HEBBEN
Uitgave bij
125 jaar
PIJLER VAN BETEKENIS"
IR. J. PR/NS, VOORZITTER VAN Z.L.M.:
POSITIEVE ROL IN ZEEUWSE SAMENLEVING
FEESTPROGRAMMA
125-JARIGE Z.E.M.
uud door Continental Engineeriiij
Iftené Brienen (links) en ontwerfi'
I srman Baas schetsen een van
-nduizenden variaties op de basis-
IJny.
lukt gewoon. De zakenman kiest M-
liurlijk het zakelijk symbool, de dol-
romanticus gaat voor de krullen
|x>r de knieën.
Ze krijgen ook een vragenlijst!
|iet wat summiere informaties,
et begin hadden we een enortf
^gewikkelde lijst, die nergens P
peg. Ze moesten bijvoorbeeld ze6"
»n, of ze van reizen hielden, ot
een huis woonden met een P
of een spits dak. Wat hun
briete personen waren, we}*6,!,,-.
En ze hadden gelezen, welke tl
hadden gezien, welk merk ƒ6
Itten of sigaren ze rookten. We da
serieus dat we al die baU
Idig hadden om een totaal!»
- - - maar m
In zo'n figuur te krijgen,
ïte maakte die rimram van
vragen
verwarring alleen maar Sr0'5
rt sloeg mooi nergens op.
fbben er tenslotte drie vragen
Ischift, die ruim voldoende zijn
I beeldvorming. Ik durf dat te
In, want tot nu toe is het nog
Ier gelukt".
[Brienen en Baas zijn m
februart
g-t signy begonnen en wachte
lemloos op de grote
|n boven Jan zal tillen. „M
n we er nooit mee worden
geit Brienen al bij voorbaat,
It is ook nooit onze bedoeling s
est. We vragen 65 gulden
rint peor™
In ontwerp en met omi
■ringen we er samen 111 weidige
|>t beschouwen als een g ecJ
Bfhebberij, die daarbij °°y mens
Igelrechte uitdaging is- Gf <jaar-
hetzelfde, geen signy S holl.
n op de ander lijken. ^aL, wjllen
jm we als het fijne spel.ls ge-
t mensen echt iets waara zjjn
in. Geen nutteloos grap]®- reid.
1 al te veel in de reclamj,jjjn-
ling, dat we nog eens m ge
in zullen vallen, zijn we 1 -ige ejr-
lil niet. Volgens de wisku t-eJ).
lus zijn er alleen al tien- ^jjat
lizenden mogelijkheden- wjj al
Ie uitgeprobeerd zijn, za ^njs-
fnuit het zwerk naar onze
fndëren te staren. ,gny (in*
iNeen, we kunnen me en me(1"
liddels gepatenteerd) nog
Inleven vooruit".
Het is ongetwijfeld een goede gedachte van de
redactie van „De Stem" om ter gelegenheid
van het 125-jarige bestaan van de Zeeuwse
Landbouw Maatschappij met een speciale bij
lage uit te komen.
Een dergelijk jubileum geeft immers de gelegen
heid eens wat uitgebreider dan normaal in de ko
lommen mogelijk is, in te gaan op de vele aspecten
van de agrarische bedrijvigheid.
En met name wanneer we over de provincie
Zeeland spreken is dat gerechtvaardigd want hoe
wel in ons gewest ook andere aspecten van de
bedrijvigheid de aandacht opeisen, is de land- en
tuinbouw een pijler van betekenis gebleven.
Qm de moderne agrarische sector van deze tijd te
kenschetsen is wel eens de typering „fabriek in de
openlucht" gebruikt. Ik geloof dat dit een juiste teke
ning van de situatie is. Behalve dat hieruit blijkt dat
de hedendaagse land- en tuinbouw een industrieel
karakter heeft gekregen duidt het daarnaast op het
typerende „het werken in de openlucht" met alle
risico's vandien.
£)e Zeeuwse agrarische onderneming is zoals elke
onderneming met een moderne en hedendaagse
opzet een centrum in een netwerk van economische
en maatschappelijke bedrijvigheid. Niet alleen de toe
levering van grondstoffen en machines aan het land
en tuinbouwbedrijf neemt een belangrijke plaats in,
in dit totaal, maar ook de afzet, de verwerking, ver
edeling en bewerking van het produkt wat dit bedrijf
levert is van uitermate veel betekenis. Op deze wijze
wordt niet alleen de consument voorzien van le klas
produkten maar ook wordt, gezien de betekenis van
de agrarische export, een belangrijk steentje aan ons
aller welvaart bijgedragen.
