BULGARIJE STAMPT
TOERISTENCENTRA
UIT DE
GROND
Spanje, trots en tragisch
irlotion
West in
Liwe
film
Fellini
STRELINGEN
ls):
10ns de Baal
Plan
Reizen
Varna
SCHOONHEDEN
WACHTTIJD
DAGBLAD DE STEM
jlleton
en wat erbij komt
tv-feuilleton. 38e afl.: Ge-
s
[KV ANGERS: documen-
van etaleur
ilandje van Herman Heij-
Enny Mols-de Leeuwe.
De socialistische gedach-
van de vrouw
IlLAPIN, programma voor
elfportret van de Duitsers
DE BAAL: 4e aflevering:
:ur Lomer, tv-film met
ne Redon, Jacques Cham-
a.
,'HISTOIRE: Napoléon
HILVERSUM U 298 M
7.00 Nws. 7.10 Het levends
7.15 Stereo: Klassieke muziek
30 Nws. 7.32 Act. 7.45 Stereo:
ntermezzi (gr.) 8.00 Nws. 8,li
muziek (gr.) 8.30 Nws. 8.32
club: vakantietips 8.45 Stereo:
grammofoonmuz. 9.30 Stereo:
uziek (gr.) 10.00 Theologische
rgang 10.35 Stereo: Sopraan
o: klassieke liederen 11.00 Nws.
oor de zieken 11.55 Med.
VERSUM III FM EN 240 M
9.00 Nws. 9.02 Plaatjes voor
licht platenprogramma (10.00
1.00 Nws. 11.03 Pow-pow: pla-
r de persoonlijke
ituurlijke bloed-
roosvorming en
u het gewenste
iac werkt verfris-
leert het gevoel
con vanaf f 3,95.
(AP) Mae West, de sex-
de jaren dertig, zal spelen in
over uitspattingen in het en-
Regie heeft Federico Fellini.
rige actrice zal voor de came-
ien in haar eerste buitenlandse
de andere Amerikaanse vete-
Iroucho Marx en Jimy Du-
die „La dolce vita" regis-
is van plan om in zijn film
pn" een groot opgezet beeld
van de ontuchtige dagen ten
Petronius Arbiter in het ou-
Fellini zei, dat de Beatles
■n deelnemen aan de film. Zij
n deel van de muziek compo-
i mogelijk in enkele scènes
die al getekend hebben
!ilm, waarvan de opnamen in
zullen beginnen, zijn o.m.
ikaan Michael Pollard, C. W.
„Bonnie and Clyde", de Ita-
ctrice Anna Magnani en Dan-
(Van een onzer verslaggevers)
SOFIA Sikkels blinken, ha
mers klinken, ruisend valt het
toeristengraan in steeds meer
landen achter het ijzeren gordijn.
Sinds maarschalk Tïto in het be
gin der zestiger jaren had bewe
zen, dat je met een roodverbran
de kop ook furore bij de kapita
listen kunt maken, mits je zorgt
voor een krimpvrije glimlach van
oor tot oor, zijn steeds meer dic
tators door de stramme ideologi
sche knieën gegaan: Hongaren,
Roemenen en Tsjechen begroe
ven eensgezind hun strijdbijlen en
begonnen met begeleiding der
honingzoete violen de lof van
hun aardse paradijzen te bezin
gen.
In dit koor der Kremlinknapen
klinkt sinds enkele jaren ook de bas
van buurman Bulgaar mee. Ook bij
hem maakte de dooi in de communis
tische principes het mogelijk de gren
zen voor de kort tevoren nog ver
smade buitenlanders op een kier te
zetten. Een onmiddellijke consequen
tie van dat besluit was echter dat een
toeristische achterstand van pakweg
twintig jaar binnen de kortste keren
moest worden ingehaald. De weinige
hotels, die de röde zondvloed hadden
overleefd, waren krakende paleizen
geworden, waarin de geesten der
verdreven vorsten aamborstig hun
spookliederen zongen, stranden wa
ren nauwelijks gecultiveerd, er wa
ren geen cafés, cabarets en restau
rants. Er was eigenlijk alleen een
overmoedige zon, de enige in Bulga
rije, die zich niet behoeft te houden
aan de richtlijnen van Moskou.
