MAANDAG BEGINT REPUBLIKEINSE CONVENTIE
Politieke kermis
in Miami Beach
luidt de
eindstrijd in
Loten gaan 25
gulden kosten
Elektronische zintuigen
komen blinden te hulp
HALF MILJOEN SCHOON IN STAATSLOTERIJ
DANK ZIJ RUIMTEVAART EN COMPUTERS
'rijstaand
S
ir gevraagd
SlND
17 bur. van dit bl.
eengezins
woning
Open
Platforms
Verwarring
Schatkist spekken
Onzichtbaar licht
Hoopvolle toekomst
Een produkt van Schimmelpenninck
Sprekende machines
608) 2855
gen wij voor de
g W. A. SCHOL-
'emeente Hooge-
vwerk.
ït pensioenfonds,
winstdeling en
el leerlingstelsel
topleidingen.
ivondstudies.
eigen bezetting
gemoetkoming in
vrijblijvend met
het Gewestelijk
12.00 uur, van
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1968
r- en achtertuin en
rterre: grote woon-
e etage: 4 slaapka-
etage: grote slaap-
som 65.000,k.k.
;eweg 5a,
traaf, Ridder-
nimale vloer
mogelijkheid
SLEEUWIJK
(bij Gorinchem)
Te koop een
aige, schuur, voor-, zij-
achtertuin, bj. '63, ind.:
rz. kamer, hal, keuken,
en: 3 sl.kamers, douche,
ring.
Slechts 27.000,- k.k.
evr.: EIKENLAAN 4,
SLEEUWIJK.
reiste.
(Van een onzer redacteuren)
Vanaf maandag zweeft boven het mondaine Miami Beach een
reusachtige helium-ballon die de vorm heeft van een welgedane,
rondborstige olifant. De olifant is het partijembleem van de Re
publikeinse Partjj. Maandag begint de daverende politieke kermis
die partijconventie heet en die vier, wellicht vijf dagen zal duren.
De partijconventie wordt slechts eenmaal in de vier jaar gehouden
en is de enige gelegenheid waarop de Amerikaanse politieke par
tijen trachten zich een federaal, „all-American" imago te verschaf
fen. Belangrijkste doel ervan is het aanwijzen van de presidents
kandidaat en - maar dat vergeten de kermisgangers soms bijna -
van een kandidaat-vice-president.
Voor de Republikeinse partij din-
gen drie belangrijke^mannen ^naar BBBPllBreillf8^B§|jj|E
ex-vice-preskienf en^ 1961)-
York! de multimiljonair en gouve^-
jTberal", min of meer een radicaal
als we dat in huidige Nederlandse JIKaH
politieke termen willen vertalen en
ex-filmster, communistenbestrijder,
ex-tïew Deal-democraat maar óók
ex-Goldwater-propagandist en nu
gouverneur van de staat Californië,
Ronald Reagan.
De Amerikaanse politiek gaat
spannende dagen tegemoet. Want in
tegenstelling tot wat voor kort als
vaststaand kon worden aangenomen
namelijk dat Nixon op zijn sloffen
de kandidatuur zou winnen en dat
dus de conventie „dicht zat", ziet
het er steeds meer naar uit dat het
juist een open conventie wordt. Dat
wil zeggen: dat Nixon niet meer bij
voorbaat als winnaar gedoodverfd
mag worden. Naar het schijnt heeft
hij in elk geval niet voldoende ge
delegeerden zéker achter zich om
de nominatie in de eerste stem
mingsronde te winnen. En dat
brengt Rockefeller en in iets min
der duidelijke proporties ook Rea
gan in het beeld.
