoerders in het
land. Men wil een hoeveelheid ma
teriaal creëren met een duidelijk
provocerend karakter en hiermee
de samenhang tussen V.S.-presi-
dent en wereldproblemen onder de
ogen van de mensen brengen. En
vooral attenderen od ae betrokken
heid van iedereen bij de verkiezin
gen. Flip Lambaik is verantwoor
delijk voor de wijze, waarop het
een en ander in de werktent op
papier gezet wordt.
Hij zegt: „De Amerikaanse pre
sidentsverkiezingen zijn voor ons
eigenlijk nauweiiiks meer dan een
actuele kapstok, waar we een ap
pel tot mondiaal denken aan op
hangen. We hebben niet de illusie,
dat we nu in 1968 daadwerkelijk
invloed kunnen uitoefenen op de
keuze van een president. Het gaat
er om, een wereldpolitieke bewust
wording bij de mensen te bevor
deren. De mentaliteit van de men
sen te beïnvloeden tot wereldlijk
denken. Te laten zien, dat wat
over de grenzen gebeurt, ons allen
aangaat. We zouden op dezelfde
wijze een actie kunnen voeren in
verband met een belangrijke ge
beurtenis in Rusland of in Arabië.
Maar Nederland is nu eenmaal
meer gericht op Amerika."
Je met je „eigen wereldzaken"
bemoeien dus. In feite is de Aktie
Precedent dan ook een pleidooi
voor een wereldregering. Uit de
teksten, die in Uddel gefabriceerd
worden, blijkt ook dat dit pleidooi
speels zal zijn. Het zijn meer we
reldpolitieke prikjes dan uiteenzet
tingen met politieke pretenties.
De werktent puilt uit van de
verse leuzen. De wanden zijn er
van binnen mee bedekt als schub
ben op een vis. In geconcentreerde
vorm bevindt zich hier alles nog
bijeen, wat straks over het land
moet uitwaaieren.
Een selectie: „Oost-, west-noord-,
zuid; kruip eens in een andere
huid" en „Mondiaal Meer Mens" en
„Vandaag doen wat morgen mo
gelijk is" en „Kunt u wat inschik
ken?" en „Nationale dromen zijn
bedrog" en óók: „Van grenzen
loos".
Of al deze kreten de officiële
propaganda halen, staat nog niet
vast. Wel blijkt er uit in welke ge-
dachtensfeer de actie zich ontwik
kelt.
Waarom voelen de Precedent-
kampeerders zich dagelijks zo thuis
in deze kille tent, waar vanwege
het langdurig achterwege blijven
van zomerweer een elektrische
Het Witte Huis in Washington,
van waaruit de president zijn
invloed uitoefent op een groot
deel van de wereld.
straallamp geplaatst moest worden?
Wat zeggen zij, nu zij zich bevinden
tussen al die papieren, een paar
oude, op de kop getikte persen,
touw, flesjes, etenswaren, potjes en
kwasten?
Een student (m.o. tekenen) drukt
zich als volgt uit:
„Als er geen eenheid komt in de
wereld, is dat een aantasting van
het eigen belang. Als iedereen, in
de oude zin van het woord dan
aan zijn eigen belang zou denken
gaat dat dus tegen het wezenlijke
eigenbelang in. En daarom ontwerp
en teken ik hier voor deze actie
Kijk. wat wij doen is nauwelijks
idealistisch. Het gaat gewoon om de
werkelijkheid. Wij zijn geen idea
listen. Wel streven wij naar iets
wat er in feite nog niet is. Invloed
op de Amerikaanse presidentsver
kiezingen is er nog niet. Misschien
zou je het, zo gezien, toch een klein
beetje idealistisch kunnen noemen.
Iemand, die bijvoorbeeld ontwik
kelingshulp nastreeft, werkt voor
iets dat reeds bestaat. Ontwikke
lingshulp kan alleen nog uitgeoreid
worden of anders geregeld. Wat wii
doen. is vechten tegen een vacuüm."
Het opvullen van dit vacuüm zal
een aanvang nemen in het gebouw
Tivoli in Utrecht op 14 september,
wanneer de „kosmopolitieke werk
dag" wordt gehouden. Dat is het
sein, dat de actie Degonnen is.
Het einde van deze dag betekent
tevens de inzet van een der meest
wezenlijke onderdelen van de ac
tie: "net verspreiden van de pocket
„Wij scheppen een precedent".
In dit boek zal de koper een in
vulkaart aantreffen. Hij kan hierop
zijn mening kwijt. De kaarten zijn
bij vooroaat reeds geadresseerd aan
enkele bekende Amerikaanse kran
ten en tijdschriften. Zo wil men
tevens in Amerika laten weten, wat
hier bij velen aan de hand is.
Veel verwachtingen heeft men
ook van twee uitgebreide t.v.-uit
zendingen van VARA's Achter het
Nieuws. Dit wordt een soort we
tenschappelijke steekproef naar de
vraag hoe Nederland gestemd zou
hebben.