J^e jubileumtentoonstelling „Zie Zeeland" met alles
wat daar omheen plaatsvindt aan culturele evene
menten, bijeenkomsten, een belangrijk congres, excur
sies e.d. is niet alleen een landbouwexpositie in de
vertrouwde zin van het woord. De bedoeling is dat het
een manifestatie wordt, die Zeeland laat zien. Een
Zeeland met zijn moderne land- en tuinbouw en de
vele aspecten die daarmee samenhangen. Het feit dat
het aanzien van Zeeland nog steeds in hoge mate door
land- en tuinbouw wordt bepaald steekt de expositie
dan ook bepaald niet onder stoelen of banken. Maar
ook vele andere aspecten van leven, werken en ver
blijven in onze provincie zullen de bezoekers wor
den getoond.
Jk hoop dat de expositie het positieve beeld van de
provincie Zeeland aan tienduizenden Zeeuwen en
niet-Zeeuwen zal mogen uitdragen. Het is mijn wens
dat uit de gehele herdenking moge blijken dat van
de edelsteen die de provincie Zeeland is het belang
rijke agrarische facet uit zijn lange historie het goede
put om mee te werken aan het eigentijdse Zeeland.
Juni 1968.
J. Prins,
voorzitter Zeeuwse
Landbouw Maatschappij
(Van een onzer redacteuren)
Bekijk de naamborden op de gevels van de gebouwen die rond de
Goese Markt staan en je weet dat je in een landbouwcentrum bent.
Rondom: kantoren van instanties en organisaties die er voor de
boer zijn of met zijn leven en werken te maken hebben. De cafés
hebben „agrarische" namen en een grote speelgoedwinkel etaleert pal
vooraan een collectie schaalmodellen van landbouwwerktuigen. Het is
natuurlijk hier, waar het hart van de Zeeuwse landbouw klopt, waar wij
de hoofdzetel van de Zeeuwse landbouwmaatschappij moeten zoeken.
]n een kantoorgebouw dat ei-
van buiten eerbiedwaardig
uitziet, maar dat inwendig hyper
modern is, spreken wij met de
voorzitter van de jubilerende
Zeeuwse Landbouwmaatschappij,
ir. J. Prins, en met één van de
ZLM-mensen die het meest naar
buiten treden: de heer J. Markus-
se. De laatstgenoemde spreekt op
talloze voorlichtingsvergaderin
gen die de ZLM door de gehele
provincie organiseert. Hij staat
dicht bij de dagelijkse problema
tiek van de Zeeuwse boer en
beeft de reputatie erg concreet te
zijn. In de hal van het ZLM-
hoofdkwartier zei iemand tot ons:
„Wat Markus voor de blijde bood
schap was, dat is Markusse voor
de nare boodschap - in casu: de
streekplannen I"
Hoe ziet de ZLM haar eigen rol
ui de Zeeuwse samenleving?
Ir- Prins: „De ZLM is een be
langengroepering. Dat. werkt in de
praktijk in twee richtingen. Wij
werken naar binnen toe naar
htJf 4^ C°or belangenbe-
jpig in de meest ruime zin
van het woord. Dat ls in vee] op-
fen zuiv®r sociaal-econo-
do va?K' Denkt u maar aan
ren 9hting, de talloze advie-
mki °ns landbouwonderwijs, onze
eng op het gebied van weten
schappelijke bedrijfsuitoefening.
Daarnaast presenteert de ZLM
een belangrijk deel van de Zeeuw
se agrarische bedrijfstak naar bui
ten toe. Daar liggen belangrijke
taken op het gebied van beleidsad
viezen aan de talrijke overheidsin
stanties in ons land".
Is de ZLM een „staat in de
staat" een soort landbouwblok?
Ir. Prins: ,„Neen, maar wij
vrezen ook heus de rol van pres
siegroep niet, als u dat soms be
doelt. Maar de ZLM geeft in de
meeste gevallen verreweg de voor
keur aan het normale overleg.