Uitermate opzienbarend zijn de
uitslagen van de gevreesde, verguis
de, onbetrouwbaar genoemde maar
tegelijkertijd veelvuldig als graad
meter en propagandamiddel gehan
teerde opinieonderzoeken deze week
geweest. Eerst de Gallup-poll die
Nixon aan kop bracht van zowel zijn
repubikeinse rivalen als van de de
mocratische kemphanen Humphrey
en McCarthy; daarna de Harrispoll
die Rockefeller tipte als de meest
kansrijke kandidaat van allemaal
voor het presidentschap en tenslotte
donderdagavond de tamelijk sensa
tionele gezamenlijke verklaring van
Gallup én Harris dat Rockefeller -
indien men de resultaten van beide
onderzoeken en een derde, door
Rockefeller zelf gefinancierde, poll
in één panacee mixte, uiteindelijk
als algemeen winnaar uit de bus
kwam.
Het zou niet de eerste keer zijn
dat de publieke tribune op de con
ventie een keuze forceerde, tegen
de aanvankelijke wensen van de
partijbonzen in. Abraham Lincoln
werd door de slagers van Chicago
naar de overwinning geschreeuwd.
Wendell Willkie versloeg op de Re
publikeinse conventie van 1940 ri
valen als Taft, Dewey en Vanden-
burg, met behulp van de publieke
tribune. De McCarthy-aanhang
hoopt iets dergelijks te bereiken op
de Democratische conventie in Chi
cago, later deze maand en vaardigt
daarom duizenden jeugdige aanhan
gers af naar de conventiestad om
daar een rel te schoppen.
De opinie-onderzoeken hebben een
deel overgenomen van de rol die
de slagers van Chicago speelden.
Daarom is de verklaring van Gallup
en Harris, aan de vooravond van de
conventie, niet zonder politiek be
lang.
Want de bonzen mogen dan hun
hart laten uitgaan naar een man
als Nixon; als Rockefeller tijdens
eerste twee, drie stemmingen stand
zou houden tegen Nixon en als bo
vendien aannemelijk is dat hij een
betere stemmentrekker zou zijn, dan
kan men- hem nauwelijks nog ne
geren want het gaat vóór alles om
het aanwijzen van de man die de
beste papieren heeft voor de uitein
delijke race naar het Witte Huis.
Kortom: de partij wil een president.
is deze keer van verstrekkende be
tekenis. Normaal hebben de Demo
craten de laatste jaren politiek re
delijk dé wind meegehad en konden
ze zeggen dat zij een meerderheid
van het Amerikaanse volk achter
zich hadden. Maar in het Democra
tische kamp viert de verwarring
hoogtij. McCarthy en Humphrey
gaan in de opinieonderzoeken vrij
wel gelijk op, met een wisselend
voordeel voor McCarthy. Humphrey
echter heeft, naar nog altijd mag
worden aangenomen, wel de steun
van de grootste groep gedelegeer
den ter conventie.
Zou Rockefeller de Republikeinse
kandidatuur verwerven, dan heeft
dat ongetwijfeld belangrijke ge
volgen in het kiezerskamp van de
Democraten, zeker indien de De
mocratische conventie Hubert
Humphrey als kandidaat zou aan
wijzen.
Veel Democraten zullen naar ver
wacht wordt thuisblijven op de ver
kiezingsdag in november, veel an
deren, vooral uit het kamp van
McCarthy zullen stemmen op
Rockefeller. Ook dit is uit de opinie
onderzoeken gebleken.
De uitslag van de kandidatenstem-
ming op de Republikeinse conventie
Overigens duurt het nog wel en
kele dagen voordat de Republikein
se kandidaat bekend zal zijn. De
eerste dagen worden besteed aan
het onderzoek van. de geloofsbrie
ven der gelelegeerden en aan de
samenstelling van het partijpro
gramma, het zogenaamde .platform',
waarmee de kandidaat de presi
dentscampagne in moet. Hetgeen is
uitgelekt over het Republikeinse
programma wijst er op dat dit in
hoofdpunten niet zo erg veel van
dat der Democraten zal verschillen.
Iedereen weet wel welke problemen
er zijn en veel verder' dan kreten
dat deze problemen te lijf moeten
worden gegaan, reiken de „plat
forms" 'niet. Dat ligt voor de hand
omdat een presidentskandidaat niet
al te zeer gebonden kan worden
maar ook omdat „platforms" gecom
pliceerde compromissen zijn.
