Kettingreactie van Sovjet-geweld COMMENTAAR: Nar en martelaar Dialoog christendom-marxisme moet verder gaan Wind in de zeilen voor de Amerikaanse haviken Toenadering Oost-West voorlopig afgesneden Moeilijkheid met Russen is dat het Russen zijn Onzekerheid over gevolgen van uitwisselingsplannen I Vacant leiderschap Bange vraag Bevel is bevel DR. CORNVERHOEVEN: DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 24 AUGUSTUS 1968 13 v. •V." f V 4 s r. N, ,.,rcLINGlai .K.£Et!i,,NGE„Nm peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingenpeilingen .peilingen PEIUtóEN ^rki DPii DC!I ikii^rLfïl^l^EN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILNGENPEILINGEN1M PfWNGENPfLINGENPEILINGEN PEIU lEN ...PJlv. fïIL,NGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL NGEN PEILINGEN PEILINGENPEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL Hef Tsjechische drama dreigt de aandacht wat af te leiden van het be zoek van paus Paulus aan Zuid-AmerikarToch is en blijft wat daar in Bogota gebeurt van wereldwijde betekenis. Juist nu die stem van recht en rede in de wereld overschreeuwd wordt door machten, die al/een de faal van het geweld kennen, juist nu is er dringend behoefte aan een duidelijke boodschap van de kerk. Het morele leiderschap in de wereld is vacant. In Bogota zou in deze vacature voorzien kunnen worden. Ontzaglijk is de verantwoordelijkheid, die drukt op deze 70-jarige paus. De invasie van Tsjechoslowakije is, militair gezien, een groot succes ge worden. De Russische legerleiding blijkt dank zij allerlei moderne technieken verrassend snel te kunnen opereren. Op politiek gebied hebben de Russen de ene blunder na de andere ge maakt. Ze hebben het verzet van de Tsjechen volledig onderschat. Ze kon den niemand verteilen, welke Tsjechen dan wel om de „bevrijding" van hun land hadden gevraagd. Ze hebben opnieuw verdeeldheid gezaaid in de communistische wereld en ze hebben een enorme slag toegebracht aan het prestige van Hun land en hun ideologie. Al die stommiteiten geven overigens weinig reden tot vrolijkheid. Ze roepen integendeel de bange vraag op of hier in het westen niet wat al Ie veel vertrouwd is op het uiteindelijk rationeel denken van het Kremlin. Op dat vertrouwen is de mening gebaseerd dat de Russen nooit een derde wereldoorlog zullen beginnen. Mede gezien de ontwikkeling van de conventionele wapens in Rusland is er alle aanleiding in NAVO-verband nader te studeren op de verdediging van West-Europa. De doorsnee Russische soldaat blijkt niet te weten wat hij in Tsjechoslo wakije komt doen. Hij is verbijsterd door de reacties van de Tsjechen. De Russische officieren zijn wel ingelicht. Hun enig antwoord op de protesten van Tsjechische burgers en militairen is echter: „We hebben onze orders gekregen". „Bevel is bevel". Na Hitler had men in Rusland toch wat meer begrip mogen verwachten voor de afschuwelijke consequenties van die kadaver discipline. De tragische waarheid dat de revolutie haar eigen kin-deren ver slindt laat zich dikwijls al gelden voordat die revolutie voltooid is, voordat zij als revolutie geslaagd is. Mensen als Ernesto Guevara en Camilo Torres zijn daar voorbeel den van: zij zijn de slachtoffers van een revolutie die nog nauwe lijks begonnen is. Als revolutio nairen zijn zij eerder de getuigen van een geloof in de mogelijkheid van een revolutie dan werkelijke vernieuwers. Wat in hun leven en hun optreden gewaardeerd wordt is meer hun idealisme en hun of fervaardigheid dan hun prestatie, meer de bedoeling dan het effect van hun handelingen. Cru gezegd: dat wat in hen gewaardeerd wordt is de mislukking van hun onder neming. Wat immers is het verband tus sen deze waardering en de revo lutie zelf, waarvoor zij zich heb ben ingezet? Als dit verband be staat en we kunnen moeilijk aannemen dat het helemaal ont breekt en dat idealisme gewaar deerd moet worden los van het doel waarvoor het zich inzet dan blijkt daar in elk geval uit, dat de revolutie een problemati sche aangelegenheid is. Want wat