Dat heeft tot dusverre steeds de
beste resultaten afgeworpen. Wij
toetsen ons graag en veelvuldig
aan de belangen va»n anderen en
trachten daarbij de werkelijkheid
in het oog te vatten. Wel wordt
het steeds meer een probleem om
de veelgebruikte kreet „algemeen
belang" duidelijk te definiëren.
Soms verschuilt zich achter een
beroep op dat „algemeen belang"
een miskenning van andere be
langen.
Noemt u eens een voorbeeld?
De heer Markusse: Het komt
nogal eens voor, dat in het kader
van een streekplan, (waarvan een
boer mij laatst zei: „Ze hebben
dat streekplan midden-Zeeland als
vliegtuigpamflet boven Zeeland
uitgestrooid!") mensen in een po
sitie worden gewrongen waar zij
niet thuishoren en waar zij niet
willen zitten. Het kan voorkomen
dat een boer die een gebied be
woont dat agrarisch-landschappe-
lijk waardevol is verklaard, be
paalde noodzakelijke verbouwin
gen niet kan laten uitvoeren, of
op een veel duurdere manier moet
laten uitvoeren, omdat een schoon
heidscommissie dat wil. Ik ken er
één die een dak van golfplaten op
zijn schuur wilde zetten. „Nee",
zei de schoonheidscommissie,
„het moet een pannendak worden.
Dat was eenvoudig gezegd, maar
wie betaalt de f 13.000 die dat
pannendak méér kost? Daar vraag
je: wat is nu het algemeen be
lang: een functioneel en goedkoop
dak voor een boer die zijn be
drijfskosten laag moet houden, of
een móói dak voor degenen die
graag een ongerept agrarisch
landschap willen zien?
Bij sommige streekplannen
wordt er niet zozeer gezocht naar
aanpassing van belangen, maar
naar een wederpartij die moet in
schikken".
Hoe ziet het ZLM-Iid zijn orga
nisatie?
De heer Markusse: „Ik heb dat
eens horen typeren op een verga
dering ten tijde van de herverka
veling Walcheren. Daar ging het
om diep ingrijpende beslissingen
denkt u maar aan de bedrijfs-
verplaatsingen naar de toenmalige
Noordoostpolder. Tijdens zo'n ver
gadering zei iemand: „Ik wist dat
de organisatie achter mij stond
en daardoor besefte ik, niet al
leen te staan!"
Vormt de industrievestiging in
Zeeland een bedreiging voor de
landbouw en hoe stelt de ZLM
zich in dit probleem op?
Ir. Prins: „Wij zijn realisten.
Het toekomstperspectief IS nu
eenmaal: een sterk geïndustriali
seerd Nederland, Zeeland heeft
daarbij de aanwezigheid van een
door de natuur gegeven zeehaven
bekken. Natuurlijk wringt het hier
en daar en op belangrijke punten
tussen land- en tuinbouw en indu
strie. Denk maar de milieuhygië
ne en het verlies van onvervang
bare landbouwgrond, die tot de
beste in Nederland behoort. Het
is onze taak de belangen van de
grondgebruikers consequent te
verdedigen; wij dienen daarom
inspraak te hebben en gehoor te
vinden. Maar dit niet vanuit een
negatieve houding. Ook hier zegt
de ZLM: „Laat ons samen praten
en een manier zoeken waarbij on
ze belangen kunnen worden vere
nigd zonder dat wij elkaar te veel
pijn doen. Natuurlijk verwacht en
vraagt de ZLM deze instelling
ook van zijn partners en in het
bijzonder van de overheid.
In feite treffen de streekplannen
de boer harder dan de plannen
voor industrievestiging".
De heer Markusse: „Het is bij
voorbeeld een kwade zaak dat er
plannen worden gemaakt die de
ontwikkeling tot in het jaar 2050
vastleggen. Zo'n plan moet flexi
bel zijn".
Ir. Prins: „Daarom ben ik erg
blij dat er ter gelegenheid van
ons 125-jarige bestaan een congres
over planologie wordt gehouden,
waar al deze dingen eens kunnen
worden doordacht. Ik denk dat
ook de planologen nog wel iets
kunnen opsteken".
Hoe staat de ZLM tegenover sa
menwerking met de andere land
bouworganisaties?