Pas op de derde of vierde dag is
de. Conventie aan het kiezen van de
kandidaten toe. Ook dat is een lang
durige en ingewikkelde geschiede
nis waarbij met name de kermis-
effecten van de Conventie naar hun'
climax groeien als na het afroepen
van elke kandidaatsnaam (en dat
zijn er aanvankelijk nogal wat) een
ovatie, compleet met marcherende
muziekkorpsen, majorettes en hos-
partijen losbreekt. Maar uiteindelijk
blijven de grote namen over. Haalt
de favoriet zijn benodigde aantal
stemmen niet in twee of drie ron
den, dan kan hij zichzelf wel af
schrijven. In zo'n situatie zou
Rockefeller bijvoorbeeld, of Reagan,
op kunnen komen. Het zogenaamde
„bandwagori'-effect (afgeleid van
een vroeger verschijnsel - een wa
gen met muziek er op om volk te
trekken) zou Nixons stemmental
doen afbrokkelen ten guste van zijn
- op dat moment sterkste - rivaal.
Een andere mogelijkheid is een
zogenaamd „deadlock". In dat geval
loopt de stemming zo vast dat de
partijbonzen in hun hotelkamers
een geheel nieuwe man aanwijzen,
een zogenaamde „dark horse"
(zwart paard) Dark horse-presiden-
ten gaan niet door voor de beste.
Eén van hen - Harding - wordt zelfs
algemeen als de meest onbekwame
president van de V.S. aangemerkt.
Maar ook dit jaar zou er wat dit be
treft nog een aardige surprise mo
gelijk zijn in de persoon van de bur
gemeester van .New York, John
Lindsay, wiens naam steeds meer
opduikt in Republikeinse kringen.
Terwijl er een geweldige koehan
del om stemmen plaatsvindt zitten
de kandidaten op hun hotelkamers
in groeiende spanning te wachten
op de dingen die komen. Traditiege
trouw komen zij niet in de conven
tiehal. De om hen heen verzamel
de stafmedewerkers roepen voort
durend orders in de telefoons naar
de troepen die opereren in de con
ventiehal. Het slagveld daar kan de
kandidaat uiteraard van seconde tot
Sgconde overzien via zijn tv-ontvan-
ger. De spanning stijgt ten top maar
dan komt uiteindelijk de kandidaat
uit de bus. De conventie bereikt de
Sandy Peters uit Miami Beach
(Florida) vestigt op eigen wijze
de aandacht op de Republikeinse
Conventie 1968. Wie er van de
kandidaten - Nixon, Reagan of
Rockefeller - »ok afvalt, de echte
bikini blijft.
absolute climax, of die kandidaat
nu de favoriet van de partij was of
niet: het feest wordt naar een hoog
tepunt gevoerd want geen mens wil
thuiskomen met een lang gezicht na
dit politieke feest, dat slechts een
maal in de vier jaar plaatsheeft en
waarvan je - afgezien nog van je
sterfelijkheid niet zeker bent of je
het over vier jaar nog eens over
kunt doen.
Al die krijgsdansen, Indianenge-
huil, mooie meisjes, bal'ons, trom
petters, vlaggen, optochten, zoute
loze redevoeringen, koehandel in
principes en toezeggingen, al deze
merkwaardige zaken ten spijt is de
conventie een serieuze aangelegen
heid. Nu, in 1968, bovendien uiter
mate belangrijk want in de gecom
pliceerde-situatie waarin de Ame
rikaanse politiek, nog zo kort voor
de beslissing in november, zich
bevindt is de uitslag van deze con
ventie van doorslaggevende invloed
op de einduitslag in november.
Nixon mag de man zijn die de
rampzalige invloed van een der
de man als George Wallace het
best kan keren, Rockefeller lijkt
daarentegen de man' te zijn die
de beste kansen heeft in de
eindstrijd met een Democraat.