is de betekenis van een voorbeeld en een offer dat alleen een deJ monstratieve waarde heeft en waardoor de zaak zelf geen zicht bare stap verder komt? Als de re volutie een redelijke aangelegen- ri v ls' zpn er maar twee moge lijkheden: ofwel dit idealisme zon der daadwerkelijke prestatie is op tragische wijze absurd, ofwel: het appel dat hier gedaan wordt op het sentiment en de irrationele henoefte aan heroïsche voorbeel den is een onderdeel van het re volutionaire plan zelf. misschien opstandigheid bij tien mensen, maar in dezelfde dubbel zinnige boodschap predikt hij be rusting bij duizend anderen. Hij maakt van de revolutie een on werkelijke droom. Zijn getuigenis voorziet in de consumptieve be hoefte aan helden, voorbeelden en bloedige schouwspelen die de plaats innemen van historische daden. Wie vroegtijdig de grenzen van zijn mogelijkheden over schrijdt, geeft alleen een negatief voorbeeld en speelt de reactie in de kaart; want zij staat met een arsenaal van subtiele sentimenten en drogredenen klaar om alles in haar systeem op te vangen en te dirigeren. Voor haar zijn marte laar en nar hetzelfde malse brokje consumptie. Dit lijkt misschien dor en wreed geredeneer, maar het gaat over de wreedheid van het systeem. Of moeten we zeggen: van de mens? En wat is een revolutionair die zich door deze list laat vangen? Als de revolutie een redelijke zaak is, komt het niet aan op getuige nissen, idealen en heldenmoed, maar op een dorre grimmigheid van lange adem die zwijgend werkt aan zichtbare resultaten en die niet bereid is efficiency te ver vangen door demonstratie. Spec taculaire revoluties zijn de con trarevolutie van zichzelf en we kunnen moeilijk anders zeggen dan dat dit effect van het spekta kel volledig beantwoordt aan wat het uiteindelijk beoogt: lege op winding rond mogelijkheden die nooit ingevuld worden. Wie weet hoeveel tot mislukken gedoemde revoluties al georganiseerd zijn door veiligheidsdiensten die al leen op het behoud van het'sys teem bedacht zijn, hoeveel idea lisme dus zelfbedrog is. Dit laatste kan ik niet geloven. Menverering lijkt eerder reae- Jonair dan revolutionair. Zij is i)i onderdeel van het welbehagen de bestaande orde en richt zich op degenen die deze orde tot stand gebracht hebben. Wie de helden eoM e0n °nv°lt°°ide revolutie ver- ze m0edig en idealis- 'ï21!'1.geweest en daaraan he li™zi,'n' d''eigt moed en idea al,6 os te koppelen can de zaak waarvoor ze ingezet worden, j. J1™' ze tot zelfstandige hprfu .nLwaarmee eventueel niets dan a te w°rden. Dat is inval j.me?st contrarevolutionaire hal 6/1* laat «enken. Als het zinvol „e systeern" iets is waar den «io w Esproken kan wor- is dan he'warkelijk een systeem dèn ,dle verering van hei als enn eaksten gezien worden bewij. ,,IUC van dat systeem, een en van 4 Z'ïï eigen stevigheid lutionaiv ,zwakheid van elk revo- zekerd I lan' soepel, zelfver- om narnl J?" Vraa§t "iet alleen mee mooi1 er in alle vrijheid spot en d" spoMen> maar aan die co"sequenr V3 d geen e"kele het vraavt kunne" verbinden, ten en ®Yenë°ed om idealis- te S-eiare£ die. zich erte- en ---WWXJJiVSi monst'feren" n;!!t_veVa?dering d.e Mn te nwï me- z,c" e dawmee d"er WlUen lQPe" üjkheid van enf^61^ rK' verandering de- ren- Die martelaar predikt Dat alles kan met een betrekke lijke ernst gebeuren en het kan ook heel goed zijn dat die moge lijkheden niet ingevuld worden. Als dat zo is, is het van het groot ste belang ons daarvan bewust te zijn en zonder gevaarlijke com pensaties in onze onmacht voor lopig te berusten. Voorzover die mogelijkheden wel te realiseren zijn, is de verwerkelijking daar van een nuchtere, technische op dracht die stap voor stap met ge- eigende middelen moet worden uitgevoerd en die weinig met hel denmoed te maken heeft. De ver heerlijking van moed en idealisme loopt uit op de verheerlijking van onjuiste en dus frustrerende mid delen. Het is wel wreed, maar daarom nog niet onjuist hierin een list van het systeem te zien. Diezelfde list toont zich in haar meest brutale