Steek eens jasmijn achter het oor—
HEMV
VIJF
Op vakantie
in Tunesië
(Land van bulkende luxe
en bitterste armoede)
Waarschijnli
weer finale
Okker-Haj er
1
Overwoekerd
Stenigen
Duur
Triest
Spekken
Sidi-Bou-Said
DAGBLAD DE STEM
J. van der Loo
Juwelier
Lijnbaan 69 Rotterdam
De tijden van de harem zijn voorbij. Jong Tunesië danst vrij en ongesluierd op de maat van zijn tamboerijnen
heeft Afrika niet nodig. Hij vindt
zon em strand in overvloed in de
Europese toeristenlanden. Maar zij,
die het aandurven, hebben nu hun
kans.
De kans, om Takrouna te onder
gaan, bijvoorbeeld wij weten er
geen ander woord voor, want met
sightseeing heeft het niets te ma
ken: het is een ervaring, waar men
stil van terugkomt, het hoofd vol
vraagtekens. Men stelle zich een vlak
te voor, die nog niet zolang ge
leden woesternij geweest moet zijn,
maar die door Bourguiba de Goede
in een ijltempo, dat toch wel be
wondering afdwingt, is gestoffeerd
met onafzienbare korenvelden, on
derbroken door bloeiende amandel-
boomgaarden, walnoten, sinaasappels,
olijven, vijgen en granaatappels.
Midden daarin geboetseerd door
de reuzenhand van Odyseus' Cycloop:
nadat hij krankzinnig geworden was
van pijn, zou men zeggen, als deze
gigant niet in een ander deel van
het Middellandse Zeegebied had ge
opereerd midden in die lieftallige
vlakte een wanstaltige rotsklomp,
een tweehonderd meter hoog gedrocht
met barre, gekwelde klanken, waar
over een furieuze wind zijn zweep
legt op de top, die slechts be
reikbaar is na een blaarverwekkende
klauterpartij, een dorpje: Takrouna.
Of nee, niet op de top, maar er
mee versmolten, erin vastgegroeid.
Als een teek in de huid van een oli
fant.
Ruïnes vindt men in Tunesië
zoals bij ons molens. Hier een de
tail van het amphitheater in EI
Djem, een van de fraaiste herin
neringen aan de Romeinse cultuur,
die hier heeft gebloeid.
seerd, zodat ze rimpelloos zijn. De
wimpers worden glanzend gemaakt
met olie- De pupillen worden ver
groot met belladonna en de oogle
den worden donker gemaakt met
„kohl", een poeder van antimonium
Uit duizend donkere deurgaten schit
teren die ogen u als donkere juwe
len tegen.
Maar pas wel op, want hier in
het heilige Kairouan is nog de oude
moslem-wet van kracht, die zegt:
Staar nimmer een vrouw aan;
Kom niet met haar in botsing
in de menigte;
Spreekt nooit tegen haar in het
openbaar
Tracht nimmer haar sluier af
te nemen.
Pas zelfs op met fotograferen. Het
verweerde bijgeloof dat de ziel ge
stolen wordt door de camera, leeft
bij de inheemse bevolking onuitroei
baar voort. Kairouan is waarachtig
geen Volendam. Als je de ergste vloek
naar het hoofd geslingerd krijgt, die
de Arabieren kennen „Moge een
varken sterven op het graf van uw
grootmoeder" zorg dan, dat je weg
komt, want de kans dat meer
materiële projectielen volgen, is erg
groot. De folklore van het -stenigen is
in oosterse landen nog lang niet uit
gestorven.
Ziedaar het avontuur, dat Tunesië
met gastvrije gulheid biedt en dat
ie heer Van Gennip u graag boven
op de zandstranden en de goedge-
smeerde hotelmachinerie cadeau zou
willen doen: een confrontatie met
de andere wereld, die aan de over
kant van de Middellandse Zee open
gaat- Wie zo'n confrontatie schuwt,
De top bestaat uit enkele ruwe
breekvlakken, niet groter dan tien
meter in het vierkant, die schots en
scheef plateaugewijze boven elkaar
liggen.
Zij zijn zo overwoekerd met
bouwseltjes, dat er nauwelijks plaats
is om te lopen, maar een misstap
maken is er niet bij, want overal
gaapt, tweehonderd meter diep, de
afgrond en aan hekken is niet ge
dacht. Op de brokkelige trapjes, die
de plateaus verbinden en in tie steile
loopgraven, die straten verbeelden,
spelen in vodden gehulde kinderen
klimgeitje. De mohammedaanse ver
sie van onze engelbewaarder moet
met radar werken en automatische
afstandsbesturing, om in dit krioelen
de kraaiennest ongelukken te kunnen
voorkomen.