Met de miljoenen toeristenguldens
der Joegoslaven voor ogen hebben de
Bulgaren enkele jaren geleden de
uitdaging aangenomen: de regering
timmerde in vliegende haast een
vijfjarenplan in elkaar en aan de
nand daarvan werd een accommoda
tie uit de grond gestampt, waarvan
de meeste landen met een respecta
bele toeristische traditie alleen maar
mogen dromen.
Allereerst werd de eeuwenoude
havenstad Varna in de Balkan de
koningin van de Zwarte Zee ge
noemd duchtig aangepakt. Varna
moest het visitekaartje van Bulgaars
('landvermaak worden en daartoe
moesten honderden hectaren bos
Plaatsmaken voor hotels, cafés en
restaurants. En passant werden ook
de duizenden slangen, die de kusten
bevolkten, met de flitspuit der be
schaving landinwaarts gedrevert.
*-Man, man", roept een
hoofdschuddende visser, „wat hier
w™rVs'.kan geen aardbeving ver-
Ho Dre.n 's anno 't centrum van
Saarse Goudkust, waar de wel-
hanH iuptie en Passant ook een
rw, vf? gloednieuwe steden
rushba, Slancev, Brjag en Zlatni
J* - bjl de branding heeft uit
gespuwd. Het zijn stuk voor stuk
vreemdelingenfuiken, die vanar mei
tot eind oktober trillend onder stoom
liggen om met de uilen en marmot
ten weer aan de winterslaap te be
ginnen.
Op Goudstrand zijn momenteel en
kele tienduizenden bedden beschik
baar, die zonder uitzondering zijn ge
vat in de luxeschrijn van een eerste
klas hotel. Enkele kilometers verder
naar het noorden zal een leger van
kranen en bulldozers in september
beginnen met de voorbereidingen
van een nieuwe stad, die onder meer
een toren met draaiend restaurant in
de top en een eethuis voor diepzee
duikers krijgt. Goudstrand zelf heeft
naast honderden snackbars, kiosken
en cafetaria's ook restaurants in eep
oude watermolen (befaamd om zijn
tongstrelende shaslick) en in een au
thentieke herdershut, waar lams
vlees op grote houtvuren wordt ge
roosterd.
En dan zijn er de zigeuners (overal
elders in Bulgarije met de rode vin
ger nagewezen, maar hier ter wille
van het buitenlandse kapitaal weer
in het folkloristische pak gehesen).
Vrouwen met vlammende houtskool
ogen en wapperende strengen klef,
zwart haar dansen met blote voeten
op de lekkende vlammen, de gitaren
janken, de vioolmuziek valt als
smeltwater op de gasten. En buurman
Bulgaar lacht zich rot.
Vorig jaar is het Eindhovense reis
bureau FIT (een der grootste tour
operators in Nederland) begonnen
met het organiseren van vliegreizen
naar Bulgarije. Het staatstoeristen-
bureau Balkantoerist (alles, maar
dan ook alles in Bulgarije wordt door
min of meer hartelijke ambtenaren
bedisseld) sloot een contract voor
één vliegtuig per veertien dagen, dat
kort daarop moest worden gewijzigd
in twee vliegtuigen. In nauwelijks
vier uur vliegen deze toestellen naar
de Zwarte Zee, die in weerwil van
zijn naam alles blauw blauw laat.
Bij aankomst in him hotels ontvan
gen de Nederlandse toeristen een
pakket bonnen, waarmee ze tijdens
hun verblijf de rekeningen in res
taurants en cafés kunnen betalen. Af
gezien van de zon, die in de korte,
maar intens warme zomer, uitbundjg
de Bulgaarse kusten teistert, heeft
het land ook de lage levensstandaard
nog als tweede geheime wapen in de
strijd geworpen. Fruit is spotgoed
koop, reizen met n'ame vliegen
idem dito. Een hassebas (neen pa,
geen jenever, die dorst spaar je maar
op voor thuis) kost een fractie van
wat men er in een Nederlandse knijp
voor neertelt.
Een andere aantrekkelijkheid is,
dat een vakantie in Varna of één der
andere enclaves aan de Goudkust, de
toerist een waaier van ontdekkings
tochten biedt. Bulgarije heeft eeuwen
onder de Turkse laars gezeten en de
sporen zijn nog overal te vinden. E-
ven een onderonsje met de hotelpor
tier (ja zeker met smetteloos witte
handschoenen aan. Hij heeft wat voor
zijn kameraden over) en hij wijst u
de weg naar Rusland (graag wel
weer terugkomen, want het staat zo
slordig, als we zonder u moeten te
rugreizen). Men kan vanuit Varna
ook naar Roemenië en met de boot
naar Istanboel om even van de
zacht geurende zonden uit Duizend
en Eén Nacht te nippen.