Het is mogelijk dat straks, in no
vember, zal blijken dat de Re
publikeinse conventie niet al
leen een kandidaat, maar ook de
president voor de komende vier
jaar heeftaangewezen. In de
politiek is alles mogelijk. In de
Amerikaanse zeker.
W. K.
Voor een portret van Ronald
Reagan zie elders in dit blad.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De hoofdprijs in de staatsloterij wordt opgetrokken
tot een half miljoen gulden belastingvrij. Het prijzengeld per serie
neemt toe van 1.615.000 gulden tot 1.650.000. De loten worden vijf
gulden duurder en gaan voortaan 25 gulden kosten. Het aantal prijzen
wordt vierduizend stuks kleiner.
Dit zijn de voornaamste veranderingen in het systeem van de Nederlandse
staatsloterij, die al in september van krac' t worden. Deze wijzigingen zijn
aangebracht om de concurrentie te kunnen aandingen met de buitenlandse
loterijen, die jaarlijks enorme sommen aan Nederlandse inleggelden opslok
ken.
Naar schatting zou er per jaar 55
- 69 miljoen gulden over de grens
verdwijnen, voornamelijk in het
laatje van de Duitse lotto.
In de loterij-nieuwe-stijl is een
groot aantal veranderingen aange
bracht. De aantrekkelijkste is de
hoofdprijs verhogi ng tot een half mil
joen gulden schoon, dit in navolging
van de voetbalpool. Deze topprijs
zal overigens alleen bü de derde
trekking worden uitgeloot en vallen
op een nummer Van een bepaalde
serie. Tot nu toe was het gewoonte
de honderdduizend toe te kennen in
alle acht series.
Andere essentiële wijzigingen zijn:
Er komt een extra-prijs van
100.000 gulden bij de tweede trek
king en van 50.000 gulden voor
de eerste trekking.
Het aantal trekkingen wordt te
ruggebracht van vier tot drie
klassen.
Het totale aantal „eigengeld-
jes" wordt minder.
Het aantal prijzen van vijftig
gulden komt van 1300 op 8000.
De „oude" honderdduizend valt
voortaan onder de kansspelenbe
lasting (15 procent).
De hoogste serie-prijs wordt in
de eerste, tweede en derde klas
resp. 25.000, 50.000 en 100.000
gulden.
Het totale aantal prijzen wordt
40.000, tegen voorheen 44.000,
Al deze mutaties leggen ook de
schatkist geen windeieren. Door ver
laging van het aantal prijzen en ver
hoging van de prijs per lot neemt
het totaal uitgekeerde bedrag per
centsgewijs af. Bedroeg de prijzen-
pot voorheen nog 80 procent van de
inleg, vanaf september zullen de Ne
derlandse gokkers het met 70 pro
cent moeten doen. Dit levert de
schatkist naar verwachting een ex
tra inkomen van twintig miljoen
gulden bruto op. Niettemin blijft het
prijzenpercentage hoog vergeleken
b(j buitenlandse loterijen, waar ge
woonlijk tussen de veertig en zestig
procent wordt uitgekeerd.
De opbouw van het systeem on
dergaat geen principiële verande
ring: de prijzen blijven van de eer
ste naar de derde klasse sterk in
waarde stijgen. Ook blijft de moge
lijkheid bestaan of een heel lot te
kopen, dan wel per klasse mee te
spelen. Een alleen voor de eerste
klasse geldig lot gaat 7,50 gulden
kosten, de bijbetaling voor de twee
de klasse is eveneens 7,50 gulden,
terwijl voor de derde klasse tien
gulden moet worden betaald.
(ADVERTENTIE)
Aan de universiteit van Virginia wordt geëxperimenteerd met een machine, die in de toekomst wellicht gedruk
te tekst in braille of in gesproken letters kan omzetten. De machine heeft een aftastmeehanisme en een computer
die letters kan herkennen.
ontstaat, die twee keer zo snel is als
normaal.