Ir. Prins: Op tal van terreinen
en in een heleboel publiekrechte
lijke lichamen en organen werken
wij vruchtbaar samen met bij
voorbeeld de NCB en de
CBTB, Onze statuten verzetten
zich trouwens in het geheel niet
tegen welke samenwerking ook.
In principe zijn wij een algemene
organisatie en wij gedragen ons
dan ook zo algemeen mogelijk,
hetgeen in deze zin betekent, dat
wij een open organisatie zijn.
Hoe zal de jubileumtentoonstel
ling over 25 jaar als de ZLM
150 kruisjes telt er uitzien?
Ir. Prins: „Ik geloof dat de
veranderingen in de landbouw
niet zo spectaculair zullen zijn als
bijvoorbeeld in de periode 1945 tot
nu. Het landbouwbedrijf heeft zijn
grootste revolutie gekend toen de
spierkracht van mens en dier
werd vervangen door de kracht
van de machine. Op de ZLM-ex-
positie van 1993 zullen we onge
twijfeld kennis kunnen nemen van
een ver voortgeschreden automa-
tie. De aanzetten zien we nu al.
Maar de automaat komt uit de
mechanisatie voort en is dan ook
geen principiële verandering. Ik
verwacht dat de chemie in de
landbouw een stap terug zal heb
ben gedaan ten voordele van
bijvoorbeeld de hormonale in-
sektenbestrij ding.
Niemand kan echter voorspel
len of de landbouw niet opnieuw
zal worden getroffen door bepaal
de „valbijlen in de ontwikkeling",
zoals gebeurd is toen de meekrap
cultuur vrijwel op slag verdween
toen de verfchemie opkwam".
De heer Markusse: „Wij weten
trouwens niet welke nieuwe kan
sen de toekomst voor de land
bouw verborgen houdt. Op voor
lichtingsvergaderingen komt vaak
de vraag naar voren: hebben wij
geen taak ten opzichte van de
ontwikkelingslanden?"
Ir. Prins: „Inderdaad kun je je
de vraag stellen of wij in Neder
land niet zouden moeten streven
naar een structureel overschot
aan landbonwprodukten, bestemd
voor de ontwikkelingslanden. Wij
exporteren nu incidenteel al mage
re melkpoeder naar die landen.
Waarom zou dat in een verdere
toekomst ook niet met andere pro
dukten kunnen? Men spreekt over
een bijdrage van 2 procent van
het nationaal inkomen als hulp
aan de hongerende wereld buiten
ons, maar kan die 2 procent niet
zeker voor een gedeelte wor
den aangewend als een soort ex
portsubsidie ten dienste van een
overproduktie in de landbouw,
welke bestemd is voor de arme
landen?
Maakt de toekomst u bezorgd?
Ir. Prins: „De toekomst zal
niet gemakkelijk zijn. Als je oude
jaarverslagen van de ZLM leest,
dan zie je hoe de organisatie her
haaldelijk over een grote visie
wist te beschikken. Het zal niet
meevallen om gemeten naar de
proporties die de problemen van
vandaag en morgen hebben een
soortgelijke visie te blijven leve
ren. Maar wat mij steeds is opge
vallen in de geschiedenis van Zee
land, van de landbouw èn van de
ZLM, dat is de grandioze moed en
durf waarmee na allerlei econo
mische en andere rampen, de za
ken opnieuw werden aangepakt
De ZLM heeft zich nooit aan haar
rol in de samenleving onttrokken
en ik ben er wel zeker van, dat
zij ook al zal het soms moei
lijk zijn haar geschiedenis en
haar opdracht voor morgen niet
zal verloochenen".
IR. J. PRINS
.niet gemakkelijk...
i Van een onzer verslaggeefsters)
(«OLS De festiviteiten rond het 125-jarig
jubileum van de Zeeuwse Landbouw Maat-
•thappij beginnen maandag 17 juni. Het eigen-
jke Z.L.M.-feest duurt tot en met zaterdagmid
dag 22 juni.
!ttlv!famma van de ZL-M- ziet er als volgt uit:
ïloo-nAG 17 JUNI
•30 uur Buitengewone algemene vergadering
van de Z.L.M. in de Grote Kerk te
Goes. Spreker op deze vergadering
ls de minister van Landbouw en
Visserij, ir P. J. Lardinois.