In Takrouna Woont nog de oor
spronkelijke, in getatoueerde huid ge
bonden editie van het Berbervolk,
dat eens oppermachtig was in het
binnenland van Noord-Afrika. Waar
om ze indertijd zo hoog zijn wegge
kropen, is wel duidelijk. De berg is
een ideale, want onneembare spring
plank voor bliksemstrooptochten
door de immense vlakte, die aan
alle kanten open aan zijn voet ligt-
Jazeker, u loopt door een regelrecht
roversnest, zoals u daarstraks in Sidi
Bou Said door een regelracht zee
roversnest liep en de vrouwen, die
u met prachtige, tragische gezichten
aanstaren uit 't pikkedonker van hun
raamloze krotten, zijn de dochteren
van de mannen, wier kromzwaard
geen genade kende. Een in zichzelf
teruggetrokken, wantrouwig volkje,
deze Berbers.
Hoe waardevast Bourguiba de Goe
de zijn dinar ook probeert te ma
ken (onder meer door deviezenbe-
palingen, waar de toerist beter niet
de hand mee kan lichten) zij ver
trouwen. hem voor geen cent en zet
ten al hun verdiensten, zoals ze
door de eeuwen heen gedaan hebben,
onmiddellijk om in rinkelende sie
raden en rijke stoffen. Die dragen ze
bij gebrek aan kastruimte, ne
men wij aan nog ook. Ach, Sijtje
Boes, wat zoudt gij, daar in Ta
krouna, uw Markener ogen uitkij
ken.
Een andere herinneringsflits voert
ons terug naar het lommerrijke ter
rasje van het moorse café in Ham-
mamet, aan de voet van het oude
Spaanse kasteel, dat onder de laai
ende zon postuum staat te waken
over de baai.' Een aantal mannen
zit zich er verschrikkelijk hard
op de in djeilaba's gehulde dikke
dijen te kletsen. De patron, die
zoals de meeste Tunesiërs wat
Frgns spreekt, is graag bereid, ons
de reden van de pret te onthullen.
„Ze hebben het over het
zegt hij. „U moet weten dat" gists,
ren de plaatselijke beerput geleegd
moest worden. Een arbeider daalde
af, raakte bedwelmd en verdronk. Di
collega, die hem wilde redden, over
kwam hetzelfde, enzovoort, totdat er
vijf mannen verdronken waren. Wei
de ambulance bracht de lijken naar
het ziekenhuis en reed onderweg ee»
man dood. Hebt u daarvan terug,
monsieur?" Nee, dat hadden wij niet
tenzjj misschien deze zegswijze: „Een
gelaat dat schreit, wordt door eet
wesp gestoken" het oosterse equi
valent voor ons- platte „Een onge
luk komt nooit alleen". Wij willen
maar zeggen: 'het pikante gemengde
bericht hoeft men, op vakantie in
Tunesië, beslist niet te missen,
Wil men het Tunesische avontuur
een kennismaking met land en volk
laten zijn, die verder gaat dan d!
faqade van pittoreske straatjes, pit
toreske ezeltjes en pittoreske stran
den, dan zou men eigenlijk over een
auto moeten beschikken- Bezoeken
aan wriemelende medina's van Sous-
se es Senam, aan het palmeneiland
Djerba of aan de grazige woestijn
eilanden Tozeur en Gafsa zijn te-
ristieke belevenissen, die ver boven
het prentbriefkaartenkijken uitstijgen
Voor de liefhebbers zijn er boven
dien evenveel historische ruines uit
prehistorische, Punische, Romeinse,
Spaanse en Arabische bloeitijden ik
bij ons molens. Maar het is een du
re grap. Een auto huren kost door
de bank genomen in totaal 80 gul
den per dag. Dat komt, omdat de
invoerrechten op wagens bijzonder
hoog zijn een Lelijk E°ndje bij
voorbeeld kost in Tunesië 12.000 gul
den. Je kunt beter op de wekelijkse
markt in Nabeul een van spe-
cerijengeur doortrokken evenement,
dat Salomons hoogtijdagen in herin
nering roept, zo rijk, zo gevari
eerd, kunstzinnig en exotisch is
aangevoerde handel een kar»1
kopen. Daar vragen ze maar f fl*
voor.