Andere .moderne hulpmiddelen wor
den ontworpen om de blindenstok of
de geleidehond aan te vullen of zelfs
te vervangen. Door het uitzenden van
onhoorbaar geluid of onzichtbare
lichtstralen vangen deze nieuwe ap
paraten „echo's" op van dingen die
zich op de weg van de blinde bevin
den. De normale blindenstok zal mis
schien worden vervangen door de
„laser-stok", die wordt ontwikkeld
door de Bionic Instruments Company
in Bala-Cynwyd, Pennsylvania, en de
RCA laboratoria in Princeton, New
Jersey. Pennen in het handvat van
de stok gaan trillen om dg gebruiker
te waarschuwen voor obstakels op
zijn weg. Andere nieuwe blindenstok
ken zenden geen laserstralen uit, maar
ultrageluid, waarvan de toon te hoog
is om door het menselijk oor te wor
den gehoord. Sommige laser- en ul-
tra-geluidsstokken waarschuwen de
blinde niet met trillingen, maar met
verschillende fluittoontjes voor hin
dernissen. Geoefende gebruikers kun
nen niet alleen de aanwezigheid en
plaats van een obstakel ontdekken,
maar ook vaststellen wat voor vorm
en afmetingen het heeft en het op
die manier identificeren.
Veel van deze nieuwe hulpmidde
len voor blinden zijn te danken aan
technologische ontwikkelingen in de
ruimtevaart en op het gebied van
computers. Wegens de hoopvolle toe
komstmogelijkheden, die de techni
sche vooruitgang voor de blinden lijkt
te bieden, heeft het Amerikaanse na
tionale instituut voor neurologische
ziekten en blindheid een grootscheeps
onderzoek ondernomen op het hele
gebied van „hulpmiddelen voor
slechtzienden". De Amerikaanse na
tionale academie in Washington heeft
een speciale commissie gevormd, die
de ontwikkeling van zintuiglijke
hulpmiddelen moet bestuderen. Het
ministerie voor volksgezondheid heeft
een centrum gesticht, waar deze zin
tuiglijke hulpmiddelen worden be
proefd en verder ontwikkeld.
Ook in andere technologisch ver ge
vorderde landen, waaronder Neder
land, staat de ontwikkeling van waar
devolle nieuwe hulpmiddelen voor
blinden voor de deur. Voor deze
zwaar gehandicapte mensen komt ein
delijk de tijd in zicht, waarin hun
isolement van de wereld in versneld
tempo zal worden doorbroken door
kunstmatige elektronische zintuigen.
1
n dit tijdperk, waarin mensen gewichtloos door de ruimte kunnen
I vliegen, sterrenkundigen hemellichamen fotograferen die onzicht
baar licht uitstralen en machines reageren op onhoorbare geluiden
is het bijna onbegrijpelijk dat er niet meer moderne hulpmiddelen
voor blinden zijn ontwikkeld dan de bekende witte stok, de geleide
hond en het brailleschrift.
Er zijn echter aanwijzingen dat deze situatie zichzelf zal corrigeren.
In verschillende laboratoria worden nieuwe apparaten ontwikkeld,
gebouwd en beproefd en het is waarschijnlijk dat in elk geval enkele
daarvan het stadium van massaproduktie en algemeen gebruik zullen
bereiken.
Een geoefend gebruiker van de
„laser-stok" kan de plaats van
een voorwerp vaststellen en zelfs
de vorm er van herkennen. De
laser-stok zendt onzichtbaar licht
tut en analyseert vervolgens de
necties. Door fluittoontjes geeft
de stok zijn gebruiker inlichtin
gen over de afstand, vorm en af
metingen van obstakels.
Het onderzoek heeft zich funda
menteel toegespitst op twee soorten
hulpmiddelen: die waarmee een blin
de zich beter door de wereld kan
bewegen en die waarmee hij gedruk
te informatie kan lezen. In deze laat
ste categorie is het bekendste hulp
middel al jarenlang het brailleschrift,
een alfabet-code van „bobbeltjes",
die kunnen woeden „gelezen" door
de vingers langzaam over een bladzij
de te bewegen. Vroeger konden boe
ken alleen door geoefende typisten
met behulp van ponsmachines in
brailleschrift worden vertaald.