gedaante, als zij in spireert tot de verhitte kreet waarin de onmiddellijke en totale omverwerping van de bestaande orde wordt gepredikt. We kunnen immers de revolutionaire geest geen slechtere dienst bewijzen dan door hem een globale en on mogelijke opdracht te geven die hij onmiddellijk, dus zonder mid delen en zonder uitstel moet uit voeren. Want hij moet dan tot nar of tot martelaar worden en in beide gevallen zijn we voorgoed van hem verlost. (Van onze redactie buitenland) De gebeurtenissen in Oost-Europa kunnen van verstrek kende betekenis zijn voor de politieke situatie in de wereld. Mogelijk ook in Nederland zelf. Een team van STEM-redacteuren heeft zich beziggehou den met verschillende aspecten van de zaak. Hun analyses, commentaren en vraaggesprekjes vindt men op deze pagina en op pagina 16. De Russische overval op Tsjecho slowakije moet een zware slag ge weest zijn voor degenen die de laat ste jaren de dialoog tussen christen dom en marxisme aandurfden en daarvan, op grond van wederzijdse idealen, ook enig heil verwachtten. Toch zou het kortzichtig zijn het ge loof in deze dialoog definitief op te zeggen. Men moet namelijk een onder scheid maken en dat onderscheid dringt zichzelf ook op tussen het brute sovjetisme, zoals dit zich nu weer heeft gemanifesteerd, en het marxisme zoals dit door een aantal opreente en intelligente idealisten wordt beleden. De laatst en zullen hun geloof in Moskou opzeggen, zo goed als de aanhangers van Dubcek dit hebben gedaan, maar dit zal voor hen geen aanleiding zijn om nu ook meteen Marx te verloochenen. De verwachting is gerechtvaardigd dat „Tsjechoslowakije' het uiteen gaan van twee groepen nog zal ver snellen: aan de ene kant de marxis ten, die verkrampt de politieke dog ma's (en als het nodig is ook de wa pens) hanteren om een eenheid te redden die al lang geen eenheid meer is. Aan de andere kant de marxisten die niet bereid zijn omwille van gro te broer de marxistische ideologie en een eerlijke toepassing daarvan aan hun laars te lappen. En tot deze laat- sten behoren dan ongetwijfeld men sen als de Fransman Garaudy, de Roemeense filosofie Ileana Marcu- lescu en de progressieve Tsjechen, die niet in Salzburg of Santa Barbara aanwezig waren, maar die met enige moed het experiment aangingen can de marxistische principes te toetsen aan het beginsel van de menselijke vrijheid. Dat het Kremlin bruut heeft doen weten niet in dit experiment te gelo ven zal de anderen er eerder toe aan zetten met nog meer overtuiging op de ingeslagen weg voort te gaan. Het is in dit verband overigens minder gewenst te spreken over de dialoog tussen christendom en mar xisme, dan over het gesprek tussen christenen en marxisten. De bijeen komst in Salzburg vooral heeft bewe zen dat zo'n gesprek op basis van we derzijds vertrouwen gevoerd kon worden, ook al was het dan een moeizaam gesprek. Men mag hierbij ook denken ean de niet recente, maar nog altijd mar kante uitspraak van Jacques Mari- tain, dat „de (christelijke) waarheid van een aantal leugens gezuiverd moet worden en dat de (marxisti sche) leugen waarheden bevat waar de christenen niet omheen kunnen." Niet omwille van de starre leer stelligheid, maar omwille van de menselijke oprechtheid moet het ge sprek mogelijk blijven. Het zou dom en kortzichtig zijn het geloof van op rechte marxisten te vereenzelvigen met dat van de Russische machtheb bers, wier tragiek het is dat ze zelf niet weten dat ze het geloof in de marxistische idealen al lang verloren hebben. J. VERDIESEN Maandag, nog geen week na de invasie in Tsjechoslowakije, begint in Chicago de Amerikaanse Demo cratische Partij aan zijn conventie. Politici en commentators zijn het er vrijwel unaniem over eens dat de gebeurtenissen in Praag de laat ste resten van de barricaden op de weg naar de overwinning van vice- president Hubert Humphrey zijn weggevaagd. Humphrey zegt nu iedereen zal de democratische presidentskandidaat worden, die het moet opnemen tegen Richard Nixon. Humphrey was al vrij zeker van zijn