U heeft het al door: ook buur-
nan Bulgaar weet ondertussen
waar Abraham Tito de deviezen-
mosterd haalt.
Sindsdien geeft hij zichzelf steeds
vaker lik op stuk.
„Espana es diferente", Spanje is
dnders, zo luidt de slogan van het
Spaanse ministerie van Toerisme.
Dit is waarschijnlijk, i» al zijn vaag
heid, een pan de best geslaagde mot
to's die er ooit over Spanje gezegd
zijn. De gasten, die hier zo royaal
ontvangen worden, zoeken niet al
leen de zon en het strand, die zij el
ders even goed zouden vinden. Nee.
de dikke veertien miljoen vakantie
gangers die verleden jaar over de
Pyreneeën kwamen zochten en
vonden een landdat de argeloze
bezoeker van de ene verbazing in de
andere doet tuimelen, een land, waar
heftige tegenstellingen geen uitzon
dering, doch regel zijn.
Een wonderschoon landschap met groene vlakten, steil uit zee op
rijzende bergwanden, een onafgebroken reeks kleine strandjes zo
maken de automobilisten kennis met de Catalaanse kust.
Het toerisme maakte een ongekende
sprang, van 3 piiljoem in 1956 tot
17 miljoen in 1967. Volgens de mi
nister van Toerisme is de meest
opvallende toename in de laatste ja
ren die van het aantal toeristen uit
de Benelux. Zij zijn geliefde logés:
„Ze zijn niet zo lastig en niet zo
onaangenaam chauvinistisch als de
Fransen, de Engelsen of de Duitsers",
vertrouwde oons een Catalaanse ho
telhouder toe. „Bovendien zij ze vaak
verrassend vrijgevig- Alleen maar
jammer dat ze meteen beginnen met
patates frites en biefstuk te bestel
len en er praktisch niet aan toeko
men om onze specialiteiten te proe
ven".
Om de Beneluxers, die gedurende de
zomer per benzinevehikel Spanje ko
men binnenrijden, een beetje weg
wijs te maken op Gods weg in Span
je (die werkelijk zeer wonderbaar
lijk zijn), reden wij vamaf de Franse
grens tot aan Barcelona met de ogen
en de cameralens wijd open. Wij
over- en ondersten ons in talrijke
restaurants, proefden tientallen wij
nen, bezochten de belangrijkste ho
tels, telden de benzinestations en
probeerden te vergeten dat we reeds
alle kuilen en gaten in de weg ken
den. Hieronder vindt de automobilist
met Spanjeplamnen dus de voor
naamste kenmerken van de tocht
vanaf de Franse-»grens tot aan Bar
celona.
Het is een vrolijke, toeristische, In
ternationale weg, waar de passagiers
zich kunnen uitkijken op het rijke,
groene Catalaanse landschap en waar
de bestuurder goed moet uitkijken
voor kuilen, plotselinge wegversmal
lingen, onbegrijpelijke kruisingen,
onverantwoordelijke doodrijders en
wat dies meer zij. AUe inzittenden te
zamen moeten zich voorbereiden om
met monnikengeduld urenlange op
stoppingen te verdragen bij de
■rensoverschrijding en in de nabijheid
van Barcelona. Daarentegen kunnen
-,ij nu vast een voorpretje hebben
lij de gedachte aan de pas-gebouw-
lè stukken snelweg die de arme be
stuurder laten bekomen van de schrik
f aan het prachtige uitzicht op de
[randen (en op de zich aldaar etale-
ende schoonheden-in-bikini, voor
ie liefhebbers) gedurende de laatste
-9 km van deze 170 km lange weg.
Men moet voorzichtig rijden op
leze internationale toeristenroute.