Wie de sfeer, die rond Aktie Pre
cedent zal komen te hangen, heeft
opgesnoven in zijn beginstadium
tussen het Uddelse geboomte, staat
er eigenlijk van versteld met welke
eenvoudige middelen de basis voor
de actie wordt gelegd. Een handje
vol doortastende jongeren, die in
hun kielzog wat her en der ver
sierd materiaal meevoeren, wandelt
op zeker moment een niet eens zo
heel grote tent binnen, midden in
de Veluwse eenzaamheid, en een
maand later is heel Nederland voor
zien van keurig en kleurig gedrukte
of gestencilde, in het oog springen
de, propaganda-papieren, waar je
magazijnen mee zou kunnen vullen.
De tent. met de ietwat gebruinde
theedoeken op de scheerlijnen, zal
dan verdwenen zijn. Over is het
bos. Men kan zich met zijn eigen
zaken gaan bemoeien.
HEIN SLUIJTER
Er wordt daar, in een klein ten
tenkamp op de terreinen van het
jongeren-ontmoetingscentrum De
Hunneschans, door enkele tiental
len enthousiaste jongeren gewerkt
aan het welslagen van de onder
neming. Onder vele motto's wordt
Actie Precedent straks gevoerd en
één daarvan is: „Bemoei je met je
eigen zaken".
Wat willen ze daar in de bossen
van Uddel met zo'n opmerking,
die aan het doel van de actie voor
bij schijnt te schieten en er lijn
recht mee in tegenspraak schijnt
te zijn? Tenslotte gaat het er om in
Uddel de ambitieuze plannen vorm
te geven en de praktijk van de
actie voor te bereiden: men wil
met veel ruchtbaarheid een nieuw
element aan de Amerikaanse pre
sidentsverkiezingen toevoegen.
Men wii er op demonstratieve wijze
inspraak in vragen. De president
van de Verenigde Staten, zo is het
standpunt van de actievoerders,
houdt zich zo regelmatig bezig met
andere landen in de wereld en met
name met Nederland, dat het lang
zamerhand tijd wordt, dat die an
dere landen zich met de verkiezin
gen in Amerika gaan inlaten. En
zij beweren, dat je je met je eigen
zaken hebt te bemoeien?
Inderdaad. Dat wordt je in Ud
del wel tienmaal toegevoegd. Het
is aardig gevonden. Het geeft goed
weer, wat de kennelijk overtuigde
wereldburgers in het werkkamp
eigenlijk willen. Wat zij verstaan
onder „eigen zaken" reikt een stuk
verder dan de traditionele beteke
nis, die men er aan zou kunnen
hechten. De campagne rond het
toekomstige staatshoofd van de
Verenigde Staten wordt door hen
beschouwd als een „eigen zaak", in
feite eigen aan de hele wereld, óók
een zaak van de Nederlanders. Ak
tie Precedent tracht hiermee een
„precedent" te scheppen.
Uddel en Amerika. Het kleine
dorp ligt mijlen ver van het enorme
land verwijderd en zal de toekom
stige bewoner van het Witte Huis
ooit van Uddel gehoord hebben?
Hij zal er wel geen weet van heb
ben, dat er binnen het zeil van een
groepje tenten, verscholen tussen
het groen van een Veluws bos. iets
wordt uitgebroed, waar hij straks,
zoals de Precedent-mensen hopen,
wel van zal vernemen. Wat hier
gebeurt, is niet de vrucht van een
"jee, waar slechts enkelen achter
staan. Overal in het land klinken
Het vrijheidsbeeld in New York
adhesiebetuigingen en zijn er toe
zeggingen gedaan om mee te doen.
De organisators spreken reeds van
duizenden.
Het initiatief tot de actie is voort
gekomen uit de vredesbeweging
Sjaloom. Het idee is inmiddels
overgenomen door vrijwel alle an
dere vredesbewegingen en vele
kerkelijke organisaties in Neder
land. In Odijk, het centrum van
de Sjaloom-beweging, is een auto
nome werkgroep in het leven ge
roepen, die plaatselijke acties sti
muleert en suggesties geeft. En
alles schijnt op gang te komen zo
als men het wilde.
Aktre Precedent formuleert haar
beweegredenen aldus: „Het vraag
stuk oorlog-vrede. de verhouding
tussen rijke en arme landen, de
rassenrelaties, worden door de pre
sident van de Verenigde Staten
aanzienlijk beïnvloed. Zijn verant
woordelijkheid ter zake van de
oorlog in Vietnam en de politiek
ten aanzien van China zijn zeer
duidelijk. Het is zonneklaar, dat al
deze zaken het directe belang van
alle wereldburgers raken, en niet
slechts dat van de 290 miljoen toe
vallige inwoners van de Verenigde
Staten (zes procent van de wereld
bevolking). Het is dan ook onjuist
dat slechts de kiesgerechtigden van
deze toevallige groep in de presi
dentskeuze kunnen participeren."
voor Aktie Precedent.
Daarom de actie en daarom ook
Uddei. Kosmopolitiek werkkamp
heet het. Degenen die hun tijd en
hun capaciteiten hier beschikbaar
stellen, moeten er voor betalen. De
kosten zijn dertig gulden per week;
voor wie de volle vier weken wenst