zaak- Volgens Newsweek, dat deze week voor het laatst de neu zen van de gedelegeerden heeft ge teld, kan Humphrey rekenen op de stemmen van 1246 gedelegeerden. Hij heeft er 1312 nodig. McCarthy, is nog altijd volgens Newsweek trweede met echter maar477 stemmen. De jongste deelnemer in de race, senator George McGovern uit Zuid-Dakota, verenigt volgens de telling 34 stemmen op zijn naam. 455 gedelegeerden hebben nog niet beslist. En daaronder bevinden zich de zeer grote delegaties van Califomië en Illinois, met respectievelijk 170 en 106 on besliste stemmen. Lester Maddox, de racistische reactionair uit Georgia was te kort in de race om nog in Newsweeks telling to kunnen worden opgeno men. Maar wat belangrijker is: de gebeurtenissen in Tsjechoslowakije waren op deze telling evenmin van invloed. Dat zullen ze echter wel zijn op de uitslag van de conventie en naar men vreest wellicht ook op de uitslag van de presidentsverkie zingen in november. Het ziet er naar uit dat de Sovjet-tanks in Praag vice-president Humphrey de nominatie van zijn partij in de schoot werpen. Zeker, Humphrey was reeds gedoodverfd als de win naar van de conventie. Maar er be stond tenslotte nog heel wat onze kerheid over het antwoord op de vraag of hij in de eerste ronde vol doende stemmen zou halen- En het is nu eenmaal zo, dat men na een mislukte eerste ronde van alles kan verwachten. McCarthy bijvoorbeeld beschikt o- ver een indrukwekkende lijst poli tieke overwinningen in de voorver kiezingen en successen in de opinie onderzoeken. En dan is er nog se nator McGovern die, al komt hij „slechts" uit het republikeinse Zuid- Dakota, beschikt over iets van het Kennedy-aureool en over een aan tal knappe politieke strategen uit het Kennedykamp. Er was dus nog wel enige reden (voor sommigen mag men wel zeg gen: hoop) dat er op' de conven tie nog verrassende dingen konden gebeuren. Niet alleen in het Rocke- fellerkamp in Miami Beach hoopte men op een wonder, zoals in 1940 door de republiek in Wilkie werd ontketend, toen hij uit het niets ko mend, prominente republikeinen de nominatie afpakte. Ook in de aan hang van McCarthy speelde men met de gedachte om iets dergelijks met kracht na te streven, onder meer door massaal te gaan demon streren in Chicago tijdens de a.s. conventie. Maar de Russen hebben nee ge zegd tegen de duiven McCarthy en McGovern. De argumenten waar mee zij naar Chicago gaan, zijn weggevaagd. Ze waren gebaseerd op de gedachte dat Moskou „om' was. Dat met Moskou te praten viel. Om de goede verhoudingen met Moskou nog beter en sterker te maken, pleitten zij voor concessies in Viet nam. Zij bekritiseerden president Johnson en vice-president Humphrey omdat zij te anti-communistisch dachten en aldus te stug handelden met betrekking tot Vietnam. Dit soort argumenten, begin deze week nog aanvaardbaar en aantrek kelijk voor misschien wel miljoenen Amerikanen, zijn nu tegelijk met de prille vrijheid der Tsjechen on der de tafel geveegd. Het brede midden van de Amerikaanse kie zersmassa en de talloze weifelaars onder hen, zullen nu weer gemak kelijker kunnen worden overgehaald door degenen, die zeggen, dat met de communisten niet te praten valt en dat Amerika in het verre Viet nam goed werk doet, omdat het daar een land dat net als Tsje choslowakije vrij wil zijn, be hoedt voor het communisme. Zo'n man is Richard Nixon, al zijn recente duifachtige verkiezings leuzen ten spijt. In veel mindere mate zijn Johnson en Humphrey zulke mannen. Zo-nder hen direct tot uitgesproken haviken te bom barderen, kan men zeggen, dat ze het communisme voldoende hebben gewantrouwd om de oorlog in Viet nam tot nu toe tegen alle kri tiek in gaande te houden, inclu sief de bombardementen. Johnson en dus ook Humphrey, willen over eenstemming met de Sovjet-Unie. maar niet tegen de prijs die Mc Carthy en McGovern willen beta len. Dat zal de Amerikaan, even goed teleurgesteld en aangeslagen door het Tsjechische drama als wij in Europa, doen overhellen naar de man, die op het oog de meeste