Een redelijk substituut echter zi.,r:
de vele excursies, die men kan ma
ken. Waarbij het uitstapje naar de
Souk van Tunis gewoon een voor
waarde is. Men verdient er boven
dien aan, want in winkeltjes, kleiner
dan alkoven, kan men zich voorvo
gulden een kwartliter exquise ParJ™
laten mengen, waarvoor men bier
het twintigvoudige zou vragen. Men
vindt er ook prachtig antiek, ge
denk echter wel, dat de prijs.
men u vraagt voor een met sg»
en parelmoer ingelegd Berbergewe
(700 gulden) gelijk staat aan wat®
ober in uw hotel, die u bedient
een stijl, alsof u een sultan
een halfjaar verdient. En obers zj
in Tunesië gelukkige mensen, wan
die hebben tenminste werk. iJ"
werpt een schaduw over het zonnig
Afrikaanse avontuur.
Aan de goudkust van de golf v»"
Hammamet, waar de Zweden de ft
gelsen, de Duitsers en nu ook de i
derlanders bij honderdduizenden
men potverteren en waar hei
oogverblindende hotel naast net
dere verrijst, rolt het geld- Maa*
de dorpjes, die men op zijn weg
gènkomt brokkelig, stinkend, j
zwarte gaten als een slecht geut.
heerst trieste armoede. Dat
des te meer ergernis, omdat
in Tunesië struikelt over de
zen, die Bourguiba de ij-
meerdere glorie van zichzelf en
autocratische, op geheime P0™3
nende bewind laat bouwen en
uitpuilen van luxe. Maar ook
zien van deze vale keerzijde en
piekeren over de oorzaken, hor»
verbrekelijk bij de confrontatie
Afrika, die men bewust is aang
gaan, door de golf van Hammam*
als vakantiedoel te kiezen, m P
van de Costa del Sol. En dat
8 „Ontleen uw wijsheid zelfs ts3}f'
tong van de koeien", zegt een
biscb spreekwoord, voor wie in
land als Tunesië is geweest, jmi«
het modewoord ontwikkelmgshMJ
waarmee onze politici zo onbehriP*
pingpongen, een dwingende xiau»
SCHEVENINGEN (ANP) -
geen kans gezien aannemeli
op bondskosten de wereld
tal, dat zich nu al twee jaar
verzamelde gisteren in de k
schappen tegen Tom Okket
zeven games. De beide door
Okker en Hajer gepousseeri
eetlust, waar geen conditietj
zwaar, stapten zij in het vro
Hemmes begon vrij sterk. Hij
vier service-games achtereen,
die stoutmoedigheid moest hij
boeten. Okker had hem ke
niet meer dan vjjf games toegei
Naarmate de finale nadert, maa
veelvoudige Nederlandse kamj
zijn partijen korter. Willem Pi!
kreeg zeven games, Eddy Knol
Hemmes nu dus vijf en wellichl
Coebergh vandaag in de halve fi:
slechts vier. Na de 44 in de e
set verhoogde Okker bekwaam
tempo. Hemmes werd van hei
gedrongen en kreeg na tien ver],
bliksem-games pas weer halver
de derde set gelegenheid om op i
te komen. Okker had kennetijlj
dacht, .dat een al te grote afstra
Hemmes' bruikbaarheid in 't h<
dubbel, waarin zij samen uitko
zou verminderen. Okker ging 5
dat hij bij nadeel op eigen se
het racket uit de hand liet schi
Hemmes sloeg de bal echter uit.
ker boog het gebroken frame 1
tot het weer een enigszins ord
lijke aanblik had en speelde met
zelfde racket verder. Hemmes n
te nog één game en werd vervo
uitgeschakeld: 6—4 6—0 6—1.
Jan Hajer was van mening d:
tegen Jan Hordijk leuk gespeeld
Een hoogst opmerkelijke uitsp
gezien het grote aantal missers,
dijk had daar echter het leeuw
van voor zijn rekening genomei
dat Hajer al spelend wat kon tr.
voor de halve finale van vandaa
gen Evert Schneider en bij even
winst zondag in de eindstrijd
Okker. Hajers meest gevreesde
Pen: de canonballservice, heef
deze week nog niet in het g
gebracht. Die heeft hij bewaard
het grotere werk.