Officiële ontvangt van het Z.L.M.-
hoofdbestuur en zijn gasten door het
gemeentebestuur van Goes.
mer van het hoofdbestuur en zijn
gasten in hotel „De Korenbeurs" te
18.00
19.30
uur
Uur
DINSDAG 18 JUNI
15.30 uur Opening van het congres over de
bestemming en besteding van lande
lijke ruimten in Nederland in de
„Prins van Oranje" te Goes. Op deze
eerste congresdag zullen inleidingen
worden gehouden door mr. H. Rijp-
stra, burgemeester van Almelo, ir.
J. W. Hupkes, president-directeur
van de koninklijke maatschappij „De
Schelde" te Vlissingen, prof. dr. ir.
F. M. Maas, buitengewoon hoogle
raar aan de Technische Hogeschool
te Delft, en ir. S. A. Posthumus, lid
van de Tweede Kamer der staten-
generaal.
WOENSDAG 19 JUNI
9.30 uur Heropening van het congres.
Op deze dag zal een inleiding wor
den gehoudpn door ir. M. A. Geuze,
erevoorzitter van de Z.L.M.
17.00 uur Samenvatting van het congres.
17.30 uur Sluiting van het congres.
DONDERDAG 20 JUNI
8.3018.00 uur Openstelling van de Z.L.M.-land- en
tuinbouwtentoonstelling te Wilhel-
minadorp.
10.00 uur Officiële opening van de tentoonstel
ling door de directeur-generaal van
landbouw, ir. J. W. Wellen.
11.30 uur Ontvangst van het Z.L.M.-hoofdbe-
stuur door het gemeentebestuur van
Kattendijke in het „Wilhelminahuis"
te Wilhelminadorp.
14.3015.30 uur Werktuigenbespreking in de demon-
stratiering.
18.00 uur Sluiting van de tentoonstelling.
VRIJDAG 21 JUNI
8.3018.00 uur Openstelling van de Z.L.M.- land- en
tuinbouwtentoonstelling te Wilhel
minadorp.
9.0012.30 uur Voorkeuringen van de afdeling paar
den, rundvee, schapen, varkens en
geiten op het veekeuringsterrein.
13.1513.30 uur Voorbrenging van diverse paarden
rassen.
13.3013.45 uur Voorbrenging van de eerste prijswin
naars van de afdelingen rundvee,
schapen en geiten.
13.4514.00 uur Voorbrenging van de eerste prijswin
naars van de afdeling paarden.
14.0014.30 uur Optreden van de landelijke ruiters.
14.3014.40 uur Intermezzo bokkenwagens.
14.4015.00 uur Muzikaal optreden.
15.0515.20 uur Voorbrenging van de kampioenen en
reserve-kampioenen afd. paarden,
rundvee, schapen en geiten.
15.2515.40 uur Demonstratie koolzaaddorsen.
15.4016.40 uur Werktuigenbespreking in de demon-
stratiering.
(In verband met het bezoek van ha
re majesteit koningin Juliana aan de
tentoonstelling kan dit programma
belangrijk worden gewijzigd).
18.00 uur Sluiting van de tentoonstelling.
ZATERDAG 22 JUNI
8.3018.00 uur Openstelling van de Z.L.M.-land- en
tuinbouwtentoonstelling te Wilhel
minadorp.
13.3013.45 uur Ponydemonstraties.
13.4514.15 uur Muzikaal optreden van de vereni
ging „Na lang streven" uit Klaas
waal.
14-1514.30 uur Demonstratie koolzaaddorsen.
14.30—14.45 uur Ponydemonstraties.
14.4515.15 uur Optreden van de Carrouselgroep van
de Belgische rijkswacht.
15.1516.15 uur Werktuigenbespreking in de demon-
stratiering.
16.1516.30 uur Pony demonstraties.
16.3017.00 uur Muzikaal optreden van de vereni
ging „Na lang streven" uit Klaas
waal.
17.0017.20 uur Prijsuitreiking aan de leerlingen der
landbouwhuishoudscholen van de
Z.L.M.
18.00 uur Officiële sluiting van de tentoonstel
ling door ir. J. Prins, algemeen voor
zitter van de Z.L.M.