Nu wordt het vertaalwerk echter
meer en meer overgenomen door
snelle computers, die 300 pagina's per
uur in brailleschrift omzetten.
Aan verschillende Amerikaanse in
stituten wordt nu geëxperimenteerd
met nog snellere braille-vertaalma-
chines, die mogelijk zullen kunnen
worden gebruikt op scholen, zodat
blinde leerlingen samen met hun
ziende klasgenoten de lessen kunnen
volgen. Dit concept wordt nog verder
uitgewerkt aan het Massachussetts In
stitute of Technology, waar een vol
ledig geautomatiseerde methode
wordt ontwikkeld. Een braille-ponser
en een telexapparaat, die via tele
foonlijnen met een computer zijn ver
bonden, stellen elke typiste in staat
onmiddellijk brailleschrift te produ
ceren. De computer vertaalt normaal
getypt Engels in elektronische signa
len, die de braille-ponser laten wer
ken met een snelheid van 190 woor
den per minuut.
Voor mensen die op latere leeftijd
blind worden en anderen die geen
braille hebben geleerd worden ma
chines ontwikkeld, die een gedrukte
pagina in geluid „vertalen". Aan de
universiteit van Virginia werken on
derzoekers op het ogenblik aan een
leesmachine, die een pagina met
elektronische ogen aftast, de gedrukte
letters herkent en deze omzet in brail-
letekens of in gesproken letters.
Sommige onderzoekers voorspellen
dat in de toekomst leesmachines in
staat zullen zijn gedrukte tekst met
machinale stemmen hardop te lezen
en zo het brailleschrift overbodig te
maken.
Intussen wordt in de Mauch labo
ratoria in Dayton, Ohio, geëxperi
menteerd met een machine met elek
tronische ogen, die elke letter van
een gedrukte regel een ogenblik „be
kijken", waarna logische stakelingen
in het apparaat uitmaken welke let
ters het zijn. Eén model van het ap
paraat is een klein op batterijen wer
kend toestelletje dat net als een zak
lantaarn in de hand wordt gehouden
om een boekenpagina af te tasten.
Een versie die Visotactor wordt ge
noemd, vertaalt de gelezen letters in
reliëftekens, die de blinde met zijn
vingertoppen kan aftasten. Een an
dere versie, de Visotoner, produceert
een 9-toons code, zodat de bjinde kan
kan horen wat het apparaat leest.
Het grote nadeel van dit letter-
voor-letter lezen is de geringe lees
snelheid, die niet boven de 30 woor
den per minuut komt. Zelfs machines
die gedrukte tekst in gesproken
woord omzetten, zullen waarschijn
lijk niet voor alle doeleinden geschikt
zijn. De snelheid van normale spraak
bedraagt 170 woorden per minuut
tegen een normale leessnelheid van
280 woorden per minuut. Om de
„leessnelheid" van blinde scholieren
bijna even groot te maken als die van
andere leerlingen, moeten machines
worden ontworpen die sneller spre
ken dan een mens. Dit leidt echter
tot hinderlijke vervormingen. Zo'n
snel pratende machine krijgt een „Do
nald Duck" stem, die moeilijk ver
staanbaar is. Om deze effecten weer
tegen te gaan heeft de Infotronic
Systems Company in New York een
apparaat ontwikkeld, dat alleen stuk
ken van woorden op een bandopname
Iaat horen en de rest achterwege laat.
Deze methode berust op het bekende
principe dat bij een goede selectie tot
50 procent van normale gesproken
woorden achterwege kan blijven zon
der dat het gesprokene onverstaan
baar wordt.
Een nog verder verfijnde methode
van zulke „samengeperste spraak",
ontwikkeld door de Bell Telephone
laboratoria in New York, verlaagt de
samenstellende frequenties van het
gesproken woord op een band met de
helft. Wanneer de band met het dub
bele van de normale snelheid wordt
afgedraaid, stijgt de toonhoogte van
de stem naar het oorspronkelijke ni
veau, waardoor menselijke spraak