Op de „snelle" stukken kan men be
er zijn herinneringen aan de snelwe
gen, de Autobahnen of de autostrades
vergeten. Dit is geen weg om gas op
de plank te geven: er komen hon
derd-en-één buurtweggetjes op uit
's nachts vindt men er onverlichte
boerenkarren te kust en te keur,
oude vrouwtjes en argeloze kippen
werpen zich als kamikazezelfmoorde
naars voor uw auto, en de Spaanse
bestuurders verkeren allen in de
waan dat zij op de piste van Zand-
voort terecht zijn gekomen- Op de
„langzame" stukken proberen de
ongeduldigen te „vlooien", en bij
dit overspringen van het ene gaatje
naar het andere gebeuren er met
afschrikwekkende regelmaat zware
ongelukken.
Wanneer de weekend-„exodus" van
Barcelona begint is deze internatio
nale toeristenroute eenvoudig onver-
dragelijk. In welingelichte kringen
vertelde men ons dat tussen vrijdag
avond, zaterdagmiddag en zondagoch
tend bijna 200.000 voertuigen de Ca
talaanse hoofdstad plegen te verla
ten.
Als men bedenkt dat de uitvals
weg op verscheidene plaatsen slechts
een ganzepas van auto's doorlaat,
dan kan men zich zelf de opstop
pingen in panavision voorstellen.
Daar komt nog bij dat al deze
zondagsrijders de vrome wens en het
heilige voornemen koesteren om op
zondagavond vóór tien uur (wan
neer de Spaanse televisie met zijn
voetbalprogramma begint) terug te
zijn in Barcelona. Het hoeft geen be
toog dat slechts een zeer klein deel
van de weekenders hun. vrome wens
als bij mirakel in waarheid zien ver
anderen- De anderen schikken zich
in hun lot, en zo hebben wij eens
een dame over een afstand van 10
km een compleet truitje voor haar
baby zien breien.
Als het dus enigszins mogelijk is,
vermijd het om op zondagavond in de
buurt van Barcelona aan te komen,
en stel uw vertrek uit de Catalaan
se hoofdstad liever op een doorde
weekse dag.
Onze weg in Spanje begint in het
dorpje Le Perthus, dat half Frans,
half Spaanse is. Aangezien in Span
je echter alles te Madrid begint,
Ligt Le Perthus op het kilometerpunt
786 van de Nationale Weg no. II
die aanvangt op het „Puerta del
Sol" plein in de Spaanse hoofdstad.
Maar voor ons gemak zullen wij on
ze kilometerteller op nul zetten in
Le Perthus. Enkele kilometers ver-
op vindt men, in La Junquera, de
Spaanse douane. Tijdens het hoog
seizoen toont deze een bewonderens
waardige karaktersterkte en pro
beert ter wille van de veelgeroemde
Spaanse gastvrijheid, constant het
wereldsnelheidsrecord in paspoort
stempelen en groene kaart kijken te
verbeteren. Maar de stortvloed van
toeristen is hun in juli en augustus
meestal te veel en dan kan men
zich beter voorbereiden op een fikse
wachttijd. Na 26 km komt u aan in
het eerste stadje, Figueras- Naar
een stedeling ons trots vertelde,
heeft Figueras in verhouding tot
haar bevolking het hoogste aantal
bars, theaters en bioscopen van heel
Spanje.
Nog 37 km verder naar Gerona, „La
Inmortal", de 'onsterfelijke hoofd
stad van de gelijknamige provincie
die o.a. de beroemde Costa Brava
omvat. Het wegdek is redelijk, maar
pas op bij de doorgang van kl'eine
plaatsjes en voor de kuilen en ga
ten die men vlak voor Gerona met
gulle hand over de straa* gespreid
vindt. Gerona is een waardige Cata
laanse stad, met enkele Romaanse
en vroeg-gotische monumenten die
een uitgebreide bezichtiging ruim
schoots belonen. De oorspronkelijke
Romaanse, later tot gotisch ver
bouwde kathedraal heeft het wijdste
gewelf dat men uit dit tijdperk van
de architectuur kent. Van Gerona 42
km snelweg tot de kruising van Mal-
grat, waar de route langs het strand
begint te lopen- Tot aan het volgen
de plaatsje San Pol, is de weg in
bijzonder goede staat. San Pol de
Mar is een lief, witgekalkt vissers
dorpje waar de Barcelonese bour
geoisie al sinds jaar en dag zomer
vakantie komt houden.