zekerheid biedt tegen de zich weer als boeman ontpopt hebbende Sov jet-Unie. Voor de democraten is dat onge twijfeld Hubert Humphrey. Te vre zen valt dat het straks Nixon zal zijn- Want die preekt tenslotte een nog hardere anti-communistische lijn. Een dergelijke ontwikkeling zou een buitengewoon ongelukkig bijverschijnsel zijn van de walge lijke vertoning in Oost-Europa. W. KOCK De permanente NAVO-raad in Brussel is sinds woensdagmorgen bijna dagelijks bijeen, om zich te beraden over de gevolgen, die de bezetting van Tsjechoslowakije kan hebben voor het Westen. Voor nie mand in internationaal-politieke, in NAVO- en in defensiekringen is dit nu al duidelijk. Wel wordt men het er de laatste dagen plotseling meer en meer over eens, dat een insti tuut als dat van de NAVO in een dergelijk stadium niet gemist kan worden. Een eerste gevolg van het Rus sische optreden in Tsjechoslowakije zal zeker zijn: een hechtere band tussen de leden van de NAVO. Ook van die leden-landen, die de laat ste maanden bij voortduring gepleit hebben voor een andere, een min de harde defensieve koers. Een ander gevolg kan in dit verhand zijn, dat een aantal wijzigingen in het NAVO-verdrag, die sinds vorig jaar in studie zijn, voorlopig in de ijskast gezet worden. „Gesprekken over de Europese veiligheid, over een grotere ontspanning tussen Oost en West, over het eventueel ver minderen van het aantal troepen in de NAVO en in de landen van het Warschaupact, doen sinds woensdag alleen nog maar hypocritisch aan", aldus enkele NAVO-deskundigen in Den Haag. De tijd schijnt weer zover te zijn, om de defensieproblemen, waarmee ook Nederland de laatste jaren wor stelt, opnieuw grondig aan te pak ken. Men 'moet echter wel voor zichtig zijn met het trekken van deze conclusie alleen. Feit is ech ter wel, dat de NAVO in de na bije toekomst terdege rekening gaat houden met de nieuwe harde lijn, die Rusland schijnt te willen gaan trekken. En deze harde lijn. zou ie dere kans op een wapenbeheersing, een wapenvermindering tussen de NAVO en het Warschaupact naar het rijk der idealen verwijzen. Natuurlijk kan dit alles in de toe komst ook gevolgen hebben voor het defensiebudget van de leden- landen: van Nederland dus ook. Minister Den Toom van defensie heeft in zijn jongste defensienota al aangekondigd dat hij niet ver der meer kan bezuinigen, tenzij men de Nederlandse defensie tot een ge vaarlijk minimum wil terugbrengen. Wij geloven sinds woensdag, dat hij met deze argumenten straks bij de verdediging van zijn defen siebeleid steun zal vinden bij tal van parlementariërs, die er vorig jaar nog niets van wilden weten. En dat hij en zijn collega Luns eveneens op goedkeuring van hun nota over de NAVO kunnen reke nen. In hoofdstuk 4 van deze NAVO- nota schreven beide miinsters: „De Sovjet-Unie zal alles in het werk stellen om de Oosteuropese landen in het gareel te houden en hen, indien maar enigszins moge lijk, beletten om op het terrein van de Oost-Westbetrekinkgen initiatieven te ontplooien, die haarzelf niet wel gevallig zouden zijn. Afgezien van de vraag of de Sovjet-Unie er thans nog toe zou overgaan een door haar ongewenst, of zelfs gevaarlijk ge achte ontwikkeling in O.-Europa op gewelddadige wijze te onderdrukken. De aldaar gelegen landen zijn nog in sterke mate van de Sovjet-Unie afhankelijk, waardoor deze nog o- ver tal van pressiemiddelen jegens hen beschikt", aldus de ministers Luns en Den Toom in hun defen sienota. Professor mr. B. V. A. Röling, directeur van het polemologisch in stituut van de Groningse universi teit en een volstrekt voorstander van de ontspanning Öost-West drukte als volgt zijn diepe teleurstelling over deze tragische ontwikkeling uit: „Het staat in elk geval vast dat de toenadering tussen Oost en West, die juist goed op weg was, is af gesneden. Voor lange tijd moeten we vrezen. Het militair evenwicht zal als gevolg van dit alles weer de kern worden van de internationale politieke discussies, ook in Neder land". TON v. d. HOUTEN Met hun interventie in