De halve finales van vandaal
volgens verwachting: Jan Hajq;
gen Schneider, die zich via een
winning in vier sets op Peter S
kwalificeerde en Okker tege
Loebergh. Deze laatste
een vijf-setszege op Peter
uat een vierde plaats op de
ranglijst gelijkwaardig is
vierde positie op de Net
lijst. De 26-iariiTÉ» 7Wi+cM»!
In de heilige stad Kairouan ligt een dlseipel van de profeet Mohammed
begraven. De Arabieren hebben hem deze moskee gewijd, die een monu
ment is van inheemse kunstzin.
TUNIS. Tunesië is een land van norse nomaden, die zich uit watergebrek wassen met
zand, en van zoele zandstranden, die gewassen worden door een turkooizen zee. Een land van
weelderige winkelwijken, Souks geheten en van wilde woestijnen, waartegen de berbers
„Erg" zeggen betgeen in Nederlandse oren zeer toepasselijk klinkt. Politieke Zeloten
zoals die luitenant van politie, die 's nachts onze auto tot stoppen dwong, niet omdat wij
hoor- en ruikbaar een glaasje ophadden, maar omdat hij een lift verlangde naar een plaatsje,
4-0 kilometer verderop politieke Zeloten vinden Tunesië voornamelijk het land van
Bourguiba de Grote, waarvan het portret verplicht vanaf alle daarvoor in aanmerking ko
mende wanden zijn onderdanen autoritair toegrijnst. Maar voor ons is Tunesië allereerst het
land van de jasmijn.
Het kost enige zelfoverwinning,
de zwoel geurende bloementros
achter het oog te steken, zoals de
Arabische mannen doen. Maar
heeft men die stap gezet, dan
komt men in een roekeloze wolk
van zaligheid te leven, die als
traangas werkt op aardse be
slommeringen. De jasmijn maakt
je tot een welriekende versie van
het stinkdier, waarvoor zorgen
en narigheid met de staart tussen
de benen op de vlucht slaan. Alle
zoete geheimen van de Oosterse
wereld lijken gebotteld in die
lentegeur.
Ze brengt je in de stemming, die
de grote Arabische spreukendichter
Omar Khayyam verwoordde, toen hij
neerschreef: „Men stelt ons een pa
radijs vol verrukkelijke vrouwen in
het vooruitzicht en daarbij wijn,
melk en honing. Men stelt het dus
best ook hier op aarde niet zon
der geliefden en wijn, vermits wij
noodzakelijkerwijs daarmee zuilen
eindigen". De echte, blakende va
kantiestemming, kortom.
Een ander oosters gezegde, dat
ruim 1000 jaar voor Christus werd
geboekstaafd, doceert: „Er bestaat
geen geluk voor wie niet op reis
gaat. Wie in een besloten gemeen
schap leeft, zal vaak een zondaar
worden, al is hij een best mens.
Trek bijgevolg uit op avontuur."
De levendige heer A. van Gennip,
directeur van het Eindhovense reis-
en passagebureau Fit, zou de ano
nieme debiteur van deze wijsheid
over de kloof der eeuwen heen graag
een goed glas whiskey aanbieden,
wamt de woorden zijn hem uit het
omgezet, zijn beurs spekken uiter-
hart gegrepen. Omdat ze, in daden
aard, maar toch ook, omdat hij een
in het reisvak geborene en getoge-
ne zijn medemens wil laten nip
pen aan het zoete avontuur, dat
achter de horizon wacht.
Hij is een man, die eerlijk over
zichzelf zegt: „Ik ben doodgewoon
een fabrikant van vliegreizen". Hij
zegt ook: „Wat ik verkoop, is in we
zen een illusie. Wat is een vakantie?
Een vakantie is, wat de mens er
van maakt, niets meer en niets
minder". Goed deze heer Van
Gennip heeft nu aan zijn pakket
illusies een vleugje Afrika toege
voegd in de. fata morgana-vorm van
Tunesië. H jj is op de markt geko
men met een reis van veertien da
gen volledig pension naar de gouden
golf van Hammamet. Per DC-9 van
de KLM vliegt men in twee en een
half uur van Schiphol naar El Aqui-
na, het vliegveld van de hoofdstad
Tunis, 's Nachts. Dat spaart de
heer Van Gennip geld. Omdat de
vliegtuigen toch maar onrendabel
op de grond zouden staan.
En het spaart de vakantieganger
tijd. Een zinnig arrangement, temeer
daar de stewardessen onderweg ro
yale belastingvrije slaapmutsen in
schenken.