Het aantal „goede partijen" dat elk
aar hier gevonden heeft op het
strand of op de beschaduwde wandel-
boulevard is niet te tellen, en kwa
de tongen noemen San Pol zelfs „de
slavenmarkt van Barcelona's huw
baren". Maar zover wij weten was
het enige nadeel van San Pol een
tunnel en enkele nauwe bochten in
de weg die te zamen de schrik van
alle automobilisten waren. Nu heeft
men die bochten recht getrokken en
de tunnel omzeild met een brug van
13 meter breedte.
Via Arenys de Mar, een betoverend
vissersplaatsje dat op weg is een
van de grootste jachthavens van de
Middellandse Zee te worden, en Cal-
detas, zo genoemd naar zijn warme
geneeskundige waterbronnen, ko
men wij aan het Vilasar en Premia,
twee slapende vissersdorpjes.
Helaas schijnt het Spaanse minis
terie van Openbare Werken voor het
moment geen plannen te hebben om
de doortocht van deze twee dorpjes
te verbeteren. Dus zullen de toeris
ten ook deze zomer één voor één in
ganzepas langs de nieuwsgierige in
woners defileren.
Daarna opent zich weer de hoop
volle horizon van een 11 km lange
driebaansweg tot aan Badalona, de
eerste voorstad van Barcelona. He
laas moeten wij de argeloze bestuur
der verzekeren dat hem de kronkel
gang in schilpadmars door Badalo
na beslits lang heugen zal- Nog een
ogenblikje volhouden en doorzetten
bij de wegomleggingen in San Adrian
de Besós, en dan wordt uw moeite
royaal beloond.
D bent in Barcelona, de „Parel
der Middellandse Zee", de „Koningin
van Catalonlë" stad met een groots
verleden, een rijk heden en een bril
jante toekomst. Barcelona kan uw
verwachtingen niet teleurstellen,
hoogstens kan het van het goede te
veel geven. In de Catalaanse hoofd
stad, het meest Europese oord van
Spanje maar dat niettemin een zeer
eigen karakter heeft, kan men ab
soluut alles vinden en van alles ge
nieten. Verder is Barcelona het ver
trekpunt van talrijke prachtige ex
cursies, Een waardig einde, maar
ook een goed begin voor uw Spanje-
avontuur.
„Vlooien" op deze kronkelende
Spaanse wegen is spelen met uw
leven.
Op uw tocht door Katalonië
kunt u vele en lekkere wijnen
drinken. Op de Katalaanse vel
den groeien de druiven dik en
schoon. Door de grote contras
ten van het grondgebied en de
sterke klimatologische verschil
len binnen deze streek vindt
men hier een bijzonder gevari
eerd gamma van wijnen. Kata
lonië is van heel Spanje de
streek, die de grootste verschei
denheid van deze fonkelende
dranken produceert, vanaf de
meest energieke en sterkste, tot
aan de zachtste en teerste stre
lingen van het verhemelte; met
een alcoholgehalte dat tussen de
tien en de eenentwintig procent
schommelt. Zij zijn dus sterker
dan de Franse landwijn en een
waarschuwing is hier wel op zijn
plaats.
Helaas houdt de kwantiteit hier
niet gelijke pas met de kwali
teit, wat men voornamelijk
moet wijten aan de produktie-
methoden,die meestal ouder
wets en weinig verzorgd zijn.
Slechts enkele wijnbouwers zoe
ken met zorg de druiven uit
voor de pers. Enige gunstige
uitzonderingen zijn de volgende:
„ALELLA", een tere wijn met
een beperkte produktie wit in
droog of zoet; rosé of donker
rood; de lichtelijk zoete soort
wordt beschouwd als een goede
begeleiding bij visschotels.
„TARRAGONA", buiten Span
je zelfs meer bekend dan in
eigen land, is een levendig rood
getinte wijn met 'n zoetige
smaak; een goed gezelschap
voor het dessert.
De „PRIORATO" Is een rode
wijn van dertien tot eenentwin
tig procent, met een intense
kleur, droog of zoet, met een
zeer persoonlijk en sterk aroma;
heel lekker bij sterke vleesscho
tels en jachtwild.
„PANADéS" Is een diamant
achtige, vlekkeloze witte wijn
van elf tot dertien procent, die
vooral bij vis of minder sterke
vleesschotels gedronken wordt.
In de Panadésstreek produceert
men ook de „MALVASIA" te
Sitges. De druiven hiervan wer
den tijdens de middeleeu
wen overgeplaatst uit Sardinië.
Vooral als aperitief en hij het
dessert.