Tsjechoslo wakije hebben de Russische commu nisten de sympathie van tal van an dere communistische partijen in de wereld verspeeld. De grote Italiaanse communistische partij heeft zich openlijk van het Sovjetoptreden ge distantieerd, evenals de Franse, die de Russische interventie in Hongarije in 1956 nog kritiekloos gesteund heeft. Dit betekent dat het uiterst moei lijk, zo niet onmogelijk zal zijn, op de conferentie van communistische partijen die in november in Moskou gehouden zou moeten worden, de eenheid onder de comunisten te her stellen. Een bevestiging van de toch 'al wankele „leidende rol" van de Russische communistische partij in de internationale communistische be weging lijkt uitgesloten. Het eventuele Russische verweer dat de gewapende interventie in Tsjechoslowakije een actie is van vijf communistische landen, zal niet voldoende zijn om de scheuren (Chi na, Albanië, Cuba, Joegoslavië, Roe menië) te lijmen. Men mag aannemen dat de leiders in het Kremlin (die slechts konden rekenen op 60 procent van de overi ge communisten van de wereld) deze ontwikkeling voorzien hebben. Toch besloten zij in Tsjechoslowakije in te grijpen. En dat kan alleen maar betekenen dat zij minder waarde hechten aan de internationale com munistische eenheid dan aan die van het machtsblok waarin zij do mineren. De linkse socialist en redacteur van de Groene Amsterdammer, Wouter Gortzak, zei ons deze week dat men op de Moskouse topconferentie- waar schijnlijk beslissingen uit de weg zal gaan, maar dat zal niet verhinderen dat de verdeeldheid duidelijker aan het licht treedt dan ooit. Waarom hebben de Russen dan niet van de ingreep in Tsjechoslowa kije afgezien? „De moeilijkheid met de Russen is niet dat het communis ten zijn", is eens gezegd, „maar dat het Russen zijn". Stalin heeft de om- perialistische buitenlandse politiek van de tsaren voortgezet, en de hui dige leiders in het Kremlin lijken niet anders te doen. K. BASTIANEN Het ziet er voorlopig niet naar uit dat de situatie in Oost-Europa directe gevolgen zal hebben voor de betrek kingen die er op het gebied van cul tuur en sport bestaan tassen Neder land enerzijds en Rusland en Tsje choslowakije anderzijds. Op het mi nisterie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk in Den Haag neemt men voorlopig nog een af wachtende houding aan. Er zijn nog geen maatregelen genomen voor het eventuele verbreken of niet verbre ken van handen op cultureel gebied. Het hoofd van het bureau Oost-Europa van de afdeling bilate rale betrekkingen van het ministe rie van C.R.M. zegt: „Na nauwelijks achtenveertig uur kun je nog niets zeggen. De tijd is nog zo kort, dat we nog maar even wachten of er stap pen genomen moeten worden". Wel is het zo, en dat is begrijpelijk, dat er enige stagnatie optreedt. Er is een voortdurende uitwisseling van koren, orkesten, exposities enz. Die kan op dit moment niet doorgaan. Verder gaat alles echter normaal zijn gang. Van een eventuele boycot van de landen van het Warschau-Pact is nog geen sprake. Bij C.R.M. zegt men: „Als b.v. de K.R.O. besluit het song festival in Sopot te boycotten dan is dat een zuiver particulier initiatief. Wij stellen ons wel helemaal achter de afschuw die minister-president De Jong heeft uitgesproken, maar wat dat in de toekomst nog tot gevolg zal hebben is nu nog niet te zeggen." Hét Nederlands Olympisch Comité in Den Haag neemt eenzelfde af wachtende houding aan. Aan een boycot van de Olympische Spelen, zoals die in een aantal andere lan den is voorgesteld of gesuggereerd, denkt men voorlopig nog niet. „Het bestuur van het N.O.C. zal de gang van zaken nauwlettend volgen, maar verder handhaven wij de status-quo" is het enige commentaar dat men wenst te geven. Overigens is het zo dat noch het ministerie van C.R.M., noch het N.O.C. maatregelen achter de hand heeft. Men gaat kennelijk van de stelling uit dat het altijd nog vroeg genoeg is om iets te ondernemen. H. VAN REIJSEN f.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1968 | | pagina 13