Twee en een half uur vliegen dus
plus een busrit van een uur en men
kan zijn kater gaan wegwassen in
de Middellandse Zee, terwijl een glo
rieuze zon over de heuvels van Cap
Bon begint te klimmen.
Je zit in Afrika, ongeveer op de
vijfendertigste breedtegraad de
zelfde hoogte, waarop Beireot ligt en
Hollywood en je hebt twee we
ken voor je, waarin het Commis
sariat Général au Tourisme et au
Thermalisme de Tunésie je een ge
middelde van 212 zonne-uren garan
deert, als je in juli gaat en 150, als
je het voor- en naseizoen kiest.
Het laatste is preferabel met het
oog op de vliegen. Het bijzondere
van de aanbieding is zijn prijs: 622
gulden alles inbegrepen- Dat ben je
bij de KLM ongeveer al kwijt voor
het kale retourbiljet. Dat Fit het
goedkoopst van alle touroperators
met Tunesië op de illusiemarkt is ge
komen, dankt het bedrijf (evenals in
dertijd bij zijn Egyptereis) aan het
feit, dat het kan profiteren van Phi-
lips-gelden. die Bourguiba de Al
machtige heeft geblokkeerd.
Daar zit je dan, met je bleke
tenen in het bierschuim van de
Golf van Hammamet, onder een kla-
terblauwe lucht overal om je heen
op het onwaarschijnlijk brede zand
strand hautaine drommedarissen en
kittige paarden, die door hautaine toe
risten (veelal mannelijk) en kittige
touristen (meest vrouwelijk) worden
bereden. Je kunt er met het ach
terland van 'n soepeldraaiende hotel
machine veilig int de rug veer
tien dagen voortreffelijk blijven zit
ten ook. Maar dan zit je wel brui
nend in te druisen tegen de bedoe
lingen van de heer Van Gennip.
„Men hoeft de wereld niet rond
te reizen om te begrijpen dat de
hemel overal blauw is", heeft Goethe
eens gezegd. Dank je de donder,
maar je moet wel een eind weg
gaan om onder het genot van een
glaasje thee, die gekruid is met ro
zenolie en munt, van een Berber te
horen, waarom er bovendien nog ha
verkorrels drijven in het vocht.
„Ca vous donne de la force, mon
sieur", legt de man bereidwillig uit
„dat maakt u sterk". De grijns,
die als een snel geprojecteerde dia
van oor naar oor flitst, geeft wel
ongeveer aan, over welk deelgebied
van 's mensens fysieke kunnen hij
het heeft. Zulke dingen hoort men
niet in Weimar, waarde Goethe.
Daarvoor moet men naar Sidi Bou
Said, het voormalige zeeroversnest,
dat kuis geschilderd in wit en
blauw, ongeveer de kleuren van de
Lourdesbeelden in de grotten van
onze pastorietuinen zeer strate
gisch boven de Golf van Carthago
uittorent. En dat oude vrouwtje, dat
van top tot vuile teen devoot be
dekt was inclusief de sluier, hoe
wel Bourguiba de Stoute dit intrige
rende kledingstuk in zijn emancipa
tiedrift heeft afgeschaft maar aan
de zijkanten van top tot vuile teen
poedelnaakt Dat zie je niet alle
dagen in Frankfurt. Daarvoor moet
je in het moskeeënrijke Kairouan
zijn, de heilige stad van Tunesië,
waar Sidi Sahab begraven ligt, een
discipel van de profeet Mohammed,
die altijd drie haren van zijn leer
meester bij zich droeg en daarom
„de barbier" was bijgenaamd.
De ommuurde „medina" (oude
wijk) van deze in 671 gestichte stad
is een architectonische miskraam,
waar men eenvoudig niet van terug
heeft een labyrint vol duistere
krochten, waarin het getouw van de
tapijtwevers tekeer gaat, de naald
van de leerbewerkers flitst en de
hamer van de koperslagers klopt.
Hier zijn nog de vrouwen die hun
eventuele charmes verbergen onder
de lange, witte „Haik" en de sluier
de enige onverhulde belofte voor
hun ogen, maar wat een ogen.
De hoeken worden met zalf gemas-
Luxe hotels, verscholen in exotische tuinen, rijzen
uit de grond.
langs de Golf van Hammamet in ongelooflijk tempo
Hajer in actie tijdens zijn
Hajer werd gewonnen.
Uitsluitend
verfijnde Zwitserse
horlogerie
(Van een onzer verslaggevers)
HET HUIS VAN
ST. ELOY
